Materia de síntese na que se pretende obter unha visión da evolución da diversidade da vida ó longo do tempo xeolóxico no contexto dun planeta cambiante, e relacionar os coñecementos xa adquiridos, cara a interpretación da Terra como Sistema. Nela trataranse os seguintes grandes temas:
- Os Principios da Xeoloxía Histórica.
- O concepto de tempo xeolóxico.
- A Orixe da Terra.
- A Orixe e diversificación da Vida.
- Evolución da Terra e da Vida no Precámbrico.
- Evolución da Terra e da Vida no Fanerozoico.
Competencias do título
Código
Competencias da titulación
A1
Recoñecer distintos niveis de organización nos sistemas vivos. Identificar organismos.
A2
Identificar evidencias paleontolóxicas.
A20
Describir, analizar, avaliar e planificar o medio físico.
A27
Capacidade de impartir coñecementos de Bioloxía.
B3
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
C1
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2
Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe)
Competencias da titulación
- Asumir o concepto de tempo xeolóxico.
- Identificar os principais bioeventos na historia da Terra.
- Sintetizar os coñecementos que compoñen disciplinas aparentemente dispares, como
Xeoloxía, Ecoloxía, Microbioloxía, Bioquímica, Botánica ou Zooloxía, no marco
conceptual que ofrece unha Terra sometida a contínuo cambio.
A1 A2 A20 A27
B3
C1 C2 C3 C4 C6 C7 C8
Contidos
Temas
Subtemas
Tema 1- Os principios da Xeoloxía Histórica.
O desenvolvemento do pensamento científico sobre a Historia do planeta Terra e a historia da Vida. Teorías unificadoras da Xeoloxía e da Bioloxía. Paradigmas en paleontoloxía.
Tema 2- O Tempo en Xeoloxía.
Métodos de datación. A escala xeocronolóxica
Tema 3- O eón Hádico e a orixe da Terra
Orixe do Sistema Solar e do Planeta Terra. Orixe da atmósfera. Orixe da Hidrosfera.
Tema 4- O eón Arcaico e a orixe da Vida
Formación dos primeiros continentes. Condicións climáticas no planeta. Orixe da Vida: teorías
Tema 5- O eón Proterozoico
As primeiras formas de vida. Evolución da atmósfera. Evolución dos continentes.
Tema 6- A diversificación da vida.
As faunas de Ediacara. Outras formas de vida no límite Precámbrico- Fanerozoico. A explosión cámbrica.
Tema 7- Rasgos xerais da Era paleozoica.
Evolución climática e xeomorfolóxica do planeta durante o Paleozoico.
Tema 8- A vida no Paleozoico.
Evolución das formas de vida no Paleozoico. Sucesións faunísticas. Colonización do medio terrestre. Os eventos de extincións en masa durante o Paleozoico. A extinción finipérmica.
Tema 9- Introducción ó Mesozoico.
Evolución climática e xeomorfolóxica do planeta durante o Mesozoico.
Tema 10- A vida no Mesozoico.
Evolución das formas de vida no Mesozoico. Sucesións faunísticas e florísticas. Os mares mesozoicos. A vida en terra firme no Mesozoico. A extinción finicretácica.
Tema 11- O Cenozoico I: Paleóxeno e Neóxeno.
Evolución climática e xeomorfolóxica durante o Cenozoico. Faunas e floras do Cenozoico.
Tema 12- O Cenozoico II: O Cuaternario.
Os cambios climáticos no Cuaternario: episodios de glaciación global. Influencia das fluctuaciones climáticas sobre as faunas e as floras cuaternarias. A evolución humana.
Planificación
Metodoloxías / probas
Horas presenciais
Horas non presenciais / traballo autónomo
Horas totais
Proba de resposta breve
2.5
0
2.5
Actividades iniciais
2
3
5
Sesión maxistral
21
42
63
Análise de fontes documentais
1
5
6
Traballos tutelados
3
15
18
Saídas de campo
6
3
9
Discusión dirixida
8
20
28
Atención personalizada
6
0
6
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado
Metodoloxías
Metodoloxías
Descrición
Proba de resposta breve
Consistirá en un exame teórico sobre os contidos da materia
Actividades iniciais
- 1 hora presencial de presentación da materia
- 1 hora presencial de presentación e instruccións de realización do traballo titoreado
Sesión maxistral
21 clases presenciales. Cada unha tendrá unha duración de 50 minutos. Os materiais mais relevantes e outros de apoio estarán ó dispor dos estudiantes na Facultade Virtual, na Aula net ou ben na fotocopiadora.
Nembargantes, a consulta da bibliografía (básica e complementaria) que se cita nesta guía é fundamental cara á unha boa aprendizaxe desta materia.
Asimesmo recomendase que os alumnos fagan uso das titorías no horario especificado nesta guía, e/ou das titorías por correo electrónico.
Os coñecementos adquiridos avaliaranse nunha proba escrita de carácter final, inda que certas partes da materia poderán liberarse mediante outras probas ó longo do cuadrimestre.
Análise de fontes documentais
Análise de artigos de revisión (en inglés) sobre diferentes temas da materia cara a selección do tema do traballo titoreado
Traballos tutelados
Consistirán na lectura e análisie crítica dun artigo científico extenso (de revisión) en inglés.
Para o correcto desenrolo do traballo se estabelecerá unha sesión especial de consulta de dúbidas e tres titorías persoalizadas nas datas indicadas, co fin de que o alumno poda ir plantexando as dúbidas surdidas ó longo da lectura do artigo, e os profesores poidan realizar un axeitado seguimento do seu traballo e dar as orientacións necesarias.
De cara ó bo aproveitamento destas titorías é fundamental que o alumno teña realizado puntualmente o traballo asignado para cada unha delas.
As titorías serán concertadas coa suficiente antelación, e dacordo coas necesidades do alumno, polo que os profesores terán unha flexibilidade razoable á hora de fixa-las datas.
os alumnos deberán expoñer ante a clase e os profesores un extracto do artigo, cos medios audiovisuais oportunos, insistindo na estructura do mesmo, o prantexamento da investigación de que trata, os resultados principais e as conclusiones mais suliñables. A duración da exposición será de 30 minutos.
Previamente ás sesións de exposición e debate dos traballos, cada alumno deberá entregar un resumo impreso do mesmo, asustándose ó formato determinado polos profesores. Con todos os resumos farase un libro de resumos para todos os alumnos.
Saídas de campo
Realizarase na data prevista. Nela visitaranse puntos de interés para o coñecemento da Historia da Terra e da Vida. Haberá que presentar unha breve memoria explicativa da actividade realizada.
Discusión dirixida
Tras cada sesión de exposición dos traballos titoreados haberá un debate dirixido sobre o contido dos mesmos.
Tanto os contidos dos traballos coma as ideas e coñecementos novos que xurdan do debate, relacionados cos contidos teóricos da materia, serán evaluados no exame teórico, polo que a asistencia ás exposicións é obrigatoria.
A participación dos alumnos no debate dos traballos será tamén considerada na cualificación final, así como a súa avaliación dos traballos expostos por outros compañeiros
Atención personalizada
Metodoloxías
Discusión dirixida
Traballos tutelados
Descrición
Realizaranse titorías personalizadas concertadas mediante cita para a preparación dos traballos titoreados.
Realizaranse asimesmo titorías para aclaración de conceptos e dudas de calquyeira tipo relacionadas cos contidos da materia.
De casa a discusión dirixida, ofreceranse unhas pautas xerais.
Avaliación
Metodoloxías
Descrición
Cualificación
Proba de resposta breve
Exame dos contidos teóricos e prácticos (acadados ca realización, exposición e debate dos traballos titoreados)
50
Discusión dirixida
Valoraráse a participación activa na mesma
5
Traballos tutelados
Valoraránse:
-os avances na preparación do traballo titoreado (seguimento das titorías)
-A calidade da exposición e resumo do traballo (non da forma senón do contido)
40
Saídas de campo
Valorarase á asistencia e a presentación de memoria do traballo realizado.
5
Observacións avaliación
A avaliación da materia comprende:
Calificación sobre os coñecementos teóricos, realizada sobre os resultados de:
- Unha proba escrita sobre contidos impartidos nas clases teóricas e os dos traballos titoreados.
- A participación nos debates dos traballos titoreados.
Calificación sobre os coñecementos prácticos realizada sobre os resultados de:
- Avances na preparación do traballo titoreado (seguimento das titorías)
- Exposición e resumo do traballo titoreado.
- Participación na saída de campo e presentación de breve memoria explicativa.
Para superar a materia é preciso acadar unha puntuación mínima de 4,9.
A calificación final resultará de valorar as distintas actividades, segundo a seguinte distribución:
Proba escrita de teoría: ate 5 puntos
Traballo titoreado: ate 4 puntos. Participación nas sesións de discusión dirixida: ate 0.5 puntos. Participación na saída de campo e memoria da mesma: ate 0.5 puntos.
A nota de teoría soamente compensa coa do traballo titoreado a partires de 4 puntos (sobre 10) no exame teórico.
A asistencia ás exposicións dos traballos titoreados é obrigatoria.
Tanto nas probas escrita coma na exposición do traballo, será especialmente valorada a claridade, a precisión conceptual, e a capacidade de relación de conceptos diversos, así coma o manexo da terminoloxía específica, e non a simple repetición memorística da materia.
Convocatoria de Setembro:
A calificación obtida no traballo práctico gárdase ata setembro se fose aprobado.
Se a calificación é de suspenso (ou Non Presentado), o alumno deberá repetir o resumo, e facer unha nova exposición ós profesores na data que será concertada expresamente para isto.
O aprobado non se conserva máis alá da convocatoria extraordinaria de Decembro. En calquer caso, as calificacións de calquera parte da materia somentes serán válidas no curso académico no que foran acadadas.
A non realización do exame teórico nen a presentación do traballo titoreado suporán unha calificación de NON PRESENTADO.
Fontes de información
Bibliografía básica
BÁSICA
• Cowen, R.
(2000) History of Life. Blackwell
Science, Oxford, 432 pp.
• Levin, H. L.
(2003) The Earth through Time. John
Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey, 563 pp.
• Reguant Serra, S. (2005) Historia
de la Tierra y de la Vida. Ariel, Barcelona. 355 pp.
• Wicander, R. & Monroe,
J. S. (2004)Historical Geology.
Evolution of Earth and Life through Time. Thompson Learning, 576 pp
COMPLEMENTARIA
• Anguita, F. (2002) Biografía de la Tierra. Editorial
Aguilar, Madrid, 350 pp.
• Condie, K. C.
& Sloan, R. E. (1998) Origin and Evolution of Earth. Prentice-Hall,
Inc., Upper Saddle River, New Jersey, 498 pp.
• Fortey, R. (1999) La Vida: Una Biografía no Autorizada. Editorial Taurus, Madrid, 515
pp.
• Gould, S. J. (1992) La Flecha del tiempo : mitos y metáforas en el descubrimiento del
tiempo geológico. Alianza Editorial, Madrid, 232 pp.
• Gould, S. J. (1993) El Libro de la Vida,
pp. 256. Editorial Crítica, Barcelona.
• McNamara, K.
& Long, J. (1998) The Evolution Revolution. John Wiley
& Sons, Chichester, 298 pp.
• Rogers, J. J.
W. (1993) A History of the Earth.
Cambridge University Press, Cambridge, 312 pp.
• Stanley, S. M.
(1993) Exploring Earth and Life through
Time. Freeman and Company, New York, 538 pp.
Esisten na biblioteca da facultade de Ciencias gran número de obras que
poden ser consultadas para temas concretos do temario. Os profesores orientarán
ós alumnos sobre os títulos máis axeitados para cada caso.
Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Materias que continúan o temario
Botánica/610212102
Xeoloxía/610212108
Zooloxía/610212205
Ecoloxía/610212301
Xeografía Física/610212623
Paleobioloxía/610212629
Observacións
Recoméndase ter coñecementos de Inglés científico a nivel de lectura, manexo básico de internet e programas de ofimática.
Dado o carácter interdisciplinario desta materia, se recomenda ós alumnos que fagan o posible por relacionar os coñecementos adquiridos nesta cos de outras impartidas ó longo da licenciatura: xeoloxía, botánica, zooloxía, ecoloxía, etc.
A lectura crítica de obras sobre Xeoloxía e Paleontoloxía dispoñibles na Biblioteca da Facultade de Ciencias ou a consulta das fontes de internet xa citadas é fundamental cara á mellora na materia, xa que contribuirá á clarificación dos conceptos e permitira acadar un bó manexo da terminoloxía específica .
(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica
da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do
órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías