Datos Identificativos 2011/12
Asignatura (*) Desenvolvemento cognitivo. social e da personalidade Código 652G04031
Titulación
GRAO EN LOGOPEDIA
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Optativa 4.5
Idioma
Castelán
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía Evolutiva e da Educación
Coordinación
Peralbo Uzquiano, Manuel
Correo electrónico
manuel.peralbo@udc.es
Profesorado
Peralbo Uzquiano, Manuel
Correo electrónico
manuel.peralbo@udc.es
Web
Descrición xeral Esta asignatura es complementaria de Psicología del desarrollo del lenguaje (materia básica de rama en primero de Logopedia). Tiene como objetivo presentar las principales características del desarrollo intelectual, social y de la personalidad desde el nacimiento hasta la edad adulta.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A2 Coñecer e integrar os fundamentos psicolóxicos da Logopedia: o desenvolvemento da linguaxe, o desenvolvemento psicolóxico, a Neuropsicoloxía da linguaxe, os procesos básicos e a Psicolingüística.
B5 Aprender autonomamente, e motivarse para facelo de forma continuada.
B7 Capacidade de análise e síntese.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Conocer e integrar los fundamentos psicológicos de la Logopedia: el desarrollo del lenguaje, el desarrollo psicológico, la Neuropsicología del lenguaje, los procesos básicos y la Psicolingüística. A2
Aprender autónomamente, y motivarse para hacerlo de forma continuada B5
Capacidad de análisis y síntesis B7
Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común C4

Contidos
Temas Subtemas
1.- Inteligencia, personalidad y desarrollo social: conceptos y relaciones
PRIMERA INFANCIA
2.- El mundo perceptivo del bebé.
3.- Desarrollo intelectual en el periodo sensomotor: el niño y los objetos
4.- Memoria y representaciones mentales en el bebé: ¿qué es posible recordar?.
5.- Desarrollo social y de la personalidad: temperamento, apego y relaciones sociales
EL DESARROLLO DURANTE LA NIÑEZ
6.- La inteligencia preoperatoria y operatoria
7.- Desarrollo de la memoria y de la solución de problemas
8.- La interacción familiar y su efecto sobre el desarrollo: el caso de la agresión y el maltrato infantil.
9.- Las amistades infantiles
EL DESARROLLO DURANTE LA ADOLESCENCIA
10.- Cambios biológicos y sociales: la formación de la identidad
11.- El desarrollo del pensamiento abstracto
12.- El estrés durante la adolescencia

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral 30 0 30
Proba obxectiva 2 40 42
Traballos tutelados 24.5 0 24.5
Seminario 15 0 15
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral El profesor presentará a los estudiantes un resumen esquematizado del contenido central de los temas del programa.
Proba obxectiva La evaluación de la asignatura se realizará mediante un examen final con posibilidad de recuperación. Sin embargo la nota final dependerá de la entrega de los resúmenes de los seminarios y la valoración del trabajo realizado.
Traballos tutelados Los alumnos, en grupos de tres personas, deberán realizar un pequeño análisis transversal sobre cualquier aspecto del desarrollo incluido en el programa y que sea susceptible de ser evaluado mediante algún instrumento disponible en el centro. Quienes lo prefieran podrán sustituir este trabajo por una exposición en las clases de seminario sobre cualquiera de los temas incluidos en el programa.
Seminario Los diferentes aspectos de desarrollo presentados en el programa teórico irán acompañados de presentaciones de vídeo que los ilustrarán y sobre los que se realizará un seminario. En él se discutirá sobre el tema en base a los conocimientos previos adquiridos. De los debates realizados cada estudiante deberá elaborar un resumen general.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
Cada estudiante tendrá que realizar una tutoría planificada obligatoria en la que podrá presentar sus dudas sobre la materia, el estado de los trabajos y resúmenes previstos y las dificultades generales que está teniendo en el seguimento de la materia. Esta tutoría individual obrigatoria será complementada con las tutorias en pequeño grupo previstas en la organización académica de la asignatura.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Seminario Los resúmenes realizados por los estudiantes sobre las conclusiones de los seminarios serán realizados en sesión ordinaria de clase. Su entrega es obligatoria para superar la asignatura y su peso total en la evaluación representará un máximo del 10% de la nota 10
Proba obxectiva Prueba objetiva con tres alternativas posibles y una correcta. Dos errores descuentan un acierto. Tendrá un peso del 70% de la nota 70
Traballos tutelados La entrega del trabajo práctico y su correcta realización podrá implicar hasta un 20% sobre la nota del examen. 20
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica

Alexander, T.; Roodin, P. y Gorman, P. (1984). Psicología Evolutiva. Madrid: Pirámide.

Ausubel, D.P. y Sullivan, E.V. (1983). El desarrollo infantil. 3 vols. Barcelona: Paidós.

Bermejo, V. (Ed.) (1994). Desarrollo cognitivo. Madrid: Síntesis.

Bower, T.G.R. (1979). El desarrollo del niño pequeño. Madrid: Debate.

Bower, T.G.R. (1983). Psicología del desarrollo. Madrid: Siglo XXI.

Bradley, B.S. (1992). Concepciones de la infancia. Introducción crítica a la psicología del niño. Madrid: Alianza.

Case, R. (1985). Intellectual Development: Birth to Adulthood. Londres: Academic Press. Trad. Cast.: El desarrollo intelectual. Del nacimiento a la edad madura. Barcelona: Paidós, 1989.

Claxton, G. (1987). Vivir aprender. Madrid: Alianza. (Live and Learn. An Introduction to the Psychology of Growth and Change in Everyday Life. London. Harper and Row, 1984).

Clemente, R.A. (1996). Contextos de desarrollo y psicológico y educación. Málaga: Aljibe.

Coll, C.; Palacios, J. y Marchesi, A. (1990). Desarrollo psicológico y educación. 3 vols. Madrid: Alianza.

Corral, A., Gutiérrez, F. y Herránz, M.P. (1997). Psicología Evolutiva (tomo I). Madrid: UNED.

Delval, J. (Comp.) (1978). Lecturas de Psicología del niño. 2 vols. Madrid: Alianza.

Delval, J. (1994). El desarrollo humano. Madrid: Siglo XXI.

Erikson, E.H. (1985). El ciclo vital completado. Buenos Aires: Paidós.

Fierro, A. (comp.) (1996). Manual de Psicología de la personalidad. Barcelona: Paidós.

Flavell, J. (1985). Cognitive Development. 2ª ed. Englewood Cliffs: Prentice-Hall. Trad. Cast.: Desarrollo cognitivo. Madrid: Aprendizaje/Visor, 1984.

García Sicilia, J. y otros (1989). Psicología Evolutiva y educación infantil. Madrid: Santillana.

Khalfa, J. (ed.) (1995). Qué es la inteligencia. Madrid: Alianza.

Lindz, T.H. (1977). La persona: Su desarrollo a través del Ciclo Vital. Barcelona: Herder.

Marchesi, A.; Carretero, M. y Palacios, J. (Comps.) (1983-85). Psicología Evolutiva, 3 vols. Madrid: Alianza.

Martí, E. (1990). Psicología Evolutiva. Teorías y ámbitos de investigación. Barcelona: Anthropos.

Moraleda, M. (1992). Psicología del desarrollo. Infancia, adolescencia, madurez y senectud. Barcelona: Marcombo-Boixareu.

Mussen, P.H.; Conger, J.J. y Kagan, J. (1982). Desarrollo de la personalidad en el niño. México: Trillas.

Newman, B.M. y Newman, P.R. (1983). Desarrollo del niño. México: Limusa.

Palacios, J.; Marchesi, A. y Coll, C. (Comps.) (1990). Desarrollo psicológico y educación. I. Psicología Evolutiva. Madrid: Alianza.

Papalia, D.E. y Olds, S.W. (1992). Desarrollo humano. Bogotá: McGraw-Hill.

Papalia, D.E. y Olds, S.W. (1992). Psicología del desarrollo. De la infancia a la adolescencia. Bogotá: McGraw-Hill.

Pérez Pereira, M. (1995). Nuevas perspectivas en Psicología del desarrollo. Madrid: Alianza Editorial.

Reymond-Rivier, B. (1986). El desarrollo social del niño y del adolescente. Barcelona: Herder.

Rodrigo, M.J. (Ed.) (1994). Contexto y desarrollo social. Madrid: Síntesis.

Rondal, J.A. y Hurtig, M. (Ed.) (1982). Introduction à la psychologie de l'enfant. Bruselas: Pierre Mardaga. Trad. Cast.: Introducción a la Psicología del niño. Barcelona: Herder, 1986.

Schaffer, H.R. (1984). El mundo social del niño. Avances en psicología del desarrollo. Madrid: Visor.

Schaffer, D.R. (2002). Desarrollo Social y de la Personalidad. Madrid: Thomson.

Triadó, C. (1993). Psicología Evolutiva. Vic: Eumo.

Vasta, R.; Marsall, S.; Haith, H. y Miller, S.A. (1992). Child Psychology. The Modern Science. Chichester: Wiley. Trad. Cast.: Psicología Infantil. Barcelona: Ariel, 1996.

 

Bibliografía complementaria
Titulo Manual de prácticas de psicología del desarrollo / José A. Carranza y Ester Ato (coords.) Publicacion Murcia : Universidad de Murcia, Servicio de Publicaciones, 2010. Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION P9-4892 DISPOÑIBLE PREST NORMAL Descripcion 169 p. Colección Editum aprender Materia Psicología del desarrollo. Autor Secundario Carranza Carnicero, José Antonio, coord. Ato, Ester, coord. ISBN 9788483718506 Titulo Psicología del desarrollo en la etapa de educación infantil / coordinador, Antonio Muñoz García. Publicacion Madrid : Pirámide, 2010. Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION P9-4989 VENCE 05-06-12 PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-4997 c.2 DISPOÑIBLE PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5010 c.3 DISPOÑIBLE PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5048 c.4 DISPOÑIBLE PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5054 c.5 DISPOÑIBLE PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5055 c.6 DISPOÑIBLE PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5056 c.7 VENCE 15-07-11 PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5057 c.8 DISPOÑIBLE PREST NORMAL Descripcion 197 p. ; 24 cm. Bibliografia Incluye referencias bibliográficas. Materia Psicología del desarrollo. Educación infantil Autor Secundario Muñoz García, Antonio, coord. ISBN 9788436824452 Titulo Psicología del desarrollo en la etapa de educación primaria / coordinador, Antonio Muñoz García. Publicacion Madrid : Piramide, 2010. Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION P9-4988 VENCE 05-06-12 PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5009 c.2 VENCE 21-07-11 PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5047 c.3 DISPOÑIBLE PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5052 c.4 DISPOÑIBLE PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5053 c.5 DISPOÑIBLE PREST NORMAL Descripcion 204 p. Colección Psicología; Pedagogía (Pirámide) Bibliografia Incluye referencias bibliográficas en cada capítulo e índice Materia Psicología del desarrollo. Enseñanza primaria. Autor Secundario Muñoz García, Antonio, coord. ISBN 9788436824445 Autor Conde Plaza, Demelza Titulo Psicología del desarrollo infantil [Recurso electrónico] Publicacion Málaga : Ediped, 2009 Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION DISC-1031 CD-ROM DISPOÑIBLE PREST NORMAL Descripcion 1 disco compacto Materia Niños -- Psicología. Psicología del desarrollo. ISBN 978-84-9912-589-3 Autor Cantón Duarte, José. Titulo Desarrollo socioafectivo y de la personalidad / José Cantón Duarte, María del Rosario Cortés Arboleda, David Cantón Cortés. Publicacion Madrid : Alianza, [2011] Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION P9-5125 DISPOÑIBLE PREST NORMAL SOCIOLOXÍA-COMUNICACIÓN Ps-B-439 DISPOÑIBLE PREST NORMAL Descripcion 335 p. Bibliografia Incluye referencias bibliográficas (p. 299-335 y por caps). Resume Esta obra revisa los procesos implicados en el desarrollo socioemocional y de la personalidad: se aborda en primer lugar el desarrollo del sentimiento de seguridad (apego) y de la competencia emocional, su impacto en la vida de las personas y los programas de intervención de probada eficacia; a continuación se exponen los diversos enfoques sobre la moralidad, describiéndose también el desarrollo de las conductas prosocial y agresiva y por último, se analiza el papel de la familia (pareja, padres-hijos, hermanos) y de los iguales (interacciones, estatus) en el desarrollo socioafectivo. Materia Psicología del desarrollo. Personalidad. Psicología del desarrollo. Autor Secundario Cortés Arboleda, María del Rosario, coaut. Cantón Cortés, David, coaut. ISBN 9788420652641 Clasificacion 159.922.7 Titulo Aprendizaje y desarrollo de la personalidad / Eduardo Vidal-Abarca, Rafael García Ros, Francisco Pérez González (coords.) Publicacion Madrid : Alianza, 2010. Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION P9-4990 DISPOÑIBLE PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-5049 c.2 DISPOÑIBLE PREST NORMAL Descripcion 304 p. : il. Bibliografia Incluye referencias bibliográficas en cada capítulo Materia Aprendizaje. Personalidad. Psicología del desarrollo. Autor Secundario Vidal Abarca, Eduardo, coord. García Ros, Rafael, coord. Pérez González, Francisco (1959-), coord. ISBN 9788420669427 Titulo El desarrollo psicológico a lo largo de la vida / coordinadores Sonia Mariscal... [et al.] Publicacion Madrid : McGraw Hill, [2010]. Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION P9-4952 DISPOÑIBLE PREST NORMAL Descripcion 405 p. ; 24 cm. Bibliografia Incluye referencias bibliográficas e índice. Materia Psicología del desarrollo. Autor Secundario Mariscal, Sonia, coord. ISBN 978-84-481-7128-5 Titulo Personalidad, madurez humana y contexto familiar / José Antonio Ríos González (dir.) Publicacion Madrid : CCS, 2009. Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION P9-4786 DISPOÑIBLE PREST NORMAL CC DA EDUCACION P9-4871 c.2 VENCE 05-06-12 PREST NORMAL Descripcion 1114 p. Colección Campus (Editorial CCS) ; 56 Bibliografia Incluye referencias bibliográficas Materia Personalidad. Psicología del desarrollo. Familia. Autor Secundario Ríos González, José Antonio, dir. ISBN 9788498422962 Autor Area Carracedo, Ramón. Titulo Arquitecturas da infancia : escenarios e teatros na construción social da infancia / Ramón Area Carracedo, Luís Vila Pillado. Publicacion Bertamiráns (Ames) : Laiovento, 2009. Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA FILOLOXIA HF-1905 DISPOÑIBLE PREST NORMAL Descripcion 181 p. ; 21 cm. Colección Ensaio (Laiovento) ; 258 Bibliografia Bibliografía: p. 171-178. Materia Niños -- Salud mental. Infancia -- Historia. Psicología del desarrollo. Enfermedades mentales -- Aspecto social. Autor Secundario Vila Pillado, Luis. N. Normalizado C. 4252-2009 ISBN 978-84-8487-179-8 Clasificacion 616.89-053.2 Titulo Understanding mother-adolescent conflict discussions : concurrent and across-time prediction from youths' dispositions and parenting / Nancy Eisenberg ... [et al.] ; with commentary by Judith G. Smetana, Nancy Darling Publicacion Boston : Blackwell, 2008. Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION P9-3952 DISPOÑIBLE PREST NORMAL Descripcion VIII, 181 p. Colección Monographs of the Society for Research in Child Development, 0037-976X ; 289 Nota Bibliogr. Materia Psicología del desarrollo. Adolescentes -- Psicología. Autor Secundario Eisenberg, Nancy. Autor Moreno Rosset, Carmen. Titulo Prácticas de evaluación psicológica [Recurso electrónico] : Escalas Bayley de desarrollo infantil / Carmen Moreno Rosset, Carmen Maganto Mateo ; realizador, Bernardo Gómez García Publicacion Madrid : Universidad Nacional de Educación a Distancia, [2008] Ubicación Signatura Estado Prestamo NOTA CC DA EDUCACION DVD-326 DVD VENCE 05-06-12 PREST NORMAL Descripcion 1 DVD-ROM| Datos Tecnicos Requisitos del sistema: Adobe Acrobat Reader Materia Psicología -- Evaluación. Autor Secundario Maganto Mateo, Carmen. Gómez García, Bernardo. ISBN 978-84-362-5386-3

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías