Competencias do título |
Código
|
Competencias da titulación
|
A1 |
Recoñecer distintos niveis de organización nos sistemas vivos. Identificar organismos. |
A2 |
Identificar evidencias paleontolóxicas. |
A3 |
Obter, manexar, conservar e observar especímenes. |
A27 |
Capacidade de impartir coñecementos de Bioloxía. |
B1 |
Aprender a aprender. |
B3 |
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo. |
C1 |
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. |
C6 |
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. |
C7 |
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. |
C8 |
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. |
Resultados de aprendizaxe |
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) |
Competencias da titulación |
Comprender o fenómeno da fosilización e a representatividade no rexistro fósil das biosferas primitivas |
A2 A27
|
B1 B3
|
C1 C6 C7 C8
|
Entender cómo os procesos biolóxicos que funcionan a escala xeolóxica de tempo, coma a evolución ou as extincións en masa, non poden explicarse por meras proxeccións dos fenómenos que acontecen a escalas de tempo menor |
A2 A27
|
B1 B3
|
C1 C6 C7 C8
|
Afondar no coñecemento da teoría evolutiva desde unha perspectiva mutidisciplinar |
A2 A27
|
B1 B3
|
C1 C6 C7 C8
|
Coñecer de xeito práctico os principais grupos taxonómicos que conforman o rexistro fósil e a súa utilidade |
A1 A2 A3 A27
|
B1 B3
|
C1 C6 C7 C8
|
Contidos |
Temas |
Subtemas |
BLOQUE-1. |
HISTORIA E CONCEPTO DE PALEOBIOLOXÍA |
Tema 1. Introducción á Paleobioloxía |
1.1 Introducción
1.2 Rasgos teóricos e rasgos metodolóxicos
1.3 Divisións internas da Paleobioloxía |
BLOQUE-2. |
TAFONOMÍA |
Tema 2. Concepto de Fósil. Tafonomía |
2.1 Introducción
2.2 Concepto de fósil e tipos
2.3 Procesos bioestratinómicos
2.4 Procesos fosildiaxenéticos
2.5 Icnofósiles
2.6 Promediación temporal
2.7 Concentracións de fósiles
2.8 Modelo de destrucción selectiva vs. modelo de ganancia de información
2.9 Representatividade do rexistro fósil
|
BLOQUE-3. |
BIOESTRATIGRAFÍA |
Tema 3. Bioestratigrafía |
3.1 Introducción
3.2 Fósiles guía
3.3 Biohorizontes e biozonas
3.4 Efecto Signor-Lipps
3.5 Taxóns Lázaro, Elvis i Efecto Zombie |
BLOQUE-4. |
ANÁLISE MORFOLÓXICA |
Tema 4. Tamaño e Forma en Fósiles |
4.1 Introducción
4.2 Análise da variabilidade morfométrica
4.3 Tipos de crecemento
4.4 Variabilidade poboacional
4.5 Variabilidade ecofenotípica
4.6 Dimorfismo sexual
4.7 Variabilidade tafonómica |
Tema 5. Ontoxenia e Heterocronía |
5.1 Introducción
5.2 Lei Bioxenética e Lei de von Baer
5.3 Heterocronía e os seus tipos
5.4 Heterocronía e alometría
5.5 Heterocronoclinas
5.6 Heterocronía disociada
5.7 Implicacións evolutivas das heterocronías |
Tema 6. Morfodinámica y Evolución Morfológica |
6.1 Introducción
6.2 Morfoloxía construccional. Factor filoxenético. Factor funcional. Factor fabricacional. Outros factores
6.3 Métodos de investigación en morfodinámica. Análise Biomecánica. Morfoloxía teórica |
BLOQUE-5. |
PALEOBIOLOXÍA EVOLUTIVA |
Tema 7. Clasificación e Filoxenia |
7.1 Introducción
7.2 Métodos de clasificación. Esencialismo, clasificacións evolutiva, fenética e cladística
7. 3 Fósiles e filoxenia. Estratocladística. Arbres filoxenéticas |
Tema 8. Especiación |
8.1 Introducción
8.2 Os conceptos de especie
8.3 Modelos de especiación
8.4 O problema do concepto de especie en Paleontoloxía |
Tema 9. Modelos Evolutivos |
9.1 Introducción
9.2 Darwinismo e Teoría Sintética da Evolución
9.3 Modelos de evolución e rexistro fósil. Gradualismo filético e equilibrios interrumpidos
9.4 Taxas de evolución
9.5 Tendencias evolutivas
9.6 Selección de especies
9. 7 Estase coordinada |
Tema 10. Crises Bióticas |
10.1 Introducción
10.2 Concepto e tipos de extinción
10.3 Causas das extincións en masa
10.4 As "Cinco Grandes" extincións en masa
10.5 Recuperación tras unha extinción masiva
10. 6 Efectos das extincións en masa sobre a evolución
10.7 Periodicidade das extincións masivas |
Tema 11. Paleobioxeografía |
11.1 Introducción
11.2 Bioxeografía da dispersión
11.3 Paleoxeografía e paleoclimatoloxía
11.4 Bioxeografía vicariante
11.5 Patróns bioxeográficos i extincións |
Tema 12. Paleoecoloxía evolutiva |
12.1 Introducción
12.2 Cambios globais de diversidade no Fanerozoico. Hipóteses explicativas
12.3 Lei de extinción constante. Hipótese da Raíña Vermella e Modelo do Estado Estacionario
12.4 Interaccións a nivel de clado |
Planificación |
Metodoloxías / probas |
Horas presenciais |
Horas non presenciais / traballo autónomo |
Horas totais |
Sesión maxistral |
25 |
37.5 |
62.5 |
Prácticas de laboratorio |
8 |
8 |
16 |
Saídas de campo |
9 |
10 |
19 |
Obradoiro |
1 |
1.5 |
2.5 |
Proba obxectiva |
4 |
16 |
20 |
Actividades iniciais |
1 |
1 |
2 |
Seminario |
4 |
2 |
6 |
|
Atención personalizada |
9.5 |
0 |
9.5 |
|
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado |
Metodoloxías |
Metodoloxías |
Descrición |
Sesión maxistral |
Se desenvolverán segundo o calendario previsto. Cada unha terá unha duración de 50 minutos. Os materiais máis relevantes e outros de apoio estarán ao dispor dos estudantes vía web (https://campusvirtual.udc.es/moodle/) |
Prácticas de laboratorio |
As prácticas de laboratorio comprenderán o recoñecemento dos principais grupos de fósiles, tanto na súa morfoloxía xeral coma na súa sistemática. Os alumnos tomarán nota das súas observacións en libreta de prácticas e/ou segundo cuestionarios facilitados polo profesor |
Saídas de campo |
A saída terá unha duración aproximada de 9 horas, aínda que a duración total estimada é dun día debido á distancia á que se atopan as localidades a visitar. Se inspeccionarán algúns xacementos con fósiles do Silúrico e Devónico nas inmediacións de La Barosa e Salas de la Ribera (León).
Posteriormente, os alumnos entregarán unha memoria recollendo os aspectos máis relevantes do realizado na mesma
|
Obradoiro |
Como complemento ás prácticas de laboratorio, se realizará un obradoiro sobre procesos de fosilización |
Proba obxectiva |
A avaliación da asignatura comprende:
1) Calificación sobre os coñecementos teóricos realizada sobre os resultados de:
1.1 Un exame sobre contidos impartidos durante as leccións maxistrais
1.2 Controis sobre os contidos dos seminarios
2) Calificación sobre os coñecementos prácticos realizada sobre os resultados de:
2.1 Un exame de recoñecemento “de visu” de fósiles comúns nas formacións sedimentarias da Península Ibérica e nas oposicións a profesorado do ensino medio e/ou
2.2 Cuestionarios de obradoiros e prácticas |
Actividades iniciais |
Presentación da asignatura |
Seminario |
Consultas e debates no campo da Paleobioloxía e Bioloxía Evolutiva dirixidos polo profesor
|
Atención personalizada |
Metodoloxías
|
Prácticas de laboratorio |
Obradoiro |
Seminario |
|
Descrición |
Comprende a realización de titorías personalizadas para aqueles aspectos da asignatura que requiran dun maior esforzo do alumno ao longo do curso, coma o seguimento dos seminarios, a resolución dos cuestionarios de prácticas e dos obradoiros, os exames, ou a explicación dos achádegos realizados na saída ao campo |
|
Avaliación |
Metodoloxías
|
Descrición
|
Cualificación
|
Prácticas de laboratorio |
a) 1 exame de recoñecemento “de visu” de fósiles comúns nas formacións sedimentarias da Península Ibérica e nas oposicións a profesorado do ensino medio e/ou
b) Cuestionarios de prácticas |
10 |
Proba obxectiva |
Consiste na realización dun exame escrito sobre os contidos teóricos impartidos durante as sesións maxistrais |
70 |
Seminario |
Controis rutinarios sobre os contidos dos seminarios |
20 |
|
Observacións avaliación |
A avaliación dos contidos teóricos inclúe as actividades realizadas nas sesións maxistrais e nos seminarios. No que se refire as sesións maxistrais, se ofrece a posibilidade de realizar un exame final liberatorio ("proba obxectiva") previo ao exame final de carácter oficial. A superación dos exames de prácticas de laboratorio é requisito imprescindible para superar a asignatura.
A compensación de nota entre teoría (contidos das sesións maxistrais e os seminarios) e prácticas farase só a partires dunha nota mínima de 4 en cada unha das partes.
As cualificacións das prácticas de laboratorio e seminarios se conservan na convocatoria de Setembro. A cualificación da proba obxectiva de Setembro substituirá á obtida en Febreiro.
Para obter a cualificación de non presentado, os alumnos non poderán ter participado en máis dun 20% das actividades avaliables programadas.
A non asistencia ás sesións de prácticas de laboratorio ou ao obradoiro suporá a realización dun traballo extenso sobre un grupo taxonómico de fósiles a determinar polo profesor e á súa exposición oral.
A non asistencia á saída ao campo suporá a realización dun traballo extenso sobre a xeoloxía e paleontoloxía da zona a partires de mapa xeolóxico e outra información dispoñible que suministrará o profesor.
Polo que se refire a sucesivos cursos académicos, o proceso de ensinanza-aprendizaxe, incluida a avaliación, refírese a un curso académico, e polo tanto voltaría a comenzar cun novo curso, incluidas todas as actividades e procedementos de avaliación que fosen programados para dito curso.
|
Fontes de información |
Bibliografía básica
|
FREEMAN, S. & HERRON, J.C. (2002). Análisis Evolutivo. Pearson Educación S. A
PROTHERO, D. R. (2003). Bringing Fossils to Life. An Introduction to Paleobiology. McGraw-Hill, Boston
BENTON, M. J. & HARPER, D. A. T. (2009). Introduction to Paleobiology and the Fossil Record. Wiiey-Blackwell
FOOTE, M. & MILLER, A.I. (2007). Principles of Paleontology. W. H. Freeman, New York |
|
Bibliografía complementaria
|
MELÉNDEZ, B. (1999). Tratado de Paleontología. . Consejo Superior de Investigaciones Científicas
FUTUYMA, D. J. (2009). Evolution. Sinauer Associates
SKELTON, P. (1993). Evolution. A Biological and Palaeontological Approach. Addison Wesley Longman
- (-). Fósil. Revista de Paleontología. http://www.fosil.cl
LEVINTON, J. S. (2001). Genetics, Paleontology, and Macroevolution. Cambridge University Press
DOMÈNECH, R. & MARTINELL, J. (1996). Introducción a los Fósiles. Masson
CLARKSON, E. N. K. (2001). Invertebrate Palaeontology and Evolution. Blackwell Science, Oxford
BRIGGS, D. E. G. & CROWTHER, P. R. (2003). Palaeobiology II. Blackwell Science
BRENCHLEY, P. J. & HARPER, D. A. T. (1998). Palaeoecology: Ecosystems, Environments and Evolution. Chapman & Hall, London
LÓPEZ-MARTÍNEZ, N. & TRUYOLS-SANTONJA, J. (1994). Paleontología. Conceptos y Métodos. Editorial Síntesis
LEVIN, H. L. (2010). The Earth through Time. John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey |
|
Recomendacións |
Materias que se recomenda ter cursado previamente |
Botánica/610212102 | Xeoloxía/610212108 | Zooloxía/610212205 | Ecoloxía/610212301 | Xenética/610212303 |
|
Materias que se recomenda cursar simultaneamente |
Xenética Evolutiva/610212621 | Bioloxía do Desenvolvemento/610212605 | Ecoloxía de Comunidades e Conservación/610212615 | Historia da Terra/610212624 |
|
Materias que continúan o temario |
Xenética Evolutiva/610212621 | Bioloxía do Desenvolvemento/610212605 | Historia da Terra/610212624 |
|
Observacións |
Para un aproveitamento óptimo da asignatura se recomenda a consulta das diferentes fontes bibliográficas que se citan nesta guía docente. Asimesmo, o profesor recomendará a lectura doutro tipo de textos complementarios e diversas fontes en internet no decurso da asignatura.
Por outra banda, e dado o carácter interdisciplinar da Paleobioloxía, aconséllase aos alumnos que fagan o posible por relacionar os coñecementos adquiridos na asignatura cos das outras disciplinas impartidas durante a carreira.
Recoméndase o uso das titorías para facilitar o axeitado seguimento da asignatura. Por outra banda, o profesor comunicará a través de correo electrónico e/ou da páxina web da asignatura (https://campusvirtual.udc.es/moodle/) outras recomendacións de cara a un bo seguimento da materia
|
|