Datos Identificativos 2012/13
Asignatura (*) Teorías e Institucións Contemporáneas de Educación Código 652211102
Titulación
Mstre: Especialidade en Educación Primaria
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
1º e 2º Ciclo 1º cuadrimestre
Primeiro Troncal 4
Idioma
Castelán
Galego
Prerrequisitos
Departamento
Coordinación
Correo electrónico
Profesorado
Correo electrónico
Web http://http://www.udc.es/dep/pdce/Boli/CV_Boli.htm
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A1 Coñecementos básicos e específicos sobre as distintas disciplinas que ten que impartir no exercicio do seu labor profesional un mestre de Educación Primaria.
A3 Coñecer as características das organizacións educativas que atenden os nenos e nenas de 6-12 anos.
A5 Coñecementos de novas tecnoloxías e a súa aplicación ao ámbito educativo.
A8 Capacidade para interpretar as dificultades e os problemas propios da profesión docente e tomar decisións axeitadas para a súa solución.
A11 Capacidade para empregar recursos diversificados que contribúan a mellorar a experimentación e a aprendizaxe do alumnado de educación primaria.
A19 Fomentar a lectura e o comentario crítico de textos dos diversos dominios científicos e culturais contidos no currículo escolar.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun contorno de traballo.
B8 Capacidade para elaborar discursos coherentes e organizados loxicamente.
B11 Capacidade de comprensión dos distintos códigos audiovisuais e multimedia e manexo das ferramentas informáticas.
B15 Capacidade para utilizar diversas fontes de información, seleccionar, analizar, sintetizar e extraer ideas importantes e xestionar a información.
B16 Capacidade crítica e creativa na análise, planificación e realización de tarefas, como froito dun pensamento flexible e diverxente.
B18 Compromiso ético para o exercicio das tarefas docentes.
B19 Capacidade de adaptarse a novas situacións nunha sociedade cambiante e plural.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Coñecementos básicos e específicos sobre as teorías e institucións contemporáneas da educación A1
B3
B15
Coñecer as características das distintas institucións educativas que dende o século XIX atenden aos nenos e as nenas de 6-12 anos. A3
B8
B16
Preparar, seleccionar, construir e empregar materias didáctcios incorporando axeitadamente as TIC A5
A11
B5
B7
B11
Capacidade para interpretar as dificultades e os problemas propios das institucións educativas e tomar decisións axeitadas para a súa solución. A8
B3
B18
B19
Fomentar a lectura e o comentario crítico de textos das diversas teorías contemporáneas da educación e dos seus representantes máis senlleiros A19
B8
B15

Contidos
Temas Subtemas
TEMA 1. Aproximación ao concepto de educación. Escola e de sistema educativo 1.1. Ambito conceptual. Caracterización científica
1.2. Escola tradicional e crise escolar
1.3. Fins, valores e principios deontolóxicos da educación
1.4. Culturas escolares
TEMA 2. Movementos e institucións educativas contemporáneas 2.1. Primeiras teorías da modernidade pedagóxica. Os pioneiros da escola contemporánea: JJ Rousseau, JH Pestalozzi e J Froebel
2.2. O movemento da Pedagoxía liberal e a Escola Nova.
Orixes, desenvolvemento, expansión e incidencias. A Ferrière, M Montessori, O Decroly, C Freinet e J Dewey
2.3. Teorías educativas socialistas e marxistas. K Marx, Engels, A Makarenko e A Gramsci. Pedagoxía libertaria e correntes antiautoritarias. Ferrer Guardia, S Neill e C Rogers
2.4. E educación como proceso emancipador. As pedagoxías críticas. Milani, P Freire
2.5. As correntes críticas á institución escolar. Bourdeau, Passeron, Baidelot e Establet. Teoría desescolizadoras. I Illich e E. Remier. O planeamento da pedagoxía crítica. H Giroux
TEMA 3. O sistema educativo en España 3.1.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral 38 19 57
Prácticas a través de TIC 5 10 15
Discusión dirixida 5 5 10
Lecturas 0 10 10
Proba de ensaio 1 5 6
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Introducción e desenvolvemento dos temas do programa
Presentación dos textos para lectura obligatoria
Presentación das películas seleccionadas como material de apoio
Presentación da metodoloxía dos traballos individuais e grupais
Prácticas a través de TIC Video-forum
Debates dirixidos na facultade virtual
Elaboración e presentación de materias sobre os contidos da materia
Discusión dirixida Libro-forum
Discusións de textos e documentos
Lecturas Libro de lectura obligatoria (a elexir un entre tres recomendados)
Artigos e documentos
Proba de ensaio Traballo indidual a modo de examen

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Prácticas a través de TIC
Discusión dirixida
Proba de ensaio
Descrición
Sesión maxistral: Aclaración de dúbidas individuais no contexto da aula, orientacións metodolóxicas e acerca dos contidos, atención personalizada nos traballos individuais ou en grupo
Prácticas a través de TIC: Para a súa realización é importante consultaras dúbidas para axustar os traballos aos criterios indicados. O seguimento farase nas horas de titoria ou a través da Facultade Virtual
Discusión dirixida: durante a sesión o alumnado podera expoñer dúbidas. A profesora pola súa banda fará preguntas, comentarios e fomentará a participación que permita facer un seguimento máis personalizado

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Sesión maxistral valolarase a asistencia, participación 20
Prácticas a través de TIC profundidade, singularidade e axuste ao programa 20
Discusión dirixida participación presentación de argumentos, capacidade de síntesis, valoracións persoais 20
Lecturas participación na exposición e valoración dos textos 10
Proba de ensaio capacidade de expresión, presentación das ideas, capacidade de sintese 30
 
Observacións avaliación
O alumnado que non asiste a clase a metodoloxía de avaliación será:

1. Lectura obligatoria de 2 libros (a escoller entre os 3 recomendados) e traballo-recensión: 25%
2. Traballo individual: 25%
3. Examen con material: 50%

É imprescindible aprobar os tres apartados, que teñen carácter obligatorio.

Fontes de información
Bibliografía básica NEGRIN FAJARDO, Olegario (2004). Antología de textos de Teorías e Instituciones Contemporáneas de Educación. Madrid: Fundación Universitaria Ramón Areces
TIANA, Alejandro, Gabriela OSSENBACH e Florentino SANZ (Coord.) (2002). Antología de textos de Teorías e Instituciones Contemporáneas de Educación. Madrid: Fundación Universitaria Ramón Areces
CONDORCET (2001). Cinco memorias sobre la instrucción pública y otros escritos. Madrid: Morata
GIMENO SACRISTÁN, José e Angel PÉREZ GÓMEZ (1999). Comprender y transformar la enseñanza. Madrid: Morata
CAPITÁN, Alfonso (2000). Educación en la España contemporánea. Barcelona: Ariel.
PALACIOS, J. (1984). La Cuestión Escolar. Críticas y Alternativas. Barcelona, Laia
IMBERNÓN, Francisco (coord.): (). La educación en el siglo XXI. Los retos del futuro inmediato. Barcelona: Grao
IYANGA PENDI, Augusto (1996). La educación en el siglo XXI. Los retos del futuro inmediato. Barcelona: Grao
COLOM, A. e outros (1998). Teoría e instituciones contemporáneas de la educación. Barcelona, Ariel
CARREÑO, Myriam (Edt.) (1999). Teoría e instituciones contemporáneas en educación. Barcelona: Síntesis
NEGRIN FAJARDO, Olegario (2004). Teorías e Instituciones Contemporáneas de Educación. Madrid: Fundación Universitaria Ramón Areces
FREINET, Celestin (2000). Teorías institucionales contemporáneas de educación. Madrid, Síntesis.
CARR, W. (2002). Una teoría para la educación. Madrid: Morata

Bibliografía complementaria

AINSCOW, Nel (2001): Desarrallo de escuelas inclusivas, Madrid, Morata.

ALDECOA, J. (1991): Historia de una maestra, Madrid, Anagrama.

ALONSO HINOJAL, I. (1991): Educación y Sociedad: las sociologías de la educación, Madrid, CIS:

ALTAREJOS, F. Y otros (1990): Filosofía de la educación hoy. Madrid, Dykinson

ALVAREZ-URIA, F. E VARELA, J. (1991): Arqueología de la escuela, Madrid, La Piqueta.

APPLE, M.W. (1996): Política cultural y educación, Madrid, Morata.

AUBER, Adriana, Elena DUQUE, Monteserrat FISAS e Rosa VALLS (): Dialogar y transformar. Pedagogía crítica del siglo XXI. Barcelona, Graó.

AVANZINI, G. (1977): Pedagogía en el siglo XX. Madrid, Narcea.

BELTRAN, F. (1991): Políticas y reformas curriculares. Valencia, Universitat de Valencia.

BETTI, G. (1981): Escuela, educación y pedagogía en Gramsci. Barcelona, Martínez Roca.

BOWEN, J. e HOBSON, P.R. (1979): Teorías de la educación: Innovaciones importantes en el pensamiento educativo occidental, México, Limusa.

BREZINKA, W. (1990): Conceptos básicos de ciencias de la educación. Barcelona,Ed. Herder.

BRIDGES, D. (1979): Valores, autoridad y educación. Madrid, Anaya.

BRUNER, G.(1987): La importancia de la educación. Barcelona, Paidós.

CAPITAN DIAZ, A. (1986): Historia del pensamiento pedagógico en Europa. Tomo II: Pedagogía Contemporánea, Madrid, Dykinson.

CARBONELL, Jaume (2001): La aventura de innovar. El cambio en la escuela. Madrid: Morata.

CARR, W-KEMMIS,S.(1988): Teoría crítica de la enseñanza. Barcelona Ed. Martínez Roca. BOWEN, J. Y HOBSON, P. R. (1991): Teorías de la educación, México, Noriega/Limusa.

CARR, W. (2002): Una teoría para la educación. Madrid, Morata.

CASTILLEJO, J.L. e outros (1983): Teoría de la educación I. (El problema de la educación). Murcia: Límites.

CID, Xosé M:, Mª Dolores DAPÍA e Reyes FERNÁNDEZ (1997): Por unha escola do pobo. No centenario de C. Freinet (1896-1996). Ourense: Universidade de Vigo

COLOM, Antonio (1998): “Vanguardias educativas en la España del Siglo XX” en Revista Española de Pedagogía, nº 210. Páxs.: 263-284.

COLOM, A. y DOMÍNGUEZ, E. (1997): Introducción a la política de la educación, Barcelona, Ariel.

COOMBS, Ph. (1985): La crisis mundial en la educación. Madrid, Santillana, Aula XXI

COUSINET, R. (1972): La Escuela Nueva, Barcelona, Miracle.

DEBESSE, M. Y MIALARET, G.: Historia de la pedagogía, Barcelona, Oikos-tau. (2 vols.).

DEBESSE, M. Y MIALARET, G. (1972): Introducción a la pedagogía, Barcelona, Oikos-tau.

DELGADO, B.(coord.) 1994: Historia de la Educación en España y América. Madrid, Morata, -S.M., 3 vols.

DELORS, J. (Dir) (1996): La educación encierra un tesoro, Madrid, Santillana.

DELVAL, Juan (1983): Crecer y pensar, Barcelona, Laia.

DELVAL, Juan (1990): Los fines de la educación, Madrid, S. XXI.

DELVAL, Juan (2001): Cómo hacer una reforma de la educación. Barcelona: Ariel.

DEWEY, J. (1946): Democracia y educación, Buenos Aires, Losada.

DEWEY, J. (2004): La opinión pública y sus problemas. Madrid, Morata.

DOMÍNGUEZ RODRÍGUEZ, E., (Coord.) (1996): Política y educación. El caso de España y Portugal, Salamanca, Hespérides.

DURÁN (1995): Educación y democracia Madrid, Visor.

DURKHEIM, E. (2002): La educación Moral. Madrid, Morata.

ESCOTET, M.A. (1992): Aprender para el futuro. Madrid, Alianza Universidad.

FAURE, E.(1973): Aprender a ser. Madrid, Alianza.

FERMOSO, Paciano (1985): Teoría de la educación. Una interpretación antropológica, Barcelona, Ceac.

FERNANDEZ ENGUITA, M. (l990): La escuela a examen. Madrid, Eudema

FERNÁNDEZ SORIA, Juan Manuel (): Estado y educación en la España contemporánea. Madrid: Síntesis.

FERRER I GUARDIA, F (1976): La Escuela Moderna, Madrid, Júcar.

FERRERO, JJ. (1994): Teoría de la educación: lecciones y lecturas, Bilbao, Universidad de Deusto.

FERRIERE, A. (1982): La escuela activa, Madrid, Herder.

FILHO, L. (1964): Introducción al estudio de la Escuela Nueva, Buenos Aires, Kapelusz.

FREINET, C. (1973): Parábolas para una pedagógia popular, Barcelona, Laia.

FREINET, C. (1974): Por una escuela del pueblo, Barcelona, Laia.

FREINET, C. (1999): La Escuela Moderna francesa. Una pedagogía de sentido común. Las invariantes pedagógicas. Madrid: Morata

FREIRE, P (1977): Pedagogía del oprimido, Madrid, Siglo XXI.

FROMM, E.(1971): El miedo a la libertad. Buenos Aires, Paidós.

FULLAT, Octavi (1992): Las filosofías de la educación, Barcelona, Ceac.

GARCIA ARETIO, L. (1989): La educación. Teoría y conceptos. Perspectiva Integradora, Madrid, Paraninfo.

GARCIA GARRIDO, JL. (1993): Sistemas educativos de hoy, Madrid, Dykinson.

GARCÍA MORIYÓN, Félix (1985): Del socialismo utópico al anarquismo, Madrid, Ed. Cincel.

GIROUX, Henry A. (): Cultura, política y práctica educativa. Barcelona, Graó.

GIROUX, Henry A. (2004): Pedagogía y política de la esperanza: teoría, cultura y enseñanza. Amorrortu

GORE, J.M. (1996): Controversias entre las pedagogías. Madrid: Morata.

HARGREAVES, A. (1996): Profesorado, cultura y postmodernidad, Madrid, Morata

ILLICH, Y (1974): La sociedad desescolarizada, Barcelona, Seix Barral.

JAKSON, P.W.( 1991): La vida en las aulas. Madrid, Morata.

JEREZ MIR, R. (1990): Sociología de la educación. Guía didáctca y textos fundamentales, Madrid, Consejo de Universidades.

JUIF, P. y LEGRAND, D.(1979): Grandes orientaciones de la pedagogía contemporánea. Madrid, Narcea.

HALLAK, J. (1991): Invertir en el futuro. Unesco, Tecnos.

HUSEN, T. (1986): La escuela a debate. Problemas y futuro, Madrid, Narcea.

KILPATRICK, NH (1960): La función social, cultural y docente en la escuela, Buenos Aires, Losada.

LERENA, C.(1976): Escuela, ideología y clases sociales en España. Madrid, Ariel.

LOZANO SEIJAS C. (1980): La escolarización. Historia de la enseñanza, Barcelona, Montesinos.

LOZANO SEIJAS, C. (1994): La educación en los siglos XIX y XX. Madrid, Síntesis.

LUNDGREN, U.P. (1992): Teoría del curriculum y escolarización, Madrid, Morata.

LUZURIAGA, Lorenzo (2001): La escuela única.Madrid, Biblioteca Nueva.

MAKARENKO, A.S. (1967): Poema pedagógico, Barcelona, Planeta

MARCHESI, A. (2000): Controversias en la educación española, Madrid, Alianza.

MARTÍNEZ, Miguel e Carlota BUJONS (Coord.) (2001): Un lugar llamado escuela. En la sociedad de la información y de la diversidad. Barcelona: Ariel.

MARTINEZ BONAFE (Coord.) (2003): Ciudadanía, poder y educación. Barcelona, Graó.

MINISTERIO DE EDUCACION Y CIENCIA (1979): Historia de la educación en España, Madrid, MEC. (3 vols).

MONTESSORI, M. (1957): Ideas generales sobre mi método, Buenos Aires, Losada.

MOORE, T. W. (1980): Introducción a la teoría de la educación, Madrid, Alianza Editorial.

NASSIF, R.(1981): Teoría de la educación. Madrid, Cincel.

NEILL, A.S. (1974): Summerhill, México, FCE.

NOVACK, J.D.(1983): Teoría y práctica de la educación. Madrid, Rioduero.

PETRUS, A. (1997): Pedagogía social, Barcelona, Ariel.

POPKEWITZ, Thomas (2003): Historia cultural y educación: ensayos críticos sobre conocimiento y escolarización. Pomares-Corredor

POPPER, K. (1982): La sociedad abierta y sus enemigos. Barcelona, Paidós.

POSTMAN, N. (1975): La enseñanza como actividad crítica. Barcelona, Fontanella.

POZO, Mª del Mar de (2002): “El movimiento de la Escuela Nueva y la renovación de los sistemas educativos” en Alejandro TIANA, Gabriela OSSENBACH e Florentino SANZ (Coord.), Historia de la Educación (Edad Contemporánea). Madrid: UNED. Páxs.: 189-215

PUELLES BENITEZ, Manuel de (1988): Educación e ideología en la España contemporánea, Barcelona, Labor.

PUELLES, Manuel de (2000): “Política y educación: cien años de historia” en Revista de Educación, núm. Extraordinario, páxs. 7-36.

PUIG ROVIRA, J.M. (1986): Teoría de la educación. Una aproximación sistémico cibérnetica. Barcelona, P . P . U .

QUINTANA, J.M. (1988): Teoría de la educación.Concepción antinómica de la educación. Madrid, Dykinson.

REIMER, E. (1974): La escuela ha muerto, Barcelona, Seix Barral.

ROGERS, C. (1986): El proceso de convertirse en persona. Barcelona, Paidós.

ROUSSEAU, J.J. (1984): Emilio o de la educación, México, Porrúa.

RUIZ BERRIO, J. (1985): La educación en la España contemporánea, Madrid, Sociedad Española de Pedagogía.

SAENZ, O. y OTROS (1986): Pedagogía general. Madrid, Anaya.

SANJUAN, M. (1982): Pedagogía Fundamental. Zaragoza, Sanjuán.

SANVISENS, A. (1985): Introducción a la pedagogía. Barcelona, Barcanova.

SARRAMONA, J.,( Coord.) (1993): La educación no Formal, Barcelona, Ceac.

SARRAMONA, J. (1989): Fundamentos de la educación, Barcelona, Ceac.

SAVATER, Fernando (1997): El valor de educar, Barcelona, Ariel.

SUBIRATS, M e BRULLET, C. (1988): Rosa y azul. La transmisión de los géneros en la escuela mixta. Madrid, Instituto de la Mujer.

SUCHODOLSKI, B. (1979): Tratado de pedagogía. Barcelona, Península.

TOLSTOI, León (2003): La escuela de Yasnaia Polaina, José J De Olañeta

TORRES, Juan Carlos (2004): Educación, poder y biografía: Diálogos con educadores críticos. Madrid, Siglo XXI.

TORRES, Jurjo (2002): Educación en tiempos de neoliberalismo, Madrid, Morata.

TRILLA, J. (1993): La educación fuera de la escuela, Barcelona, Ariel.

VIÑAO FRAGO, Antonio (1991): Innovación pedagógica y racionalidad científica. La escuela graduada pública en España (1898-1936), Madrid, Akal.

VIÑAO FRAGO, Antonio (1998): Tiempos escolares, tiempos sociales. Barcelona: Ariel.

VIÑAO FRAGO, Antonio (2002): Sistemas educativos, culturas escolares y reformas. Madrid: Morata.

VIÑAO FRAGO, Antonio (2004): Escuela para todos: Educación y modernidad en la escuela del siglo XX. Barcelona: Marcial Pons.

VV.AA. (1990).: Sobre el futuro de la educación. Hacia el año 2.000. UNESCO. Madrid, Narcea.

WHITTY, G., S. POWER e D. HALPIN (1999): La escuela, el Estado y el Mercado. Delagción de poderes y elección en educación. Madrid: Morata.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Didáctica Xeral I/652211103
Organización do Centro Escolar/652211104
Historia da Educación Primaria/652211374

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías