Datos Identificativos 2012/13
Asignatura (*) Enfermaría da Saúde Mental Código 661G01015
Titulación
Grao en Enfermaría
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Segundo Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Prerrequisitos
Departamento
Coordinación
Carballal Balsa, Consuelo
Correo electrónico
ccarballal@udc.es
Profesorado
Carballal Balsa, Consuelo
Correo electrónico
ccarballal@udc.es
Web http://http://ruc.udc.es/dspace/handle/2183/7093
Descrición xeral Preténdese capacitar o futuro profesional de enfermaría para que, ao empregar os coñecementos adquiridos, poida observar, identificar e dar resposta ás necesidades emocionais do individuo, da familia e da comunidade, tratando de pór ao seu alcance os instrumentos necesarios que posibiliten o manexo ante as situacións determinadas, para así poder valorar os problemas de enfermaría e planificar os coidados encamiñados a responder ás necesidades, as condutas e os sentimentos do paciente, integrando plenamente a atención na saúde mental.

Competencias do título
Código Competencias da titulación

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Describir os principais símdromes e alteracións psicopatolóxica A59
Describir os trastornos mentais que se poden presentar na infancia, niñez, adolescencia e idade adulta A59
Identificar as principais características dos trastornos mentais A59
Identificar os principais aspectos a ter un conta na valoración e diagnósticos de enfermaría nos diferentes trastornos mentais. A59
B2
B3
B4
B5
B8
B16
C3
C6
Realizar planos de coidados en persoas con problemas de saúde mental de xeito holístico tendo en conta as creencias e aspectos culturais. A59
B3
B4
B5
B6
B8
C3
C8
Realizar programas de educación para a saúde que incluian as familias dos enfermos mentais e cuidadores. A59
B3
B4
B5
B7
B15
B16
B24
C6
C7
Diseñar estratexias e procedementos para a atención de enfermaría como membro dun equipo multidisciplinar. A59
B2
B3
B5
B7
C3
C6
C7
C8
Identificar os aspectos do coidado que necesitan cooperación multiprofesional. A59
B5

Contidos
Temas Subtemas
UNIDADE DIDACTICA I: INTRODUCIÓN Á ENFERMARÍA PSIQUIATRICA E DE SAÚDE MENTAL

TEMA 1.- Introdución á enfermaría psiquiátrica.

TEMA 2.- Rol da enfermeira na saúde mental

TEMA 3.- Comunicación e relaciones persoais


TEMA 4.- Proceso de atención de enfermaría en saúde mental .

UNIDADE DIDACTICA II: PROCESOS PSICOPATOLOXICOS

TEMA 5.- Bases conceptuais da psicopatoloxía
clasificación dos diagnósticos.

TEMA 6.- Trastornos psicóticos.


TEMA 7.- Trastornos do estado de ánimo.

TEEMA 8.- Trastornos por ansiedade.

TEMA 9.- Trastornos somatomorfos e disociativos.

TEMA 10.- Trastornos da conduta alimentaría.

TEMA 11.- Trastornos da personalidade

TEMA 12.- Trastornos relacionados con substancias psicoactivas.

TEMA 13.- Delirium e demencia

TEMA 14.- Trastornos do inicio na infancia, nenez e adolescencia.

TEMA 15.- Trastornos do soño.






UNIDADE DIDACTICA III: ESTRATEXIAS DE INTERVENCIÓN

TEMA 16.- Técnicas grupais en enfermaría de saúde mental.

TEMA 17.- Estratexias de intervención familiar


TEMA 18.- Estratexias farmacolóxicas



TEMA 19.- Técnicas de intervención en situación de urxencia psiquiatrica.

TEMA 20.- Estratexias de intervención en situacións de duelo


1.1Concepto de saúde mental
1.2Historia da psiquiatría e da enfermaría psiquiátrica
1.3A saúde mental nos modelos enfermeiros
1.4Definición de enfermaría en saúde mental.

2.1Función social da enfermaría na saúde mental
2.2Achegas terapéuticas da enfermaría ao equipo interprofesional.

3.1Esquemas comunicativos
3.2Relación terapéutica: que, como e cando.
3.3Relación terapéutica nos coidados de saúde mental.




4.1 Valoración
4.2Diagnóstico
4.3Planificación/ intervención
4.4Avaliación.


5.1Enfermidade psiquiátrica e trastorno en psiquiatría
5.2Bases biolóxicas, psicolóxicas e sociais da psiquiatría
5.3Principais alteracións dos procesos psicolóxicos
5.4Sistemas de clasificación dos diagnósticos.

6.1Concepto.
6.2Manifestacións .
6.3Plano de coidados.

7.1Concepto
7.2Manifestacións
7.3Plano de coidados.

8.1Concepto
8.2Manifestacións
8.3Plano de coidados.

9.1Concepto
9.2Manifestacións
9.3Plano de coidados

10.1 Concepto
10.2Manifestacións
10.3Plano de coidados.

11.1Concepto
11.2Manifestacións
11..3Plano de coidados

12.1Concepto
12.2Clasificación das drogas
12.3Manifestacións
12.4Plano de coidados.

13.1Concepto
13.2Manifestacións clínicas
13.3Plano de coidados

14.1Concepto
14.2Manifestacións
14.3Plano de coidados

15.1Concepto
15.2Manifestacións
15.3Plano de coidados










16.1Grupos de educación para a saúde
16.2Grupos terapéuticos expresivos e emocións

17.1Familia e formas familiares
17.2. A familia como sistema
17.3Crise e homeostase familiar




18.1Valoración de efectos secundarios dos psicofármacos
18.2Tipos de programas de administración de psicofármacos.

19-1Concepto de urxencia psiquiatrica
19.2Avaliación
19-3Protocolos.

20.1 Concepto de duelo
20.2 Tipos de duelos
20.3 Proceso de acompañamento

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Discusión dirixida 4 4 8
Sesión maxistral 14 21 35
Xogo de rol (role playing) 5 0 5
Presentación oral 1 8 9
Proba mixta 4 10 14
Estudo de casos 12 30 42
Análise de fontes documentais 3 15 18
 
Atención personalizada 19 0 19
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Discusión dirixida Depois de expoñer un tema relacionada coa a asistencia na saúde mental se fomentará a discusión sobre distintas posicions . O moderara a profesora ou unha/o alumna/o co fin de que non se desvio da tematica proposta.
Sesión maxistral A profesora fará unha exposición oral de temas centrales da asignatura, apoiada de medios audiovisuais.
Xogo de rol (role playing) Se escenificarán casos relativos a saúde mental ou as drogodependencias, no que oalumno xogara un papel activo xa seña como doente , familiar ou profesional.
Presentación oral O alumno despios dun traballo grupal terá que expoñer o traballo realizado.
Proba mixta Proba na que despois da exposición dun caso o alumno ten que facer una valoración de enferemería e desenvolver un plano de coidados, respondendo a algunha pregunta concreta.
Estudo de casos Presentaranse casos en video do que a/o alumna/o terá que facer una valoración de enfermaría.
Análise de fontes documentais Analizaranse artigos tanto en formato papel como en páxinas WEB, asi como peliculas relativas ao tema da saúde mental.

Atención personalizada
Metodoloxías
Estudo de casos
Análise de fontes documentais
Presentación oral
Proba mixta
Discusión dirixida
Sesión maxistral
Xogo de rol (role playing)
Descrición

A atención personalizada ten como finalidade atender as consultas do alumnado relacionadas co estudo e/ou temas vinculados coa materia e orentalo no desenvolvemanto das diferentes metodoloxías de aprendizaxe. Farase de forma individualizada, ben de maneira presencial ou a través do correo electrónico.


Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Estudo de casos Se valorara as intervención individuais en cada caso que se aborde. 7
Análise de fontes documentais Se valorará as intervencions que cada alumno realice en relación ca fonte documental usada 7
Presentación oral Valoraraesa o progreso que o alunmo realice na forma de expoñer de forma oral, os contidos que se aborden grupalmente. 7
Proba mixta Se valorarra individualmente a valoración que do caso presencial realice o alumno a si como das respostas que formule en relación a dico csao. 60
Discusión dirixida Se valorara as intervencions que cada alunmo realice , asi como a inciativa das susa intervencions. 6
Sesión maxistral Se valorararn as preguntas que realice en relación as exposicions que se realicen 6
Xogo de rol (role playing) Se valorara a iimplicación no xogo de rol, a si como as obsservacions que a en relación a él realice. 7
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica http://www.anesm.net/ (). .
http://www.index-f.com/presencia/revista.php (). .
http://www.psiquiatria.com/ (). .
http://www.septg.org/ (). .
http://www.psiquiatria24x7.com (). .
Index de Enfermería (). .
Cultura de los Cuidados (). .
Siso saúde. (). .
http://www.psiquiatria24x7.com (). .
LORENZO, P; LADERO, J.M.; LEZA, J.C; LIZASOAIN,I (2001 ). Drogodependencias (Farmacología, Patología, Psicología, Legislación) . Ed. Interamericana. Madrid
NUÑEZ ,T e LOSCERTALES, F. (1996 ). El grupo y su eficacia. Técnicas al servicio de la dirección y coordinación de grupos . EUB SL. Barcelona
RIGOL CUADRA, A. (2001. ). Enfermería de salud mental y psiquiátrica . Masson D.L. Barcelona
FORNES VIVES, J; CARBALLAL BALSA, Mª C. (2001 ). Enfermería de Salud Mental y Psiquiátrica. Guía práctica de valoración y Estrategias de intervención. . Ed. Médica Panamericana. Madrid;
FORNES VIVES, (2005. ). Enfermería de Salud Mental y Psiquiatrita. Planes de cuidados.. Ed. Panamericana. Madrid
MEJIAS LIZANCOS , F; SERRANO PARRA, MªD; (coordinadores (2000 ). Enfermería en Psiquiatría y Salud Mental. Enfermería s-21 . Ediciones DAE. Madrid –Valencia;
NOVEL MARTÍ, G; LLUCH CANUT, MªT; MIGUEL LÓPEZ DE VERGARA, MªD (2000 ). Enfermería Psicosocial y Salud Mental . Ed. Masson, Barcelona
MANUAL DE DROGODEPENDENCIAS PARA ENFERMERÍA (2002). Gabriel Rubio Valladolid; Mario Martínez Ruiz . Editorial Díaz de Santos, SA
Francisco Megías-Lizancos, José Luis Molino Contreras, Germán Pacheco Borrella (2005 ). Guía de intervención rápida de enfermería en psiquiatría y salud mental . Madrid Valencia: Difusión Adelantas de Enfermería
FORNES VIVES, J; GOMEZ SALGADO, J. (2007. ). Psicopatología, diagnosis y terapéutica psiquiátrica . Enfo Ediciones. Mad
CIBANAL JUAN, L.; ARCE SÁNCHEZ, MªC; CARBALLAL BALSA, MªC (2010). TECNICAS DE COMUNICACION Y RELACION DE AYUDA EN CIENCIAS DE LA SA LUD (+ DVD) (2ª ED). S.A. ELSEVIER ESPAÑA

Bibliografía complementaria PUNSET, E. (2008). Brujula para navegantes emocionales . Ed. Aguilar. Madrid
Ventosa Esquinaldo, Francisco (2000). CUIDADOS PSIQUIÁTRICOS DE ENFERMERÍA EN ESPAÑA: (SIGLOS XV AL XX): Una aproximación histórica . ISBN: 9788479784355
Ortiz de Zarate, A. / Alonso Durana, I. / Ubis González, A. / Ruiz de Azúa Velasco, M.ª A. (: 2010 ). GUÍAS DE CIUDADOS DE ENFERMERÍA EN SALUD MENTAL VOL.1. Patología dual . .A. ELSEVIER ESPAÑA
SILES GONZALEZ, J. (1999). istoria de la Enfermería . Aguaclara. Alicante
: Vivien K. Burt - Victoria C. Hendrick (2007). MANUAL CLÍNICO DE SALUD MENTAL DE LA MUJER . ISBN: 978849751152


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Fisioloxía I/661G01005

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Fisioloxía II/661G01010
Farmacoterapia/661G01024

Materias que continúan o temario
Psicoloxía/661G01003
Ética profesional, marco legal e filosofía do coidado/661G01016

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías