Datos Identificativos 2012/13
Asignatura (*) Botánica Terrestre Código 610212609
Titulación
Licenciado en Bioloxía
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
1º e 2º Ciclo 2º cuadrimestre
Todos Optativa 5.5
Idioma
Castelán
Galego
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía Animal, Bioloxía Vexetal e Ecoloxía
Coordinación
Sahuquillo Balbuena, Elvira
Correo electrónico
elvira.sahuquillob@udc.es
Profesorado
Sahuquillo Balbuena, Elvira
Correo electrónico
elvira.sahuquillob@udc.es
Web
Descrición xeral A licenciatura de Bioloxía ten como obxectivo principal o coñecemento da biodiversidade, do seu funcionamento, das relacións e da distribución dos seres vivos. Dentro da licenciatura, Botánica Terrestre trata do estudio da Flora vascular, das comunidades vexetais e dos factores que condicionan a sua distribución, sexan bióticos ou abióticos, actuales o pretéritos. Trátase polo tanto dunha ciencia que engloba coñecementos procedentes doutras materias como Ecoloxía, Xenética, edafoloxía, Fisioloxía Vexetal, xeografía, climatoloxía, etc. facilitando a integración do coñecemento do medio natural por parte dos alumnos. A formación adquirida capacitará ó alumno para traballar en diferentes ámbitos como na investigación, na docencia, na gestión, na conservación do medio natural, en agronomía e etnobotánica

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A1 Recoñecer distintos niveis de organización nos sistemas vivos. Identificar organismos.
A3 Obter, manexar, conservar e observar especímenes.
A5 Catalogar, avaliar e xestionar recursos naturais.
A17 Analizar e interpretar o comportamento dos seres vivos.
A18 Muestrear, caracterizar e manexar poboacións e comunidades.
A20 Describir, analizar, avaliar e planificar o medio físico.
A21 Avaliar o impacto ambiental. Diagnosticar e solucionar problemas medioambientais.
A22 Xestionar, conservar e restaurar poboacións e ecosistemas.
A24 Deseñar experimentos, obter información e interpretar os resultados.
A25 Dirixir, redactar e executar proxectos en Bioloxía.
A26 Desenvolver e implantar sistemas de xestión relacionados coa Bioloxía.
A28 Capacidade para o manexo de instrumentación científica.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Catalogar, avaliar e xestionar recursos naturais A1
A3
A5
A17
A18
A20
A21
A22
B1
B2
B6
C3
C5
C6
C8
Analizar e interpretar o comportamento dos seres vivos A17
A18
A22
B3
B5
C1
C6
C8
Avaliar o impacto ambiental. Diagnosticar e solucionar problemas medioambientais A3
A17
A18
A20
A21
B1
B2
B3
B5
C1
C3
C7
Xestionar, conservar e restaurar poboacións e ecosistemas. A20
A21
A22
A24
A25
A28
B1
B2
B3
B5
C1
C2
C3
C6
C7
A18 Muestrear, caracterizar e manexar poboacións e comunidades A21
A22
A24
A26
B3
B5
C1
C6
C7
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo. A21
A24
A25
A26
A28
B1
B2
B3
B5
C1
C2
C4
C6
Traballar de forma colaborativa A22
A24
A25
B1
B5
C1
C3
C4
C6
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional A22
A24
A25
B5
B6
C1
C5
C6
C7
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma A22
B3
C1
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. A21
A22
B7
C1
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. A20
A21
A22
B2
B5
B7
C1
C8

Contidos
Temas Subtemas
TEORÍA
Bloque 1: Introducción a Bioxeografía
Bloque 2: Coroloxía
Bloque 3: Fitocenoloxía
Bloque 4: Flora e Vexetación da Península Ibérica e Galicia
Bloque 5: Biodiversidade e conservación
INTRODUCCIÓN
Tema 1.- Introducción a Botánica Terrestre: Biogeografía.

COROLOGÍA
Tema 2.- Tipología corológica (área continua, disyunta, potencial y actual). Taxones cosmopolitas, ubiquistas y endemismos. Vías migratorias y elementos relictos.
Tema 3.- Areas fitogeográficas: Factores que determinan distribución actual de las plantas: Históricos y actuales (Abióticos y Bióticos).

FITOCENOLOGÍA
Tema 4.- Estructura y Dinámica de la vegetación. Estructura vertical y horizontal. Estructura biológica: Tipos Biológicos. Concepto de sucesión vegetal y serie de vegetación. Vegetación potencial. Tipos de series.
Tema 5.- Bioclimatología. Índices y Diagramas bioclimáticos. Pisos y horizontes bioclimáticos de las regiones Eurosiberiana, Mediterránea y Macaronésica.

FLORA Y VEGETACIÓN
Tema 6.- Reinos Florísticos: Características diferenciales. Biomas terrestres: distribución y estructura.
Tema 7.- El Reino Holártico. Regiones Eurosiberiana, Mediterránea y Macaronésica. Síntesis corológica de la Península Ibérica.
Tema 8.- Flora y Vegetación de Galicia. Familias importantes en la configuración de los bosques: Robledales y Fragas. Hayedos. Avellanedas. Abedulares. Melojares. Encinares. Bosques riparios.
Tema 9.- Familias importantes en la configuración de los matorrale: Tojal-Brezal. Piornales y Xesteiras. Jarales. Enebrales.
Tema 10.- Familias importantes en la configuración de comunidades herbáceas. Comunidades especiales: litoral (playas, dunas, acantilados y marismas), vegetación acuática y de zonas húmedas (turberas)Tema 11.- Flora de interés etnobotánico en Galicia y otras familias de importancia económica.

BIODIVERSIDAD Y CONSERVACIÓN

Tema 12.- Importancia de la diversidad vegetal de Galicia y su conservación. Especies y comunidades protegidas de Galicia. Comunidades vegetales protegidas y zonas LIC en Galicia. Zonas de interés botánico.
PRÁCTICAS
Práctica 1: Excursión Praia Morouzos (Ortigueira) e Serra Capelada (26/04/13). Horario: 9-20h
Práctica 2: Revisión especies características de la flora gallega y peninsular (I)(30/04/13). Horario: 15.30-18.30
Práctica 3: Revisión especies características de la flora gallega y peninsular (II) (1/05/13)Horario: 15.30-1830
Práctica 4: Excursión a Serra dos Ancares (31/05/13). Horario: 8.30-21.30h

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral 23 34.5 57.5
Saídas de campo 21 21 42
Prácticas de laboratorio 5 5 10
Proba mixta 2 3 5
Investigación (Proxecto de investigación) 0 16 16
 
Atención personalizada 7 0 7
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Nas sesiones maxistrales se impartirá a información básica que lle permitirá o alumnado desenvolver o resto das capacidades expostas nos obxectivos. O profesor realizará unha labor previa de sínteses, estruturación e actualización da información.
A asistencia se valorará na calificación final representando o 1%
Saídas de campo E necesaria a asistencia as saidas o campo xa que favorecerán a asimilación dos contidos teóricos e o cumprimento dos obxectivos plantexados na materia.
Os contenidos prácticos se evaluarán mediante a presentación dunha memoria onde se recopilará a información sobre as excursións e o traballo de investigación. Na memoria se valorará a presentación, a organización e a información elaborada. A asistencia e a implicación supone o 2% da calificación final.
Prácticas de laboratorio Realizaranse 2 prácticas de laboratorio onde se revisarán as especies vexetales características das comunidades estudiadas durante as saidas de campo.
Ademais identificaráse o material recollido polos alumnos no seu traballo de investigación.
A asistencia supondrá o 1% da calificación final
Proba mixta Os contidos teóricos se evaluarán en base os coñecimentos demostrados no examen final (28/09/11) o por eliminación tras a superación 4 controles tipo test que se levaran a cabo, uno por cada bloque temático. Amáis, terase en conta o grado de interese e a implicación no desenrolo da materia.
Os contidos teóricos suponen o 49% da calificación final
Investigación (Proxecto de investigación) A realización dun traballo de investigación e as tarefas das clases prácticas de campo onde o alumno observa, describe e identifica o material representativo das comunidades vexetais le permitirá unha mellor comprensión da teoría e le axudará a desenvolver as actitudes necesarias para realizar un traballo de grupo. A posterior preparación, elaboración e organización dos datos para redactar a memoria final le axudarán a desenvolver capacidades de integración e síntesis dos datos más salientables e a presentar os resultados siguindo a metodoloxía dos traballos científicos.
A presentación da memoria coa investigación realizada e o resumen das excursiones supondrá o 47% da calificación final

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas de laboratorio
Investigación (Proxecto de investigación)
Descrición
Durante a realización do traballo de investigación nos seminarios e nas prácticas de laboratorio se llevará a cabo o seguimiento da elaboración dos traballos nos que se encontran implicados os alumnos para superar a materia (elaboración memoria excursións e traballo de investigación).
A atención personalizada nas Titorías permitirá orientar o alumno no desarrollo do traballo, na elaboración dos resultados e na presentación da memoria.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Prácticas de laboratorio Valorarase a asistencia e interés no desenrolo das prácticas. 1
Proba mixta O examen final consistirá en 5 preguntas, dos cortas (unha de conceptos e outra de especies), 2 de desarrollar (unha tipo tema) e unha tipo test resposta múltiple. Tamen se realizarán cuestionarios tipo test de cada bloque temático e pequeños exercicios que permitirán superar la materia previamente. 49
Investigación (Proxecto de investigación) Presentación dunha memoria onde se recopilará a información sobre as excursións e o traballo de investigación. Na memoria valorarase a presentación, a organización e a elaboración da información 47
Sesión maxistral Se valorará asistencia e participación. 1
Saídas de campo A asistencia e obligatoria. A participación e grado de interés tamén se terá en conta 2
 
Observacións avaliación
Na convocatoria de setembro a calificación final repartirase entre o examen de conocimientos (65%) e un exame práctico no laboratorio (35%).

Fontes de información
Bibliografía básica

Teoría:

Alcaraz Ariza FJ. (1999). Manual de teoría y práctica de Geobotánica. Universidad de Murcia. Murcia

BRAUN-BLANQUET, J. (1979) Fitosociología: base para el estudio de las comunidades. Ed. Blume. Madrid.

Costa Tenorio, M., C. Morla Juaristi & H. Sainz Ollero (1998). Los bosques ibéricos. Una interpretación geobotánica. Geo-Planeta S.A. Barcelona

IZCO, J.; BARRENO, E.; BRUGUÉS, M.; COSTA M.; DEVESA, J.; FERNÁNDEZ, F.; GALLARDO, T.; LLIMONA, X; SALVO, E; TALAVERA, S. & VALDÉS, B. (2004). Botánica. Mcgraw-Hill, Madrid.

Peinado Lorca,M. & S. Rivas-Martinez (1987). La vegetación de España. Colección Aula Abierta. Univ. Alcalá de Henares. Madrid.

STRASBURGER, E. (1994). Tratado de Botánica. Omega, Barcelona.

Prácticas:

Castroviejo, S.; Laínz,M.;López Gonzalez,G.; Montserrat,P.; Muñoz Garmendía, F.; Paiva, J. & Villar, L. (eds.). (1986-2003). Flora Ibérica. CSIC. Vols. 1-14. Madrid.

Garcia Rollan, M. 1996. Atlas clasificatorio de la Flora de España Penínsular y Balear. 2 Vols. Mundi Prensa, Madrid.

Aizpuru,I.; Aseginolaza, c.; Uribe-Echeberría, p.m.; Urrutia P & zorrakin, i. (2000). Claves ilustradas de

la Flora del País Vasco y territorios limítrofes. Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco.

Bibliografía complementaria

Bailey, R.G. (1996). Ecosystem geography. Springer-Verlag, New York.

BROWN, J.H. & LOMOLINO, M.V. (1998). Biogeography. Sinauer Associates Inc. New Cork

Carballeira, D.; Devesa,C.; Retuerto,R.; Santillán, E. & Ucieda, F. (1983). Bioclimatología de Galicia. Fundación Pedro Barrié de

la Maza. A Coruña.

COX, CB & MOORE, P.A. (1993). Biogeography. An ecological and evolutionary approach. Blackwell Scientific Publication.

London.

Ehrendorfer, F. (1994). Geobotánica. In: STRASBURGER, E. 1994. Tratado de Botánica. 8ª ed. Omega. Barcelona

González-Andrés, F. & Pita Villamil, J.M. (2001). Conservación y Caracterización de recursos fitogenéticos. Ediciones Monte Casino.

Zamora.

Grime, J.P. (2001). Plant Strategies, Vegetation Processes and Ecosystem Propierties. John Wiley & Sons, LTD.

Sussex. England.

POLUNIN, O. & WALTERS, M. (1989). Guía de la vegetación de Europa. Omega. Barcelona.

Terradas, J. (2001). Ecología de la Vegetación. De la ecofisiología de las plantas a la dinámica de las comunidades y paisajes. Omega.

Barcelona.

Smith, R.L. (1995). Ecology and Field Biology. Harper Collins Publishers, New York.

Stewart, W.N. (1983). Paleobotany and the evolution of plants. Cambridge University Press. Cambridge.

Takhtajan, A. (1986). Floristic Regions of the World. California University Press. Los Angeles.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Botánica/610212102
Técnicas de Mostraxe, Identificación e Experimentación en Botánica/610212401

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Botánica/610212102
Xeoloxía/610212108
Ecoloxía/610212301
Técnicas de Mostraxe, Identificación e Experimentación en Botánica/610212401
Xeografía Física/610212623

Observacións
-Recoméndase traballar a materia de forma gradual e facer uso da bibliografía recomendada. -Recoméndase facer uso das tutorías.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías