Datos Identificativos 2012/13
Asignatura (*) Temas e liñas de investigación en Literatura española da Idade Media Código 613484014
Titulación
Mestrado Universitario en Literatura, Cultura e Diversidade
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 3
Idioma
Castelán
Prerrequisitos
Departamento Filoloxía Española e Latina
Coordinación
Tato Garcia, Cleofe
Correo electrónico
cleofe.tato@udc.es
Profesorado
Tato Garcia, Cleofe
Correo electrónico
cleofe.tato@udc.es
Web
Descrición xeral Estudo (avanzado) de un ou varios dos temas e líneas de investigación máis relevantes e significativos da literatura e cultura medievais. Fixación textual. Aplicación retórica. Xéneros e discursos. Ficcionalidade e historia.

Este curso, a materia ocúpase do universo da poesía cancioneril. É o obxectivo xeral acadar unha visión global sobre a poesía de cancioneiro do século XV.

Competencias do título
Código Competencias da titulación

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüístico e literario. AM1
AM2
AM3
AM4
AM5
AM6
AM10
AM11
BM4
BM5
BM9
CM1
CM3
CM4
Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual. AM1
AM2
AM3
AM4
AM5
AM6
AM10
AM11
BM4
BM5
BM8
BM9
CM1
CM3
CM4
Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española. CM1
Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar críticamente información especializada. AM1
AM2
AM3
AM4
AM5
AM6
AM10
AM11
BM4
BM5
BM8
BM9
CM1
CM3
CM4
Ser capaz de aplicar los coñecementos lingüísticos e literarios á práctica AM1
AM2
AM3
AM4
AM5
AM6
AM10
AM11
BM4
BM5
BM8
BM9
CM1
CM4
Coñecer a crítica textual e a edición de textos. AM1
AM5
AM10
AM11
AM13
BM7
CM3
Ter un coñecemento avanzado das literaturas en lingua española. AM1
AM2
AM6
BM5
CM1
CM7
Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de búsqueda de información. AM13
BM7
BM8
BM9
CM3
CM6
CM8
Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas. AM2
BM5
CM4
Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva. BM9
CM4
CM5
CM7
CM8
Ter capacidade de análise e síntese, de valorar críticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico. BM4
CM4
CM6
CM7
CM8
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadano/a e profesional. CM4
CM5
CM6
CM7
CM8

Contidos
Temas Subtemas
1. Conexión da poesía do XV coas tradicións previas, apreciando a súa novidade con respecto a elas.
2. Variedade temática e xenérica, e a distinta intencionalidade das composicións poéticas do XV.
3. Preeminencia da poesía de tipo amoroso; os seus conceptos e motivos máis relevantes.
4. Principais formas xenéricas e os recursos retóricos máis empregados na poesía cancioneiril.
5. A problemática da atribución e da identificación dos autores na poesía cancioneiril.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Presentación oral 3 8 11
Discusión dirixida 8 8 16
Lecturas 0 16 16
Sesión maxistral 10 0 10
Traballos tutelados 0 20 20
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Presentación oral O alumno terá que facer unha presentación na aula do seu traballo tutelado. Debe ser capaz de responder a cantas preguntas se lle fagan ao respecto dos obxectivos, a estrutura, a metodoloxía, as fontes...
Discusión dirixida Plantearanse con antelación temas de discusión nos que a participación dos alumnos é obrigada. Polo xeral estas discusións basearanse en textos seleccionados pola profesora.
Lecturas O alumno, coma parte do seu traballo autónomo, terá que ler obrigatoriamente un bo número de textos de cancioneiro e outras obras conectadas con eles, seleccionados pola profesora, e que se lle proporcionarán na aula. Indicarase oportunamente que lecturas terán que ser realizadas con anterioridade a certas actividades da aula. Poderáselle recomendar a lectura de certa bibliografía para a realización do traballo tutelado.
Sesión maxistral Ofrecerase un achegamento teórico aos temas principais, con indacións de recursos para adquirir os contidos e poder realizar os exercicios prácticos.
Traballos tutelados O alumno terá que presentar por escrito un traballo que consistirá no estudo dun o máis poemas de cancnioneiro.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
É previsible que existan certas diferencias entre o alumnado en canto a súa formación de inicio ou a súa familiarización con determinados conceptos culturais e habilidades. Por esta razón cómpre desenvolver unha atención personalizada (especialmente para a realización do traballo fora da aula), mediante entrevista persoal ou a través de correo electrónico.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Traballos tutelados Avaliarase a orixinalidade, correcta estruturación de contidos, corrección expositiva, calidade e profundidade da análise así coma a súa correcta presentación e logro dos obxectivos propostos. Valorarase a capacidade de relación co visto nas clases. 40
Presentación oral Para a súa calificación teranse en conta os seguintes aspectos:
-claridade e fluidez expositiva
-empleo de recursos de apoio
20
Discusión dirixida Avaliarase o progreso, a participación e a actitude de cada alumno na aula. 20
Lecturas O alumno, tanto nas discusións dirixidas na aula, coma no traballo tutelado debe dar mostras de ter lido os textos sinalados pola profesora. 20
 
Observacións avaliación

Os prazos de entrega dos exercicios serán fixados pola profesora e serán inamovibles. Para superar a materia é necesario obter, coma mínimo, o 50% da calificación máxima en todas as actividades avaliadas.


Fontes de información
Bibliografía básica

PRINCIPALES ANTOLOGÍAS

Alonso, A., ed., Poesía de cancionero, Cátedra, Madrid, 1986.

Beltran, V., ed., Poesía española. 2. Edad Media: Lírica y cancioneros,

Barcelona, Crítica, 2002 (nueva edición Madrid, Visor, 2009)

Foulché-Delbosc, R., ed., Cancionero castellano del siglo XV , 2 vols.,

Bailly-Bailliere, Madrid, 1912-15.

Gerli, M., ed., Poesía cancioneril castellana, Akal, Madrid, 1994.

femenina en los cancioneros, Castalia, Madrid, 1990.

Rodríguez Puértolas, J., ed., Poesía crítica y satírica del siglo XV, Castalia,

Madrid, 1981.

El Cancionero del siglo XV, ca. 1360?1520,ed. B. Dutton, Salamanca,

Biblioteca Española del Siglo XV-Universidad de Salamanca, 1990-1991, 7

vols.

ESTUDIOS

ALONSO, A., Poesía amorosa y realidad cotidiana: del Cancionero

general a la lírica italianista, Londres, Queen Mary and Westfield College,

2001.

ALVAR, C. y A. GÓMEZ MORENO, La poesía lírica medieval,Madrid,

Taurus, 1987.

BELTRÁN, V.,La canción de amor en el otoño de la Edad Media,

Barcelona, PPU, 1989.

BLACK, R., G., 1983. “Poetic Taste at the Aragonese Court in Naples”, en

Florilegium Hispanicum: Medieval and Golden Age Studies Presented to

Dorothy Clotelle Clarke, ed. John S. Geary, Madison, H.S.M.S., 1983, 165-

177.

BOASE, R., El resurgimiento de los trovadores, Madrid, Pegaso, 1981.

Cancionero Studies in Honour of Ian Macpherson,ed. A. Deyermond,

Londres, Queen Mary and Westfield College, 1998.

Canzonieri iberici, ed. P. Botta, C. Parrilla, I. Pérez Pascual, Noia,

Universidad de Padua-Toxosoutos-Universidad de A Coruña, 2001.

CARAVAGGI, G., “Note sulla poesia spagnola quattrocentesca di tipo

cancioneril”, en Il Confronto Literario, III, (1986), pp. 391?405.

CASAS RIGALL, J., Agudeza y retórica en la poesía amorosa de

Cancionero,Santiago de Compostela, Universidade, 1995.

DEYERMOND, A., “Baena, Santillana, Resende and the Silent Century of

Portuguese Court Poetry”, BHS,59 (1982), pp. 198?210.

DEYERMOND, A., “Spain’s First Women Writers”, en Women in Hispanic

Literature. Icons and fallen Idols, ed. B. Miller, Berkeley, University of

California Press, 1983, pp. 27-52.

DUTTON, B., “El desarrollo del Cancionero general de 1511”, en Actas del

Congreso Romancero?Cancionero, UCLA, 1984, Madrid, José Porrúa

Turanzas, 1990, I, pp. 81?96.

DUTTON, B., “Spanish Fifteenth?Century Cancioneros: A General Survey

to 1465”, KRQ (1979), pp. 445?460.

DUTTON, B., Catálogo?índice de la poesía cancioneril del siglo

XV,Madison, HSMS, 1982.

FRAKER, Ch., Studies on the Cancionero de Baena,Chapel Hill, University

of North Carolina, 1966.

GERLI, E. M., “La ‘religión del amor’ y el antifeminismo en las letras

castellanas del siglo XV”, HR,49 (1981), pp. 65?86.

GÓMEZ?BRAVO, A. M., Repertorio métrico de la poesía cancioneril del

siglo XV, Alcalá de Henares, Universidad de Alcalá, 1998.

KOHUT, K., “La teoría de la poesía cortesana en el Prólogo de Juan

Alfonso de Baena”, en Actas del Coloquio Hispano?Alemán Ramón

Menéndez Pidal, Madrid, 31 de marzo a 2 de abril de 1978, ed. W. Hempel

y D. Briesemeister, Tubinga, Max Niemeyer, 1982, pp. 120­-137.

LAPESA, R., “La lengua de la poesía lírica desde Macías hasta

Villasandino”, RPh,VII (1953-1954), pp. 51?59.

LE GENTIL, P., La Poésie lyrique espagnole et portugaise à la fin du

Moyen Âge, Rennes, Plihon, 1949-1953.

LIDA DE MALKIEL, M. R., “La hipérbole sagrada en la poesía castellana

del siglo XV”, en Estudios sobre la literatura española del siglo XV,

Madrid, José Porrúa Turanzas, 1978, pp. 291?309.

LIDA DE MALKIEL, M. R., Estudios sobre la literatura española del siglo

XV,Madrid, José Porrúa Turanzas, 1977.

MACKAY, A., “Courtly Love and Lust in Loja”, en The Age of the

Catholic Monarchs: Literary Studies in Memory of Keith Whinnom, ed.

A.D. Deyermond e I. Macpherson, Liverpool, University Press, 1989, pp.

83-94.

MACKAY, A., “Ritual and Propaganda in Fifteenth?Century Castile”, Past

and Present,107 (1985), pp. 3?43.

MACPHERSON, I., The Invenciones y letras of the Cancionero

General,Londres, Queen Mary and Westfield College, 1998.

POTVIN, C., Illusion et pouvoir (La poéthique du Cancionero de

Baena),Montreal, Bellarmin, 1989.

RODADO RUIZ, A. M., Tristura conmigo va. Fundamentos de Amor

Cortés, Cuenca, Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha, 2000.

RODRÍGUEZ?MOÑINO, A., Nuevo Diccionario Bibliográfico de Pliegos

sueltos Poéticos (Siglo XVI), edición corregida y actualizada por A. L. F.

Askins y V. Infantes, Madrid, Castalia?Editora Regional de Extremadura,

1997.

ROVIRA, J. C., Humanistas y poetas en la corte napolitana de Alfonso el

Magnánimo,Alicante, Instituto de Cultura Juan Gil?Albert, 1990.

SALVADOR MIGUEL, N., “Poder y escritura en España a mediados del

siglo XV: El caso del Cancionero de Estúñiga”,en Écrire á la fin du

Moyen?Âge: Le Pouvoir et l’écriture en Espagne et en Italie

(1450?1530),Aix-en-Provence, Université de Provence, 1990, pp. 31?42.

SALVADOR MIGUEL, N., La poesía cancioneril. El Cancionero de

Estúñiga,Madrid, Alhambra. 1977.

STEUNOU, J. y L. KNAPP, Bibliografía de los cancioneros castellanos del

siglo XV y repertorio de sus géneros poéticos,París, Centre National de la

Recherche Scientifique, 1975.

TILLIER, J. Y., “Passión Poetry in the Cancioneros”, BHS,62 (1985), pp.

65?78.

VARVARO, A.,Premesse ad un’edizione critica delle poesie minori di

Juan de Mena, Nápoles, Liguori, 1964.

VOZZO MENDIA, L., 1995. “La lírica spagnola alla corte napoletana di

Alfonso d’Aragona: note su alcune tradizioni testuali”, Revista de

Literatura Medieval, 7 (1995), 173-186.

WEISS, J., The Poet’s Art. Literary Theory in Castile, c.

1400?1460,Oxford, The Society for the Study of Medieval Languages and

Literature, 1990.

WHETNALL, J., “Songs and Canciones in the Cancionero general de

1511”, en The Age of the Catholic Monarchs, 1474?1516. Literary Studies

in Memory of Keith Whinnom,ed. A. Deyermond e I. Macpherson,

Liverpool, Liverpool University Press, 1989,pp. 197?207.WHINNOM, K.,

La poesía amatoria cancioneril en la época de los Reyes Católicos,Durham,

Universidad de Durham, 1981.

Bibliografía complementaria

A bibliografía básica e complementaria completarase ao longo do curso (tanto con material impreso como con recursos en Internet).


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías