Datos Identificativos 2011/12
Asignatura (*) Practicum I Código 652G04028
Titulación
GRAO EN LOGOPEDIA
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 9
Idioma
Galego
Prerrequisitos Para matricularse no Practicum I é necesario ter superado 100 créditos
Departamento
Coordinación
Mendez Garcia, Rosa Maria
Correo electrónico
rosa.mendez@udc.es
Profesorado
Correo electrónico
Web
Descrición xeral REQUISITOS DE MATRÍCULA E CRÉDITOS
Para matricularse no Practicum I é necesario ter superado 100 créditos.

Presencialidade obrigatoria nas Aulas clínicas da Facultade

Consta de 9 créditos ECTS: 63 horas de carácter presencial e 162 horas de traballo autónomo.
TEMPORALIZACIÓN:

Cursase durante o segundo cuatrimestre
Cada estudante acude cinco semanas, cun total de 12 días de prácticas. A asignación aos grupos de prácticas faráse por orden alfabético

Total de Horas Presenciales 63, repartidas de la siguiente forma:

Horas con usuarios: 35 h

Actividades iniciais e Estudio de casos: 8 h.

Seminarios: 20 h.

DESCRICIÓN:

No curso 2009/10 iniciabamos o proceso de implantación dos plans de estudio acorde cos requirimentos do novo Espacio Europeo de Educación Superior, posto en marcha no 1999 coa Declaración de Bolonia e que destacaba a importancia de reforzar a investigación-innovación-educación para o que se propoñía como un fin básico mellorar a formación nos contextos das diferentes prácticas profesionais que a nosa lexislación recolle do seguinte xeito: “Os títulos de Grao teñen como finalidade a obtención por parte do alumnado dunha formación xeral, nunha ou varias disciplinas, orientada á preparación para o exercicio de actividades de carácter profesional” (art.9.1), de tal maneira que contempla a posibilidade de establecer prácticas externas que virían a “reforzar o compromiso coa empregabilidade dos futuros graduados e graduadas, enriquecendo a formación…..proporcionando un coñecemento máis profundo acerca das competencias que necesitará” (Preámbulo) (RD 1393/2007, de 29 de outubro, de Ordenación das enseñanzas universitarias oficiais).

O propósito central da materia Practicum non será só poñer en relación a formación adquirida cos diferentes contextos profesionais propios da educación do século XXI, facilitando que o estudantado tome conciencia dos aspectos básicos das prácticas profesionais; senón tamén asignarlle un papel chave na formulación de problemas e cuestións importantes que se usen para poñer en funcionamento a investigación, situando a práctica profesional no centro da formación, como elemento a ter en conta para a organización do curriculum, onde a reflexión sobre a experiencia converta esa experiencia en fonte de aprendizaxe, incrementando a capacidade de aprender con autonomía, potenciando a aprendizaxe reflexiva para avanzar na construcción do propio coñecemento, tomar decisións, innovar, buscar recursos e traballar en rede, competencias básicas para as novas titulacións de grao que responden ás esixencias da educación do século XXI.

O marco conceptual ven dado polos obxectivos xerais para o Grao de Logopedia , fixados pola Orden Ministerial CIN/726/2009, que establece que as competencias propias da logopedia non poden ser desempeñadas por ningún outro profesional ou disciplina.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A8 Coñecer os fundamentos do proceso de avaliación e diagnóstico.
A9 Coñecer e aplicar os modelos, técnicas e instrumentos de avaliación.
A10 Realizar a avaliación das alteracións da linguaxe nos trastornos específicos do desenvolvemento da linguaxe: trastorno específico da linguaxe, retrasos da linguaxe, trastornos fonéticos e fonolóxicos; os trastornos da comunicación e a linguaxe asociados a déficit auditivos e visuais, o déficit de atención, a deficiencia mental, o trastorno xeneralizado do desenvolvemento, os trastornos do espectro autista, a parálise cerebral infantil e as plurideficiencias; os trastornos específicos da linguaxe escrita; as discalculias; as alteracións no desenvolvemento da linguaxe por deprivación social e as asociadas a contextos multiculturais e plurilingüismo; os trastornos da fluidez da fala; as afasias e os trastornos asociados; as disartrias; as disfonías; as disglosias; as alteracións da linguaxe no avellentamento e os trastornos dexenerativos; as alteracións da linguaxe e a comunicación en enfermidades mentais; o mutismo e as inhibicións da linguaxe; as alteracións das funcións orais non verbais: deglución atípica, disfagia e alteracións tubáricas.
A11 Redactar un informe de avaliación logopédica.
A12 Realizar unha avaliación tras a intervención.
A13 Coñecer os principios xenerais de la intervención logopédica.
A14 Coñecer as funcións da Intervención logopédica: prevención, educación, reeducación, rehabilitación e tratamento.
A15 Coñecer e aplicar os modelos e as técnicas de intervención.
A16 Coñecer as características diferenciais da intervención logopédica nos ámbitos familiar, escolar, clínico-sanitario e asistencial.
A17 Coñecer e realizar a intervención logopédica nos trastornos específicos do desenvolvemento da linguaxe: trastorno específico da linguaxe, retrasos da linguaxe, trastornos fonéticos e fonolóxicos; os trastornos da comunicación e a linguaxe asociados a déficit auditivos e visuais, o déficit de atención, a deficiencia mental, o trastorno xeneralizado do desenvolvemento, os trastornos do espectro autista, a parálise cerebral infantil e as plurideficiencias; os trastornos específicos da linguaxe escrita; as discalculias; as alteracións no desenvolvemento da linguaxe por deprivación social e as asociadas a contextos multiculturais e plurilingüismo; os trastornos da fluidez da fala; as afasias e os trastornos asociados; as disartrias; as disfonías; as disglosias; as alteracións da linguaxe no avellentamento e os trastornos dexenerativos; as alteracións da linguaxe e a comunicación en enfermidades mentais; o mutismo e as inhibicións da linguaxe; as alteracións das funcións orais non verbais: deglución atípica, disfagia e alteracións tubáricas.
A18 Coñecer e realizar a intervención logopédica en Atención Temperá.
A19 Coñecer e implementar os Sistemas de Comunicación Aumentativa.
A20 Coñecer e implementar as axudas técnicas á comunicación.
A22 Saber deseñar, programar e avaliar a actuación logopédica.
A25 Coñecer a organización de institucións educativas, sanitarias e sociais.
A28 Adquirir un coñecemento práctico en intervención logopédica (formación práctica en ámbitos escolares, clínico-sanitarios e asistenciais).
A29 Adquirir a formación práctica para o traballo individual, grupal, cooperativo e de mediación con facilitador.
A30 Coñecer a actuación profesional e os contornos onde se desenvolve a práctica.
A31 Adquirir o desenvolvemento os recursos persoais para a intervención: habilidades sociais e comunicativas, habilidades profesionais, avaliación da propia actuación profesional, técnicas de observación, técnicas de dinamización ou toma de decisións.
A32 Utilizar tecnoloxías da información e da comunicación.
B1 Acceso, selección e xestión das fontes de información relevantes para a práctica profesional.
B2 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B3 Apreciar as distintas manifestacións da diversidade.
B6 Capacidade de adaptarse aos cambios.
B8 Capacidade de observar e de escoitar de forma activa.
B9 Capacidade de organizar e planificar.
B10 Capacidade para motivarse e procurar a calidade na actuación profesional.
B11 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B12 Comunicarse de maneira efectiva nun contorno de traballo.
B13 Coñecer e manexar as novas tecnoloxías da comunicación e da información.
B14 Destreza e empatía nas relacións interpersoais.
B15 Poñer en valor a súa profesión no contorno en que desenvolve o seu traballo.
B16 Resolver problemas de forma efectiva.
B21 Tomar decisións con autonomía e responsabilidade.
B23 Traballar de forma colaborativa.
B24 Traballar en equipo e, de ser o caso, de forma interdisciplinar.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Adquirir un coñecemento práctico para a avaliación logopédica. A8
A9
A10
A11
A12
B1
B3
B8
B11
C1
Realizar a planificación estratéxica da intervención logopédica. A13
A14
A15
A18
B6
B9
B10
B14
C3
C6
Adquirir un coñecemento práctico en intervención logopédica A17
A22
A29
B12
B15
B16
C4
Adquirir a formación práctica para o traballo individual, grupal, cooperativo e de mediación con facilitador. A14
A16
A30
B6
B12
B15
B23
B24
Coñecer a actuación profesional e as contornas onde se desenvolve a práctica. A16
A18
A25
A28
B12
B21
B23
C5
C7
Adquirir ou desenvolver os recursos persoais para a intervención: habilidades sociais e comunicativas, habilidades profesionais, avaliación da propia actuación profesional, técnicas de observación, técnicas de dinamización ou toma de decisións. A29
A31
B2
B15
B23
B24
C4
Utilizar tecnoloxías da información e da comunicación. A19
A20
A32
B13
C3
C6

Contidos
Temas Subtemas
O proceso de avaliación logopédica Explorar, observar, avaliar e emitir un xuízo diagnóstico:

- Aplicación das técnicas de entrevista e recollida de datos aos usuarios, familias e/ou cuidadores. A historia clínica do paciente.

- Aplicación das técnicas observacionais:tipos de rexistros observacionais e a súa aplicación; adaptación e creación de rexistros observacionais atendendo a tipoloxía dos usuarios.

- Aplicación de probas estandarizadas: interpretación dos datos.

- Elaboración de informes de exploración e diagnóstico clínico.
O proceso de tratamiento logopédico: programación, implementación e avaliación. - Deseño e implementación de programas de tratamento logopédico: Formulación de obxectivos e etapas, elección de técnicas e recursos materiais mais adecuados, rexistro das sesións adicadas o programa de intervención.

- A avaliación do proceso de intervención.

- O deseño do plan de actuación coa familia do usuario: formulación e deseño de obxectivos, pautas de asesoramento e actividades para as familias co obxectivo de que apoien o proceso de intervención.

- O tratamento interdisciplinar: Recoñecemento dos límites das competencias profesionais do logopeda e identificación da necesidade dun tratamento interdisciplinar.

- A elaboración de informes sobre tratamento, portadores de xuízos clínicos e liñas de mellora do proceso de intervención.
Recursos materiais empregados na intervención logopédica - O uso dos recursos e materiais na intervención logopédica.

- A adaptación do uso do materiais: en función dos obxectivos do programa e das características cognitivas, motoras ou psicolóxicas dos usuarios.

- A creación de materiais en función dos obxectivos do programa, en función das características cognitivas, motoras ou psicolóxicas dos usuarios.
Reflexión sobre o código deontolóxico da profesión - O tratamento dos datos persoais dos usuarios.

- A confidencialidae ou secreto profesional.

- A aplicación de criterios profesionais para o inicio ou finalización do tratamento e a derivación de usuarios.
Desenvolvemento dos recursos persoais para a intervención logopédica - As habilidades sociais e comunicativas para o establecemento das relacións interpersoais cos usuarios, as súas familias e con outros profesionais implicados no tratamento.

- Avaliación da propia actuación profesional.

- Capacidade de traballo en equipo: técnicas de observación, técnicas de dinamización ou de toma de decisións.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais 1 1 2
Seminario 20 40 60
Prácticas clínicas 35 35 70
Análise de fontes documentais 0 16 16
Estudo de casos 7 7 14
Lecturas 0 9 9
Traballos tutelados 0 30 30
Portafolios do alumno 0 24 24
 
Atención personalizada 0 0 0
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Sesión informativa inicial de 1 hora na que se facilitará información xeral para comentar e precisar a Guía docente, as pautas de carácter xeral, así como explicar as funcións das diferentes persoas que van a titorizar o seu Practicum.
Seminario Levaránse a cabo 3 seminarios:
1. Seminario de recursos materiais: de 10 horas de duración que abordará o coñecemento e manexo dos recursos e materiais na intervención logopédica

2. Seminario de avaliación: de 5 horas de duración acerca dos diferentes métodos de recollida de información, así como da elaboración dos informes de avaliación.

3. Seminario de intervención: de 5 horas de duración no que se traballarán as habilidades comunicativas para o establecemento das relacións profesionais cos pacientes e as súas familias, a avaliación da propia actuación profesional e tratarase de favorecer ó traballo en equipo a través de dinámicas de grupos.
Prácticas clínicas Consistirán básicamente en:
a) Sesións de observación nas que se aplicacarán as técnicas observacionais, e levarase a cabo a adaptación e creación de rexistros observacionais dependendo da patoloxía.

b) Sesións de orientación práctica e supervisada: deseño e implementación de programas de tratamento logopédico, para o que deberán formularse os obxectivos, elexir as técnicas e recursos materiais, rexistro das sesións adicadas o programa de tratamento, avaliación do proceso de intervención, plan de actuación coa familia, elaboración de informes sobre tratamento, realización de xuízos clínicos e liñas de mellora do proceso de intervención.
Análise de fontes documentais Deberá realizarse búsquedas bibliográficas relevantes para a temática tratada tanto nos seminarios como nas actividades prácticas.
Estudo de casos Nos seminarios presentaránse varios estudos de caso nos que se plantearán situacións reais da práctica profesional, e os estudantes deben analizar aspectos relacionados coa avaliación e tratamento para chegar a unha decisión razoada acerca do proceso de intervención.
Lecturas Os estudantes revisarán algúns textos e documentación escrita que lles permitirá profundizar nalgunhas das patoloxías abordadas nas prácticas.
Traballos tutelados Baixo a tutela da logopeda encargada das prácticas os estudantes irán elaborando as adaptacións de material, os obxectivos da intervención e os informes de avaliación que se incluirán no portafolios.
Portafolios do alumno É unha carpeta ou arquivador ordenado por seccións, debidamente identificadas ou etiquetadas, que contén os rexistros ou materiais produto das actividades de aprendizaxe realizadas polo alumno tanto nos seminarios como nas prácticas clínicas. En canto ao formato:
- Imprescindible índice, numeración de páxinas e bibliografía (normas APA).
- Marxes de 2,5 cm laterais e 3 cm superior e inferior.
- Interliñado 1,5; texto xustificado; letra Time New Roman 12.
- O número de follas do portafolio será entre 50 e 80 páxinas (impreso polas dúas caras), mais o anexo.
- Data límite de entrega do portafolio a establecer póla logopedia a tenor das datas de realización das prácticas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Portafolios do alumno
Seminario
Análise de fontes documentais
Traballos tutelados
Descrición
As logopedas encargadas das prácticas irán guiando a cada alumno/a en cada un dos traballos solicitados durante a realización das prácticas.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Portafolios do alumno Na parte do portafolios centrada nas prácticas clínicas deberase incluir un historia clínica de cada paciente e un breve informe que faga referencia aos datos da evaluación e do tratamento realizado, así como unha valoración persoal
20
Seminario Na parte do portafolio referida aos seminarios debe incluirse un resumen acerca do contido de cada seminario, un breve informe acerca dos materiais adaptados ou elaborados, os rexistros de observación empleados e cada alumno deberá elaborar un informe dun paciente que se lle asigne.
Tendo en conta tamén a participación activa nas actividades plantexadas e a actitude do alumno/a.
20
Prácticas clínicas Farase unha valoración das capacidades profesionais de cada alumno/a, na que se terá en conta a capacidade de traballo en equipo, de resolver problemas, de aplicar coñecementos, para adaptarse o paciente, e a capacidade de comunicación co paciente e coa familia.
60
 
Observacións avaliación

Para aprobar a materia será necesario superar cada un dos elementos da avaliación (seminarios,


portafolios e prácticas clínicas).


O alumnado que suspenda as prácticas clínicas e/ou os seminarios, non superará a materia nese


curso académico.


Para a segunda oportunidade de avaliación (xullo), consideraranse válidas as cualificacións das


actividades que fosen superadas na primeira oportunidade.


A cualificación final será a media das puntuacións obtidas en cada unha das epígrafes. No caso de non


superar a materia, a cualificación será o resultado da media das actividades suspensas.


Fontes de información
Bibliografía básica

Acosta, V. y Moreno, A.M. (1999). Dificultades del lenguaje en ambientes educativos. Barcelona: Masson.

Aguado, G. (1999). Trastorno específico del lenguaje: retraso del lenguaje y disfasia. Málaga: Aljibe.

Borrás, S. y Rosell, V. (2005). Guía para la reeducación de la deglución atípica y trastornos asociados. Valencia: Nau Llibres.

Bosch, L. (2004). Evaluación fonológica del habla infantil. Barcelona: Masson.

Brancal, M.F. (2000). Logopedia creativa en personas con Síndrome de Down. Barcelona: Lebón.

Dumont, A. (1999). El logopeda y el niño sordo. Barcelona: Masson.

Gallardo, J.R. y Gallego, J.L. (1993). Manual de logopedia escolar. Granada: Aljibe.

Gallego, J.L. (2005). Enciclopedia temática de logopedia. Archidona: Aljibe.

Garrido, J. (2007). Programación de actividades para educación especial. Madrid: Cepe.

Le Huche, F. (2004). La voz. Barcelona: Masson.

Monfort, M. y Juárez, A. (1999). El niño que habla. Madrid: Cepe.

Moreno, J.M. (2009). Disfonías infantiles: talleres para la prevención. Madrid: EOS Gabinete de orientación psicológica.

Nicolás, J. (2003). Alteraciones del habla en la infancia: aspectos clínicos. Buenos Aires: Panamericana.

Peña Casanova, J. (1988). Manual de logopedia. Barcelona: Masson.

Peralta, M.E. (2002). Reeducación de la deglución atípica funcional en niños con respiración oral. Barcelona: Isep Textos.

Perelló, J. (1980). Alteraciones de la voz. Barcelona: Editorial Científico Médica.

Puyuelo, M. (2000). Evaluación del lenguaje. Barcelona: Masson.

Puyuelo, M. y Arriba, J.A. (2000). La parálisis cerebral infantil: aspectos comunicativos y psicopedagógicos, orientaciones al profesorado y a la familia. Archidona: Aljibe.

Puyuelo, M. (2001). Casos Clínicos de logopedia 2. Barcelona: Masson

Rosell, V. (1993). Programa de estimulación del Lenguaje oral en educación infantil. Granada: Aljibe.

Tulon, C. (2000). La voz: técnica vocal para la rehabilitación de la voz en las disfonías funcionales. Barcelona: Paidotribo.

Zambrana, N., González, T. y Dalva, L. (1998). Logopedia y ortopedia maxilar en la rehabilitación orofacial. Barcelona: Masson.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías