Datos Identificativos 2011/12
Asignatura (*) Administración e Supervisión de Centros Código 652711606
Titulación
LICENCIADO EN PSICOPEDAGOXÍA
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
1º e 2º Ciclo 1º cuadrimestre
Primeiro-Segundo Optativa 4
Idioma
Castelán
Galego
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Mendez Garcia, Rosa Maria
Correo electrónico
rosa.mendez@udc.es
Profesorado
Mendez Garcia, Rosa Maria
Correo electrónico
rosa.mendez@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A6 Comprender os factores que permitan a mellora dos procesos educativos.
A10 Avaliar programas, proxectos, servizos e políticas dirixidos ao desenvolvemento persoal, profesional e institucional.
A12 Organizar e apoiar programas de axuda a persoas ou colectivos excluídos ou en risco de exclusión.
A15 Colaborar no deseño, na aplicación e na avaliación de auditorías de calidade nos procesos educativos.
A16 Planificar accións, programas e servizos de intervención para a mellora das persoas, dos grupos e das organizacións.
A19 Organizar e xestionar accións, programas e servizos orientados á promoción da calidade.
A20 Comprender a xenealoxía e o significado dos sistemas educativos e a súa configuración actual.
A21 Potenciar a utilización de estratexias favorecedoras do ensino cooperativo.
A22 Coñecer as políticas e a lexislación que regulan o funcionamento das institucións escolares.
A23 Fomentar a investigación-acción nos centros educativos.
A24 Potenciar a xustiza curricular mediante o uso de estratexias didácticas respectuosas coa diversidade social, cultural e ambiental.
A25 Desenvolver aptitudes e competencias que favorezan o traballo en contornos multiculturais.
B1 Capacidade de análise e síntese.
B2 Aprender a aprender.
B3 Capacidade de resolución de problemas.
B4 Capacidade de aplicar coñecementos na práctica.
B5 Capacidade de adaptación a situacións novas.
B6 Preocupación pola calidade.
B7 Habilidades para localizar e analizar información de fontes diversas.
B9 Traballar de forma colaborativa.
B10 Capacidade de organización e planificación.
B11 Rigor profesional.
B12 Apertura á formación continua.
B13 Creatividade.
B14 Sensibilización sobre a diversidade cultural.
B15 Capacidade de crítica e autocrítica.
B16 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
1. Comprender que a Administración e a Supervisión dos Centros educativos supón identificar e analizar as distintas variables (xerais e particulares) que interctúan en cada contexto. A6
A20
A22
A25
B1
B2
B4
B14
B15
B16
C4
C5
2. Coñecer algúns dos modelos máis relevantes da Organización e a Administración Educativa. A6
A20
A22
B1
B4
B6
B11
C1
C5
C7
3. Comprender a importancia do contexto organizativo-administrativo no proceso de ensino-aprendizaxe. A6
A20
A21
A22
A23
A24
A25
B4
B5
B6
B9
B11
C1
C5
C7
4. Valorar positvamente a necesidade do control, da supervisión e da avaliación no sistema educativo, e familiarizarso con estratexias e técnicas utilizadas nestes ámbitos A6
A10
A12
A15
A16
A19
A21
A23
B9
B10
B11
B13
C1
C3
C7
C8
5. Estimular o desenvolvemento dunha actitude crítica constructiva. A6
A20
A23
A24
A25
B5
B11
B12
B15
B16
C5
C7
6. Fomentar hábitos de reflexión e de traballo en equipo. A6
A19
A21
B3
B9
B16
C4
C5
7. Entrar en contacto coas forntes primarias de inforamción no ámbito da Organización-Administración Escolar. A6
A10
A15
A16
A19
A20
A22
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B12
B15
C5
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
Bloque I. Marco teórico e epistemolóxico da Administración Educativa Tema 1. O centro escolar como estructura organizativa dentro do Sistema Educativo:
- O marco lexislativo que regula o funcionamento dos centros escolares.
-A organizaicón do Sistema Educativo no Estado das Autonomías.
-A organización do Sistema Educativo en Galicia.
-As etapas educativas.

Tema 2. Diferentes conceptualizacións da administración-organización escolar. O estatuto epistemolóxico da Administración educativa.
-Os enfoques positivistas na Administración e Supervisión de Centros Escolares.
-As perspectivas interpretativas.
-Os modelos grlobais.
Bloque II. A Administración do Centro Escolar Tema 3. A toma de decisións e acción administrativa en centros escolares.
-A toma de decisións científica.
-A toma de decisións interpretativa.
-A toma de decisións desde unha perspectiva globalizadora.

Tema 4. A participación nos centros escolares:
-Diferentes acepcións e dimensións da participación.
-Razóns e funcións da participación.
-A participación dos diferentes sectores da comunidade educativa
-Oo estado da participación na actualidade. Os cambios introducidos pola LOE.
-Da democracia formal á cultura da colaboración.

Tema 5. O conflicto e a natureza conflictiva dos centros escolares:
-Diferentes enfoques do conflicto na Organización Escolar.
-Contexto organizativo e conflictividade.
-O conflicto no desenvolvemento organizativo dos centros.
-Formas de afrontamento.
-Poder e cultura nos centros escolares.

Tema 6. A dirección dos centros escolares.
-A regularización e problemática da dirección de Centros Escolares en España.
-Dilemas ante a selección e formación dos directivos.
-Os estilos directivos.
-As tarefas dos directores.
-Xénero e dirección de centros.
Bloque III. A Supervisión do Sistema Educativo Tema 7. A Supervisión Escolar.
-O control no Sistema Educativo.
-O obxecto da supervisión escolar.
-Diferentes concepcións ou modelos de supervisión escolar.

Tema 8. A Inspección en España.
-O concepto histórico.
-O marco legal da función inspectora en España.
-A práctica da función inspectora.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral 20 20 40
Portafolios do alumno 0 10 10
Estudo de casos 30 0 30
Análise de fontes documentais 10 10 20
 
Atención personalizada 0 0
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Na sesión maxistral traballaranse os contidos que conforman o marco teórico mediante a exposición oral, guiada co uso de presentacións, de medios audiovisuais e coa introdución de cuestións dirixidas ao alumnado coa finalidade de favorecer a aprendizaxe e a construción do coñecemento.

Portafolios do alumno O portafolios do alumno enténdese como un instrumento destinado a fomentar a reflexión e a construcción do coñecemeto. Irase proporcionando unha serie de materiais (referencias bibliográficas, experiencias desenvoltas en centros, etc.) que, xunto coa valoración crítica dos estudos de casos realizados durante o curso, serviranlle ao alumno/a para elaborar o seu propio discurso sobre a administración e supervisión de centros educativos.
Estudo de casos As actividades de estudo de casos versarán sobre a presentación de situacións, reais ou verosímiles, centradas no ámbito educativo para a súa análise crítica, desde a óptica da administración e supervisión de centros.
Análise de fontes documentais As fontes documentais serán a base de referencia sobre o tratamento dos contidos que se abordarán en torno aos diferentes núcleos temáticos da materia. Utilizaranse documentos audiovisuais e bibliográficas relevantes sobre a materia con actividades específicas deseñadas para a análise dos mesmos.

Atención personalizada
Metodoloxías
Portafolios do alumno
Estudo de casos
Descrición
Os diferentes traballos realizados na aula (estudos de casos) serán de carácter grupal, estarán orientados de maneira inmediata pola profesora.

A realización do portafolio do alumno é un traballo de carácter individual. Para a súa orientación, a profesora pon á disposición do alumnado o seu horario de titorias.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Portafolios do alumno No portafolio valorarase:
1. A calidade da presentación (formato).
2. A capacidade de expresarse na linguaxe apropiada.
3. A capacidade de identificación dos contidos claves da materia, establecendo as relacións pertinentes entre os mesmos.
4. A capacidade de reflexión, análise e argumentación desde unpunto de vista profesional (máis que emocional).
5. A capacidade da proposta como alternativa constructiva para a mellora do coñecemento.
50
Estudo de casos Nos estudos de caso valorarase:
1. A comprensión da situación presentada considerando a diversidade e complexidade dos factores que inciden no ámbito educativo.
2. A profundidade de análise atendendo ao marco teórico traballado na materia.
3. O valor de síntese e da adecuación das propostas de acción e intervención como resposta á situación presentada.

Trátase dun traballo fundamentalmente individual
50
 
Observacións avaliación

Según a participación do alumnado na materia a avaliación contempla dúas opecións:


Opción A. Para o alumnado que asiste/participa nas actividades de clase (> 85%):


a) Portafolio do alumno (50%)


b) Estodos de casos (50%)


Opción B. Para o alumnado que non asiste/participa nas actividades de clase (< 85%):


a) Portafolio do alumno (25%)


b) Estudos de casos (25%)


c) Examen (50%)


O examen consistirá nunha proba de preguntas cortas e/ou análise de casos ou supostos prácticos. Dita proba terá carácter individual e desenvolverase sen apuntes ou otros documentos de referencia.


Fontes de información
Bibliografía básica

AA. VV. (1991): "Chequeo a la Inspección". Cuadernos de Pedagogía, nº 197, noviembre.

AA. VV. (1994): "La dirección escolar a debate". Cuadernos de Pedagogía, nº 222, enero.

AA. VV. (1994): "Las claves de la organización". Cuadernos de Pedagogía, nº 222, febrero.

AA.VV. (1994): "A organización escolar". Revista Galega de Educación, nº 21, novembro.

AA.VV. (1995): "As avaliacións". Revista Galega de Educación, nº 24, setembro.

AA.VV. (1996): Manual de organización de instituciones educativas. Madrid, Escuela Española.

AA.VV.(1995): Volver a pensar la educación, Vol. II, Madrid, Morata, pp.152-170.

AINSCOW, M. (2001). Hacia escuelas eficaces para todos. Manual para la formación de equipos docentes. Madrid: Narcea.

ALVAREZ, L., SOLER, E y HERNÁNDEZ, J. (1998):Un proyecto de centro para a tender la Diversidad. Madrid : SM

ANGULO RASCO, J.F. (1995): "La evaluación del sistema educativo: algunas respuestas críticas al porqué y al cómo". En AA. VV.: Volver a pensar la educación. (Vol. II), Madrid, Morata, pp.194-219.

ANGULO RASCO, J.F. (1999a): “El neoliberalismo o el surgimiento del mercado educativo”. En AA. VV.: Escuela pública y sociedad neoliberal. Madrid, Miño y Dávila Editores, 2ª edición, pp.17-37.

ANGULO RASCO, J.F. (1999b): “La supervisión docente: dimensiones, tendencias y modelos”. En PÉREZ GÓMEZ, M.A.; BARQUIN RUIZ, J. e ANGULO RASCO, J.F. (1999): Desarrollo profesional del docente. Política, investigación y práctica. Madrid, Akal. Pp.553-598.

ANGULO, J.F.; CONTRERAS, D. e SANTOS, M.A. (1991): "Evaluación educativa y participación democrática". Cuadernos de Pedagogía, nº 195, septiembre, pp.74-79.

APPLE, M.W. (1986): Ideología y currículo. Madrid, Akal.

APPLE, M.W. (1987): Educación y poder. Barcelona, Paidós-MEC.

APPLE, M.W. e BEANE, J.A. (1997): Escuelas democráticas. Madrid, Morata.

BALL, S.J. (1990): "La perspectiva micropolítica en el análisis de las organizaciones educativas". En AA.VV.: I Congreso Interuniversitario de Organización Escolar. Actas. Barcelona, Areas y Dtos. de Didáctica y Organización Escolar de Cataluña, pp. 129-145.

BATES, R. e OUTROS (1989): Práctica crítica de la administración educativa. Valencia, Univ. de Valencia.

BELTRAN, F. (1991): "Democracia y control en el sistema educativo". Cuadernos de Pedagogía, nº 188, enero, pp. 58-62.

BELTRAN, F. (1991): Política y reformas curriculares. Valencia, Universidad de Valencia.

BELTRAN, F. (1994): "A dirección das organizacións escolares". Revista Galega de Educación, nº 21, outubro-decembro, pp.34-40.

BERNSTEIN, B. (1990): Poder, educación y conciencia. Barcelona, El Roure.

Bolívar, A. (1999): Cómo mejorar los centros educativos. Barcelona: Síntesis.

Bolívar, A. (2000). Los centros educativos como organizaciones que aprenden. Promesa y realidades. Madrid: La Muralla.

CANTO SANCHEZ, J.M. (1992): "Equipo directivo: status y poder". Cuadernos de Pedagogía, nº 200, pp.86-88.

COSCOJUELA, R. e SUBÍAS, R. (1993): “¿Hombres dirigentes y mujeres ejecutoras?. Cuadernos de Pedagogía, nº 211, febreiro, pp.65-67.

Dalin, P. y Rolff, H.G. (1993). Changing the school culture.Londres: Cassell.

Elmore, R.F. (2000). Building a new structure for school leadership. Washington: Albert Shanker Institute.

ESCUDERO MUÑOZ, J.M. (1994a): "La escuela como comunidad crítica al servicio de los valores de una sociedad democrática". Kikiriki, nº 31-32, Dic.93-

ETKIN, J.R. (1993): La doble moral de las organizaciones. Los sistemas perversos y la corrupción institucionalizada. Madrid, McGraw-Hill.

FERNANDEZ ENGUITA, M. (1990): La escuela a examen. Madrid, Eudema.

FERNANDEZ ENGUITA, M. (1992): Poder y participación en el sistema educativo. Barcelona, Paidós.

FERNANDEZ ENGUITA, M. (2001): Educar en tiempos inciertos. Madrid, Morata.

FISHER, R.; URY, W. y PATTON, B. (1998): Obtenga el si. El arte de negociar sin ceder. Barcelona, Gestión 2000.

FLOYER ACLAND, A. (1993): Cómo utilizar la mediación para resolver conflictos en las organizaciones. Barcelona, Paidós.

GAIRIN SALLAN, J. e ANTUNEZ MARCOS, S. (Coods.) (1993): Organización escolar. Nuevas aportaciones. Barcelona, PPU.

GIL VILLA, A. (1995): La participación democrática en los centros de enseñanza no universitarios. Madrid, CIDE-MEC.

GIMENO SACRISTÁN, J. (1998): Poderes inestables en educación. Madrid, Morata.

GIMENO SACRISTÁN, J. e CARBONELL SEBARROJA, J. (Cdres.) (2003): El sistema educativo. Una mirada crítica. Barcelona, Praxis.

GIMENO SACRISTAN, J. e Outros (1995): La dirección de centros: análisis de tareas. Madrid, CIDE/MEC.

GONZALEZ, Mª.T. (1990): "Nuevas perspectivas en el análisis de las organizaciones educativas". En AA.VV.: I Congreso Interuniversitario de Organización Escolar. Actas. Barcelona, Areas y Dtos. de Didáctica y O.E. de Cataluña.

GONZALEZ, Mª.T. (1992a): "Centros escolares y cambio educativo". En ESCUDERO, J.M. y LOPEZ, J. (Com.): Los desafíos de las reformas escolares. Cambio educativo y formación para el cambio. Sevilla, Arquetipo Edc., pp.71-95.

GONZALEZ, Mª.T. (1992b): "El papel de los agentes de cambio en el desarrollo organizativo de los centros". En AA.VV.: Cultura escolar y desarrollo organizativo. II Congreso Interuniversitario de Organización Escolar. Sevilla, G.I.D., pp.141-158.

GONZALEZ, Mª.T. (1998): “La micropolítica escolar: algunas acotaciones”. Profesorado, vol.1, nº 2, pp.47-58.

JARES, X.R. (1994a): "A participación nos centros escolares. Reflexións para saír dunha crise". Revista Galega de Educación, nº 21, outubro-decembro, pp.26-33.

JARES, X.R. (1994b): "El centro como unidad de cambio". Comunidad Educativa, nº 215, mayo, pp. 10-14.

JARES, X.R. (1995): "Contexto organizativo y resolución de conflictos en los centros educativos". En AA. VV.: Volver a pensar la educación. (Vol. II), Madrid, Morata, pp.133-151.

JARES, X.R. (1996): "El conflicto. Naturaleza y función en el desarrollo organizativo de los centros escolares". En AA.VV.: Manual de organización de instituciones educativas. Madrid, Escuela Española.

JARES, X.R. (2001a): Aprender a convivir. Vigo, Xerais.

JARES, X.R. (2001b): Educación y conflicto. Guía de educación para la convivencia. Madrid, Popular.

LAVAL, C. (2004): La escuela no es una empresa. Barcelona, Paidós.

MARTIN RODRIGUEZ, E. (1988): Supervisión Educativa. Madrid, UNED.

MORGAN, G. (1990): Imágenes de la organización. Madrid, Ra-Ma.

Parrilla LATAS, A. (2004) “La Construcción del Aula Como Comunidad de Todos. Organizacion y Gestion”, Educativa Revista del Forum Europeo de Administradores de la Educacion. Núm. 2. pp. 19-23

Parrilla LATAS, A. (2005). “La Educación Inclusiva: un Desafío a Todos los Sistemas y Comunidades Educativas”. Escuela Española. Núm. 13. 2005. pp. 7-9

SAN FABIAN, J.L. (1992): "Gobierno y participación en los centros escolares: sus aspectos culturales". En AA.VV.: Cultura escolar y desarrollo organizativo. II Congreso Interuniversitario de Organización Escolar. Sevilla, Universidad de Sevilla, pp. 79-118.

SAN FABIAN, J.L. (1994a): "La participación". Cuadernos de Pedagogía, nº 222, febreiro, pp.18-21.

SAN FABIAN, J.L. (1994b): "¿Organización escolar versus calidade educativa". Revista Galega de Educación, nº 21, outubro-decembro, pp.6-11.

SAN MARTIN, A. (1995): "De la escuela como objeto a los sujetos escolares". En AA. VV.: Volver a pensar la educación. (Vol. II), Madrid, Morata, pp.119-132.

SANTOS GUERRA, M.A. (1990): Hacer visible lo cotidiano. Teoría y práctica de la evaluación cualitativa de los centros escolares. Madrid, Akal.

SANTOS GUERRA, M.A. (1992): "Cultura y poder en la organización escolar". En AA.VV.: Cultura escolar y desarrollo organizativo. II Congreso Interuniversitario de Organización Escolar. Sevilla, Universidad de Sevilla, pp. 159-189.

SANTOS GUERRA, M.A. (1994): Entre bastidores. El lado oculto de la organización escolar. Archidona (Málaga), Aljibe.

SANTOS GUERRA, M.A. (1997): La luz del prisma, para comprender las organizaciones educativas. Málaga, Aljibe.

SANTOS GUERRA, M.A. (1998): Evaluar es comprender. Buenos Aires, Magisterio del Río de la Plata.

SANTOS GUERRA, M.A. (1999): El crisol de la participación. Madrid, Escuela española.

SANTOS GUERRA, M.A. (2000a): La escuela que aprende. Madrid, Morata.

SANTOS GUERRA, M.A. (2000b): “Yo tengo que hacer la cena. La mujer y el gobierno de los centros escolares”. En SANTOS GUERRA, M.A. (Coord.): El harén pedagógico. Perspectiva de género en la organización escolar. Barcelona, Graó, pp.53-69.

SANTOS GUERRA, M.A. (Cdor.) (2005): Escuelas para la democracia. Cultura, organización y dirección de instituciones educativas. Santander, Consejería de Educación del Gobierno de Cantabria.

SCHLEMENSON, A. (1990): La perspectiva ética en el análisis organizacional. Un compromiso reflexivo con la acción. Buenos Aires, Paidós.

SHAPIRO, S. (1991): "Educación y democracia: estructuración de un discurso contrahegemónico del cambio educativo". Revista de educación, 291, pp.33-54.

TORRES SANTOMÉ, J. (2001): Educación en tiempos de neoliberalismo. Madrid, Morata.

TORRES SANTOMÉ, J. (2011): La justicia curricular. El caballo de Troya de la cultura escolar. Madrid, Morata.

TYLER, W. (1991): Organización escolar. Una perspectiva sociológica. Madrid, Morata.

Bibliografía complementaria

REVISTAS

Revista Galega da Educación

Revista Galega do Ensino

Cuadernos de Pedagogía

Revista de Educación

Revista de Innovación Educativa


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Avaliación de Programas, Centros e Profesores/652711207

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Innovación e Cambio nas Institucións Escolares/652711607

Materias que continúan o temario
Didáctica Xeral/652711701
Organización do Centro Escolar/652711703

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías