| Competencias do título |
|
Código
|
Competencias da titulación
|
| A1 |
Recoñecer distintos niveis de organización nos sistemas vivos. |
| A2 |
Identificar organismos. |
| A4 |
Obter, manexar, conservar e observar especímenes. |
| A6 |
Catalogar, avaliar e xestionar recursos naturais. |
| A7 |
Reconstruír as relacións filogenéticas entre unidades operacionales e pór a proba hipóteses evolutivas. |
| A9 |
Identificar e utilizar bioindicadores. |
| A11 |
Identificar e analizar material de orixe biolóxica e as súas anomalías. |
| A19 |
Analizar e interpretar o comportamento dous seres vivos. |
| A20 |
Muestrear, caracterizar e manexar poboacións e comunidades. |
| A22 |
Describir, analizar, avaliar e planificar o medio físico. |
| A23 |
Avaliar o impacto ambiental. Diagnosticar e solucionar problemas ambientais. |
| A26 |
Deseñar experimentos, obter información e interpretar os resultados. |
| A27 |
Dirixir, redactar e executar proxectos en Bioloxía. |
| A29 |
Impartir coñecementos de Bioloxía. |
| A30 |
Manexar adecuadamente instrumentación científica. |
| A31 |
Desenvolverse con seguridade nun laboratorio. |
| A32 |
Desenvolverse con seguridade no traballo de campo. |
| B1 |
Aprender a aprender. |
| B2 |
Resolver problemas de forma efectiva. |
| B3 |
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo. |
| B4 |
Traballar de forma autónoma con iniciativa. |
| B5 |
Traballar en colaboración. |
| B7 |
Comunicarse de maneira efectiva nunha contorna de traballo. |
| B8 |
Sintetizar a información. |
| B9 |
Formarse unha opinión propia. |
| B10 |
Exercer a crítica científica. |
| C1 |
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. |
| C3 |
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. |
| C6 |
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. |
| C7 |
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. |
| C8 |
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. |
| Resultados de aprendizaxe |
| Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) |
Competencias da titulación |
| Coñecer os procesos evolutivos que desembocaron na diversidade actual dos espermatófitos. |
A1
A2
A29
|
B1
B3
B8
B9
|
C1
C3
C7
C8
|
| Comprender os ciclos reprodutivos dos espermatófitos, así como as relacións entre eles e cos ciclos dos seus posibles precursores. |
A1
A2
A6
A7
A19
A20
|
B1
B3
B8
|
C1
C3
C6
|
| -Coñecer a organización taxonómica das fanerógamas, que reflicte as relacións evolutivas entre os distintos grupos. |
A1
A7
|
B1
B2
B3
B4
B8
|
C1
C3
|
| -Desenvolver capacidades de observación, descrición e identificación de plantas con semente, particularmente en relación con aqueles grupos de maior importancia económica e ecolóxica. |
A2
A4
A6
A9
A11
A19
A23
A27
|
B1
B2
B3
B5
B10
|
C1
C3
|
| -Aprender os métodos básicos de estudo das especies vexetais e as súas comunidades, tanto no campo como no laboratorio. |
A2
A4
A6
A9
A22
A27
A29
A30
A31
|
B1
B2
B3
B5
B7
B9
|
C1
C3
C8
|
| -Incentivar nos estudantes a aprendizaxe autónoma arredor dos distintos grupos de plantas con semente, facendo énfase naqueles grupos ecoloxica e economicamente importantes no NW da Península Ibérica. |
A4
A9
A29
A32
|
B2
B3
B7
B8
|
C1
C6
C8
|
| -Desenvolver o hábito e a capacidade para manexar de xeito adecuado e crítico a bibliografía e outras fontes de información. |
A23
A26
|
B3
B8
|
C3
C8
|
| Contidos |
| Temas |
Subtemas |
| Teoría (Clases Maxistrales): Introdución |
Tema 1.- ESPERMATÓFITOS: Taxonomia e Filogenia. Caracteres xerais. Concepto de semente: A semente primitiva. Relación espermatófitos con fieitos heterospóreos.
Tema 2.- Orixe dos espermatófitos: proximnospermas. Evolución e diversidade en Espermatófitos. Caracteres diferenciais entre ximnospermas e anxiospermas.
|
| Bloque II (Clases Magistrales): Ximnospermas |
Tema 3.-XIMNOSPERMAS. Morfoloxía e anatomía das ximnospermas. Estruturas reprodutoras: Flores e inflorescencias ximnospérmicas. Bioloxía da reprodución en ximnospermas: desenvolvimento dos gametófitos masculino e feminino. A fecundación e a formación da semente nas ximnospermas.
Tema 4.- Sistemática de ximnospermas. Caracterización dos diferentes grupos evolutivos: Div. Pteridospermophyta, Div. Cycadophyta, Div. Ginkgophyta, Div. Gnetophyta y Div. Coniferophyta.
Tema 5.- Div. Coniferophyta: evolución, diversidade e caracteres xenerais. Familias máis salientables de ximnospermas na Península Ibérica: F. Pinaceae, F. Cupressaceae y F. Taxaceae.
|
| Bloque III (Clases maxistrais): Anxiospermas |
Tema 6.-ANXIOSPERMAS. Caracteres xerais I. O aparello vexetativo. Caracteres xerais II. O aparello reprodutivo. Bioloxía reprodutiva: flores e inflorescencias nas anxiospermas. Evolución da flor como estrutura. Desenvolvimento dos gametófitos masculino e feminino. A semente e o froito: estrutura e dispersión.
Tema 7.- Teorías arredor da orixe e diversificación das anxiospermas. Orixe e caracterización dos principais grupos evolutivos: diferentes sistemas de clasificación. Diferencias entre as anxiospermas basais (clado ANITA), magnólidas, monocotiledóneas e eu-dicotiledóneas.
Tema 8.- Os Bosques: diferentes conceptos de bosque. Evolución dos bosques. Importancia ambiental dos bosques no NW da Península Ibérica. Familias máis importantes na formación das comunidades de bosques da zona temperá do hemisferio norte. F. Fagaceae, F. Betulaceae, F. Salicaceae, F. Oleaceae, F. Rosaceae, F. Lauraceae, F. Caprifoliaceae, F. Aquifoliaceae e F. Ulmaceae
Tema 9.-As matogueiras: diferentes conceptos de comunidade de matogueira. Evolución das comunidades de matogueira. Importancia ambiental das matogueiras no NW da Península Ibérica. Familias máis importantes na formación das comunidades de matogueira da zona temperá do Hemisferio Norte. F. Fabaceae, F. Ericaceae, F. Cistaceae e F. Lamiaceae.
Tema 10.- As comunidades herbáceas: concepto e diversidade. Evolución das comunidades herbáceas. Familias máis importantes na formación das comunidades herbáceas da zona temperá do hemisferio norte: F. Poaceae, F. Cyperaceae, F. Juncaceae, F. Asteraceae, F. Araceae e F. Ranunculaceae.
Tema 11.- As comunidades vexetais de zonas húmidas e costeiras Familias importantes na conformación destas comunidades: F. Caryophyllaceae, F. Chenopodiaceae, F. Plumbaginaceae, F. Nymphaeaceae, F. Lentibulariaceae, F. Lemnaceae, F. Zosteraceae e F. Potamogetonaceae.
Tema 12.- A domesticación das plantas. Familias importantes desde un punto de vista económico: F. Brassicaceae, F. Solanaceae, F. Apiaceae, F. Myrtaceae, F. Rutaceae, F. Liliaceae s. lat., F. Iridaceae e F. Orchidaceae.
|
| Bloque IV (Clases maxistrais): Bioxeografía |
Tema 13.- Bioxeografía. Reinos florísticos. Fitocoroloxía: Áreas de distribución das especies. Vexetación potencial e series de vexetación.
Tema 14.- Biodiversidade e conservación. Conservación ex situ e in situ. Especies endémicas, raras ou ameazadas na Península Ibérica. Especies introducidas. Estratexias globais para a conservación da biodiversidade.
|
| Seminarios de 2 horas: |
Seminar 1: Ximnospermas: análise comparada dos seus ciclos de vida. Conceptos básicos na sistemática das Ximnospermas. Realizarase un cuestionario sobre as características e a diversidade das ximnospermas.
Seminar 2: Anxiospermas: estudo do seu ciclo de vida. Análise comparada dos ciclos de vida das anxiospermas, ximnospermas e fieitos heterospóreos. Realizarase un cuestionario sobre os ciclos de vida dos distintos grupos.
Seminario 3: Aplicación de conceptos evolutivos á sistemática das anxiospermas e elaboración de Filoxenias .
Seminario 4: Angiospermas. Análise comparada entre as familias máis importantes nas comunidades herbáceas, de matogueira e bosque do NW da Península Ibérica.
|
| Práctica de campo |
Toma de contacto coa diversidade das plantas con semente en Galicia. Analizarase a diversidade vexetal de distintos medios de alto interese polo seu grao de endemicidade, rareza, etc. |
| Prácticas de laboratorio |
Práctica 1: Observación, análise e identificación de ximnospermas
Práctica 2: Observación, análise e identificación de anxiospermas. Familias comúns do NW da Península Ibérica I.
Práctica 3: Observación, análise e identificación de anxiospermas. Familias comúns do NW da Península Ibérica II.
Práctica 4: Observación, análise e identificación de anxiospermas. Familias comúns do NW da Península Ibérica III.
Práctica 5: Observación, análise e identificación de anxiospermas. Familias comúns do NW da Península Ibérica IV.
Práctica 6: Observación, análise e identificación de anxiospermas. Familias comúns do NW da Península Ibérica V.
Práctica 7: Observación, análise e identificación de anxiospermas. Familias comúns do NW da Península Ibérica VI.
|
| Casos prácticos |
1.-Realizarase unha análise filoxenética (máxima parsimonia) nun grupo de fanerógamas e respostaranse unha ou varias cuestións de interese sistemática. Daranse intrucións detalladas no seminario III.
2.- Os alumnos elixiran varias especies do listado que teñen que reconocer para superar a parte práctica e realizarán unha presentación sobre as súas características biolóxicas. Ademais traballaran a flora presente unha comunidade tipo e buscaran unha área natural de similares características coa que compararán os datos. Elaboraranse espectros florísticos, biolóxicos, corolóxicos e de dispersión de diásporas para interpretar o funcionamiento da comunidade. Daranse instrucións detalladas no seminario I.
|
| Planificación |
| Metodoloxías / probas |
Horas presenciais |
Horas non presenciais / traballo autónomo |
Horas totais |
| Sesión maxistral |
21 |
52.5 |
73.5 |
| Seminario |
7 |
17.5 |
24.5 |
| Prácticas de laboratorio |
14 |
7 |
21 |
| Saídas de campo |
7 |
0 |
7 |
| Estudo de casos |
0 |
22 |
22 |
| |
| Atención personalizada |
2 |
0 |
2 |
| |
| *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado |
| Metodoloxías |
|
Metodoloxías |
Descrición |
| Sesión maxistral |
Os concepto básicos serán desenvolvidos polo profesor en sesións maxistrais de 50 minutos. As clases teñen sido programadas para que o alumnos adquiran os coñecementos de xeito gradual. A aprendizaxe estará asistida por presentacións de power point que estarán dispoñibles na plataforma moodle. |
| Seminario |
O obxectivo dos seminarios será reforzar o aprendido nas sesións maxistrais. Todos os conceptos básicos impartidos se repasarán nos seminarios mediante diferentes exercicios, especialmente cuestionarios e diagramas mudos representando os ciclos reprodutivos dos distintos grupos. A asistencia ós seminarios é obrigatoria. |
| Prácticas de laboratorio |
Os estudantes analizarán e manipularan diferentes representantes dalgunhas das familias explicadas nas sesiones maxistrais. Nas sesións de laboratorio, os estudantes empregarán floras e claves de identificación para identificar os espécimes seleccionados. Farase especial fincapé nos caracteres adaptativos da súa bioloxía floral ou en adaptacións concretas ó medio ambiente no que se desenvolven. |
| Saídas de campo |
Realizarase unha excursión dun día de duración guiada polos profesores. Na excursión se observarán representantes dalgunhas das familias estudadas nas sesións maxistrais, así como o ambiente no que estas medran. Visitaranse algunhas das zonas de Galicia con maior grao de endemicidade e analizaranse as causas que teñen producido esta endemicidade. A asistencia á excursión é voluntaria. |
| Estudo de casos |
Os estudantes aplicarán os coñecementos adquiridos nas clases de teoría e no laboratorio en dous casos prácticos diferentes (FILOXENÉTICO E FLORÍSTICO). Daranse instrucións detalladas para levar a cabo estes proxectos durante os seminarios. Asi mesmo, os profesores empregarán as titorías para controlar a marcha dos traballos. Os proxectos serán levados a cabo por grupos de 2-3-4 estudantes. |
| Atención personalizada |
|
Metodoloxías
|
| Estudo de casos |
| Sesión maxistral |
| Seminario |
| Saídas de campo |
| Prácticas de laboratorio |
|
| Descrición |
| Atenderase ó estudante de xeito personalizado para todas aquelas dúbidas que lle poidan xurdir ó preparar os contidos ou durante a realización das distintas actividades plantexadas xa sexa nos seminarios, nas prácticas ou durante as titorías. As titorías terán lugar os martes, mércores e xoves de 11,30-13,30h. |
|
| Avaliación |
|
Metodoloxías
|
Descrición
|
Cualificación
|
| Estudo de casos |
Valorarase a calidade, orixinalidade e presentación dos dous traballos realizados (filoxenético e florístico).
Avaliaranse as seguintes competencias:
-A6, A7, A9, A20, A22, A23, A26, A27 |
28 |
| Sesión maxistral |
Os estudantes realizarán una proba escrita para valorar os coñecementos adquiridos. Esta proba incluirá preguntas test, preguntas curtas e preguntas tema.
Avaliaranse as seguintes competencias:
-A1, A29 |
55 |
| Seminario |
Valorarase asistencia e participación
Avaliaranse as seguintes competencias:
A7, A19, A29, A27 |
1 |
| Saídas de campo |
Valorarase asistencia e participación
Avaliaranse as seguintes competencias:
-A2, A19, A22, A32 |
1 |
| Prácticas de laboratorio |
Os estudantes realizarán un cuestionario por cada unha das sesións de laboratorio que será avaliado. Unha vez rematadas as prácticas, realizarase un exame de visu no que cada estudante deberá recoñecer 10 especies dunha lista de 75 entre as que están algunhas das máis representativas do NW da Península Ibérica. A lista se lles entregará os alumnos ó principio do curso.
Avaliaranse as seguintes competencias:
-A2, A4, A11, A30, A31 |
15 |
| |
|
Observacións avaliación |
Todos os estudantes terán dúas
oportunidades para superar o curso. Na primeira oportunidade, os estudantes
precisarán ter participado en alomenos o 70% das actividades avaliables. Asi
mesmo, os estudantes precisarán obter alomenos un 4.0 no exame escrito, nas
prácticas (incluido o visu) e os casos para que as notas destas partes
se consideren para a nota final (e para que se poida aprobar a materia). A
nota media para superar a materia debe ser un 5.0. Para que figure non presentado na nota, os alumnos non poderán participar en máis do 30% das actividades. Na segunda oportunidade os estudantes deberán mellorar as notas
obtidas nas distintas partes para chegaren a unha nota media de 5 e superar a
materia. Aquelas actividades que teñan sido avaliadas con menos
de 4.0 deberán repetirse en todos os casos (agás os cuestionarios das prácticas). Nesta segunda oportunidade o exame de visu incluirá 15 plantas da
lista. |
| Fontes de información |
|
Bibliografía básica
|
|
|
Contenidos teóricos:
CARRIÓN, JS (2003). Evolución vegetal. DM editores. Murcia.
DIAZ-GONZALEZ, T.E.; FERNÁNDEZ-CARVAJAL, M.C. & FERNÁNDEZ, J. A.(2004). Curso de Botánica. Ediciones Trea, Gijón.
FONT QUER, P. (1985). Diccionario de botánica. Labor, Barcelona.
IZCO, J.; BARRENO, E.; BRUGUÉS, M.; COSTA M.; DEVESA, J.; FERNÁNDEZ, F.; GALLARDO, T.; LLIMONA, X; SALVO, E; TALAVERA, S. & VALDÉS, B. (2004). Botánica. McGraw-Hill, Madrid.
JUDD WS, CAMPBELL Ch., KELLOG EA, STEVENS PF & DONOGHUE MJ (2008). Plant Systematics. A phylogenetic approach. Sinauer Associates, INc. Sunderland. USA
STRASBURGER, E., F. NOLL, H. SCHENCK & A.F.W. SCHIMPER. (2004) Tratado de Botánica (actualizado por P. SITTE et al.) Omega, Barcelona.
Prácticas:
AIZPURU,I.; ASEGINOLAZA, C.; URIBE-ECHEBERRÍA, P.M.; URRUTIA, P. & ZORRAKIN, I. (2000). Claves ilustradas de la Flora del País Vasco y territorios limítrofes. Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco.
CASTROVIEJO, S. et al (2001) Claves de Flora Ibérica, vol. I . Real Jardín Botánico, Madrid.
GARCÍA, X.R. (2008) Guía das plantas de Galicia. Xerais.
GARCÍA ROLLÁN, M. 1996. Atlas clasificatorio de la Flora de España Penínsular y Balear. 2 Vols. Mundi Prensa, Madrid.
LEMEY, P; SALEMI, M & VANDAMME, AM. (2003). The phylogenetic handbook: a practical approach to phylogenetic analysis and hypothesis testing. Cambridge University Press. Cambridge. |
|
Bibliografía complementaria
|
|
|
Teoría: BRAUN-BLANQUET, J. (1979) Fitosociología: base para el estudio de las comunidades. Ed. Blume. Madrid. COSTA TENORIO, M., C. MORLA JUARISTI & H. SAINZ OLLERO (1998). Los bosques ibéricos. Una interpretación geobotánica. Geo-Planeta S.A. Barcelona CRONQUIST, A. (1991). Introducción a la Botánica. C.E.C.S.A., México HEYWOOD, V.H. (1985). Las plantas con flores. Reverté. Barcelona. RAVEN, P.H., EVERT, R.F. & EICHHORN, S.E. (1991-1992). Biología de las plantas I,II. Reverté. Barcelona. RODRÍGUEZ IGLESIAS, F. (2005) Galicia Naturaleza. Botánica I. Hércules de Ediciones, S.A., A Coruña. Prácticas: BONNIER, G. & De LAYENS, G. (1993). Claves para la determinación de plantas vasculares. Omega, Barcelona. MANOBENS, R. Mª (1988) Botánica, instruccions per als recol-lectors de plantes: l'herbari. Preparació i documentació. Generalitat de Catalunya. MAYOR, M. & T.E. DÍAZ (2003) La flora Asturiana. Ayala, Oviedo. |
| Recomendacións |
| Materias que se recomenda ter cursado previamente |
| Xeobotánica: Xeografía botánica/610G02026 |
|
| Materias que se recomenda cursar simultaneamente |
| Xenética molecular/610G02020 | | Xenética de poboacións e evolución/610G02021 | | Fisioloxía vexetal aplicada/610G02029 |
|
| Materias que continúan o temario |
| Histoloxía/610G02008 | | Organografía microscópica/610G02009 | | Xenética/610G02019 | | Iniciación á Botánica: Botánica xeral/610G02023 | | Botánica sistemática: Criptogamia/610G02024 | | Fisioloxía vexetal: Fisioloxía vexetal I/610G02027 | | Fisioloxía vexetal: Fisioloxía vexetal II/610G02028 |
|
| Observacións |
|
-Recoméndase
traballar na materia de xeito regular ó longo do cuatrimestre, e facer uso da
bibliografía recomendada. -Dada a
carga de traballo do terceiro curso do Grao en Bioloxía, recoméndase ós
estudantes que rematen os proxectos o antes posible. -Os estudantes deberían acudir a titorías cos profesores para tratar as
dúbidas xurdidas nas distintas actividades, especialmente no referido ós
proxectos. |
|