Datos Identificativos 2012/13
Asignatura (*) Técnicas de Indización e Resumo da Documentación Código 613445006
Titulación
Mestrado Universitario en Lingua e Usos Profesionais
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 3
Idioma
Galego
Prerrequisitos
Departamento
Coordinación
Correo electrónico
Profesorado
Correo electrónico
Web
Descrición xeral Coñecer os principios teóricos e metodolóxicos para a análise, representación e recuperación da información, entender a función das linguaxes documentais nun sistema de recuperación de información e saber aplicar os coñecementos adquiridos a situacións semellantes ás que se poden atopar nun entorno profesional.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A1 Que saiban utilizar as técnicas específicas de xestión e organización da información.
A2 Que sexan capaces de realizar buscas documentais sobre calquera asunto.
A3 Que saiban xestionar e organizar documentación.
A4 Que dominen o entorno virtual.
A5 Que saiban operar no tratamento automático da linguaxe.
A7 Que dominen as técnicas e as estratexias da comunicación verbal.
A8 Que poidan crear contidos culturais.
A10 Que sexan capaces de elaborar documentación específica: textos científicos, textos técnicos, textos publicitarios, textos xurídicos, etc.
A12 Que dominen a linguaxe específica de diferentes ámbitos profesionais.
A13 Que sexan capaces de realizar unha aproximación teórica aos problemas da terminoloxía.
A14 Que saiban desenvolver calquera tipo de texto oral ou escrito en diferentes ámbitos profesionais relacionados coa comunicación.
A15 Que posúan un dominio dos recursos lingüisticos especializados da lingua da súa elección (español/ galego/ inglés).
B1 Que posúan e comprendan coñecementos especializados no ámbito dos estudos lingüísticos e das tecnoloxías da comunicación.
B2 Que teñan capacidade para ser orixinais no desenvolvemento e aplicación de ideas.
B3 Que saiban aplicar os coñecementos adquiridos.
B4 Que teñan capacidade de resolver problemas en entornos novos ou pouco coñecidos nun contexto multidisciplinar.
B5 Que sexan capaces de integrar coñecementos diversos.
B6 Que saiban formular xuízos a partir dunha información que pode ser incompleta ou limitada.
B7 Que saiban realizar reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
B8 Que sexan capaces de comunicar as súas conclusións e os coñecementos que as sustentan a públicos especializados e non especializados de forma clara.
B9 Que posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando e aprendendo dun modo autónomo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Coñecer o marco normativo específico do análise documental , da preparación de resumos e do establecimento e creación de tesauros AP2
AP4
AP12
BP6
BP7
BP9
CM3
CM6
Enmarcar a indización, o emprego e creación de tesauros e o resumo na análise do contido documental AP3
AP4
AP5
AP12
AP13
BP4
BP5
CM3
Distinguir as características da indización AP1
AP2
AP3
AP5
AP10
BP1
BP3
BP4
BP5
BP8
CM2
CM3
Utilizar ferramentas de indización en diversos ámbitos científicos AP1
AP4
AP5
AP8
BP1
BP2
BP3
BP4
BP5
CM3
CM4
Elaborar resumos documentais sobre textos de contido científico AP1
AP3
AP5
AP7
AP8
AP12
AP14
AP15
BP1
BP2
BP3
BP5
BP6
CM5
CM6
Valorar a importancia e a calidade dos resumos, dos tesauros e da indización e a súa influencia na recuperación axeitada da información AP1
AP2
AP5
AP7
AP14
BP2
BP6
BP8
CM1
CM2
CM8
Potenciar a capacidade de análise e de sintese en diferentes ámbitos e dominios científicos AP7
AP8
AP10
AP12
AP13
BP3
BP4
BP5
BP6
BP7
BP8
CM1
CM2
CM3
CM4
CM7
Aplicar os coñecementos adquiridos á investigación sobre representación e recuperación da información AP1
AP2
AP3
AP4
AP5
AP12
BP1
BP2
BP3
BP4
BP5
CM1
CM4
CM7
CM8
Elaborar tesauros documentais sobre dominios científicos AP1
AP2
AP3
AP5
AP7
AP14
AP15
BP1
BP2
BP3
BP4
BP5
CM1
CM2

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1: Da información ao coñecemento 1.1. Concepto de información e coñecemento
1.2. Atributos
1.3. Procesamento e representación da información
1.4. O coñecemento : clases e modelos
1.5. Xestión do coñecemento
2. Sistemas de indización e resumo 2.1. Modelización da importancia das estructuras documentais.
2.2. A compoñente conceptual e a súa representación terminolóxica.
2.3. Sistemas de indización
3. Paradigmas e modelos para o diseño e construcción de sistemas de indización. 3.1. Paradigma sociocognitivo.
3.2. Paradigma comunicacional.
3.3. Paradigma físico.
3.4. Paradigma sistémico.
3.5. Modelos complementarios.
4. A indización como representación característica da información 4.1. Concepto.
4.2. Metodoloxía.
4.3. Fases.
4.4. Avaliación e calidade da Indización.
4.5. Categorización dos índices.
5. Natureza, obxectivos e usos do Tesauro 5.1. Concepto.
5.2. Obxectivos.
5.3. Finalidade
6. Planificación e diseño dun Tesauro 6.1. Planificación da elaboración dun Tesauro.
6.2. Establecemento das relacións entre os termos
6.3. Avaliación e depuración do Tesauro.
6.4. Mantemento e actualización do Tesauro.
7. Técnicas de construcción e mantemento dun tesauro 7.1.Directrices e normas.
7.2.Estrutura do Tesauro.
7.3.Métodos de elaboración.
7.4.Selección de termos.
7.5. Organización: Categorías, subcategorías, conceptos...
8. Presentación do tesauro 8.1 Alfabética.
8.2. Sistemática.
8.3. Xerarquía e facetas.
8.4. Presentación do Tesauro.
9. Teoría e metodoloxía do resumo 9.1. Estado da cuestión.
9.2. Concepto.
9.3. Obxectivos.
9.4. Proceso e producto documental. Análise de procesos, estratexias e técnicas
10. Producción de resumos. 10.1. Estruturas do resumo.
10.2. Tipos de resumo.
10.3. Funcións.
10.4. Competencias e habilidades do resumidor.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Prácticas a través de TIC 8 8 16
Sesión maxistral 10 10 20
Lecturas 0 10 10
Análise de fontes documentais 3 3 6
Traballos tutelados 0 22.5 22.5
 
Atención personalizada 0.5 0 0.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Prácticas a través de TIC Combinarase as presentacións teóricas das sesións maxistrais con exercicios prácticos a través do ordenador.

Utilizarase o software MultiTes na súa versión demo para a construcción dun tesauro automatizado. A descarga do software farase individualmente por parte de cada alumno, solicitando na páxina do editor ( http://www.multites.com/) a versión de proba con fins da avaliación da ferramenta.

Outros softwares complementarios (freeware), tanto para a indización de documentos como a elaboración de tesauros e resumos tamén serán estudados. Buscarase en todo momento o emprego combinado de todas as ferramentas estudadas.
Sesión maxistral Céntrase en aspectos relacionados con contido teórico como práctico do módulo e a exposición de exemplos e exercicios coa finalidade dunha maior comprensión da materia. Incentivarase a participación dos alumnos na clase.
Lecturas Porase a disposición do alumno unha serie de artígos de revista para a súa lectura, co fin de facilitar a comprensión do contido teórico do módulo.
Análise de fontes documentais Centrase no estudo de fontes documentais (bases de datos, portais con tesauros, exemplos online, etc.) que permitirán unha maior e mellor contextualización dos conceptos e exercicios da clase. Ademáis, a comprensión de estas fontes será fundamenta para o desenvolvemento posterior doutros exercicios e tarefas do curso.
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor.

O traballo consistirá na construcción dun microtesauro (50 termos) sobre unha revista científica internacional seleccionada polo alumno.


Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Prácticas a través de TIC
Descrición
Para a realización do traballo (a construcción do microtesauro) e a súa implementación nas diferentes ferramentas estudadas durante o curso, será posible consultar co profesor os avances que se vaian realizando progresivamente, así como as dúbidas que poidan aparecer, para que éste poida ofrecer as orientacións necesarias en cada caso co fin de asegurar a calidade dos traballos. O seguimento farase preferentemente de forma individualizada a través do correo electrónico.


Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Lecturas 1. Realización das lecturas solicitadas.

2. Esquema, resumen e comentario das mesmas
15
Análise de fontes documentais 1. Revisión e estudo da bibliografía pertinente sobre indización e para o desenvolvemento de tesauros.

2. Estudo e comprensión dos diferentes elementos, caracterísicas e propiedades a ter en conta na elaboración de tesauros documentais.

3. Estudo e comprensión das diferentes bases de datos, portais, etc. útiles para a creación de tesauros documentais.

4. Entendemento dos diferentes programas de indización e creación de tesauros, as súas posibilidades e as súas limitacións.
20
Traballos tutelados 1. Revisión da bibliografía/documentación necesaria para a elaboración dun tesauro.
2. Selección dunha revista científica internacional.
3. Establecimento dunha estratexia e criterios e selección de termos a utilizar.
4. Establecemento das relacións entre termos e a estrutura xeral do tesuaro.
5. Confección e redacción final do tesauro, incluindo todas as partes requeridas.
45
Prácticas a través de TIC 1. Solicitude individualizada de proba do software na dirección http://www.multites.com/; ou o sofware TheW32 (http://publish.uwo.ca/~craven/freeware.htm)

2. Descarga do software e lectura do tutorial

3. Introducción dos termos e relacións do tesauro realizado sobre o tema seleccionado; confección dos índices.

4. Desenvolvemento de tesauros sobre dominios científicos empregando o software previamente estudado.
15
Sesión maxistral 1. Atención na clase
2. Participación na clase
5
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica
  • AITCHISON, J., GILCHRIST , A., BAWDEN, D. Thesaurus construction and use: a practical manual . London: Aslib , 2000
  • AENOR Norma UNE 50-103-90. Documentación. Preparación de resúmenes. Madrid, AENOR, 1990.
  • AENOR Norma UNE 50-106-90. Directrices para el establecimiento de tesauros monolingües. Madrid, AENOR, 1995 (ISO 2788-1986)
  • AENOR Norma UNE 5125-97. Directrices para el establecimiento de tesauros multilingües. Madrid, AENOR, 1997 (ISO 5964-1985)
  • AENOR Norma UNE 50-121-91. Métodos para el análisis de documentos, la determinación de su contenido y la selección de términos de indización. Madrid, AENOR, 1991 (ISO 5963-1985)
  • BELINCHON, M. et al. Psicología del lenguaje. Madrid: Trotta, 1998
  • BROUGHTON, V..Essential thesaurus construction. London: Facet Publishing, 2005
  • CRAVEN, T.C Introductory tutorial on thesaurus construction. London, Ontario: University of Western Ontario , 1997. Disponible en: http://instruct.uwo.ca/gplis/677/thesaur/main00.htm.LANCASTER, F.W. Indexing and abstracting in Theory and Practice . London, Facet Publishing, 2003 (3ª edición). LANCASTER, F.W. El control del vocabulario en la recuperación de información. Trad. Alejandro de la Cueva. Valencia, Universidad, 1996.
  • COLL-VINENT, R.; BERNAL CRUZ, F. Curso de documentación. Madrid: Dossat, 1990
  • CORDÓN GARCÍA, J.A.; LÓPEZ LUCAS, J.; VAQUERO PULIDO, J.R. Prácticas de documentación. Madrid: Pirámide, 1998
  • CURRÁS, E. Ontologías, taxonomía y tesauros: Manual de construcción y uso. Gijón: TREA, 2005
  • GIL LEIVA, I. La automatización de la indización de documentos. Gijón: TREA, 1999
  • GIL URDICIAIN, B. Manual de lenguajes documentales. Gijón: TREA, 2004
  • LANCASTER, F.W.; PINTO, M. Procesamiento de la información científica. Madrid: Arco/Libros, 2001
  • MOREIRO GONZÁLEZ, J.A. El contenido de los documentos textuales: su análisis y representación mediante lenguaje natural. Gijón: TREA, 2004
  • PINTO, M. El resumen documental: Paradigmas, modelos y métodos. Madrid , Fundación Germán Sánchez Ruipérez, 2001 (2ª edición).
  • PINTO, M. Análisis documental: fundamentos y principios. Madrid: EUDEMA, 1993
  • PINTO, M. Análisis documental de contenido, procesamiento de información. Madrid: síntesis, 1996.
  • PINTO, M. Aprendiendo a resumir: prontuario y resolución de casos. Gijón : Trea, 2005.
  • PINTO, M. Indicadores de calidad en la gestión de los procesos analítico-documentales. 4ª Jornadas Españolas de Documentación Automatizada. Gijón, FESABID, 1994, pp. 190-204
  • PINTO, M., LANCASTER, F.W. Abstracts and abstracting in knowledge discovery. Library Trends, 1999, 48, 1, 234-249
  • PINTO, M. GARCIA, J., AGUSTÍN, C. Indización y Resumen de documentos digitales y multimedia. Técnicas y procedimientos. Gijón: Trea, 2002
  • ROWLEY, J.E. Abstracting and indexing. London: Clive Bingley, 1988
  • SHEARER, J.R. "A practical exercise in building a Thesaurus". En: ROE, S.K.; THOMAS, A.R., eds. The Thesaurus: review, renaissance and revision. New York: Harworth Information Press, 2004
Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías