Datos Identificativos 2014/15
Asignatura (*) Bioquímica e Química Biolóxica Código 610G01034
Titulación
Grao en Química
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Inglés
Prerrequisitos
Departamento Bioloxía Celular e Molecular
Coordinación
Lamas Maceiras, Mónica
Correo electrónico
monica.lamas@udc.es
Profesorado
Barreiro Alonso, Aida Inés
Cerdan Villanueva, Maria Esperanza
Lamas Maceiras, Mónica
Correo electrónico
aida.barreiro@udc.es
esper.cerdan@udc.es
monica.lamas@udc.es
Web
Descrición xeral Estrutura, propiedades e reactividade química de biomoléculas.
  Estrutura e función das macromoléculas e membranas biolóxicas.
  Catálise e control de reaccións bioquímicas.
  Funcións de metais en sistemas biolóxicos.
  Bioenerxética e metabolismo.
  Información Xenética.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A1 Utilizar a terminoloxía química, nomenclatura, convenios e unidades.
A5 Comprender os principios da termodinámica e as súas aplicacións en Química.
A9 Coñecer os rasgos estruturais dos compostos químicos, incluíndo a estereoquímica, así como as principais técnicas de investigación estrutural.
A10 Coñecer a cinética do cambio químico, incluíndo a catálise e os mecanismos de reacción.
A12 Relacionar as propiedades macroscópicas coas de átomos e moléculas.
A13 Comprender a Química dos principais procesos biolóxicos.
A15 Recoñecer e analizar novos problemas e planear estratexias para solucionalos.
A16 Adquirir, avaliar e utilizar os datos e información bibliográfica e técnica relacionada coa Química.
A20 Interpretar os datos procedentes de observacións e medidas no laboratorio.
A21 Comprender os aspectos cualitativos e cuantitativos dos problemas químicos.
A22 Planificar, deseñar e desenvolver proxectos e experimentos.
A23 Desenvolver unha actitude crítica de perfeccionamento na labor experimental.
A24 Explicar, de xeito comprensible, fenómenos e procesos relacionados coa Química.
A25 Relacionar a Química con outras disciplinas e recoñecer e valorar os procesos químicos na vida diaria.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Como resultado da aprendizaxe espérase que o alumno coñeza a nomenclatura dos grupos funcionales habituais nas biomoléculas, así como a terminología bioquímica, unidades de medida, convenios de clasificación internacionais así como os modelos de representación de biomoléculas A1
Comprender os principios da termodinámica e as súas aplicacións en Química A5
Coñecer os rasgos estruturais dos compostos químicos, incluíndo a estereoquímica, así como as principais técnicas de investigación estrutural. A9
Coñecer a cinética do cambio químico, incluíndo a catálise e os mecanismos de reacción. A10
Relacionar as propiedades macroscópicas coas de átomos e moléculas A12
Comprender a Química dos principais procesos biolóxicos. A13
Recoñecer e analizar novos problemas e planear estratexias para solucionalos A15
Adquirir, avaliar e utilizar os datos e información bibliográfica e técnica relacionada coa Química A16
Interpretar os datos procedentes de observacións e medidas no laboratorio. A20
Comprender os aspectos cualitativos e cuantitativos dos problemas químicos. A21
Planificar, deseñar e desenvolver proxectos e experimentos. A22
Desenvolver unha actitude crítica de perfeccionamento na labor experimental. A23
Explicar, de xeito comprensible, fenómenos e procesos relacionados coa Química. A24
Relacionar a Química con outras disciplinas e recoñecer e valorar os procesos químicos na vida diaria. A25
Aprender a aprender B1
Resolver problemas de forma efectiva. B2
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo B3
Traballar de forma autónoma con iniciativa. B4
Traballar de forma colaborativa. B5
Comunicarse de maneira efectiva nun entorno de traballo. B7
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma C1
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. C3
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común C4
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8

Contidos
Temas Subtemas
1.-Estructura, propiedades e reactividade química das biomoléculas. Estrutura das biomoléculas: Configuración e conformación. Isomería: Concepto e tipos. Hidratos de Carbono (Glícidos): Nomenclatura e estrutura; clasificación e importancia. Lípidos: Concepto, clasificación e importancia; nomenclatura e estrutura. Propiedades das proteínas en disolución. Parámetros que caracterizan a unha proteína e a súa determinación. Os niveis de estructuración das proteínas. Proteínas fibrosas e globulares. Plegamiento. Os confórmeros na organización espacial dos ácidos nucleicos. Parámetros que caracterizan a un ácido nucleico e o seu determinación. Desnaturalización e renaturalización. Técnicas Bioquímicas utilizadas para o illamento e purificación de biomoléculas.
2.-Información xenética. Replicación e transcrición do DNA: biosíntesis de DNA e RNA. Tradución de proteínas: o codigo xenético e o metabolismo de proteínas.
3.-Estructura y función de macromoléculas e membranas biolóxicas. A interacción de proteínas con ligandos e cambios conformacionales. O concepto de cooperatividad e modelos. Proteínas conxugadas: Unión a metais, a grupos prostéticos, a glícidos, a lípidos. Interaccións entre ácidos nucleicos e proteínas. Estrutura e propiedades das membranas.
4.-Catálisis e control das reaccions bioquímicas. Purificación de enzimas. Táboas de purificación. Unidades bioquímicas de actividade enzimática. Métodos de medida. Ensaios axustados. A catálisis como modelo da interacción enzima-sustrato. Centros catalíticos. Especificidad. Coenzimas e a súa participación na catálisis. O concepto de regulación enzimática. Modelos. Alosterismo. Isoenzimas. Complexos multienzimáticos. A cinética das reaccións enzimáticas. Calculo de parámetros cinéticos en reaccións mono e bi-sustrato. A cinética en presenza de inhibidores. Cálculo de constantes de inhibición. A cinética de enzimas alostéricas.
5.- A función dos metais nos sistemas biolóxicos Ferro en moléculas biolóxicas: Grupo hemo e siro-hemo, centros Fe-S e Fe-S-Ou. Transporte e almacenamiento de Fe: Transferrina e Ferritina. Sideróforos. O cobre en sistemas biolóxicos: Estrutura de distintos tipos de complexos con Cu e proteínas que os conteñen. Outros complexos con oligoelementos. Toxicidade de metais. Os metais en medicina.
6.-Bioenerxética Os sistemas de transferencia de enerxía entre as reaccións: Sistemas de intercambio de grupos fosfato, sistemas baseados na utilización de coenzimas de oxido-redución. Os problemas asociados á compartimentación celular: sistemas lanzadeira
7.- Metabolismo. Introdución ao metabolismo. Rutas metabólicas de degradación. Rutas metabólicas de biosíntesis. Peculiaridades das reaccións químicas en sistemas biolóxicos. Interrelación e regulación das reaccións biolóxicas. Casos prácticos de interpretación de reaccións en rutas metabólicas.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Proba mixta 3 0 3
Solución de problemas 9 27 36
Sesión maxistral 25 50 75
Esquemas 1 18 19
Prácticas de laboratorio 10 5 15
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Proba mixta Proba que combina distintos tipos de preguntas co fín de evaluar os coñecementos adquiridos nas distintas actividades desenvolvidas.
Solución de problemas Coa resolución de problemas prácticos e traballos con modelos moleculares profundarase na aplicación práctica dos conceptos explicados nas clases magistrales e aproveitarase o menor tamaño do grupo para xerar cuestións que axuden á reflexión e á implicación persoal do alumno no proceso de aprendizaxe.
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuales de fenómenos e procesos biolóxicos relacionados coa Química, para desenvolver a capacidade de comprensión dos temas por parte dos alumnos.
Esquemas Esquemas das rutas metabolicas
Prácticas de laboratorio Traballarase no laboratorio de forma experimental poñendo en marcha diversas tecnicas relacionadas coa materia e a súa aplicacion ao illamento, caracterizacion e identificación de biomoléculas. Aprenderase a traballar no laboratorio de acordo con pautas seguras e reproducibles. Aprenderase tamén a presentar e interpretar os resultados obtidos e a discutilos de acordo a coñecementos adquiridos na parte teórica da materia mediante a elaboracón dun informe das prácticas realizadas

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas de laboratorio
Solución de problemas
Esquemas
Descrición
A atención personalizada levarase a cabo ao longo do curso e en calquera momento que o alumno solicíteo.
A forma de traballo, desenvolvemento dos traballos tutelados, así como a resolucción de casos prácticos será orientada pola Profesora a través das tutorías personalizadas, así como calquera dúbida ou pregunta que xurda durante a aprendizaxe da materia

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Prácticas de laboratorio Valorarase: o traballo desenvolvido no laboratorio, a formulación dos resultados obtidos así como un exámen que inclúa todos os aspectos apresos no laboratorio.

A asistencia é obligatoria
O traballo en prácticas valorarase sobre 5 puntos
O exame valorarase sobre 5 puntos

Con esta actividade valóranse as seguintes competencias: A15, A16, A20, A21, A22, A23, A25, B1, B2, B3, B4, B5, B7
10
Proba mixta
Realizarase un Exámen Final que inclúa os coñecementos adquiridos durante o desenvolvemento do curso incluíndo as distintas actividades realizadas e as prácticas.

A proporcion na avaliación será a seguinte:

Temas 1-4: 40 puntos
Temas 5-7: 45 puntos

Con esta proba evaluanse as siguientes competencias: A1, A5, A9, A10, A12, A13, A21, A24, B2, B3, B4, C1
85
Solución de problemas Os coñecementos relativos á resolución de problemas se evaluarán de forma obxectiva dentro da proba mixta

Con iso se evaluan as seguintes competencias: A15, A20, A21, B2, B3, B4

A participación activa nos grupos reducidos que permiten traballar estas competencias valorarase ata 5 puntos

Con esta actividade se evalúan as seguintes competencias: A16, A20, A21, A24, A25, B1, B2, B3, B4, B5, B7, C1, C3, C4, C6, C8

5
 
Observacións avaliación
-A realización das prácticas ten carácter obligatorio para poder
aprobar a asignatura e a súa cualificación puntúa na nota final


1.-Avaliación continua: a avaliación será de xeito continuo valorándose
a asistencia, traballo autónomo asociado e participación nas actividades
programadas dos grupos reducidos e prácticas. Para superar a asignatura en
avaliación continua na opción de Xuño presentándose só á segunda parte é
necesario ter polo menos un 4Ou % da nota total no primeiro parcial (Temas 1-4)
e aprobar as prácticas. Á opción de Xullo concórrese con toda a materia aínda
que se tivesen partes aprobadas.

2. Avaliación a térrmino. Na
convocatoria de xullo/ xuño poderase realizar unha avaliación a término (que non
terá en conta as notas obtidas durante o curso) só un exámen final teórico e
outro práctico no laboratorio, que deberán preparar pola súa conta e superar
previamente á realización do exame final da materia. Deberá notificarse ao
profesor da asignatura esta opción antes do 10 de Maio tanto para a primeira
como para a segunda opción de avaliación (Xuño ou Xullo).

-Segundo a
normativa de cualificacións e actas nos Grados e Masters, a Comisión de Calidade
da Facultade de Ciencias acordou facer a recomendación de que se concederán
Matrículas de Honor entre aqueles alumnos que obtivesen as máximas
cualificacións (sendo de sobresaliente) na primeira opción de avaliación
(Xuño).

Fontes de información
Bibliografía básica

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

· VOET, VOET, PRAT. Fundamentos de Bioquímica. 2ª Edición. Panamericana, (2007)

BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA

Otros libros disponibles en la biblioteca que puede ser útil consultar si no se dispone del texto recomendado:

· CAMPBELL, M.K. Y FARRELL, S.O. Bioquímica, 4ª edición. Thomsom, (2004).

· RODNEY, BOYER. Conceptos de Bioquímica. International THOMSON Editores. (2000).

· LEHNINGER. Principios de Bioquímica 2ª edición. Omega. (1995).

· MATHEWS, C.K. y VAN HOLDE, K.E. Bioquímica. 2ª edición. McGraw-Hill. (1998).

· RAWN, J. Bioquímica. Tomos I y II. McGraw-Hill. (1989).

· STRYER, L. Bioquímica IV Edición. Tomos I y II. Ed. Reverté. (1995).

· LEHNINGER. Principios de Bioquímica 3ª edición. Omega. (2001).

· MATHEWS C. K., VAN HOLDE, K. E. y AHERN, K. G. Bioquímica 3ª Edición Addison- Wesley. (2003).

· METZLER, D. E. Biochemistry: The chemical reactions of living cells. 2nd Ed. Harcourt. Academic Press. (2001).

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
É fundamental a participación nas clases e actividades así como o traballo/estudo diario co apoio da Bibliografía recomendada, que axudará ao mellor entendemento e comprensión da asignatura. Recoméndase a asistencia continuada posto que haberá clases de resolución de exercicios e problemas experimentais puntuables que axudará ao estudo e preparación do exámen final por parte do alumno. Ademais aconséllase a asistencia a tutorías para solucionar dúbidas e aspectos do temario que presenten especial dificultade para o alumno.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías