Profesións Sanitarias: Formación, Bioética e Deontoloxía
Código
653462113
Titulación
Mestrado Universitario en Asistencia e Investigación Sanitaria (plan 2009)
Descriptores
Ciclo
Período
Curso
Tipo
Créditos
Mestrado Oficial
1º cuadrimestre
Primeiro
Optativa
3
Idioma
Castelán
Prerrequisitos
Departamento
Dereito Público Especial
Coordinación
Vergara Lacalle, Oscar
Correo electrónico
oscar.vergara@udc.es
Profesorado
Vergara Lacalle, Oscar
Correo electrónico
oscar.vergara@udc.es
Web
Descrición xeral
Competencias do título
Código
Competencias da titulación
Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe)
Competencias da titulación
- Comprensión da dimensión ética e deontolóxica das profesións sanitarias.
AM3
BM13
CM4 CM7
- Coñecemento do significado e as repercusións da Bioética.
AM1
BM5 BM8 BM10
CM4
- Coñecemento das respostas éticas, deontolóxicas e xurídicas aos desafíos que a evolución das ciencias biosanitarias prantexan aos profesionais da saúde.
AM4
BM2 BM5
CM3 CM6 CM8
- Adquisición do coñecemento do significado ético e xurídico do exercicio profesional.
AM1
BM13
CM3
- Comprensión e utilización dos principais conceptos éticos, deontolóxicos e xurídicos das ciencias da saúde e das profesións sanitarias.
AM1
BM4 BM6
- Adquisición de habilidades para identificar y avaliar os problemas éticos presentes na prática profesional.
AM3
BM2 BM3 BM5
CM4
- Adquisición de habilidades para a xestión dos feitos, os valores e os dereitos nos procesos de toma de decisións no ejercicio profesional.
AM1
BM5
CM4
- Adquisición da capacidade de argumentación a través dos principios, dereitos e valores nos procesos de avaliación e toma de decisións nas ciencias da saúde.
AM1
BM1 BM3 BM4 BM6 BM7 BM10
CM1 CM4
Contidos
Temas
Subtemas
Tema 1. A Bioética
Historia. Concepto. Fundamentación. Metodoloxía.
Tema 2. Ética e profesións sanitarias
As profesións sanitarias. A deontoloxía profesional. Bioética e Deontoloxía. A responsabilidade: ética, deontolóxica e xurídica. Os fins da medicina. As relacións entre profesionais. Os deberes dos profesionais sanitarios. Os dereitos dos profesionais sanitarios. Algunhas cuestións específicas: o intrusismo profesional. A obxección de conciencia. A síndrome de esgotamento profesional (burn-out). As baixas laborais. A seguridade clínica. O sistema de saúde e o sistema sociosanitario. A ética das organizacións sanitarias.
Tema 3. A relación asistencial
Modelos de relación. Do paternalismo á autonomía e aos dereitos.
Tema 4. Bioética e dereitos humanos
Os dereitos dos pacientes e usuarios. Os deberes dos pacientes e usuarios.
Tema 5. O proceso de toma de decisións (I)
Bioética e razoamento prático. O consentemento informado. As instrucións previas. As decisións de representación.
Tema 6. O proceso de toma de decisións (II)
Información e documentación clínica. Intimidade, confidencialidade e segredo profesional. Os datos de saúde. A historia clínica.
Tema 7. O proceso de toma de decisións (III)
Os comités de ética. Comités de ética asistencial e comités de investigación clínica.
Tema 8. O proceso de toma de decisións (IV)
A saúde e o dereito á protección da saúde. Dimensión sanitaria e dimensión social da asistencia. Xustiza e recursos sociosanitarios.
Tema 9. Cuestións bioéticas do comezo da vida
Sexualidade e reprodución. As técnicas de reprodución humana asistida. Investigación e intervencións xenéticas. Consello xenético. Aborto.
Tema 10. Cuestións bioéticas do final da vida
A disponibilidade da propria vida. Eutanasia e suicidio asistido. A determinación da morte. Extracción e transplante de órganos e tecidos. Os cuidados paliativos.
Tema 11. Ética e investigación biosanitaria
Historia. Principios éticos. A investigación en seres humanos ou con material de orixe humana. A experimentación con animais.
Planificación
Metodoloxías / probas
Horas presenciais
Horas non presenciais / traballo autónomo
Horas totais
Sesión maxistral
22
22
44
Estudo de casos
4
0
4
Traballos tutelados
0
7
7
Análise de fontes documentais
0
12
12
Proba de ensaio
2
4
6
Atención personalizada
2
0
2
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado
Metodoloxías
Metodoloxías
Descrición
Sesión maxistral
A exposición oral será complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Estudo de casos
Os casos teñen coma obxectivo estimular a reflexión e afacerse ao manexo dos principios, valores e dereitos presentes na prática clínica. Diríxense principalmente ao desenvolvemento das habilidades argumentativas e a posta en funcionamento dos coñecementos adquiridos nas sesións teóricas e na aprendizaxe individual e colectiva.
Traballos tutelados
O obxectivo desta actividade é fomentar a aprendizaxe autónoma por parte do estudante, fóra do ámbito das aulas. A leitura, análise crítica e comentario de publicacións científicas, normas deontolóxicas ou xurídicas, ou documentos relacionados coa bioética e a dentoloxía profesional son o principal material de traballo. Os traballos parciais poderán consistir na presentación dunha acta dun Comité de ética asistencial que analiza e resolve dous casos clínicos.
Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente dos estudantes e o seguimento desa aprendizaxe polo profesor-titor.
Análise de fontes documentais
Para o adecuado desenvolvimiento desta materia é preciso o manexo de documentos deontolóxicos e xurídicos que serán facilitados aos alumnos co fin de que se familiaricen coa súa lectura. Os devanditos documentos proporcionan ademais unha guía imprescindible á hora de atopar solucións aos distintos casos que serán estudados.
Proba de ensaio
O exame constará de 10 preguntas que se corresponderán cos contidos do programa. A duración do exame será de 2 horas.
Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
Os traballos individuais serán tutelados, para o que o profesor establecerá un réxime de tutorías no que os alumnos poidan recibir a orientación pertinente para desenvolvelos. Así mesmo, o profesor estará dispoñible para calquera dúbida ou aclaración que os alumnos desexen realizar en relación co contido do programa.
Avaliación
Metodoloxías
Descrición
Cualificación
Proba de ensaio
No exame valorarase o nivel de coñecemento dos contidos do programa. O profesor indicará os materiais necesarios para contestar ás preguntas.
30
Estudo de casos
Valorarase a participación en clase; tanto en canto á forma (claridade, concisión, ilación, propiedade), como en canto ao contido (capacidade de discernimiento, oportunidade da resposta, adecuación das fontes manexadas).
30
Traballos tutelados
Terase en conta a capacidade de análise e de síntese, así como o grao de aplicación da teoría á práctica. A unidade, a coherencia e a reflexión persoal serán os elementos a considerar de face a distinguir os mellores traballos.
40
Observacións avaliación
Fontes de información
Bibliografía básica
-
Azucena Couceiro, “Los comités de ética asistencial: origen, composición y
método de trabajo”, en Azucena Couceiro (ed.), Bioética para clínicos, Madrid, Triacastela, 1999, 269-281.
-
Azucena Couceiro, “Los niveles de justicia sanitaria y la distribución de
recursos”, Anales del Sistema Sanitario
de Navarra 29, suplemento 3 (2006), 61-74.
-
Diego Gracia, “Planteamiento general de la bioética”, en Azucena
Couceiro (ed.), Bioética para clínicos,
Madrid, Triacastela, 1999, 19-35.
-
Diego Gracia, “De la bioética clínica a la bioética global: treinta años de
evolución”, Acta Bioética 8/1 (2002),
27-39.
-
Diego Gracia, “La deliberación moral”, en Diego Gracia y Javier Júdez (eds.), Bioética en la práctica clínica, Madrid,
Triacastela, 2004, 21-32.
-
Pablo Hernando, Mabel
Marijuán, “Método de análisis de conflictos éticos en la
práctica asistencial”, Anales
del Sistema Sanitario de Navarra 29, suplemento 3 (2006), 91-99.
-
Marga Iraburu, “Confidencialidad e intimidad”, Anales del Sistema Sanitario de Navarra 29,
suplemento 3 (2006), 49-59.
- José Lázaro
y Diego Gracia, “La relación médico-enfermo a través de la historia”, Anales del Sistema Sanitario de Navarra
29, suplemento 3 (2006), 7-17.
-
José Antonio Seoane, “El significado de la Ley básica de autonomía del paciente
(Ley 41/2002, de 14 de noviembre) en el sistema jurídico-sanitario español. Una
propuesta de interpretación”, Derecho y
Salud 12/1 (2004), 41-60.
-
Pablo Simón, “Diez mitos en torno al consentimiento informado”, Anales del Sistema Sanitario de Navarra
29, suplemento 3 (2006), 29-40.
Bibliografía complementaria
-
A Companion to Bioethics, Helga
Kuhse, Peter Singer (eds.), Oxford,
Blackwell, 1998.
-
Bioethics. An Anthology, Helga Kuhse,
Peter Singer (eds.), Oxford,
Blackwell, 1999.
-
Encyclopedia of Bioethics, Warren T.
Reich (ed.), New York,
The Free Press, 1978.
-
Encyclopedia of Bioethics, revised
edition, Warren Thomas Reich (ed.), New
York, Simon & Schuster, 1995.
-
Principles of Medical Law, Ian
Kennedy, Andrew Grubb (ed.), Oxford,
OxfordUniversity Press, 1998. 1st-4th Cumulative Supplements, 1998-2001.
-
Public health law and ethics. A Reader,
Lawrence O.
Gostin (ed.), Berkeley
and Los Angeles,
University of California Press, 2002.
- José Ramón Amor Pan,
Introducción a la Bioética, Madrid,
PPC, 2005.
- Roberto Andorno, Bioética
y dignidad de la persona, Madrid, Tecnos, 1998.
- Tom L. Beauchamp y Laurence B. McCullogh, Ética médica. Las responsabilidades morales
de los médicos, traducción de Enrique Pareja Rodríguez, Barcelona, Labor,
1987.
-
Belinda Bennet and George F. Tomossy (eds.), Globalization and Health. Challenge for health law and bioethics, Dordrecht, Springer,
2006.
- Francisco Javier Blázquez Ruiz (dir.), 10 palabras clave en nueva genética,
Estella, Verbo divino, 2006.
- Victoria Camps, Una vida de calidad. Reflexiones sobre bioética, Barcelona, Ares y
Mares, 2001.
- Victoria Camps, La voluntad de vivir. Las preguntas de la bioética, Barcelona,
Ariel, 2005.
-
María Casado et al., Las leyes de la
bioética, Barcelona, Gedisa, 2004.
-
Francesco D’Agostino, Bioética, Estudios
de Filosofía del Derecho, Madrid, Eiunsa, 2003.
-
Ronald Dworkin, El dominio de la vida. Una discusión
acerca del aborto, la eutanasia y la libertad individual, versión española
de Ricardo Caracciolo y Víctor Ferreres, Barcelona, Ariel, 1994.
-
Luis González
Morán, De la Bioética al Bioderecho.
Libertad, vida y muerte, Madrid, UPCO.Dykinson, 2006.
-
Diego Gracia, Ética y vida: estudios de
Bioética, 4 volúmenes, Santa Fe de Bogotá, El Búho, 1998.
- Gilbert Hottois, Jean-Nöel Missa, Nova enciclopedia de bioética,
traducción de Luís G. Soto (dir.), Tareixa Roca y África López Souto, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 2005.
- Marga Iraburu, Con
voz propia. Decisiones que podemos tomar ante la enfermedad, Madrid, Alianza,
2005.
-
Albert R. Jonsen, Mark Siegler, William J. Winslade, Ética clínica. Aproximación prática a
la toma de decisiones éticas en la medicina clínica, traducción de Aurora
Alcaraz Guijarro, Barcelona, Ariel, 2005.
- Carlos M. Romeo Casabona,
El Derecho y la Bioética ante los límites
de la vida humana, Madrid, Centro de Estudios Ramón Areces, 1994.
-
Carlos M. Romeo
Casabona, Los genes y
sus leyes. El Derecho ante el genoma humano, Bilbao-Granada, Cátedra de
Derecho y Genoma Humano. Editorial Comares, 2002.
-
Carlos M. Romeo
Casabona (coord.), Derecho
biomédico y Bioética, Granada, Comares, 1998.
- Carlos María Romeo Casabona,
Aitziber Emaldi, Leire Escajedo, Pilar Nicolás, Sergio Romeo, Asier Urruela, La ética y el derecho ante la biomedicina
del futuro, Bilbao, Universidad de Deusto, 2006.
-
Peter Singer, Ética práctica,
traducción de la segunda edición inglesa de Rafael Herrera Bonet, Cambridge,
Cambridge University Press, 1995.
-
Peter Singer, Repensar la vida y la muerte. El derrumbe de
nuestra ética tradicional, traducción de Yolanda Fontal Rueda; revisión de
Lorenzo Peña. Barcelona, Paidós, 1997.
- Gloria M. Tomás Garrido (coord.), Manual de Bioética, Barcelona, Ariel,
2001.
- Francesco Viola,
De la naturaleza a los derechos. Los lugares
de la ética contemporánea
, traducción do italiano e estudo introdutorio a
cargo de
Vicente Bellver
,
Granada, Comares, 1998.
Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Materias que continúan o temario
Observacións
(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica
da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do
órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías