Datos Identificativos 2014/15
Asignatura (*) Didáctica da educación ambiental e para a sustentabilidade Código 652G01041
Titulación
Grao en Educación Infantil
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Vega Marcote, Pedro
Correo electrónico
pedro.vega.marcote@udc.es
Profesorado
Vega Marcote, Pedro
Correo electrónico
pedro.vega.marcote@udc.es
Web
Descrición xeral Ante la actual degradación del medio, el reto es que el alumnado, futuros docentes, actúe sosteniblemente. Se necesita adquirir un conocimiento y un comportamiento “ecológico” que permita desarrollarnos sin crecer más allá de nuestros límites, por lo que una eficaz relación entre sostenibilidad y educación es uno de los desafíos más urgentes y necesarios.
Por ello, esta asignatura –Didáctica da educación ambiental e para a sustentabilidade-introduce la gestión sostenible en el currículo y permite salvar la distancia entre la teoría y la práctica cotidiana, capacitando al alumnado para tomar decisiones adecuadas a la sostenibilidad, así como diseñar propuestas didácticas para tratar la problemática socioambiental en esta etapa educativa.

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A33 Coñecer os fundamentos científicos, matemáticos e tecnolóxicos do currículo desta etapa así como as teorías sobre a adquisición e desenvolvemento das aprendizaxes correspondentes.
A36 Coñecer a metodoloxía científica e promover o pensamento científico e a experimentación.
A38 Coñecer os momentos máis sobresaíntes da historia das ciencias e as técnicas e a súa trascendencia.
A40 Promover o interese e o respecto polo medio natural, social e cultural a través de proxectos didácticos adecuados.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B13 Capacidade para actuar de maneira sustentable na defensa do medio ambiente.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Coñecer os fundamentos científicos, matemáticos e tecnolóxicos do currículo desta etapa así como as teorías sobre a adquisición e desenvolvemento das aprendizaxes correspondentes. A33
Coñecer a metodoloxía científica e promover o pensamento científico e a experimentación. A36
Promover o interese e o respecto polo medio natural, social e cultural a través de proxectos didácticos adecuados. A38
Promover o interese e o respecto polo medio natural, social e cultural a través de proxectos didácticos adecuados. A40
Capacidade para actuar de maneira sustentable na defensa do medio ambiente. B13
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional. B6

Contidos
Temas Subtemas
- Educación ambiental e desenvolvemento sustentable . Perspectiva histórica da educación ambiental (EA). A súa repercusión nas aulas
. Principios, metodoloxía e finalidades de la educación ambiental
. Marco de referencia da EA: o medio como sistema, a complexidade ambiental, a globalización e o desenvolvemento sostible
. A educación ambiental para un desenvolvemento sostible
O medio. A súa dinámica, as súas interaccións e a súa problemática . Compoñentes do medio natural e social e as súas interrelacións
. O medio natural e a súa dinámica. Aspectos básicos do seu estudo: ciclos, sistemas...
. Problemáticas socioambientais: efecto invernadoiro, incendios forestais, residuos, contaminación das augas, contaminación acústica, relación demografía/pobreza, conflitos bélicos etc. Causas, consecuencias e solucións alternativas
. A pegada ecolóxica
. Ciencia, tecnoloxía e sustentabilidade
A educación ambiental e o currículo . A ambientalización do currículum. A sustentabilidade nos centros educativos
. Os obxectivos e contidos da educación ambiental e o desenvolvemento curricular
. A educación ambiental: proposta como eixe organizador de contidos
. A Axenda 21 escolar e local: instrumento para a sustentabilidade
Actividades e materiais de educación ambiental para un desenvolvemento sustentable. Propostas de intervención educativa e avaliación. Actividades de ensino-aprendizaxe para a resolución de problemas concretos do medio. Metodoloxía investigativa
. Estratexias e recursos na educación ambiental
. Actuacións específicas: saídas, actividades prácticas (análise augas, plásticos, contaminación acústica, ...), ecoauditorías...
. Formulacións didácticas e propostas de actuación sostibles.
. Avaliación de programas e proxectos de temática socioambiental. Os indicadores de sustentabilidade

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Prácticas de laboratorio 2 2 4
Actividades iniciais 2 0 2
Sesión maxistral 16.5 0 16.5
Traballos tutelados 3.5 17.5 21
Lecturas 0 8 8
Eventos científicos e/ou divulgativos 4 1 5
Saídas de campo 3 2 5
Proba mixta 2 25 27
Solución de problemas 4 12 16
Presentación oral 2 4 6
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Prácticas de laboratorio Esta metodoloxía permite que se aprenda efectivamente a través da realización de actividades de carácter práctico: traballo por grupos de actividades de análisis de aguas, de plásticos...
Actividades iniciais Preténdese obter información acerca dos coñecementos do alumnado, así como presentar os obxectivos que se van a tratar: Cuestionario KPSI
Sesión maxistral Esposición oral con apoyo de material audiovisual y plantexando cuestions para que participe o alumnado e facilitar a aprendizaxe
Traballos tutelados Metodoloxía que pretende a aprendizaxe autónomo dos estudantes a nivel individual e grupal de modo que o grupo actúe como "comunidade que construe o seu propio coñecemento": material estimular para facer unha ecoauditoría da Facultade
Lecturas Lecturas orligatorias e voluntarias de libros e textos de temática socioambiental
Eventos científicos e/ou divulgativos Asistencia a seminarios, xornadas...que se realicen na Facultade ou noutras instituciones para completar a formación
Saídas de campo Actividades externas ao entorno universitario relacionadas coa problemática socioambiental: visitas a plantas de tratamiento de residuos, parques eólicos...
Proba mixta Probas con preguntas abertas de semidesarrollo, combinadas con preguntas de resposta breve
Solución de problemas Resolución de problemáticas socioambientales para que se elabore un plan de actuación a partir dos coñecementos traballados
Presentación oral Exposición oral dos traballos realizados individualmente ou por grupo, plantexando preguntas, aclaracions...sobre a tarefa levada a cabo.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Solución de problemas
Descrición
Asistencia a tutorías para dar a documentación, explicar o traballo a realizar e aclarar dubidas e para a contextualización dos problemas socioambientales propostos para elaborar adecuadamente o plan de actuación ambiental. Asi mesmo se indicaran as pautas para a exposición dos traballos realizados.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Traballos tutelados A metodoloxía de estas actividades consistirá nun traballo por grupos, que se desenvolverá do seguinte xeito:
-Procura e consulta de fontes de información (bibliográfica, internet, secretaría, reprografía etc.)
-Elaborar, expor e debater un informe que inclúa as conclusións que se derivan da análise da situación ambiental analizada.
15
Eventos científicos e/ou divulgativos Resumen e reflexión da temática traballada ou relacionada coa solución de problemas e a súa presentación. 5
Proba mixta Preguntas sobre o marco teórico da asignatura, mínimo 3 puntos. 60
Solución de problemas Plan de actuación ambiental:
-Procura e consulta de fontes de información (bibliográfica, internet, secretaría, reprografía etc.)
-Completar e organizar os datos nunha ficha que se entregará para tal fin;
-Elaborar, expor e debater un informe que inclúa as conclusións que se derivan da análise da situación ambiental analizada e establecer propostas de actuación sustentables.
15
Presentación oral Claridade na exposición, linguaxe correcto, dominio da materia, medios utilizados... 5
 
Observacións avaliación

A asistencia é obligatoria e  alumnado non presencial deberá facer un exame final do marco teórico da materia.


Fontes de información
Bibliografía básica

Acot, P. (2005): Historia del Clima - Desde el Big Bang a las Catástrofes Climáticas. Editorial El Ateneo S.A.

Álvarez Suárez, P. 1997. “Sugerencias metodológicas para la formación inicial del profesorado en Educación Ambiental”. (En Gutiérrez et al. Líneas de investigación en EA). Proyecto Sur de Ediciones. Granada.

Aragonés, J.I. e Amérigo, M. 2000 (coords.). Psicología Ambiental. Pirámide. Madrid.

Broswimmer, C. (2006). Ecocidio. Editorial Lateoli.

Brown, L.et al. Informe Worldwatch Institute. Signos vitales. Publicación anual. GAIA/bakeaz. Madrid.

Bowler, P.J. 1998. Historia Fontana de las ciencias ambientales. Fondo de cultura económico. México D.F.

Broswinner, F.(2005). Ecocidio. Pamplona: Laetoli.

Catalán, A. y Catany, M. 1996. Educación Ambiental en la Enseñanza Secundaria. Miraguano Ediciones. Madrid.

Cembranos, F., Herrero,Y. Y Pascual, M. (Coords.) (2007). Educación y ecología. Editorial Polpular. Madrid.

Colom, A. 2000. Desarrollo sostenible y educación para el desarrollo. Octaedro. Barcelona.

Escolma de artigos de Le Monde Diplomatique (crise petróleo, o negocio da auga, na procura da enerxía solar etc.). www.lemondediplomatique.cl.

Flannery, T. (2005). La amenaza del cambio climático. Historia y futuro. Taurus. Madrid.

Giordan A. e Souchon C. 1995. La Educación Ambiental: guía práctica. Díada. Sevilla.

Gómez,J. e Mansergas,J. 2003. Taller de Medio Ambiente. Madrid: Editorial CCS.

Jiménez Herrero, L.M. 2001. Desarrollo sostenible y economía ecológica. Síntesis. Madrid.

Juanbeltz Martínez, J.I. (coord.) 2002. Materiales didácticos para la Educación Ambiental Praxis. Madrid.

Kramer, F. 2003. Educación Ambiental para el desarrollo sostenible. Catarata. Madrid.

Martín Molero. 1996. Educación Ambiental. Editorial Síntesis. Madrid.

Meadows, D., Randers, J. e Meadows, D. (2006). Los límites del crecimiento 30 años después. Barcelona: Galaxia Gutenberg.

Morin, E. (2006). La mente bien ordenada. Barcelona: Seix Barral.

Navarro, V. (2006). “Las causas del subdesarrollo”. En Guerra, A. e Tezanos, J.F. Las

políticas de la Tierra. (175-185). Madrid: Editorial Sistema.

Nebel, B. Wrigth, R. 1999. Ecología y desarrollo sostenible. Princentice Hall S.A.México.

Novo M. 1995. La Educación Ambiental. Bases éticas, conceptuales y metodológicas. Editorial Universitas. S. A. Madrid.

Novo, M. (2006). El desarrollo sostenible. Su dimensión ambiental y educativa. Pearson educación. Madrid.

Orozco Barrenetxea et al. (2003). Contaminación ambiental. Una visión desde la Química. Thomson. Madrid.

Papiol, A. Y Vinyets, J. (2003).¿Otro consumo es posible?.Ediciones la tempestad. Barcelona.

Pardo, A. 1995. La Educación Ambiental como proyecto. Horsori. Barcelona.

Programa Internacional de Educación Ambiental UNESCO-PNUMA. Colección: los libros de La Catarata. Madrid/Bilbao.

Sánchez Sánchez-C. F .J. 1997. Actividades para Educación Ambiental. Octaedro. Barcelona.

Scoullos, M. e Malotidi, V.(2004). Handbook on Métodos used in Environmental Education and Education for Sustainable Development. MIO_ECSDE. Atenas.

Stiglitz, J. (2002). El malestar en la globalización. Taurus. Madrid.

Sureda, J. e Calvo, A. 1998. La red Internet y la Educación Ambiental. Di7. Baleares.

The earth works group. (2006): 50 cosas sencillas que tú puedes hacer para salvar la Tierra. Naturart, S.A. Editado por BLUME.

Vega Marcote, P. e Álvarez Suárez, P. (2005). “Planteamiento de un marco teórico de la Educación Ambiental para un Desarrollo Sostenible”. Revista Electrónica de Enseñanza de las Ciencias. vol.4, nº1. páxs.1-16.

Vega, P. e Álvarez, P. (2006).Análisis de una experiencia educativa para una sociedad sostenible”. En De la Fuente, E. I. et al. Metodología de las Ciencias Sociales y de la Salud. Granada: Universidad de Granada.

Vega Marcote, P. e Álvarez Suárez, P.(2007).Fondement et étude d'une stratégie méthodologique visant une éducation orientée vers la durabilité. Les Éditions en sciences de l'environnement Vertigo. 7 (3).

Vilches, A. e Gil, D. 2003. Construyamos un futuro sostenible. Madrid: Cambridge.

Wackernagel, M. et al. (1999). “Nacional Natural Capital Accounting with the Ecological Footprint Concept”. Ecological Economics, 29. (páxs. 375-390).

www.climantica.org

www.crimenesdelucindo.org

www.eco-sitio.com.ar

www.frenaelcambioclimatico.org

www.mma.es

www.mycarbonfootprint.eu

NOTA: Esta bibliografía será completada ao longo do curso con materiais audiovisuais e informáticos, textos específicos, monografías e artigos para os distintos temas.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Se recomienda los envíos de los trabajos telemáticamente y si no es posible, no utilizar plásticos, elegir la impresión a doble cara, emplear papel reciclado y evitar imprimir borradores.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías