Datos Identificativos 2012/13
Asignatura (*) Literatura Galega Contemporánea 1 Código 613G02024
Titulación
Grao en Galego e Portugués: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Galego
Prerrequisitos
Departamento Galego-Portugués, Francés e Lingüística
Coordinación
Lopez Fernandez, Maria Teresa
Correo electrónico
t.lopez@udc.es
Profesorado
Lopez Fernandez, Maria Teresa
Correo electrónico
t.lopez@udc.es
Web
Descrición xeral Estudo, a través dos textos, da produción literaria galega do século XIX.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A1 Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria.
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A4 Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua galega.
A7 Coñecer as literaturas en lingua galega, española e inglesa.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A15 Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.
A17 Ter un coñecemento avanzado da literatura galega.
A19 Coñecer a historia e a cultura das comunidades galegofalantes.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B3 Adquirir capacidade de autoformación.
B4 Ser capaz de comunicarse de maneira efectiva en calquera contorno.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria. A1
Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual. A2
Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua galega A4
Coñecer a literatura en lingua galega A7
Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada. A11
Ser capaz para identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos literarios e interrelacionar os distintos aspectos destes estudos. A11
Ser capaz de aplicar os coñecementos literarios á práctica. A15
Ter un coñecemento avanzado da literatura galega. A17
Coñecer a historia e a cultura das comunidades galegofalantes. A19
Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información. B1
Adquirir capacidade de autoformación. B3
Ser capaz de comunicarse de maneira efectiva en calquera contorno. B4
Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas. B5
Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva. B6
Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico. B7
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. C3
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6

Contidos
Temas Subtemas
1. A literatura galega no século XIX. Caracterización xeral.
Periodización.
Cuestións metodolóxicas.
2. Os inicios da literatura galega. Os primeiros textos. Determinación histórica e finalidade pragmática. Produción e difusión.
A tradición do vilancico de Nadal.
A poesía: Nicomedes Pastor Díaz.
O teatro. Ideoloxía liberal e teatro popular.
3. O Prerrexurdimento. O provincialismo. Caracterización ideolóxica. A prensa provincialista.
A poesía. Caracterización xeral. Algúns autores.
A Gaita Gallega: singularidade xenérica, reivindicación e iniciación lingüística e denuncia social.
A poesía. O teatro.
4. O Rexurdimento. Caracterización xeral. Reivindicación lingüística, renacemento cultural e construción da identidade nacional.
A cultura e a literatura popular.
A recuperación da historia propia.
A situación social da lingua. A procura dun modelo de lingua literaria.
Os Xogos Florais da Coruña.
Produción e difusión cultural: a prensa.
5. O Rexurdimento. Xéneros e autores. A poesía.
Rosalía de Castro. Cantares gallegos.
Manuel Curros Enríquez. O divino sainete.
Eduardo Pondal.
A narrativa. O "Conto gallego" de Rosalía de Castro.
O teatro.
6. O Rexionalismo e a transición ao século XX. Elementos definidores. As iniciativas editoras: prensa e coleccións editoriais. A consolidación institucional do rexionalismo no século XX: a fundación da Academia Galega.
Valentín Lamas Carvajal: O catecismo do labrego.
A narrativa. A novela histórica: O castelo de Pambre de Antonio López Ferreiro.
O teatro histórico. O teatro social.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Discusión dirixida 7 7 14
Lecturas 1 43 44
Sesión maxistral 15 15 30
Traballos tutelados 3 21 24
Seminario 6 9 15
Análise de fontes documentais 10 10 20
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Discusión dirixida Debate na aula moderado pola profesora sobre temas previamente sinalados e convidos co alumnado. Requerirá unha preparación previa que os e as estudantes deberán realizar, de acordo coas indicacións que recibirán.
Lecturas Son de lectura obrigada as obras literarias que figuran como tal no apartado de Fontes da información.
Serán tamén obxecto de lectura algunhas referencias de bibliografía secundaria que a profesora indicará expresamente na aula.
Sesión maxistral Exposición oral complementada co apoio de medios audiovisuais e a introdución de preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe. Terá como obxecto, principalmente, proporcionar unha visión panorámica dos temas que serán logo desenvolvidos en sesións complementares posteriores en grupos de menor tamaño.
Traballos tutelados Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente dos e das estudantes e o seguimento desa aprendizaxe pola profesora-titora. Está referida prioritariamente ao aprendizaxe do “cómo facer as cousas”.
Seminario Técnica de traballo en grupo que ten como finalidade o estudo intensivo dun tema. Caracterízase pola discusión, a participación, a elaboración de documentos e as conclusións ás que teñen que chegar todos os compoñentes do seminario.
Análise de fontes documentais Lectura e comentario de textos críticos, historiográficos, xornalísticos.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
A profesora orientará aos e ás estudantes na selección do tema do traballo, da metodoloxía e das fontes de información precisas e máis axeitadas para a súa elaboración.
A orientación farase de forma individualizada, persoalmente, e tamén se facilitarán indicacións escritas.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Seminario Coa finalidade do estudo intensivo dun tema a profesora guiará, cando menos, un seminario en que participarán todos os membros do grupo.
Poderá ser solicitada a entrega por escrito das conclusións do seminario. En todo caso, valoraranse o seguimento e as intervencións realizadas na aula.
15
Traballos tutelados O/a estudante realizará un traballo de curso orientado pola profesora. Na súa avaliación terase en conta tanto o resultado que se presentará por escrito como, de ser o caso, a exposición oral que se realizará na aula. 30
Sesión maxistral Os temas expostos nas aulas das sesións maxistrais poderán ser obxecto dunha proba escrita.
En todo caso, valorarase o acompañamento e a participación do alumnado nestas sesións.
10
Lecturas Haberán de realizarse as lecturas obrigadas que se recollen no apartado Fontes de información.
Igualmente a profesora sinalará outros textos de lectura e indicará, en cada caso, a posibilidade ou a obriga de realizar algún tipo de exercicio escrito (recensión, comentario) ou oral (exposición, presentación) sobre eles. Solicitaranse, como máximo, 2 actividades deste tipo.
20
Análise de fontes documentais Na aula realizarase a lectura e comentario de textos críticos, historiográficos, xornalísticos, etc. A profesora poderá solicitar a entrega de 1 exercicio escrito individual con estas características. En calquera caso, valorarase a participación do/a estudante/a na aula nestas actividades. 15
Discusión dirixida Debate na aula moderado pola profesora sobre temas previamente sinalados e convidos co alumnado.
Os e as estudantes deberán preparalo previamente, de acordo coas indicacións que recibirán.
Valoraranse as intervencións na aula.
10
 
Observacións avaliación

Incluíndo o traballo tutelado, a profesora solicitará a realización dun máximo de 4 actividades avaliábeis. Para seren computadas na avaliación, as actividades deberán presentarse no prazo indicado pola profesora. Caso de entregárense fóra de prazo, consideraránse a todos os efectos como se non se presentasen.

Quen non supere a materia no mes de xuño, terá unha segunda oportunidade para facelo no mes de xullo. Nesta segunda oportunidade, deberánse presentar/realizar as actividades non superadas ou non presentadas anteriormente, de acordo coas indicacións específicas que dará a profesora.
As persoas matriculadas a tempo parcial e que solicitasen e obtivesen dispensa académica deberán entregar as actividades avaliábeis no prazo indicado pola profesora.
Terá a cualificación de "non presentado" quen só entregue 1 actividade, sempre que non sexa o traballo tutelado. Cando se entreguen máis actividades ou o traballo tutelado, obterase a cualificación que corresponda segundo o número e a calidade das actividades entregadas.


Fontes de información
Bibliografía básica Vilavedra, Dolores (coord.) (1995-2000). Diccionario da Literatura Galega. Vigo: Galaxia
Lourenzo, Manuel e Pillado Mayor, Francisco (1987). Dicionario do teatro galego. Barcelona: Sotelo Blanco
Tarrío, Anxo (coord.) (2000). Galicia. Literatura (vols.XXXII-XXXIV). A Coruña: Hércules de edicións
Vilavedra, Dolores (1999). Historia da Literatura Galega. Vigo: Galaxia
VV. AA. (1996). Historia da Literatura Galega (vols. 1 e 2). Vigo: A Nosa Terra
Carballo Calero, Ricardo (1981). Historia da Literatura Galega Contemporánea. Vigo: Galaxia
Tato Fontaíña, Laura (1999). Historia do teatro galego. Das orixes a 1936. Vigo: A Nosa Terra
Rodríguez, Francisco (1990). Literatura galega contemporánea (problemas de método e interpretación). Vilaboa: Edicións do Cumio
Tarrío, Anxo (1994). Literatura galega. Aportacións a unha historia crítica. Vigo: Xerais

Biblioteca dixital do CSBG: http://www.csbg.org/prensagalega/index.asp

Biblioteca Virtual Galega: http://bvg.udc.es 

Real Academia Galega: http://www.realacademiagalega.org:80/Hemeroteca/Revistas.do?letter=none; http://www.realacademiagalega.org:80/RAGBibVir/MainPage.do

Estas referencias son de obras de consulta e/ou de carácter xeral. Na aula proporcionarase bibliografía específica para cada tema.

Obras de lectura obrigada:

A casamenteira de A. B. Fandiño.

A gaita gallega de J. M. Pintos.

Cantares gallegos de Rosalía de Castro.

"Conto gallego" de Rosalía de Castro.

O divino sainete de Manuel Curros Enríquez.

Selección de poemas de Eduardo Pondal.

O catecismo do labrego de Valentín Lamas Carvajal.

O castelo de Pambre de Antonio López Ferreiro.

Esta selección de textos poderá completarse puntualmente con outras lecturas realizadas ou presentadas na aula.

Bibliografía complementaria

Beramendi, X. e Núñez Seixas, O nacionalismo galego, A Nosa Terra, Vigo, 1994.

Carballo Calero, R., Estudos rosalianos. Aspectos da vida e da obra de Rosalía de Castro, Galaxia, Vigo, 1979.

Davies, C., Rosalía de Castro no seu tempo, Galaxia, Vigo, 1987.

Forcadela, M., A poesía de Eduardo Pondal, O Cumio, Vigo, 1995.

Freire Lestón, X. V., A actividade editorial en Galicia (1850–1936). Apuntamentos para unha historia do libro galego, O Cumio, Vigo, 1997.

Hermida, C., Os precursores da normalización, Xerais, Vigo, 1992.

Máiz, R., “A función político-ideolóxica da Historia no discurso do nacionalismo galego”, A idea de nación, Xerais, Vigo, 1997, pp. 147-177.

Pociña, A. e López, A., Rosalía de Castro. Estudios sobre a vida e a obra, Laiovento, Santiago de Compostela, 2000.

Poullain, C. H., Rosalía de Castro e a súa obra literaria, Galaxia, Vigo, 1989.

Rodríguez, F., Análise sociolóxica da obra de Rosalia de Castro, AS-PG, Vigo, 1989.

Villanueva, C., Los villancicos gallegos, Fundación Pedro Barrié de la Maza, A Coruña, 1994.

VV. AA., Actas do Congreso internacional de estudios sobre Rosalía de Castro e o seu tempo, Consello da Cultura Galega-Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 1986, 3 vols.

Esta selección bibliográfica completarase con bibliografía específica sobre cada tema que a profesora proporcionará na aula.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Literatura Galega Contemporánea 2/613G02036

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Literatura Galega/613G02012

Observacións

Para calquera dubida, poden pórse en contacto coa profesora, persoalmente en horario de atención ao alumnado ou concertando cita previa no enderezo electrónico t.lopez@udc.es.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías