Datos Identificativos 2014/15
Asignatura (*) Organografía Microscópica Código 610212628
Titulación
Licenciado en Bioloxía
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
1º e 2º Ciclo 1º cuadrimestre
Cuarto Optativa 5.5
Idioma
Castelán
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía Celular e Molecular
Coordinación
Gonzalez Fuentes, Maria Jose
Correo electrónico
maria.jose.gfuentes@udc.es
Profesorado
Gonzalez Fuentes, Maria Jose
Correo electrónico
maria.jose.gfuentes@udc.es
Web
Descrición xeral - Estudo da estrutura anatómica básica dos diferentes órganos do corpo das plantas vasculares superiores e da organización dos sistemas orgánicos do corpo dos vertebrados superiores, a nivel microscópico.
- Bases da Organografía microscópica en vexetais superiores. Bases da Organografía microscópica en vertebrados superiores.
- A materia é básica para outras disciplinas como a Fisioloxía (vexetal e animal), Inmunología, Patoloxía e Embriología

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A1 Recoñecer distintos niveis de organización nos sistemas vivos. Identificar organismos.
A3 Obter, manexar, conservar e observar especímenes.
A4 Analizar e caracterizar mostras de orixe humana.
A9 Identificar e analizar material de orixe biolóxica e as súas anomalías.
A27 Capacidade de impartir coñecementos de Bioloxía.
A28 Capacidade para o manexo de instrumentación científica.
B1 Aprender a aprender.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Coñecer a anatomía microscópica básica dos órganos de vexetais e animais superiores A1
A27
B1
C1
Aprender a identificar, diferenciar e describir correctamente a estrutura dos órganos, en imagenes de preparacións microscópicas e imagenes obtidas de distintas paginas web de internet ou outras fontes A1
A9
B4
B7
C1
C3
Adestrarse na metodoloxía básica da anatomía microscópica, aprender a terminoloxía histolóxica e anatómica adecuada e utilizar as fontes de información dispoñibles (bibliografía recomendada e complementaria) e internet para a preparación da materia A1
A3
A4
A28
B4
B5
C1
C3
Potenciar a capacidade de observación e de aplicación da teoría á práctica, para comprender as relacións entre estrutura microscópica e función. A1
A27
B1
B3
B4
C1
C3
C6
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. B6
C6

Contidos
Temas Subtemas

Temario de teoría (Parte de organografía microscópica vexetal)

Temario de teoría (Parte de organografía microscópica vexetal)

Tema 1.- A raíz: Xeneralidades. Histogénesis

- Estrutura primaria: organización interna da raíz. Orixe e desenvolvemento das raíces laterais.

- Estrutura secundaria (mono-e dicotiledóneas). Crecemento secundario anómalo. Conexión entre os sistemas vasculares da raíz e o talo.

Tema 2.- O talo: Caracteres xerais. Orixe.

- Estrutura primaria: Compoñentes, diferenciación e distribución do sistema vascular. Talo primario monocot.

- Estrutura secundaria típica (dicot-e gimnospermas). Crecemento secundario anómalo. Crecemento secundario en monocotiledóneas

Tema 3.- A folla: Xeneralidades. Orixe e desenvolvemento da folla vexetativa. Morfoloxía.

- Estrutura histolóxica das follas de angiospermas e gimnospermas: Mesófilo e sistema vascular. Estrutura do pecíolo. Abscisión.

- Adaptacións estruturais das follas ao medio ambiente.

Tema 4.- A flor. Organización xeral. Orixe e desenvolvemento. Estrutura histolóxica: sáibaos e pétalos, . Vascularización.

- Flor masculina. Histología do estambre. Androceo e microsporogénesis. Desenvolvemento do gran de pole en angiospermas (microgametogénesis). Tubo polínico.

- Flor feminina. Histología do carpelo. Ovario. Óvulos. Placentación. Gineceo e macrosporogénesis. Desenvolvemento do saco embrionario en angiospermas. Fecundación
Temario de teoría (Parte de organografía microscópica animal) Temario de teoría (Parte de organografía microscópica animal)

Tema 5.- Tegumento de mamíferos (pel). Caracteres xerais. Epidermis. Dermis. Tecido subcutáneo. Vascularización. Inervación.

- Anexos cutáneos: Pelos e glándulas tegumentarias. Formacións cutáneas de revestimento.

Tema 6.- Aparello dixestivo de mamíferos. Xeneralidades e organización.

- Parte I: Cavidade bucal: Beizos, padal, lingua. Faringe. Estrutura dos diferentes tramos do tubo dixestivo de mamíferos. Esófago. Estómago: estrutura das glándulas gástricas (cardiales, fúndicas e pilóricas)

- Parte II. Intestino delgado: Estrutura xeral e diferenciacións rexionais (duodeno, yeyuno e ileon). Intestino groso (colon, apéndice, recto e ano). Glándulas anejas ao tubo dixestivo

Tema 7.- Aparello respiratorio de mamíferos. Organización anatómica.

- ParteI. Estrutura das vías condutoras superio res: Fosas nasais, nasofaringe, laringe, traquea e árbore bronquial (até bronquíolos terminais).

- Parte II. Estrutura da porción respiratoria: bronquíolos respiratorios, condutos alveolares, sacos alveolares e alvéolos. Tabique alveolar. Complexo alvéolo-capilar. Pulmón de mamíferos: Irrigación e inervación do pulmón.

Tema 8.- .Aparello excretor de mamíferos. Organización anatómica do ril.

- Parte I. Estrutura da nefrona: O corpúsculo renal e a barreira de filtración. Sistema tubular: Túbulo proximal. Asa de Henle. Túbulo distal. Aparello yuxtaglomerular.

- Parte II. Túbulos e condutos colectores. O intersticio renal. As vías urinarias: pelvis renal, uréter, vejiga urinaria e uretra. Inervación e vascularización.

Tema 9.-Aparello reprodutor masculino de mamíferos. Estrutura do testículo: túbulos seminíferos e tecido intersticial

- Parte I. Os condutos xenitais: estrutura dos túbulos rectos, rede testicular, conductillos eferentes, epididimo, conduto deferente, conduto eyaculador.

- Parte II. Glándulas anejas: Estrutura das vesículas seminales, próstata, e glándulas bulbouretrales. Estrutura do pene e tecido eréctil.

Tema 10.- Aparello reprodutor feminino de mamíferos. Estrutura do ovario. Desenvolvemento dos folículos ováricos.

- Parte I. Os condutos xenitais: estrutura das trompas uterinas, útero, cerviz e vagina. Cambios na mucosa uterina.

- ParteII. Os órganos xenitais externos (vestíbulo, clítoris e vulva). Ciclo uterino e ciclo ovárico.
Tema 11.- O sistema nervioso central de vertebrados. - Parte I. Orixe e organización. Sustancia gris e branca. As vesículas encefálicas. Ventrículos encefálicos. Meninges. Plexos coroideos e líquido cefalorraquídeo.

- Parte II. Encéfalo (cerebelo e cortiza cerebral). Medula espinal.
Tema 12.- El sistema endocrino de mamíferos. Introducción. - Parte I.Glándulas endocrinas: Hipófisis. Glándula pineal. Páncreas endocrino.

- Parte II. Glándula tiroides. Glándula paratiroides. Glándulas suprarrenales.
Interpretación de imaxes de órganos animais e vexetais, correspondentes aos temas do programa teórico da materia
- Observación e identificación de tecidos e órganos vexetais e animais en imaxes de preparacións microscópicas obtidas nos textos recomendadas, bibliografía complemen-taria, atlas e nas paginas web que se indican. Interpretación de micrografías e esquemas.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Proba obxectiva 4 133 137
 
Atención personalizada 0.5 0 0.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Proba obxectiva Consistira nun exame teórico-práctico final, sobre os contidos teóricos e de interpretación de imaxenes da materia, cuxa data de celebración está pendente do calendario aprobado pola Xunta de Facultade.
- É imprescindible obter a cualificación de aprobado (5 sobre 10) para superar cada unha das partes da materia.
- Os alumnos que non superasen a materia na Convocatoria Oficial de Febreiro (equivalente a xuño), examinaranse da materia na convocatoria de Xullo, cuxa celebración se anunciará a principio do Curso Académico.
- A convocatoria de Decembro para os alumnos de fin de carreira, suspensos nesta materia, realizarase segundo o calendario oficial aprobado pola Xunta de Facultade.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba obxectiva
Descrición
O alumno poderá pedir aclaración sobre as dúbidas que lle poidan xurdir durante a proba de avaliación


Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Proba obxectiva Consistirá nun exame teórico-práctico final.
- A parte teórica do exame constará de preguntas tipo test de de elección múltiple, relacionadas cos contidos das clases maxistrais dispoñibles na plataforma MOODLE. O exame teórico suporá o 80% da nota final.
- A parte práctica do exame final consistirá na localización, identificación e descrición de imaxes de preparacións microscópicas obtidas nos textos recomendados e en distintas paginas web de organografía animal e vexetal. A parte práctica upondrá o 20% da nota final
100
 
Observacións avaliación

- A materia avaliarase mediante un exame final teórico-práctico. É imprescindible obter a cualificación de aprobado (5 sobre 10) en cada apartado da materia para poder superala


- A cualificación de Non Presentado, aplicarase unicamente no caso de que o alumno/a non se presentou ao exame final da materia.


Fontes de información
Bibliografía básica (). .

 Bibliografía básica

Organografía Vegetal: 

PANIAGUA, R.; NISTAL, M.; SESMA, P.; ÁLVAREZ-URÍA, M.; ANADÓN, R.; FRAILE, B.; SÁEZ, FJ. (2007). Citología e Histología Vegetal y Animal: Histología vegetal y animal (Vol.2). Ed. McGraw Hill Interamericana. 4ª Edición. (Catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-108)

Organografía Animal:

ROSS M.H., Wojciech,P. (2007; Reimp 2008). Histología. Texto y atlas color con Biología Celular y Molecular. Ed. Médica Panamericana. 5ª Edición. (Catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-380d-M)

WELSCH U. (2009). Sobotta-Histología. Ed. Médica Panamericana. 2ª Edición. (Catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-551ª-BC-551h)

GENESER F. (2000). Histología sobre bases biomoleculares Ed. Médica Panamericana. 3ª Edición

Bibliografía complementaria

Bibliografía complementaria:

CUTLER, D.F,; BOTHA,T; STEVENSON, D.WM (2008). “Plant anatomy. An applied approach” Ed. Blackwell Publishing. (Catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-545-a y 545-b).

DICKISON, W.C. (2000). Integrative plant anatomy. Ed. Harcourt/Academic Press: San Diego.

EVERT, R.F. (2008). Esau Anatomía vegetal. Meristemas, células y tejidos de las plantas: su estructura, función y desarrollo. Ed. Omega. 3ª Edición

FAWCETT D, JENSH, RP. (1999). Compendio de Histología. Interamericana de España/McGraw-Hill, Madrid. (Libro catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-380).

 JUNQUEIRA LC, CARNEIRO J. (2006).Histología Básica. Texto y atlas. 6ªed. Masson: Barcelona. (Libro catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-185; BC-186; BC-187).

 KIERSZENBAUM, A.L. (2008). “Histología y Biología Celular. Introducción a la Anatomía Patológica”Ed. Elsevier.Mosby.2ªed. (Catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-437 

Bibliografía para prácticas

BOWES, B.G.; Mauseth, J.D. (2008). Plant structure: a colour guide. 2nd ed.Manson Publishing: London

BOYA VEGUE, J. (2004). Atlas de histología y Organografía microscópica. 2ªed.  Editorial Médica Panamericana: Madriid. (Catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-420; BC-417; BC-418; BC-419)

GARTNER, L.P. and HIATT, J.L (2003; 2007). Atlas Color de Histología. (4ª edición) Ed. Médica Panamericana.  Madrid.

GENESER, F. (1992).”Atlas color de Histología”. Editorial Médica Panamericana. (Catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-468)

  KÜHNEL, W. (2005).Atlas color de Citología e Histología. 11ª ed. Editorial Médica Panamericana: Madrid 

WHEATER; P.R.; BURKITT, H.G.; DANIELS, V.G. (1987). “Histología Funcional. Texto y atlas en color”. Editorial.JMS. 2ºed. (Catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-14)

YOUNG B, HEATH JW. (2000).  Wheater´s Histología Funcional. Texto y atlas en color, 4ª ed. Harcourt. Madrid. (Libro catalogado en la Biblioteca de la Facultad con la signatura BC-121; BC-122

Recursos web

Organografía Vegetal

http://www.emc.maricopa.edu/faculty/farabee/biobk/BioBookPLANTANAT.html

http://www.emc.maricopa.edu/faculty/farabee/biobk/BioBookPLANTANATII.html

http://www.biologia.edu.ar/botanica/index.html

http://images.botany.org/

http://www.dipbot.unict.it/tavole_es/indice.html

http://atlasveg.ib.usp.br/

http://mazinger.sisib.uchile.cl/repositorio/ww/ciencias_agronomicas/anatomia-vegetal/index.html

Organografía Animal

http://www.kumc.edu/instruction/medicine/anatomy/histoweb/

http://www.meddean.luc.edu/lumen/MedEd/Histo/frames/histo_frames.html

http://www.udel.edu/Biology/Wags/histopage/histopage.htm

http://escuela.med.puc.cl/publ/Histologia/Indice.html

http://acd.ufrj.br/labhac/fotoslistagem.htm

http://www.bu.edu/histology/m/i_main00.htm

https://histo.life.illinois.edu/histo/atlas/index.php


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Bioloxía do Desenvolvemento/610212605

Materias que continúan o temario
Botánica/610212102
Citoloxía/610212103
Histoloxía Vexetal e Animal/610212104
Botánica Terrestre/610212609

Observacións

 Aínda que o profesor poña a disposición do alumno as presentacións co contido esixido no último curso de clases maxistrais presenciais desta materia, estas non son máis que guías de estudo, insuficientes para superar a materia. O emprego da bibliografía recomendada facilitará a comprensión do temario e a superación do exame.

Recoméndase:

- O traballo do alumno axudándose da bibliografía recomendada e dos recursos web que se pon á súa disposición na pagina web da materia.

- Facer repasos e revisións periódicas para comprender a información dispoñible na plataforma MOODLE.

- É importante dedicar especial atención á observación de fotos e imaxes en libros, atlas recomendados e en imaxes de preparacións microscópicas obtidas en diversas paginas web. Aconséllase tapar o pé da foto e tentar facer un diagnóstico da imaxe (autoevaluación).

- A visita periódica á páxina web da materia (Plataforma Moodle), onde se inserirán ligazóns e o material utilizado nas clases maxistrais do último curso presencial.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías