Datos Identificativos 2014/15
Asignatura (*) Investigación-acción e innovación Código 652512203
Titulación
Mestrado Universitario en Dirección, Xestión e Innovación de Institucións Escolares e Socioeducativa
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 4.5
Idioma
Galego
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Gonzalez Sanmamed, Mercedes
Correo electrónico
mercedes.gonzalez.sanmamed@udc.es
Profesorado
Gonzalez Sanmamed, Mercedes
Correo electrónico
mercedes.gonzalez.sanmamed@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A2 Utilizar modelos colaborativos de acción socioeducativa que promovan verdadeiras comunidades de aprendizaxe, favorecendo o traballo en contornos multiprofesionais
A6 Desenvolver proxectos educativos de centro e/ou propostas pedagóxicas innovadoras baseadas na xustiza, a democracia e a diversidade.
A8 Redactar, presentar e defender proxectos de investigación e informes, memorias, regulamentos, así como outros documentos básicos que contribúan a organizar a acción escolar e/ou socioeducativa.
A10 Ser capaz de impulsar e desenvolver estratexias que impulsen a cultura de traballo en rede.
A11 Capacidade para fomentar e liderar a creatividade e innovación nas entidades e institucións promovendo proxectos orientados ao cambio de culturas profesionais.
A12 Ser capaz de detectar necesidades de formación continua e da súa institucionalización como requisito asociado á mellora educativa.
B2 Capacidade de resolución de problemas
B8 Traballo colaborativo
B9 Capacidade de innovar
B12 Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
B13 Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos más amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B14 Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
B15 Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades.
B16 Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en gran medida autodirixido ou autónomo.
B17 Comunicar as conclusións -e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan- a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación. BM12
Aplicar os coñecementos adquiridos e a capacidade de resolución de problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo BM13
Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos. BM14
Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades. BM15
Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en gran medida autodirixido ou autónomo. BM16
Capacidade de resolución de problemas BM2
Traballo colaborativo BM8
Capacidade de innovar BM9
Desenvolver proxectos educativos de centro e/ou propostas pedagóxicas innovadoras baseadas na xustiza, a democracia e a diversidade. AP6
Redactar, presentar e defender proxectos de investigación e informes, memorias, regulamentos, así como outros documentos básicos que contribúan a organizar a acción escolar e/ou socioeducativa. AP8
Ser capaz de impulsar e desenvolver estratexias que impulsen a cultura de traballo en rede. AP10
Capacidade para fomentar e liderar a creatividade e innovación nas entidades e institucións promovendo proxectos orientados ao cambio de culturas profesionais. AP11
Ser capaz de detectar necesidades de formación continua e da súa institucionalización como requisito asociado á mellora educativa. AP12
Comunicar as conclusións -e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan- a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades BM17
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida CM3
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común CM4
Utilizar modelos colaborativos de acción socioeducativa que promovan verdadeiras comunidades de aprendizaxe, favorecendo o traballo en contornos multiprofesionais. AP2

Contidos
Temas Subtemas
Cambio educativo, democracia, xusticia social e multialfabetismos. -Cambios sociais, culturais, económicos e tenolóxicos: Desafíos e respostas educativas na era dixital.
-Ecoloxía do cambio: Comprender e transformar as políticas e as practicas educativas.
-Educar e convivir na cultura global: novos escenarios, múltiples formatos e diversos alfabetismos.
Perspectivas da innovación educativa na sociedade en rede. -Características da sociedade en rede: implicacións para a educación e a formación.
-Reforma, innovación, cambio e mellora: algunhas leccións aprendidas.
-Modelos e procesos de innovación en educación.
-A tecnoloxía como factor de innovación.
-Redefinición dos roles do profesorado, os estudantes e os asesores nos procesos de innovación mediados pola tecnoloxía.
Perspectivas da investigación-acción -Enseñanza e investigación: Epistemoloxía da práctica educativa.
-Características e propósitos da investigación-acción.
-O profesorado investigador.
-Modalidades de investigación-acción.
Deseño e desenvolvemento de procesos de investigación-acción: dilemas e controversias. -Modelos do proceso de investigación-acción.
-Os ciclos de investigación-acción.
-Técnicas e instrumentos nos procesos de investigación-acción


Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Seminario 14 28 42
Discusión dirixida 6 3.5 9.5
Traballos tutelados 9 45 54
Proba mixta 3 0 3
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Seminario Traballarase sobre documentos en distintos formatos de xeito que se poidan ir construindo e consensuando as ideas claves dos temas a desenvolver e adquirindo as ferramentas de análise e de intervención que se precisan.
Discusión dirixida Realizaranse discusións e debates sobre temáticas nas que se poidan expoñer e defender diferentes puntos de vista.
Traballos tutelados A través dos traballos tutelados, os estudantes realizarán o deseño e desenvolvemento de pequenos proxectos de intervención e/ou investigación en contextos simulados.
Proba mixta Referida a verificar a adquisición dos contidos básicos da materia.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
Os estudantes, a través das tutorías, recibirán orientacións e apoio para a realización destas actividades.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Proba mixta Referida a verificar a adquisición dos contidos básicos da materia. 50
Seminario Análisis das intervencións e da elaboración de conclusións fundamentadas. 15
Traballos tutelados Temática relevante, deseño e desenvolvemento axeitado e conclusións refrendadas e pertinentes. 35
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica

AREA, M.(2008): Alfabetizaciones y tecnologías de la información y comunicación. Editorial Síntesis.

GUARRO, A. (2005): Los procesos de cambio educativo en una sociedad compleja. Madrid, Pirámide.

ELLIOTT, J (1990): La investigación-acción en educación. Morata, Madrid.

LATORRE, A. (2003): La investigación-acción. Conocer y cambiar la práctica educativa. Graó, Barcelona.

KEMMIS, S. y McTAGGART, R. (1988): Cómo planificar la investigación-acción. Laertes, Barcelona.

McKERNAN, J. (1999): Investigación-acción y curriculum. Morata, Madrid.

PEREZ GÓMEZ, A.I. (2012): Eduarse en la era digital. Madrid, Morata

Bibliografía complementaria

BATES, A.W.(Tony)(2001): Cómo gestionar el cambio tecnológico. Barcelona, Gedisa.

BIDDLE, B.; GOOD, Th. L. y GOODSON, I.F. (2000): La enseñanza y los profesores. Vol. I, II y III. Paidós, Barcelona.

BRUBACHER, J. et al. (2000): Cómo ser un docente reflexivo. Gedisa, Barcelona.

BOLIVAR, A. (1999): Cómo mejorar los centros educativos. Madrid, Síntesis.

BOLIVAR, A. (2000): Los centros educativos como organizaciones que aprenden. Promesas y realidades. Madrid, La Muralla.

CAÑAL, P. et al. (1997): Investigar en la escuela: elementos para una enseñanza alternativa . Díada, Sevilla.

CARR, W y KEMMIS, S (1988): Teoría crítica de la enseñanza (la investigación-acción en la formación del profesorado). Martínez Roca. Barcelona.

CEBRIAN, M. y GALLEGO, D. (Coord.)(2011): Procesos educativos con TIC en la sociedad del conocimiento. Madrid, Pirámide.

COCHRAN-SMITH, M. y LYTLE, S. (2002): Dentro/fuera. Enseñantes que investigan. Madrid, Akal.

CONNELL, R.W. (1997). Escuelas y justicia social. Madrid, Morata.

DARLING-HAMMOND, L. (2001): El derecho a aprender. Crear buenas escuelas para todos. Barcelona, Ariel.

DUARTE, A.M. (2000). Innovación y nuevas tecnologías: Implicaciones para un cambio educativo. XXI, Revista de Educación, 2, 129-145.

FULLAN, M. (2002): Los nuevos significados del cambio en educación. Barcelona, Octaedro.

FULLAN, M. (2002): Las fuerzas del cambio. Explorando las profundidades de la reforma educativa. Madrid, Akal.

FULLAN, M. y HARGREAVES, A. (1997): ¿Hay algo por lo que merezca la pena luchar en la escuela?. Sevilla, Servicio de Publicaciones del MCEP.

GIMENO, J. (2001). Educar y convivir en la cultura global. Madrid, Morata.

GIMENO, J. (1998). Poderes inestables en educación. Madrid, Morata.

GIMENO, J. y CARBONELL, J. (2004): El sistema educativo. Una mirada crítica. Madrid, Praxis.

HARASIM, L. et al. (2000): Redes de aprendizaje. Guía para la enseñanza y el aprendizaje en red. Barcelona, Gedisa.

HARGREAVES, A. (1996): Profesorado, cultura y posmodernidad. Madrid, Morata.

HARGREAVES, A.; EARL, L. y RYAN, J. (1998): Una educación para el cambio. Reinventar la educación de los adolescentes. Barcelona, Octaedro.

HARGREAVES, A.; EARL, L.; MOORE, S. y MANNING, S.. (2001): Aprender a cambiar. La enseñanza más allá de las materias y los niveles. Barcelona , Octaedro.

HARGREAVES, A. y FINK, D. (2008): El liderazgo sostenible. Siete principios para el liderazgo en centros educativos innovadores. Madrid, Morata.

HARGREAVES, A; LIEBERMAN, M; FULLAN, M. y HOPKINS, D. (Eds.)(1998): International Handbook of Educational Change. Dordrecht, Kluwer.

HOPENHAYN, M. (2003). Educación, comunicación y cultura en la sociedad de la información: una perspectiva latinoamericana. Santiago de Chile: CEPAL - Naciones Unidas.

LANKSHEAR, C. y KNOBEL, M. (2008). nuevos alfabetismos. Su práctica y el aprendizaje en el aula. Madrid, Morata

LAW, N. (2004): Teachers and teaching innovations in a connected world. En BROWN, A. y DAVIS, N. (Eds.): Digital Technology, Communities and Education. Londres, Routledge Falmer.

LIEBERMAN, A. y MILLER, L. (Eds.) (2002): La indagación como base de la formación del profesorado y la mejora de la educación. Barcelona, Octaedro.

MARTÍNEZ, F. (2003): Redes de comunicación en la enseñanza. Barcelona, Paidós.

Negroponte, N. (1995). El mundo digital. Barcelona: Ediciones B.

PEREZ GOMEZ, A.I. (1998): La cultura escolar en la sociedad neoliberal. Madrid, Morata.

REASON, P. y BRADBURY, H. (2001): Handbook of Action Research. Participative, Inquiry and Practice. Sage, London.

SACRISTÁN, A. (comp.)(2013). Sociedad del conocimiento, tecnología y educación. Madrid, Morata.

SALINAS, J. (2004). “Innovación docente y uso de las TIC en la enseñanza universitaria” Revista de Universidad y Sociedad del Conocimiento (RUSC), 1, 1, 1-15. http://www.uoc.edu/rusc/dt/esp/salinas1104.pdf

SANGRÀ, A. y GONZÁLEZ SANMAMED, M. (2004): La transformación de las universidades a través de las TIC: discursos y prácticas. Barcelona, EDIUOC.

SHON, D. (1992): La formación de profesionales reflexivos. Barcelona, Paidós.

SCHON, D. (1998): El profesional reflexivo. Cómo piensan los profesionales cuando actúan. Barcelona, Paidós.

Snyder, Ilana (2004). Alfabetismos digitales. Comunicación, innovación y educación en la era electrónica. Málaga: Aljibe.

STENHOUSE, L. (1987): Investigación y desarrollo del curriculum. Morata, Madrid.

STOLL, L. y FINK, D. (1999): Para cambiar nuestras escuelas. Reunir la eficacia y la mejora. Barcelona, Octaedro.

Tapscott, D. (1998). Growing up Digital. New York: McGraw-Hill.

TRAVIESO, José Luis; PLANELLA, Jordi (2008). «La alfabetización digital como factor de inclusión social: una mirada crítica». UOC Papers, 6. UOC. [Fecha de consulta: 10/07/14]

http://www.uoc.edu/uocpapers/6/dt/esp/travieso_planella.pdf

WHITHAKER, P. (1998): Como gestionar el cambio en contextos educativos. Madrid, Nancea.

WRIGLEY, T. (2007). Escuelas para la esperanza. Una nueva agenda hacia la renovación, Madrid, Morata.

Blog “Reflexiones educativas”

http://reflexioneseducativa.blogspot.com.es/2012/11/cambio-educativo-para-la-justicia.html

Revista Internacional de Educación para la Justicia Social

http://www.rinace.net/riejs/


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías