Datos Identificativos 2014/15
Asignatura (*) Edafoloxía Código 610212618
Titulación
Licenciado en Bioloxía
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
1º e 2º Ciclo 2º cuadrimestre
Todos Optativa 6
Idioma
Castelán
Prerrequisitos
Departamento Ciencias da Navegación e da Terra
Coordinación
Taboada Castro, Maria Teresa
Correo electrónico
teresa.taboada@udc.es
Profesorado
Taboada Castro, Maria Teresa
Correo electrónico
teresa.taboada@udc.es
Web
Descrición xeral Conocimiento de la organización, composición y funciones de los suelos, así como de los factores y procesos que gobiernan su formación. Conocimiento de los diferentes tipos de suelos del mundo y su distribución, todo ello como punto de partida para abordar el estudio detallado del papel del suelo en los ecosistemas y su valor como recurso.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A20 Describir, analizar, avaliar e planificar o medio físico.
A24 Deseñar experimentos, obter información e interpretar os resultados.
A27 Capacidade de impartir coñecementos de Bioloxía.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Con esta asignatura persíguese que os alumnos adquiran coñecementos sobre os solos, a súa composición, organización e funcións dentro do ecosistema. Tamén son obxectivos deste asignatura que os alumnos adquiran coñecemento sobre os factores e procesos que rexen a formación dos solos, así como os distintos tipos de solos e súa distribución no mundo. Todo isto como un punto de partida para abordar o estudo detallado do papel do solo nos ecosistemas e o seu valor como recurso. A20
A24
A27
B3
B4
B5
B7
C1
C3

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1.- O solo como ente natural
Desenvolvemento histórico do concepto de Ciencia do Solo. Tendencias Actuais e Perspectivas
futuras. Relación con outras ciencias. O solo como unha entidade natural. Organizacións edáficas.
Tema 2.- Fracción mineral do solo Fases do solo. Orixen da fracción mineral do solo. Silicatos: principios estructurais e subclases. Minerais da la arcilla. Minerais non silicatados. Óxidos e
hidróxidos.
Tema 3.- Os organismos do solo e ciclos bioxeoquímicos. Solo e biodiversidad. Funcións
dos organismos no solo. Factores de control da actividade biolóxica do solo. Ciclos bioxeoquímicos de nutrientes.
Tema 4.- Materia orgánica. Orixen, composición e distribución da materia orgánica do solo. Factores que condicionan a transformación da materia orgánica. Evolución da materia orgánica no
solo: procesos de descomposición, degradación, mineralización e humificación. Tipos de
compuestos húmicos. Tipos de humus. Asociacións órgano-minerales. Funcións da
materia orgánica no solo.
Tema 5.- Fase líquida e gaseosa. Constituintes, orixen e localización da fase líquida. Estado enerxético da agua.
Tipos de agua no solo. Dinámica da agua no solo. Fase gaseosa: localización, composición e dinámica.
Tema 6.- Propiedades físicas. Niveles de organización: macro e microestructura. Propiedades físicas do solo: conceptos xenerales. Composición granulométrica e textura. Estructura e niveles de organización. Densidades. Porosidade. Color. Outras propiedades físicas.
Tema 7.- Propiedades físico-químicas: Intercambio iónico, reacción do solo e estado redox do solo. Natureza do complexo adsorbente. Parámetros característicos do complejo de cambio catiónico: capacidad de cambio catiónico, cations de cambio e grado de saturación do solo. Intercambio aniónico. pH do solo: concepto e significado. Fuentes de acidez e basicidad. Acidez actual e potencial. Poder de amortiguación do solo. Procesos de oxidación-reducción.
Tema 8.- Factores de formación do solo. O solo desde a perspectiva da sua formación. Modelo de Jenny. Material orixinal e as suas relacions co solo. O clima como factor de formación do solo. O relieve na
formación do solo. Factores bióticos e antrópicos da edafoxénesis. Factor tempo.
Tema 9.- Procesos edáficos. Accións de formación do solo. Procesos básicos na formación do solo. Procesos específicos de alteración. Procesos específicos de translocación: en solución, en suspensión, turbaciones. Outros procesos.
Tema 10.- Sistemática de suelos. Principios xenerales e tipos de sistemas de clasificación de solos. A Soil Taxonomy. Estructura xeral. Categorías do sistema.
Tema 11.- Clasificación de solos da FAO: World Reference Base for Soil Resources (WRB). Obxetivos e principios. Horizontes, propiedades e materiais de diagnóstico. Estructura taxonómica e designación dos Grupos de Solos.
Tema 12.- Os Grupos de Solos de Referencia do Mundo. Solos orgánicos. Solos con fuerte influencia humana. Solos con limitación severa
para enraizamiento. Solos que están ou que estuveron, fortemente influenciados por agua.
Solos nos que a química do ferro e/ou aluminio xogan un papel principal na formación dos solos. Solos con agua “colgada.” Solos de rexións de estepa ricos en humus e alta saturación con bases. Solos de rexións secas con acumulación de yeso, sílice ou carbonato
cálcico. Solos con un subsuelo rico enriquecido en arcilla. Solos relativamente xóvenes con
muy poco o ningún desenvolvemento do perfil. Os solos de Galicia.
Tema 13.- Procesos de degradación. Procesos de degradación física, química e biolóxica.
Poder autodepurador do solo. Degradación do solo por erosión. Factores da erosión hídrica. Técnicas da medida da erosión hídrica. Modelos predictivos da pérdida de solo por erosión hídrica. Control da erosión hídrica.
Interpretación dos factores de formación, procesos de edafoxénesis, morfoloxía, propiedades e usos de diferentes tipos de solos de Galicia.
Uso de técnicas avanzadas para o análisis de propiedades e compoñentes do solo.
Manexo do sistema Base Referencial Mundial do Recurso Solo para a clasificación de solos.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Proba obxectiva 2 147 149
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Proba obxectiva Efectuará-se un exame final dos contidos teóricos e prácticos da asignatura, consistente en preguntas cortas e preguntas tipo test (resposta simple e/ou múltiple).

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba obxectiva
Descrición
Dedicará-se a resolver dúbidas sobre a materia.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Proba obxectiva Examen final de los contenidos teóricos y prácticos de la asignatura consistente en preguntas cortas y test. 100
 
Observacións avaliación

 a) Para superar a materia requíre-se unha puntuación mínima do 50%.

b) Proba obxetiva y examen práctico computan ó 100%.

As preguntas tipo test podrán ser de resposta simple ou múltiple e puntuarán negativo, excepto cando queden en blanco, en cuyo caso o valor será de cero. As de resposta múltiple terán que estar TODAS correctas, do contrario a PREGUNTA puntuará-se negativamente.

Considerase NON PRESENTADO cando no se faga o examen oficial da convocatoria.


Fontes de información
Bibliografía básica FAO-ISRIC - IUSS (Pazos, M. S. traductora) (2006). Base Referencial Mundial del Recurso Suelo (Segunda Edición). Roma. FAO
Porta Casanellas, J., López-Acevedo, M. y Roquero de Laburu, C. (2003). EDAFOLOGÍA para la Agricultura y el Medioambiente. Madrid. Mundiprensa
Macías Vázquez, F. y Calvo de Anta, R. (1992). Suelos de la provincia de La Coruña. A Coruña. Diputación Provincial
Deckers, J. A., Nachtergaele, F. O., Spaargaren, O. C. (Eds) (1998). World Reference base for Soil Resources. Lovaina (Bélxica). Acco

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías