Datos Identificativos 2011/12
Asignatura (*) Resolución de problemas en matemática Código 652G02030
Titulación
GRAO EN EDUCACIÓN PRIMARIA
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
 Terceiro Optativa 4.5
Idioma
Castelán
Galego
Inglés
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Soneira Calvo, Carlos
 Correo electrónico
carlos.soneira@udc.es
Profesorado
Soneira Calvo, Carlos
 Correo electrónico
carlos.soneira@udc.es
Web
Descrición xeral Os estudantes terán ocasión de analizr as diferences propostas de investigadores e docentes para resolver problemas. Estarán en condicións de mellorear a súa habilidade para regular, supervisar e controlar os procesos de resolución de problemas, así como para acomenteren eles mesmos a súa resolución.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A38 Adquirir competencias matemáticas básicas (numéricas, cálculo, xeométricas, representacións espaciais, estimación e medida, organización e interpretación da información, etc.).
A39 Coñecer o currículo escolar de matemáticas. Analizar, razoar e comunicar propostas matemáticas.
A40 Formular e resolver problemas vinculados coa vida cotiá.
A41 Valorar a relación entre matemáticas e ciencias como un dos pilares do pensamento científico.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B8 Capacidade para elaborar discursos coherentes e organizados loxicamente.
B9 Capacidade para expoñer as ideas elaboradas, de forma oral e na escrita.
B10 Capacidade de expresión oral e escrita en varias linguas (a lo menos nunha lingua estranxeira).
B15 Capacidade para utilizar diversas fontes de información, seleccionar, analizar, sintetizar e extraer ideas importantes e xestionar a información.
B18 Compromiso ético para o exercicio das tarefas docentes.
B19 Capacidade de adaptarse a novas situacións nunha sociedade cambiante e plural.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Potenciare desenvolver o coñecemento de conceptos matemáticos básicos. A38
 B1
B2
B3
B4
B5
B8
B9
B10
B15
B18
B19
 C1
C3
C4
C6
C7
C8
Pode interpretarse a resolución de problemas coma un proceso no que o alumno estima, establece conxeturas e suxire explicacións. Analizaranse as dificultades que xorden á hora de resolver problemas matemáticos e o xeito de atallalas. A39
 B1
B2
B3
B4
B5
B8
B9
B10
B15
B18
B19
 C1
C3
C4
C6
C7
C8
Co gallo de que os estudantes experimenten a utilidade das matemáticas na súa realidade cotiá, resolveranse problemas matemáticos e non matemáticos. A40
 B1
B2
B3
B4
B5
B8
B9
B10
B15
B18
B19
 C1
C3
C4
C6
C7
C8
O progreso científico, en todas as súas ramas, require unha estreita e forte interación coa matemática; de aquí a necesidade de valorar a forte e longa relación entre a matemática e a ciencia. A41
 B1
B2
B3
B4
B5
B8
B9
B10
B15
B18
B19
 C1
C3
C4
C6
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
El papel de la resolución de problemas en la Educación. Coñecer o papel e as aportacións da resolución de problemas no ensino dunha materia, en particular das matemáticas.
Estrategias en la resolución de problemas. Procura aleatoria
Ensaio e erro
División en subproblemas
Procura cara atrás
Analoxías
Redución
Recursos para la resolución de problemas. Adquisición da información
Interpretación da información
Análise da información e inferencias.
Comprensión e organización conceptual da información
Comunicación da información
Dificultades en la resolución de problemas. Analizar as dificultades que
xorden no proceso de resolución dun problema e como remediallas.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Solución de problemas 12 36 48
Sesión maxistral 9 14.4 23.4
Aprendizaxe colaborativa 6 12.6 18.6
Presentación oral 2 2 4
Actividades iniciais 1 1 2
Proba mixta 2 11.5 13.5
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Solución de problemas Ao longo do curso resolveranse unha serie de problemas: enunciados durante as clases maxistrais, mediante un boletín ou ben expostos polos propios alumnos. Tamén se realizarán actividades ou fichas na aula tanto individuais como colectivas.
Sesión maxistral Presentaranse os contidos da materia ilustrados con exemplos prácticos que os motiven.
A sesión apoiarase na participación do alumnado e contemplase o uso de medios informáticos.
Aprendizaxe colaborativa Durante as distintas sesions procederase á resolución de problemas en grupos duns 5 estudantes, que discutirán os distintos xeitos de abordar a solución ou o pratexamento de problemas diversos.

Compararanse tamén as achegas aportadas por distintos grupos
Presentación oral Os estudantes expoñerán oralmente, distribuídos por grupos de traballo, a resolución de problemas propostos.
Actividades iniciais Na primeira sesión presentaráselle a materia aos estudantes e indicarase o sistema de traballo a seguir ao longo do curso.
Proba mixta Realizarase, se cómpre, un exame final consistente nunha pregunta teórica e na resolución de problemas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Solución de problemas
Sesión maxistral
Aprendizaxe colaborativa
Actividades iniciais
Presentación oral
Descrición
A atención personalizada descríbese como momentos de traballo presencial co profesor polo que se pide unha participación obrigatoria do alumno.
A forma e o momento en que se desenvolven indicaranse en relación a cada actividade ao longo do curso segundo o plan de traballo da materia.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Solución de problemas Problemas resoltos tanto en grupo como individualmente; expostos na aula ou entregados por escrito. 30
Aprendizaxe colaborativa Prantexamento e resolución de problemas en grupo, na aula ou fóra do horario lectivo. 30
Proba mixta Dependendo do tipo de avaliación, no caso de estudantes non presenciais será o 100% da nota final. 30
Presentación oral Exposición en grupo na aula 10
 
Observacións avaliación

A valoración de cada actividade pode variar segundo a participación do alumnado e a evolución do curso.


Haberá en todo caso dous tipos de avaliación:


 Opción A: alumnos que asistan regularmente e participen na aula.


 Opción B: alumnos que non asistan a clase, en cuxo caso serán avaliados exclusivamente mediante a realización dun exame final escrito de carácter teórico-práctico.

Fontes de información
Bibliografía básica

ABRANTES, P. – BARBA, C. – SEGARRA, Ll. y otros (2001) “La resolución de Problemas en Matemáticas”. (Graó. Barcelona)

BALBUENA, L. - COBA, M.D. de la (1992) "La matemática recreativa vista por los alumnos" (Proyecto Sur:Granada)

BOLT, B. (1988) "Actividades matemáticas" (Labor:Barcelona) y otros títulos del mismo autor

BRANSFORD, J.D. - STEIN, B.S. (1988) "Solución IDEAL de problemas" (Labor:Barcelona)

BROWN, S.; WALTER, M.; (1993) Problem posing: reflections and applications, (Lawrence Erlbaun Associates, Hilsdale, New Jersey)

BROWN, S.; WALTER, M.; (1990), the art of problem posing, (Lawrence Erlbaun Associates, Hilsdale, New Jersey)

BURGER E., STARBIRED, M.; (2000) The heart of mathematics, an invitation to effective thinking, (Key College Publishing, California)

CALLEJO DE LA VEGA, M.L. (1990) "La resolución de problemas en un club matemático" (Narcea:Madrid)

CALLEJO DE LA VEGA, M.L. (2000) "Educación Matemática y Ciudadanía: Propuestas desde los Derechos Humanos" (Centro Poveda. Santo Domingo, República Dominicana) (http://www.centropoveda.org/publicaciones/series/socyedu/edmatciud.htm)

CHAMOSO, JOSÉ; RAWSON, WILLIAM (2003 ) Matemáticas en una tarde de paseo ( Nivola: Madrid)

COCKCROFT, W.H. (1985) "Las matemáticas sí cuentan" (M.E.C.: Madrid)

COMAP (1999 ) Las matemáticas en la vida cotidiana ( Addison-Wesley: Madrid)

CORBALÁN, F. (2002) "La matemática aplicada a la vida cotidiana" (Graó:Barcelona)

FERNÁNDEZ BRAVIO, J.A.; (2000) Técnicas cerativas para la resolución de problemas matemáticos, (CISSPRAXIS, Barcelona)

GALLEGO LÁZARO, CARLOS... [et al.] (2005) Repensar el aprendizaje de las matemáticas. Matemáticas para convivir comprendiendo el mundo ( Graó: Barcelona)

GARDNER, M. (1992) "Inspiración ¡Ajá!" (Labor:Barcelona) y otros títulos

GIMÉNEZ, J. – SANTOS, L. – DA PONTE, J.P. (2004) “La actividad matemática en el aula” (Graó:Barcelona)

GUZMÁN, M.de (1991) "Para pensar mejor" (Labor:Barcelona) y otros títulos

HONSBERGER, R. (1994) "El ingenio en las matemáticas" (Euler:Madrid)

MASON, J. ? BURTON. L. ? STACEY, K. (1988) "Pensar matemáticamente" (Labor / MEC:Barcelona)

MATAIX, M. (1991) "Ludopatía matemática" (Alianza:Madrid) y otros títulos

NICKERSON, R.S. ? PERKINS, D.N. ? SMITH, E.E. (1990) "Enseñar a pensar" (Paidós M.E.C.:Bar­celona)

POLYA, G. (1965) "Cómo plantear y resolver problemas" (Dunod, Paris)

POLYA, G. (1967) "La découberte des mathématiques" (Trillas:México)

POZO MUNICIO, J.I. y otros (1994) "La solución de problemas" (Santillana:Madrid)

SABATÉ, D. y otros (1990) "Resolver problemas" (Alhambra: Madrid)

SEGARRA, Ll. (2000) "Problemates" (Graó : Barcelona)

SHELL CENTRE FOR MATHEMATICAL EDUCATION (1993) "Problemas con pautas y números" (Univ. del País Vasco:Bilbao)

SMULLYAN, R. (1991) "Alicia en el País de las Adivinanzas" (Cátedra:Madrid) y otros títulos

STACEY, K. - GROVES, S. (1999) "Resolver problemas: Estrategias" (Narcea: Madrid)

VILA, ANTONI –CALLEJO, Mª LUZ (2004) “Matemáticas para aprender a pensar. El papel de las creencias en la resolución de problemas”. Ed. Narcea. Madrid

WOOD, L.E. (1987) "Estrategias de pensamiento" (Labor:Barcelona)

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Educación matemática I/652G02008
Educación matemática II/652G02018

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías