Datos Identificativos 2013/14
Asignatura (*) Introdución aos Estudos Literarios Código 613G01005
Titulación
Grao en Español: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Galego
Prerrequisitos
Departamento Filoloxía Española e Latina
Coordinación
Rodriguez Gonzalez, Olivia
Correo electrónico
olivia.rodriguez.gonzalez@udc.es
Profesorado
Nodar Manso, Francisco Javier
Rodriguez Gonzalez, Olivia
Correo electrónico
francisco.nodar.manso@udc.es
olivia.rodriguez.gonzalez@udc.es
Web
Descrición xeral Conceptos básicos no estudo da literatura: xéneros, movementos e técnicas de análise literaria.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A1 Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria.
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A3 Coñecer as correntes teóricas da lingüística e da ciencia literaria.
A5 Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española.
A7 Coñecer as literaturas en lingua galega, española e inglesa.
A10 Ter capacidade para avaliar criticamente o estilo dun texto e para formular propostas alternativas e correccións.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A14 Ser capaz para identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios e interrelacionar os distintos aspectos destes estudos.
A15 Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B2 Manexar ferramentas, programas e aplicacións informáticas específicas.
B3 Adquirir capacidade de autoformación.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
B8 Apreciar a diversidade.
B9 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
B10 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Conocer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria. A1
Coñecer as correntes teóricas da ciencia literaria A3
Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada. A11
Coñecer as literaturas en lingua galega, española e inglesa. A7
Ter capacidade para avaliar criticamente o estilo dun texto e para formular propostas alternativas e correccións. A10
Ser capaz para identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios e interrelacionar os distintos aspectos destes estudos. A14
Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica. A15
Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española. A5
Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información. B1
Manexar ferramentas, programas e aplicacións informáticas específicas. B2
Adquirir capacidade de autoformación. B3
Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas. B5
Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva. B6
Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico. B7
Apreciar a diversidade. B8
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. B9
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional. B10
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. C3
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras. C5
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. C7
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual. A2

Contidos
Temas Subtemas
1.Fundamentos dos estudos literarios


-Obxecto de estudo
-Dominios da ciencia literaria
-Lingua e comunicación literarias
-Periodización literaria
-Xéneros literarios




2. A lírica
-Concepcións da lírica e xéneros históricos
-Métrica e retórica
-Teoría da función poética
-Enunciación e pragmática líricas
3. A dramática.


-Semiótica teatral. Drama e Espectáculo
-Tempo e espazo
-Personaxe e público
-Xéneros históricos. Teoría aristotélica da
traxedia



4. O ensaio.
-O xénero literario argumentativo
-Enunciación e pragmática do ensaio
-Conexión do ensaio coa retórica
5. A narrativa
- Narratoloxía da historia e do discurso
- Modalización narrativa
- Temporalización e espacialización narrativas
- O personaxe narrativo
- Xéneros históricos
6. Panorama histórico da Teoría da a literatura.
- Antigüidade Clásica
- Idade Media e Clasicismo
- Romanticismo. Positivismo
- Principais correntes dos ss. XX-XXI

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Análise de fontes documentais 1 2 3
Sesión maxistral 10 30 40
Resumo 3 3 6
Aprendizaxe colaborativa 3 3 6
Presentación oral 1 1 2
Obradoiro 4 4 8
Esquemas 3 3 6
Recensión bilbiográfica 4 8 12
Lecturas 2 40 42
Proba mixta 2 10 12
Prácticas a través de TIC 2 6 8
 
Atención personalizada 5 0 5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Análise de fontes documentais Para a elaboración de traballos procuraranse documentos diversos que serán especificados na aula polo profesor ou a profesora
Sesión maxistral Sesións de exposición oral por parte do profesor ou profesora, que se esforzarán en transmitir contidos relevantes, aclarando dúbidas xurdidas. É a parte máis importante na transmisión de coñecementos.
Resumo Práctica que acompaña a elaboración de esquemas
Aprendizaxe colaborativa Os alumnos utilizarán distintas ferramentas de documentación para solucionar problemas e atopar resultados en común
Presentación oral Os alumnos escollerán unha obra literaria entre as propostas na aula para o traballo en grupo, e as súas conclusións serán expostas oral e publicamente.
Obradoiro Traballo na aula sobre distintas cuestións que presenta o fenómeno literario.
Esquemas Práctica para a constatación dunha boa lectura de artigos, capítulos e outros textos documentais.
Recensión bilbiográfica As obras literarias asignadas a cada estudante serán obxecto de recensión seguindo as pautas dadas na aula

Lecturas É a metodoloxía fundamental para iniciarse no estudo da literatura: haberá lecturas teóricas e lecturas de obras literarias.
Proba mixta Trátase dunha proba escrita que poderá constar tanto de respostas longas e ben argumentadas, como de respostas breves e tipo test, así como de comentarios de breves textos teóricos ou literarios. Na primeira convocatoria referirase á parte teórica da materia. Na segunda convocatoria, incluirá tamén exercicios prácticos para os que non superen as prácticas de aula.
Prácticas a través de TIC A investigación literaria debe moito ás TIC, imprescindibles para acopio de datos e relación de fenómenos. Realizaranse, se é posible, prácticas na aula net.

Atención personalizada
Metodoloxías
Recensión bilbiográfica
Esquemas
Obradoiro
Análise de fontes documentais
Resumo
Descrición
A atención personalizada levarase a cabo en función das necesidades do grupo de alumnos ou do estudante en particular, tanto na aula como a través do correo electrónico, o uso da plataforma moodle, ou o diálogo real en horas de atención ao estudante. Para que se realice axeitadamente, é indispensable que os alumnos acudan ás aulas e participen activamente nelas.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Recensión bilbiográfica Avaliación da resposta do alumno no referente ao seguimento da orientación exposta na aula pola profesora ou profesor,para a realización de recensións, fichas ou comentarios de lecturas 15
Lecturas Avaliarase o traballo de lectura realizado polo alumno 10
Obradoiro Na aula de prácticas se avaliará o proceso de traballo individual e en equipo 10
Presentación oral Terase en conta na súa avaliación o coñecemento da materia que o alumno demostre, así como a súa habilidade comunicativa e dominio da lingua oral na exposición na aula. 10
Sesión maxistral A participación do estudante na aula da sesión maxistral será considerada como parte da avaliación do curso 5
Proba mixta Cualificación na proba ou exame teórico da primeira convocatoria.
50
 
Observacións avaliación
Na 1º convocatoria, realizarase un exame teórico, cuxa nota se unirá á obtida nos traballos prácticos realizados durante o curso.

Os alumnos que non superen entón a materia e pasen á 2º convocatoria, realizarán en xullo un exame máis extenso, que constará dunha parte teórica e outra práctica. A cualificación do exame será a nota obtida finalmente na materia.

En calquera das convocatorias, o alumno deberá obter unha nota mínima de 4 no exame para aprobar a asignatura, tal e como establece a normativa da Facultade de Filoloxía.

Os traballos nos que o alumno plaxie serán penalizados cun 0,00.



As probas escritas e os traballos deben realizarse con corrección lingüística: o profesor ou profesora baixará a nota  por erros de acentuación, ortografía, puntuación, concordancia sintáctica. Ou por redundancias excesivas, falta de precisión ou pobreza léxica, uso de abreviaturas ou utilización dun rexistro non formal.



Na primeira oportunidade de avaliación, será considerado NP o alumno que non se presente á chamada "proba mixta", ou exame relativo á parte teórica da materia. 



Repetidores ou alumnos con exención de asistencia, por razóns laborais ou doutra índole, deberán poñerse en contacto co  docente ao inicio do curso -e non máis tarde- para a organización da súa docencia.





Fontes de información
Bibliografía básica García BARRIENTOS, José Luis (2001). Cómo se comenta una obra de teatro. Madrid. Síntesis
VILLANUEVA, Darío (1994). Curso de teoría de la literatura. Madrid. Taurus
GARRIDO GALLARDO, M. A. dir. (2009). El lenguaje literario. Vocabulario crítico. Madrid, Síntesis
CASAS, Arturo (coord.) (2005). Elementos de crítica literaria. Vigo. Xerais
GUILLÉN, Claudio, (2005). Entre lo uno y lo diverso. Introducción a la literatura comparada. Barcelona. Tusquets
VIÑAS PIQUER, David (2002). Historia de la crítica literaria. Barcelona. Ariel
LAPESA, Rafael ( 2004). Introducción a los estudios literarios. Madrid. Cátedra
CABO ASEGUINOLAZA, Fernando / RÁBADE VILLAR, María do Cebreiro (2006). Manual de Teoríade la Literatura. Madrid. Castalia
GARRIDO GALLARDO, Miguel Ángel (1988). Teoría de los géneros literarios. Madrid. Arco
SILVA, Vítor Manuel de Aguiar e (200). Teoria e metodologia literárias, Lisboa, Universidade Aberta..

O PROFESOR INDICARÁ NA AULA AS OBRAS LITERARIAS QUE CADA ALUMNO DEBERÁ LEER

A MODO DE ORIENTACIÓN, INDÍCANSE A CONTINUACIÓN EXEMPLOS DE POSIBLES LECTURAS:

LÍRICA

Charles Baudelaire, Les fleurs du mal (1857), As flores do mal , Las flores del mal

Rosalía de Castro, En las orillas del Sar (1884)

Dylan Thomas, The Poems(1934-1952), Poemas

Pier Paolo Pasolini,

Le ceneri di Gramsc

i (1957),

Las cenizas de Gramsc

i

Celso Emilio Ferreiro, Longa noite de pedra (1962)

Xosé Luís Méndez Ferrín, Con pólvora e magnolias (1976)

Luz Pozo Garza, As arpas de Iwerddon (2005)

Luis Cernuda, La realidad y el deseo (ed. 1958)

TEATRO

Edipo, rey (s. V a C.), Electra

Ramón del Valle Inclán, Divinas palabras (1920)

Luigi Pirandello, Sei personaggi in cerca d’autore (1921), Seis personaxes na procura de autor, Seis personajes en busca de autor

Bertoldt Brecht, Mutter Courage und ihre Kinder (1939-1949), Madre Coraje y sus hijos, Nai Coraxe e mais os seus fillos

Jonh B. Prietsley,   An inspector calls (1946), Llama uninspector / Ha llegado un inspector, Chama un inspector.

Arthur Miller,   Death of a salesman (1949), A morte dun viaxante, La muerte de un viajante

Luís Seoane, A soldadeira (1966)

Rubén Ruibal,  Limpeza de sangue (2006)

NARRATIVA

Charles Dickens, A tale of two cities (1859), Historia de dos ciudades

Franz Kafka,   Das Schloß (1922), El Castillo

John Dos Passos, Manhatan Transfer (1925)

Vicente Risco, O porco de pé (1928)

Gonzalo Torrente Ballester, Don Juan (1963)

Julio Cortázar, Rayuela (1963)

Friedrich Dürrematt, Das Sterben der Pythia (1976),  La muerte de la Pitia

Carme Riera, Dins el darrer blau (1994), En el último azul

Carlos G. Reigosa, Intramundi (2002)

Ensaio

Virginia Woolf, A room of one’s own (1929), Un cuarto de seu , Una habitación propia

Manuel Azaña, La velada en Benicarló (1937-1939)

Mario Vargas Llosa, La verdad de las mentiras. Ensayos sobre la novela moderna (1990)

Miguel Anxo Murado, Fin de século en Palestina (2008)

Casares, Carlos, Un país de palabras, Galaxia, Vigo.

RECURSOS DIXITAIS

Biblioteca Virtual Galega (Literatura galega), Universidade da Coruña: http://bvg.udc.es/

Biblioteca Virtual Cervantes (Literatura española, iberoamericana, galega, catalá, etc.), Universidade de Murcia: , http://www.cervantesvirtual.com/

Portal Literatura Vasca: http://www.basqueliterature.com/es/loturak/euskalit

Literatura catalá en liña: http://www.lletra.com/

Bibliotecas Virtuais en inglés (Literatura angloamericana e traducións doutras literaturas):

http://www.online-literature.com/author_index.php

http://www.bartleby.com/authors/

http://www.bibliomania.com/bibliomania-static/index.html

Dicionario Galego Ir Indo: http://digalego.com/diccionario/html/index.php

Dicionario español RAE: http://buscon.rae.es/draeI/

Dicionario inglés: http://www.wordreference.com/es/

La Teoría de la literatura y La Literatura Comparada en Internet, Arturo Casas, Universidade de Santiago de Compostela, 2003 (con enlaces aínda vixentes): http://web.usc.es/~tlcasas/docs/BAIH.htm

Glosario de narrativa, extraído de Darío Villanueva, Comentario de textos narrativos: la novela . Gijón: Ediciones Júcar, págs 181- 201:http://faculty.washington.edu/petersen/321/narrtrms.htm

Retórica: The Forest of Rhetoric. Silva Rhetoricae: http://humanities.byu.edu/rhetoric/Silva.htm

A isto engádense Páxinas web de fundacións e persoais de autores (procura en buscadores)

Bibliografía complementaria VALLES CALATRAVA, José (dir.) (2003). Diccionario de teoría de la narrativa. Salobreña:Alhulia
PAVIS, Patrice (1980) (1983). Diccionario del teatro. Barcelona. Paidós
GARRIDO DOMÍNGUEZ, Antonio (1993). El texto narrativo. Madrid. Síntesis
LÓPEZ CASANOVA, Arcadio (1994). El texto poético. Teoría y metodología. Salamanca. Ediciones Colegio de España
GENETTE, Gérard (1972) (1989). Figuras III . Barcelona. Lumen
BOBES NAVES, M. C.et al. (). Historia de la teoría literaria. 2 vols.. Madrid. Gredos
BAJTIN, Mijail (1982). La estética de la creación verbal. México. Siglo XXI
GARRIDO, Miguel Ángel (2000). Nueva introducción a la teoría de la literatura. Madrid. Síntesis
BOBES NAVES, Mª del Carmen (1997). Semiología de la obra dramática. Madrid. Arco
SILVA, Vítor Manuel de Aguiar e (1966) (1975). Teoría de la Literatura. Madrid. Gredos
WELLEK, R. / WARREN, A. (1948) (1974). Teoría de la literatura. Madrid. Gredos
VILARIÑO PICOS, Mª Teresa /ABUÍN GONZÁLEZ, (2006). Teoría del hipertexto. La Literatura en la era electrónica. Madrid. Arco
POZUELO YVANCOS, J.M. (1988). Teoría del lenguaje literario. Madrid. Cátedra
FOKKEMA, D.W. / IBSCH, E. (1988). Teorías de la literatura del siglo XX, 3ª edic.. Madrid. Gredos
CABO ASEGUINOLAZA, Fernando (ed.) (1999). Teorías sobre la lírica. Madrid. Arco

   PARA CADA UN DOS TEMAS INDICARASE UNHA BIBLIOGRAFÍA ESPECÍFICA E ACTUALIZADA  PARA USO PERSOAL DO ALUMNO EN FUTUROS TRABALLOS.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
Ir a clase


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías