Datos Identificativos 2013/14
Asignatura (*) Bioloxía do desenvolvemento Código 610G02010
Titulación
Grao en Bioloxía
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Cuarto Optativa 6
Idioma
Castelán
Galego
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía Celular e Molecular
Coordinación
Yañez Sanchez, Julian
Correo electrónico
julian.yanez@udc.es
Profesorado
Folgueira Otero, Mónica
Yañez Sanchez, Julian
Correo electrónico
m.folgueira@udc.es
julian.yanez@udc.es
Web
Descrición xeral O desenvolvemento é un proceso fascinante de autoconstrucción (e tamén de autorenovación) de todos os organismos pluricelulares a partir da condición unicelular. A asignatura é unha materia optativa do segundo cuadrimestre do 4º curso (8º semestre) na que se integra información e coñecementos previos cursados en cursos anteriores. Trátase do estudo das bases celulares e mecanismos moleculares implicados nos procesos do desenvolvemento ontoxénico dos seres vivos, en especial dos procesos de diferenciación e morfoxénese, facendo maioritariamente referencia ao desenvolvemento durante a embrioxénese dos metazoos.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A19 Analizar e interpretar o comportamento dous seres vivos.
A29 Impartir coñecementos de Bioloxía.
A30 Manexar adecuadamente instrumentación científica.
A31 Desenvolverse con seguridade nun laboratorio.
B1 Aprender a aprender.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B6 Organizar e planificar o traballo.
B8 Sintetizar a información.
B10 Exercer a crítica científica.
B11 Debater en público.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Conocer y analizar los principales fenómenos los principios básicos del desarrollo ontogénico de los seres vivos A19
A29
A31
B1
B4
B6
B8
B10
B11
C1
C3
C7
Estudiar los mecanismos celulares y moleculares que subyacen a los procesos del desarrollo, y particularmente a los implicados en la diferenciación y la morfogénesis A19
A29
A30
B1
B6
B8
B10
B11
C1
C3
C7
Conocer y familiarizarse con las metodologías y términos técnicos, usando el método científico para el estudio de la Biología del Desarrollo A31
B3

Contidos
Temas Subtemas
I. Introducción: Conceptos y Procesos Fundamentales del Desarrollo Pluricelularidad, Morfogénesis y diferenciación
Epigénesis vs Preformación
Desarrollo en mosaico y regulativo
La Inducción
Ontogenia y filogenia. EvoDevo
III. Activación de la multicelularidad e inicio del Desarrollo Espermatogénesis
Ovogénesis
Fecundación
IV. Desarrollo temprano Segmentación
Gastrulación
Organización de los patrones corporales
Neurulación y cresta neural
Somitogénesis
Membranas extraembrionarias
V. Mecanismos de Diferenciación y Organogénesis. Desarrollo del Sistema nervioso y órganos de los sentidos
Desarrollo del músculo y las extremidades
Desarrollo del sistema circulatorio
Desarrollo del sistema urogenital
VI. Desarrollo vegetal. Fundamentos del desarrollo en metafitos
VII. Evolución del desarrollo Mecanismos del desarrollo del cambio evolutivo
Prácticas de Laboratorio Observación y estudio de la espermatogénesis y ovogénesis a microscopía óptica y electrónica
(Experimentos de regeneración con Turbelarios)
Observación y estudio del proceso de fecundación de Equinodermos/Moluscos
Observación y estudio del desarrollo en anfibios y peces
Observación y estudio de las fases del desarrollo en aves

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais 1 0 1
Sesión maxistral 23 57.5 80.5
Discusión dirixida 8 24 32
Prácticas de laboratorio 15 15 30
Proba de resposta breve 2.5 3 5.5
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Consiste nuhna sesión de presentación da asignatura donde se exporá e explicará o obxeto e obxectivos da materia, a sua estructuración, as actividades, os criterios de avaliación, etc... (todos eles contidos de xeito breve na guía docente), e donde o alumno/a poderá resolver calquera dúbida ou cuestión relativa aos mesmos
Sesión maxistral As leccions teóricas serán de 50 minutos de duración e abordarán os temas correspondentes do programa e previstos no organigrama da asignatura, e que o/a alumno/a deberá ter leído con anterioridade nos textos recomendados.
Discusión dirixida En cada sesión de seminario presentarase e discutirase entre todos os participantes un aspecto ou tema da materia planificado no organigrama. Os alumnos deberán preparar pola súa conta o tema ou parte do tema previsto e que o profesor poderá asignar. El profesor asistirá as dúbidas que poidan xurdir na elaboración do mesmo.
Prácticas de laboratorio As prácticas representan o complemento indispensable ás leccions teóricas e onde se abordan alguns dos procesos do desenvolvemento animal e profundízase nalgún de eles.
Proba de resposta breve O exame será escrito e composto de preguntas de resposta breve sobre aspectos da asignatura tratados tanto nas leccións teóricas, seminarios e prácticas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Discusión dirixida
Descrición
O profesor asignará a cada alumno/a un tema ou aspecto particular dentro da temática xeral de discusión correspondente a cada seminario.

Por outra banda, o alumno/a é ceibe de consultar toda-las dúbidas xurdidas durante as sesións maxistraies e prácticas, e ademáis contará coa posibilidade de resolver calquera dúbida relacionada coa materia ou coas actividades nas tutorías personalizadas.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Proba de resposta breve O exame será escrito e consistirá en preguntas de resposta breve, realización de esquemas, definicións... 70
Discusión dirixida Para cada sesión de seminario o alumno/a deberá entregar ao profesor un breve resumo dunha páxina de extensión máxima das ideas principais do tema traballado. Na sesión de seminario, se discutirán entre todos os asistentes as ideas expostas en común. En cada seminario valorarase tanto a exposición das ideas de cada un como a discusión. Os 8 seminarios representarán o 30 por cento da cualificación final (cada seminario ten un valor de 0,375 puntos sobre 10). Non se valorarán os resumos que non foran presentados e defendidos na sesión do seminario. 30
 
Observacións avaliación

Non se controlará a participación dos seminarios xa que enténdese que é responsabilidade de cada alumna/o. Non é preciso acadar nota mínima nos temas de discusión e/ou o exame para o cálculo da cualificación final. Nos exames extraordinarios e novas convocatorias se terá en conta únicamente a nota da proba escrita na que se incluirá os coñecementos derivados das sesións teóricas, prácticas e seminarios.


Fontes de información
Bibliografía básica Gilbert, S.F. (2004, 2010). Biología del Desarrollo/ Developmental Biology. Panamericana/SINAUER
Wolpert, L. (2010/ 2010). Principios del desarrollo/ Principles of Development. Panamericana/ Oxford University Press

ENLACES DE INTERÉS:

Developmental Biology (8th Edition)

The virtual embryo

Zygote

Amphibian embryology tutorial with QuickTime movies.

Anatomy of the 24, 48, 72 and 120 hours Zebrafish (Danio rerio) Embryo.

Developmental Biology ON LINE!.

Fly Morph-o-genesis

Medakafish developmental stage map.

Stages of Zebrafish Development

The Interactive Fly

The Multi-Dimensional Human Embryo. I

Embryo Images

The Visible Embryo

Morphing Embryos

The Xenopus Molecular Marker Resource

Society of developmental biology

Bibliografía complementaria Browder L.W., Erikson C.A., and Jeffrey W.R. (1991). Developmental Biology. Saunders
Kalthoff, K. (1996). Analysis of Biological Development. Mc Graw-Hill
Müller A.W. (1997). Developmental Biology. Springer-Verlag
Carlson, B.M (2000). Embriología Humana y Biología del Desarrollo.. Harcourt


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Citoloxía/610G02007
Histoloxía/610G02008
Bioquímica: Bioquímica I/610G02011
Bioquímica: Bioquímica II/610G02012
Xenética/610G02019
Fisioloxía Animal: Fisioloxía Animal I/610G02035
Fisioloxía Animal: Fisioloxía Animal II/610G02036

Observacións

Recoméndase a asistencia a toda-las sesións maxistrais así como a participación activa nos seminarios. He recomendable e moi positivo ter consultado o tema que se vai tratar con posterioridade nas sesiones Maxistrais, así como estudiar ao longo do curso de modo continuado para afianzar os coñecementos e poder entender mellor os novos contenidos que se vaian tratando.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías