Datos Identificativos 2014/15
Asignatura (*) FISIOTERAPIA RESPIRATORIA Código 651G01017
Titulación
Grao en Fisioterapia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Segundo Obrigatoria 6
Idioma
Galego
Inglés
Prerrequisitos
Departamento Fisioterapia
Coordinación
Souto Camba, Sonia
Correo electrónico
sonia.souto@udc.es
Profesorado
Gonzalez Doniz, Maria Luz
Sebio García, Raquel
Souto Camba, Sonia
Vivas Costa, Jamile
Correo electrónico
luz.doniz@udc.es
raquel.sebio@udc.es
sonia.souto@udc.es
j.vivas@udc.es
Web
Descrición xeral Co estudo da materia de Fisioterapia Respiratoria, preténdese que o alumno esté en condicións de identificar os parámetros de valoración fisioterápica do doente con afección respiratoria, e coñecer as técnicas de Fisioterapia nas súas bases conceptuáis e formas de aplicación. Recoñecerá o rol do fisioterapeuta na educación diste tipo de doentes de cara á obtención da maior autonomía posible na execución das técnicas, integrando as modalidades terapéuticas de aerosolterapia, ventilación mecánica e oxixenoterapia no proceso de educación.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A3 Conocer y comprender los métodos, procedimientos y actuaciones fisioterapéuticas, encaminados tanto a la terapéutica propiamente dicha a aplicar en la clínica para la reeducación o recuperación funcional, como a la realización de actividades dirigidas a la promoción y mantenimiento de la salud.
A5 Valorar el estado funcional del paciente, considerando los aspectos físicos, psicológicos y sociales.
A6 Valoración diagnóstica de cuidados de fisioterapia según las normas y con los instrumentos de validación reconocidos internacionalmente.
A7 Diseñar el plan de intervención de fisioterapia atendiendo a criterios de adecuación, validez y eficiencia.
A19 Comunicarse de modo efectivo y claro, tanto de forma oral como escrita, con los usuarios del sistema sanitario así como con otros profesionales.
B6 Proporcionar unha atención eficaz e integral.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Coñecer e comprender os métodos, procedimentos e actuaciones fisioterapéuticas específicas referidas ao sistema respiratorio, encamiñadas tanto á terapéutica propiamente dita a aplicar en clínica para a reeducación ou recuperación funcional do doente respiratorio, como á realización de actividades dirixidas á promoción e mantenimento da saúde. A3
Valorar o estado funcional do doente respiratorio , considerando os aspectos físicos, psicolóxicos e sociales. A5
Valoración diagnóstica de Fisioterapia Respiratoria segundo as normas e cos instrumentos de valoración recoñecidos internacionalmente. A6
C6
Diseñar o plan de intervención de Fisioterapia Respiratoria atendendo aos criterios de adecuación, validez e eficiencia. A7
B6
C6
Comunicarse de modo efectivo e claro, tanto de forma oral como escrita, cos usuarios do sistema sanitario así como con outros profesionais A19
C1
Definir os conceptos das técnicas de permeabilización bronquial, describindo o seu mecanismo de acción e procedimento de aplicación A7
Definir os conceptos das técnicas de cinesiterapia respiratoria, describindo o seu mecanismo de acción e procedimento de aplicación A7
Definir os conceptos básicos da aerosolterapia, describir os principáis mecanismos de inhalación existentes e identificar o papel do fisioterapeuta na educación ventilatoria no uso da aerosolterapia A7

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1: Anatomía de superficie dos pulmóns Localización topográfica de bordes, cisuras, lóbulos e segmentos pulmonares
Tema 2: Mecanismos de defensa del sistema respiratorio y depuración bronquial Mecanismo de aclaramiento mucociliar.
O mecanismo da tose.
Tema 3: Ecuación fundamental da Fisioterapia Respiratoria. Principios fundamentáis da mecánica respiratoria
Tema 4: Valoración fisioterápica do doente respiratorio Estudo semiolóxico
Análise da estática e dinámica torácica
Estudo dos ruidos respiratorios (auscultación, ruidos en boca, palpación)
Volumes e fluxos pulmonares (espirometría)
Forza e resistencia musculares (manual e instrumental)
Intercambio de gases (pulsioximetría e gasometría)
Tolerancia ao esforzo (test simples de esforzo)
Tema 5: Métodos de intervención en Fisioterapia Respiratoria Claficación, obxetivos e principios xeráis de actuación
Métodos de permeabilización bronquial (concepto, procedimiento, indicacións e contraindicacións)
Métodos de cinesiterapia respiratoria (concepto, procedimiento, indicacións e contraindicacións)
Tema 6: Empleo dos aerosóis en Fisioterapia Concepto e obxetivos da Aerosolterapia
Penetración e depósito das partículas activas a nivel da árbore bronquial. Factores condicionantes
Sistemas de administración dos aerosóis

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral 18 27 45
Seminario 5 2.5 7.5
Prácticas de laboratorio 24 12 36
Traballos tutelados 5 32.5 37.5
Lecturas 0 16 16
Proba mixta 2 0 2
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso case exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.
Seminario Técnica de traballo en grupo que ten como finalidade o estudoo intensivo dun tema. Caracterizase pola discusión, a participación, a elaboración de documentos e as conclusiones as que teñen que chegar todos oss componentes do seminario.
Prácticas de laboratorio Docencia práctica: Demostración práctica, por parte do profesor dunha actividade ou aspecto terapéutico concreto, mentres os alumnos observan, para a continuación reproducila entre eles ate acadar o seu dominio.
As prácticas a desenvolver na materia son as seguintes

- Práctica 1: Localización topográfica dos pulmóns: bordes, cisuras e segmentos.

- Práctica 2: Realización da auscultación.

- Práctica 3: Inspección do tórax, observando a súa morfoloxía e o patrón ventilatorio.

- Práctica 4: Medición da amplitude torácica, manual e instrumentalmente.

- Práctica 5: Valoración da musculatura respiratoria. Determinación de da presión inspiratoria máxima e da presión espiratoria máxima. Valoración da resistencia dos músculos respiratorios (máxima ventilación voluntaria).

- Práctica 6: Execución das maniobras de espirometría simple e forzada.

- Práctica 7: Aplicación das técnicas de eliminación de secrecións por ondas de choque e uso da presión espiratoria positiva na vía aérea.

- Práctica 8: Execución das técnicas de eliminación de secrecions por acción da gravidade.

- Práctica 9: Execución das técnicas de eliminación de secrecions por variación do fluxo aéreo.

- Práctica 10: Realización da reeducación diafragmática nos diferentes decúbitos, sedestación, bipedestación e cuadrupedia.

- Práctica 11: Realización das expansiones costáis secundada e contrariada por zonas topográficas y da flexibilización da caixa torácica.

- Práctica 12: Execución do protocolo de ventilación dirixida.

- Práctica 13: Deseño e execución dun protocolo de entrenamento específico da musculatura respiratoria. Uso de espirometría de incentivo

- Práctica 14: Manexo dos diferentes sistemas de aerosolterapia e execución da maniobra inhalatoria.
Traballos tutelados Elaboración dun traballo en grupo por parte do alumnado. Grupos de 5/6 persoas con trabajos diferenciais e exposición pública dos mesmos

Guión do traballo:

1.¿Qué se entende por........?
2. ¿Cales son os séus principáis factores etiolóxicos?
3. ¿Qué síntomas característicos refire o doente na anamnese?
4. ¿Cales son os principaiss hachaazgos clínicos á inspección, palpación, percusión e ascultación del paciente? (estudo semiolóxico)
5. ¿Cómo será a oxixenación e a ventilación do doente?
6. ¿Estarán alteradas as probas funcionáis de laboratorio (espirometría, presions musculares, máxima ventilación voluntaria)? ¿Qué tipo de síndrome ventilatorio presenta e por qué?
7. ¿Qué alteracions específicas da mecánica pulmonar podemos encontrar? (a nivel articular, muscular e biomecánico?.
8. ¿Cál é a resposta dos centros respiratorios antea situación clínica do enfermo?
9. ¿Cales crees que serían os obxetivos de fisioterapia respiratoria con ese paciente?


Extensión máxima: 8 folios
Tipografía: Times New Roman a 12, doble espacio.
Exposición final de los trabajos en el aula
Lecturas Durante o curso o alumno realizará a lectura de catro artigos seleccionados, complementarios aos contidos desenvolvidos no aula, e que reforzarán o traballo durante os seminarios.
O alumno deberá presentar o resume de cada texto a través da plataforma moodle, cos puntos máis salientables e unha breve valoración persoal sobre a relevancia e implicacións clínicas do artigo correspondente.
Proba mixta Proba que integra preguntas tipo probas de ensaio (unha ou dúas) e preguntas tipo de probas obxetivas tipo test de resposta múiltiple.

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Traballos tutelados
Descrición
A atención personalizada realizarase en dous momentos do curso:

1. Na metade do cuatrimestre: o seu obxetivo e orientar ao alumno no desenvolvemento dos traballos tutelados, e correxir desviacións que se poden producir no proceso de ensinanza aprendizaxe. Realizarase co grupo de traballo.

2. Antes da avaliación: o seu obxetivo e resolver aquelas dudas de conceto que o alumno poida plantexar en relación as sesión maxistrais. Realizarase de xeito individual.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Proba mixta Exame teórico con preguntas de ensaio desenrolo e tipo test de múltiple resposta 40
Traballos tutelados Calificación do traballo en grupo, e retroalimentación por parte do profesor 15
Prácticas de laboratorio Proba práctica ao final da materia onde o alumno ten que demostrar a adquisición de habilidades e destrezas suficientes para efectuar a evaluación e tratamento de fisioterapia respiratoria 40
Lecturas Calificación dos resumes presentados polo alumno ao longo do curso. 5
 
Observacións avaliación

A calificación final será fruto da suma de todas as partes avaliadas coa sua correspondente ponderación (proba laboratorio 40%, proba teórica 40%, traballos tutelados 15%, lecturas 5%). Para facer media entre todas as partes da materia, o alumno terá que ter obtido no exame teórico unha calificación igual ou superior a 1,6 sobre 4.


Fontes de información
Bibliografía básica Jones M, Moffatt F (2002). Cardiopulmonary Physiotherapy. Cardiopulmonary Physiotherapy
Pryor J.A (1993). Cuidados respiratorios. Barcelona: Masson - Salvat medicina
J Sanchís Aldás, P. Casan Clará, J. Castillo Gómez, N. Gómez Mangado, L. Palenciano Ballesteros, J. (). Espirometría. http://www.separ.es/biblioteca-1/Biblioteca-para-Profesionales/normativas
Coordinador: Luis Puente Maestu (2002). Evaluación de la función pulmonar . http://www.separ.es/biblioteca-1/Biblioteca-para-Profesonales/manuales
Coordinadores: Felip Burgos Rincón, Pere Casan Clará (2004). Evaluación de la función pulmonar II. http://www.separ.es/biblioteca-1/Biblioteca-para-Profesionales/manuales
Antonello, M y Delplanque D (2002). Fisioterapia respiratoria del diagnóstico al proyecto terapéutico . Barcelona: Masson
Postiaux G (1999). Fisioterapia respiratoria en el niño. Madrid: Mc Graw – Hill. Interamericana
Cristancho Gómez W (2003). Fundamentos de fisioterapia respiratoria y ventilación mecánica. Bogotá: El manual moderno
Agustí A (1995). La funcion pulmonar aplicada. Puntos clave. Madrid: Mosby/Doyma libros
Valenza G, González L, Yuste MªJ. (2005). Manual de Fisioterapia respiratoria y cardiaca. Madrid: Editorial Síntesis
Asociación Española de Fisioterapeutas (1995). Monográfico de fisioterapia respiratoria. Revista Fisioterapia. Madrid: Garsí
Chanussot J - C (1988). ossiers de Kinésitherapie. Kinésithérapie respiratoire. Bilans et technologíe de base. . París: Masson
Pryor J, Weeber B (1998). Physiotherapy for respiratory and cardiac problems . Ediburgh : Churchill Livingstone
Pryor J, Ammandi S (2008). Physiotherapy for respiratory and cardiac problems / adults and pediatrics . Ediburgh : Churchill Livingstone
Hough, A (2001). Physiotherapy in respiratory care an evidence-based approach to respiratory and cardiac management. Cheltenham: Nelson Thjornes
Jiménez M., Servera E., Vergara P (2001). Prevención y rehabilitación en patología respiratoria crónica. Fisioterapia, entrenamiento y cuidados respiratorios. Madrid: Ed. Médica Panamericana
1ª Conference de consensus en Kinésithérapie respiratoire (1994). Recomendations du Jury. Lyon: SEKAM
Guell, R y De Lucas, P (2005). Tratado de Rehabilitación Respiratoria. Barcelona: Ars Médica
J. Giner, LV Basualdo, P Casan, C Hernández, V Macián, I Martínez y A Mengíbar. (2000). Utilización de los fármacos inhalados. Arch Bronconeumol 2000; 36: 34-43
âcote M., Chevalier A.M., Miranda A., Bleton J - B., Stevenin P. (1984). Valoración de la función muscular normal y patológica. Barcelona: Masson





Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
REHABILITACIÓN CARDIO-RESPIRATORIA E VASCULAR/651G01020

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
PATOLOXÍA MÉDICO-CIRÚRXICA I/651G01011

Materias que continúan o temario
ANATOMÍA I E HISTOLOXÍA/651G01001
ANATOMÍA II/651G01002
FISIOLOXÍA/651G01003
BIOFÍSICA E BIOQUÍMICA/651G01004
CINESITERAPIA XERAL/651G01005
VALORACIÓN FUNCIONAL E PSICOSOCIAL/651G01007
SEMIOLOXÍA CLÍNICA/651G01010
CINESITERAPIA: BASES DO EXERCICIO TERAPÉUTICO/651G01013

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías