Datos Identificativos 2014/15
Asignatura (*) Xeoloxía Código 610G01006
Titulación
Grao en Química
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Primeiro Formación básica 6
Idioma
Castelán
Galego
Inglés
Prerrequisitos
Departamento Ciencias da Navegación e da Terra
Coordinación
Lado Liñares, Marcos
Correo electrónico
marcos.lado@udc.es
Profesorado
Lado Liñares, Marcos
Paz Gonzalez, Antonio
Vidal Vázquez, Eva
Correo electrónico
marcos.lado@udc.es
antonio.paz.gonzalez@udc.es
eva.vidal.vazquez@udc.es
Web
Descrición xeral Galego
Esta materia inclúe coñecementos básicos sobre a materia cristalina en estado sólido, a súa estructura e simetría. Unha parte importante da asinatura céntrase nos procesos naturais que dan lugar ós minerais e nalgunhas das propiedades que permiten recoñecer ós mesmos.

Castellano
Esta materia incluye conocimientos básicos sobre la materia cristalina en estado sólido, su estructura y simetría. Una parte importante de la asignatura se centra en los procesos naturales que dan lugar a los minerales y en algunas de las propiedades que permiten reconocer a los mismos.

English
The aim of this course is to provide the students with basic knowledge on crystalline solid-state-matter, its structure and symmetry. Also, an important part of this course is focused on the natural processes that lead to the formation of minerals and on the recognition of common minerals based on some of their properties.

Competencias do título
Código Competencias da titulación

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Familiarizarse coa nomenclatura axustada ós convenios vixentes tanto en cristalografía como en mineraloxía. A1
B1
Recoñecer a materia en estado cristalino, analizar a súa estrutura e describir a súa simetría interna. A3
B1
Adquirir coñecementos sobor da reactividade dos elementos químicos para formar compostos na Natureza mediante o estudo dos minerais, compostos químicos inorgánicos naturais, e a súa formación ou mineraloxénesis. A6
Coñecer a estrutura interna, sistema cristalográfico e as celdas unidade máis representativas das clases minerais. A9
Relacionar as diversas propiedades físicas dos minerais (densidade, exfoliación, dureza, piezoelectricidade) e a súa composición química, tipo de enlace, estrutura interna e sistema cristalino. A12
Abordar aspectos teóricose prácticos dos minerais ou o estado da materia cristalina, e a relación entre orden interno e propiedades macroscópicas. A15
A16
B3
As prácticas de laboratorio inclúen o estudo de formas cristalográficas e o recoñecemento de minerais a través dun análisis crítico da súa simetría e das propiedades físicas, o desenrolo de visión espacial e a capacidade de abstración. A1
A12
A20
A23
B1
B3
B4
B5
C1
C2
C7
Os traballos a realizar en grupos pequenos están encaminados a que o alumno analice un problema e o expoña de forma sintética, establecendo as interaccións dese problema con outras disciplinas. A15
A23
A24
A25
B3
B5
B7
C1
C2
C3
C6

Contidos
Temas Subtemas
Morfoloxía e simetría das estruturas cristalinas 1. Introducción á cristalografía e mineraloxía. Definición de cristal e mineral. Principales propiedades da materia cristalina. Fundamentos de cristaloquímica: coordinación.
2. Sistemas cristalinos: triclínico, monoclínico, ortorrómbico, tetragonal, hexagonal e cúbico.
3. Simetría puntual: elementos de simetría, operacións de simetría e clases de simetría.
4. Morfoloxía e formas cristalinas: eixos cristalográficos, relacións axiales, caras fundamentales e índices de Miller.
4. Proxección de cristales: esférica e estereográfica.
5. Simetría planar: Ordeamento en dúas dimensións e redes planas. Simetría e grupos planares.
6. Simetría espacial: orden tridimensional, redes de Bravais; simetría con traslación, eixos helicoidales e planos de deslizamento. Grupos espaciales.
7. Simetría molecular e notación de Schoenflies.
Procesos xeológicos e formación dos minerales
8. Formación dos elementos químicos.
9. Formación dos minerales:
-Fóra da Terra.
-Durante a formación da Terra e en ambentes anóxicos.
-A Grande Oxidación.
-Na Terra en ambentes óxicos.
Propiedades físicas e químicas da materia cristalina
10. Propiedades físicas dos minerales: hábito, exfoliación, partición e fractura, dureza, tenacidade, peso específico, flexibilidade e elasticidade. Piezoelectricidade, piroelectricidade e propiedades magnéticas.
10. Propiedades ópticas dos minerales: difracción de Raios X, luminiscencia, fluorescencia e fosforescencia. A cor, raia e brillo, índice de refracción, cristales isótropos e anisótropos. Luz polarizada e microscopio petrográfico; birrefringencia, cristales uniáxicos e biáxicos. Natureza dos rayos X e a súa interacción coa materia cristalina: ecuación de Bragg,

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral 26 60 86
Prácticas de laboratorio 15 22.5 37.5
Aprendizaxe colaborativa 4 6 10
Solución de problemas 5 7.5 12.5
Proba mixta 2 0 2
Actividades iniciais 1 0 1
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Clases maxistrales presenciales de 50 minutos de duración destinadas a impartir os contidos teóricos da asignatura coa axuda de material audiovisual.
Prácticas de laboratorio Clases prácticas ns que se identificarán sistemas cristalinos, elementos de simetría e grupos de simetría puntual empregando estruturas modelo. Estas actividades incluirán ademáis o recoñecemento dos minerales máis representativos das rochas da zona.
Aprendizaxe colaborativa Sesións a desenrolar en pequenos grupos, nas que os estudantes solucionarán problemas relacionados cos coñecementos adquiridos nas sesións maxistrales.
Solución de problemas Sesións centradas na resolución de problemas relacionados coas redes cristalinas, e identificación das combinacións de elementos de simetría posibles nos grupos de simetría puntual.
Proba mixta Esta actividade terá como obxectivo evaluar os coñecementos adquiridos polo alumno por medio dunha proba escrita.
Actividades iniciais Sesión introductoria a desenrolar o primeiro día de clase, na que se explicará o programa do curso, a metodoloxía, os criterios de avaliación, así coma o calendario de cada unha das actividades previstas.

Atención personalizada
Metodoloxías
Aprendizaxe colaborativa
Solución de problemas
Descrición
A atención persoalizada farase por medio de titorías e entrevistas persoales nas datas sinaladas. Ademáis, esta atención persoalizada poderá facerse tamén de forma non presencial, empregando o correo electróncio ou o campus virtual. Prestaráse especial atención a aqueles alumnos que polas súas características especiales poidan ter maiores problemas de aprendizaxe.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Aprendizaxe colaborativa Incluirase actividades de análise de información, exposición de temas brevemente, discusión de conceptos e búsqueda de solucións. Valorarase o traballo, a exposición e a participación (Competencias A15, A23, A24, A25, B3, B5, C1, C2, C6) 7
Prácticas de laboratorio A avaliación incluirá cuestións a desenrolar durante as prácticas e unha proba sobre formas cristalográficas
(Competencias A1, A3, A9, A12, B3, B4, C1, C2)
20
Solución de problemas A avaliación incluirá cuestionarios de problemas (Competencias A1. A3, A6. A9, B4, C1, C2) 3
Proba mixta Consistirá nunha proba sobre contidos teóricos. A calificación mínima requerida para superar esta proba é de 5 puntos sobre 10. (Competencias A1, A3, A6, A9, A12, A24, A25, B4, B6, C1, C2) 70
 
Observacións avaliación

Para superar a materia é
requisito imprescindible obter unha calificación mínima de 5 puntos sobre un
máximo de 10 en cada unha das actividades avaliables. En caso contrario, a
asignatura non será superada.



Unha vez superadas todas as
actividades, a nota final calcularase da siguinte forma: a proba mixta suporá
un 70% da nota final, e as actividades de laboratorio e grupos pequenos
contribuirán co 30% restante. A asistencia a clases e prácticas de laboratorio,
e a entrega de problemas son obrigatorias para ser evaluados.



As Matrículas de Honra serán
outorgadas só aos estudantes que sexan evaluados ao longo do curso e
superen a correspondente avaliación en calquera das dúas oportunidades, ata
alcanzar o máximo de Matrículas de Honra posible segundo a normativa da
institución.



As calificacións de
prácticas de laboratorio e traballos en grupo reducido conservaranse na segunda
oportunidade, mentres que a calificación da proba mixta da segunda oportunidade
substituirá á obtida na primeira.



O alumno será declarado NON
PRESENTADO só se non participou en máis do 25% das actividades da asinatura.



Os alumnos que no obtiveran unha calificación
suficiente para aprobar a asignatura e volten a matricularse en posteriores
cursos académicos, deberán realizar tódalas actividades e procedementos de
avaliación novamente, xa que o proceso de ensino-aprendizaxe, que inclúe a
avaliación, refírese a un só curso académico.


Fontes de información
Bibliografía básica Borchardt-Ott, W. (2012). Crystallography: An Introduction. Springer
Phillips, F.C. (1972). Introduccion a la Cristalografía. Paraninfo
Gay P. (1977). Introduccion al estado cristalino. EUNIBAR
KLEIN, C. y HURLBUT, C.S. Jr (1996). Manual de mineralogía basado en la obra de J. Dana. Reverté

Recursos en la web:

http://www.uned.es/cristamine/ (curso de Cristalografía y Mineralogía de la UNED)

http://www.ucm.es/info/crismine/TEXTOS_MONOGRÁFICOS.htm (Facultad de Ciencias Geológicas de la UCM)

http://161.116.85.21/crista/castella/index_es.htm (Cristalografía de Màrius Vendrell, UB)

http://webmineral.com/ (Sitio con abundantes recursos relacionados con la cristalografía y mineralogía)

Bibliografía complementaria Amorós, J.L. (1990 ). El cristal. Morfología, estructura y propiedades físicas. Atlas
Galán, E. y Mirete, S. (1979). Introducción a los minerales de España. IGME

Recursos en la web:

Jiménez, J. y Velilla, N. Óptica mineral. Universidad de Jaén (consultado enero de 2011). http://geologia.ujaen.es/opticamineral

Tindle, A. 2010.  Andy Tindle’s Pages. The Open University(consultado en diciembre de 2010). http://www.open.ac.uk/earth-research/tindle/

García del Amo et al., 2008. Microscopía óptica de polarización (consultado enero 2011). http://www.uned.es/cristamine/mineral/metodos/prop_micr.htm

http://www.nature.com/news/specials/crystallography-1.14540

 


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías