| Competencias do título |
| Código | Competencias da titulación |
| A1 | Recoñecer distintos niveis de organización nos sistemas vivos. |
| A2 | Identificar organismos. |
| A3 | Recoñecer, obter, analizar e interpretar evidencias paleontológicas. |
| A6 | Catalogar, avaliar e xestionar recursos naturais. |
| A22 | Describir, analizar, avaliar e planificar o medio físico. |
| A27 | Dirixir, redactar e executar proxectos en Bioloxía. |
| A29 | Impartir coñecementos de Bioloxía. |
| B1 | Aprender a aprender. |
| B2 | Resolver problemas de forma efectiva. |
| B3 | Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo. |
| B8 | Sintetizar a información. |
| B9 | Formarse unha opinión propia. |
| B10 | Exercer a crítica científica. |
| B11 | Debater en público. |
| C1 | Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. |
| C3 | Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. |
| C4 | Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. |
| C6 | Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. |
| C7 | Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. |
| C8 | Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. |
| Resultados de aprendizaxe | |||
| Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) | Competencias da titulación | ||
| Asumir o concepto de tempo xeolóxico | A3 A22 |
B9 B10 |
C6 |
| Comprender o fenómeno da fosilización e a representatividade no rexistro fósil das biosferas primitivas | A2 A27 |
B1 B3 |
C1 C6 C7 C8 |
| Entender cómo os procesos biolóxicos que funcionan a escala xeolóxica de tempo, coma a evolución ou as extincións en masa, non poden explicarse por meras proxeccións dos fenómenos que acontecen a escalas de tempo menor | A2 A27 |
B1 B3 |
C1 C6 C7 C8 |
| Afondar no coñecemento da teoría evolutiva desde unha perspectiva mutidisciplinar | A2 A27 |
B1 B3 |
C1 C6 C7 C8 |
| Coñecer de xeito práctico os principais grupos taxonómicos que conforman o rexistro fósil e a súa utilidade | A1 A2 A3 A27 |
B1 B3 |
C1 C6 C7 C8 |
| Identificar os principais bioeventos na historia da Terra e as súas causas e consecuencias | A1 A2 A3 A22 A27 |
B1 B2 B8 B9 B10 B11 |
C3 C6 |
| Sintetizar os coñecementos que compoñen disciplinas aparentemente dispares, como Xeoloxía, Ecoloxía, Microbioloxía, Bioquímica, Botánica ou Zooloxía, no marco conceptual que ofrece unha Terra sometida a contínuo cambio | A2 A3 A6 A22 A29 |
B3 B8 B9 B10 |
C4 C6 C7 C8 |
| Contidos |
| Temas | Subtemas |
| BLOQUE-1. | HISTORIA E CONCEPTO DE PALEOBIOLOXÍA |
| Tema 1. Introducción á Paleobioloxía | 1.1 Introducción 1.2 Rasgos teóricos e rasgos metodolóxicos 1.3 Divisións internas da Paleobioloxía |
| BLOQUE-2. | TAFONOMÍA |
| Tema 2. Concepto de Fósil. Tafonomía | 2.1 Introducción 2.2 Concepto de fósil e tipos 2.3 Procesos bioestratinómicos 2.4 Procesos fosildiaxenéticos 2.5 Icnofósiles 2.6 Promediación temporal 2.7 Concentracións de fósiles 2.8 Modelo de destrucción selectiva vs. modelo de ganancia de información 2.9 Representatividade do rexistro fósil |
| BLOQUE-3. | BIOESTRATIGRAFÍA |
| Tema 3. Bioestratigrafía | 3.1 Introducción 3.2 Fósiles guía 3.3 Biohorizontes e biozonas 3.4 Efecto Signor-Lipps 3.5 Taxóns Lázaro, Elvis i Efecto Zombie |
| BLOQUE-4. | ANÁLISE MORFOLÓXICA |
| Tema 4. Tamaño e Forma en Fósiles | 4.1 Introducción 4.2 Análise da variabilidade morfométrica 4.3 Tipos de crecemento 4.4 Variabilidade poboacional 4.5 Variabilidade ecofenotípica 4.6 Dimorfismo sexual 4.7 Variabilidade tafonómica |
| Tema 5. Ontoxenia e Heterocronía | 5.1 Introducción 5.2 Lei Bioxenética e Lei de von Baer 5.3 Heterocronía e os seus tipos 5.4 Heterocronía e alometría 5.5 Heterocronoclinas 5.6 Heterocronía disociada 5.7 Implicacións evolutivas das heterocronías |
| Tema 6. Morfodinámica y Evolución Morfológica | 6.1 Introducción 6.2 Morfoloxía construccional. Factor filoxenético. Factor funcional. Factor fabricacional. Outros factores 6.3 Métodos de investigación en morfodinámica. Análise Biomecánica. Morfoloxía teórica |
| BLOQUE-5. | PALEOBIOLOXÍA EVOLUTIVA |
| Tema 7. Clasificación e Filoxenia | 7.1 Introducción 7.2 Métodos de clasificación. Esencialismo, clasificacións evolutiva, fenética e cladística 7. 3 Fósiles e filoxenia. Estratocladística. Arbres filoxenéticas |
| Tema 8. Especiación | 8.1 Introducción 8.2 Os conceptos de especie 8.3 Modelos de especiación 8.4 O problema do concepto de especie en Paleontoloxía |
| Tema 9. Modelos Evolutivos | 9.1 Introducción 9.2 Darwinismo e Teoría Sintética da Evolución 9.3 Modelos de evolución e rexistro fósil. Gradualismo filético e equilibrios interrumpidos 9.4 Taxas de evolución 9.5 Tendencias evolutivas 9.6 Selección de especies 9. 7 Estase coordinada |
| Tema 10. Crises Bióticas | 10.1 Introducción 10.2 Concepto e tipos de extinción 10.3 Recuperación tras unha extinción masiva 10.4 Efectos das extincións en masa sobre a evolución 10.5 Periodicidade das extincións masivas |
| Tema 11. Paleobioxeografía | 11.1 Introducción 11.2 Bioxeografía da dispersión 11.3 Paleoxeografía e paleoclimatoloxía 11.4 Bioxeografía vicariante 11.5 Patróns bioxeográficos i extincións |
| Tema 12. Paleoecoloxía evolutiva | 12.1 Introducción 12.2 Cambios globais de diversidade no Fanerozoico. Hipóteses explicativas 12.3 Lei de extinción constante. Hipótese da Raíña Vermella e Modelo do Estado Estacionario 12.4 Interaccións a nivel de clado |
| BLOQUE 6 | HISTORIA DA VIDA |
| Tema 13. O Tempo en Xeoloxía | 13.1 Métodos de datación 13.2 A escala xeocronolóxica |
| Tema 14. Orixe da Terra e da Vida | 14.1 Orixe do Sistema Solar e do Planeta Terra 14.2 Orixe da atmósfera 14.3 Orixe da Hidrosfera 14.4 Formación dos primeiros continentes 14.5 Condicións climáticas no planeta 14.6 Vestixios das primeiras formas de vida. |
| Tema 15. O eón Proterozoico | 15.1 Evolución da atmósfera 15.2 Evolución dos continentes 15.3 A diversificación da vida 15.4 As faunas de Ediacara e outras formas de vida 15.5 A explosión cámbrica. |
| Tema 16. Rasgos xerais da Era paleozoica | 16.1 Evolución climática e xeomorfolóxica do planeta durante o Paleozoico. |
| Tema 17. A vida no Paleozoico | 17.1 Evolución das formas de vida no Paleozoico 17.2 Sucesións faunísticas 17.3 Colonización do medio terrestre 17.4 Os eventos de extincións en masa durante o Paleozoico 17.5 A extinción finipérmica: causas e consecuencias. |
| Tema 18. Introducción ó Mesozoico | 18.1 Evolución climática e xeomorfolóxica do planeta durante o Mesozoico. |
| Tema 19. A vida no Mesozoico | 19.1 Evolución das formas de vida no Mesozoico 19.2 Sucesións faunísticas e florísticas 19.3 Os mares mesozoicos 19.4 A vida en terra firme no Mesozoico 19.5 A extinción finicretácica. |
| Tema 20. O Cenozoico I: Paleóxeno e Neóxeno | 20.1 Evolución climática e xeomorfolóxica durante o Cenozoico. Faunas e floras do Cenozoico. |
| Tema 21. O Cenozoico II: O Cuaternario | 21.1 Os cambios climáticos no Cuaternario: episodios de glaciación global 21.2 Influencia das fluctuaciones climáticas sobre as faunas e as floras cuaternarias. |
| Tema 22- A evolución humana | 22.1 A orixe africana 22.2 Primeira saída de África 22.3 Tipos humanos en Eurasia 22.4 O Homo sapiens anatómicamente moderno e a segunda saída de África. |
| Planificación | |||
| Metodoloxías / probas | Horas presenciais | Horas non presenciais / traballo autónomo | Horas totais |
| Sesión maxistral | 24 | 48 | 72 |
| Prácticas de laboratorio | 6 | 6 | 12 |
| Saídas de campo | 9 | 9 | 18 |
| Seminario | 8 | 16 | 24 |
| Proba obxectiva | 2 | 10 | 12 |
| Atención personalizada | 12 | 0 | 12 |
| *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado | |||
| Metodoloxías |
| Metodoloxías | Descrición |
| Sesión maxistral | Se desenvolverán segundo o calendario previsto. Cada unha terá unha duración de 50 minutos. Os materiais máis relevantes e outros de apoio estarán ao dispor dos estudantes vía web (https://campusvirtual.udc.es/moodle/) |
| Prácticas de laboratorio | As prácticas de laboratorio comprenderán o recoñecemento dos principais grupos de fósiles, tanto na súa morfoloxía xeral coma na súa sistemática. Os alumnos tomarán nota das súas observacións en libreta de prácticas e/ou segundo cuestionarios facilitados polo profesor |
| Saídas de campo | A saída terá unha duración aproximada de 9 horas, aínda que a duración total estimada é dun día debido á distancia á que se atopan as localidades a visitar. Se inspeccionarán algúns xacementos con fósiles do Silúrico e Devónico nas inmediacións de La Barosa e Salas de la Ribera (León). Posteriormente, os alumnos entregarán unha memoria recollendo os aspectos máis relevantes do realizado na mesma |
| Seminario | Consultas e debates no campo da Paleobioloxía e Bioloxía Evolutiva dirixidos polo profesor |
| Proba obxectiva | A avaliación da asignatura comprende: 1) Calificación sobre os coñecementos teóricos realizada sobre os resultados de: 1.1 Un exame sobre contidos impartidos durante as leccións maxistrais 1.2 Controis sobre os contidos dos seminarios 2) Calificación sobre os coñecementos prácticos realizada sobre os resultados de: 2.1 Un exame de recoñecemento “de visu” de fósiles comúns nas formacións sedimentarias da Península Ibérica e nas oposicións a profesorado do ensino medio e/ou 2.2 Cuestionarios de obradoiros e prácticas |
| Atención personalizada |
|
|
| Avaliación | ||
| Metodoloxías | Descrición | Cualificación |
| Prácticas de laboratorio | a) 1 exame de recoñecemento “de visu” de fósiles comúns nas formacións sedimentarias da Península Ibérica e nas oposicións a profesorado do ensino medio e/ou b) Cuestionarios de prácticas |
10 |
| Proba obxectiva | Consiste na realización dun exame escrito sobre os contidos teóricos impartidos durante as sesións maxistrais | 70 |
| Seminario | Controis rutinarios sobre os contidos dos seminarios | 20 |
| Observacións avaliación | ||
|
A avaliación dos contidos teóricos inclúe as actividades realizadas nas sesións maxistrais e nos seminarios. No que se refire as sesións maxistrais, se ofrece a posibilidade de realizar un exame final liberatorio ("proba obxectiva") previo ao exame final de carácter oficial. A superación dos exames de prácticas de laboratorio é requisito imprescindible para superar a asignatura. |
||
| Fontes de información |
| Bibliografía básica |
FREEMAN, S. & HERRON, J.C. (2002). Análisis Evolutivo. Pearson Educación S. A
PROTHERO, D. R. (2003). Bringing Fossils to Life. An Introduction to Paleobiology. McGraw-Hill, Boston
STANLEY, S. M. (2009). Earth System History. Freeman and Company, New York
U. of California Paleontology Museum (). Geology Wing/Tree of Life. http://www.ucmp.berkeley.edu/exhibit/geology.html
REGUANT, S. (2005). Historia de la Tierra y de la Vida. Editorial Ariel, Barcelona
WICANDER, R. & MONROE, J. S. (2010). Historical Geology. Evolution of Earth and Life through Time. Thompson Learning, Belmont
COWEN, R. (2005). History of Life. Blackwell Science, Oxford.
BENTON, M. J. & HARPER, D. A. T. (2009). Introduction to Paleobiology and the Fossil Record. Wiiey-Blackwell
CLOWES, C. et al. (). Palaeos: Life through deep time. http://www.palaeos.com
FOOTE, M. & MILLER, A.I. (2007). Principles of Paleontology. W. H. Freeman, New York
LEVIN, H. L. (2010). The Earth through Time. John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey
Varios autores (). Tree of Life Web Project. http://tolweb.org/tree/phylogeny.html |