Datos Identificativos 2014/15
Asignatura (*) Fisioterapia do aparato bucofonador Código 652G04039
Titulación
Grao en Logopedia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Castelán
Galego
Inglés
Prerrequisitos
Departamento Fisioterapia
Coordinación
Souto Camba, Sonia
Correo electrónico
sonia.souto@udc.es
Profesorado
Souto Camba, Sonia
Correo electrónico
sonia.souto@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A1 Coñecer e integrar os fundamentos biolóxicos da Logopedia: a Anatomía e Fisioloxía.
A7 Coñecer, recoñecer e discriminar entre a variedade das alteracións: os trastornos específicos do desenvolvemento da linguaxe, trastorno específico da linguaxe, retrasos da linguaxe, trastornos fonéticos e fonolóxicos; os trastornos da comunicación e a linguaxe asociados a déficit auditivos e visuais, o déficit de atención, a deficiencia mental, o trastorno xeneralizado do desenvolvemento, os trastornos do espectro autista, a parálise cerebral infantil e as plurideficiencias; os trastornos específicos da linguaxe escrita; as discalculias; as alteracións no desenvolvemento da linguaxe por deprivación social e as asociadas a contextos multiculturais e plurilingüismo; os trastornos da fluidez da fala; as afasias e os trastornos asociados; as disartrias; as disfonías; as disglosias; as alteracións da linguaxe no avellentamento e os trastornos dexenerativos; as alteracións da linguaxe e a comunicación en enfermidades mentais; o mutismo e as inhibicións da linguaxe; as alteracións das funcións orais non verbais: deglución atípica, disfagia e alteracións tubáricas.
A8 Coñecer os fundamentos do proceso de avaliación e diagnóstico.
A9 Coñecer e aplicar os modelos, técnicas e instrumentos de avaliación.
A10 Realizar a avaliación das alteracións da linguaxe nos trastornos específicos do desenvolvemento da linguaxe: trastorno específico da linguaxe, retrasos da linguaxe, trastornos fonéticos e fonolóxicos; os trastornos da comunicación e a linguaxe asociados a déficit auditivos e visuais, o déficit de atención, a deficiencia mental, o trastorno xeneralizado do desenvolvemento, os trastornos do espectro autista, a parálise cerebral infantil e as plurideficiencias; os trastornos específicos da linguaxe escrita; as discalculias; as alteracións no desenvolvemento da linguaxe por deprivación social e as asociadas a contextos multiculturais e plurilingüismo; os trastornos da fluidez da fala; as afasias e os trastornos asociados; as disartrias; as disfonías; as disglosias; as alteracións da linguaxe no avellentamento e os trastornos dexenerativos; as alteracións da linguaxe e a comunicación en enfermidades mentais; o mutismo e as inhibicións da linguaxe; as alteracións das funcións orais non verbais: deglución atípica, disfagia e alteracións tubáricas.
A29 Adquirir a formación práctica para o traballo individual, grupal, cooperativo e de mediación con facilitador.
A30 Coñecer a actuación profesional e os contornos onde se desenvolve a práctica.
A32 Utilizar tecnoloxías da información e da comunicación.
B2 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B5 Aprender autonomamente, e motivarse para facelo de forma continuada.
B7 Capacidade de análise e síntese.
B13 Coñecer e manexar as novas tecnoloxías da comunicación e da información.
B16 Resolver problemas de forma efectiva.
B17 Saber expresarse en público.
B23 Traballar de forma colaborativa.
B24 Traballar en equipo e, de ser o caso, de forma interdisciplinar.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Identificar el marco conceptual y el pararadigma de intervención que son propias de la Fisioterapia B24
Describir los métodos de valoración y tratamiento propios de la Fisioterapia respiratoria e identificar su relevancia en el tratamiento del paciente traquetomizado, difágico y con alteraciones de la voz y del habla A7
A30
B2
B7
B23
B24
Describir las diferentes fases de la deglución del adulto y los difernetes niveles de regulación neurológica, estableciendo su relación con las causas de disfagia A1
A7
A10
A32
B2
B5
B7
B13
Identificar las normas básicas para la mejora de las características perceptivo-sensitivo-motrices de la alimentación en las personas dependientes A29
A32
B2
B5
B7
B13
B16
B17
C1
C3
C7
Identificar los principales componentes integradores de un protocolo clínico de valoración de la deglución A8
A9
A10
Definir los principales agentes físicos empleados en fisioterapia para la reeducación de los trastornos de la deglución. B23
B24
Identificar los principales procedimientos terapéuticos de fisioterapia indicados para el tratameinto del dolor orofacial A1
A7
A8
A30
B2
B7
B23
B24
Describir los principios generales de la intervención de fisioterapia para el tratamiento de las disfunciones de la articulación temporo-mandibular A1
A7
A8
B2
B7
B23
B24
Ejecutar e interpretar espirometrías simples y forzadas, en su rama inspiratoria y espiratoria A8
A10
Ejecutar la valoración del patrón ventilatorio, capacidad de expansión torácica y del diafragma, aplicando las escalas de valoración aceptadas interanacionalmente. A8
A10

Contidos
Temas Subtemas
Unidade temática I: Fundamentos da Fisioterapia.

Tema 1: Marco histórico e conceptual de Fisioterapia.
Tema 2: Modalidades terapéuticas da Fisioterapia.
Unidade temática II: Fisioterapia Respiratoria Tema 3: Recordo anatomo-fisiolóxico do sistema respiratorio. Mecánica respiratoria
Tema 4: Fisioterapia Respiratoria: Concepto. Procedementos de valoración e tratamento
Tema 5: Protocolo de Fisioterapia Respiratoria no doente con disfaxia


Unidade temática III: Fisioterapia Orofacial e miofuncional nas disfuncións da deglución Tema 6: A deglución no adulto
Tema 7: Protocolo clínico de valoración fisioterápico da deglución
Tema 8: Protocolo de tratamento fisioterápico das alteracións funcionáis da deglución
Tema 9: Normas para unha alimentación segura

Unidade temática IV: Fisioterapia analxéxica. Tema 10: A dor orofacial e a Fisioterapia analxésica
Tema 11: Protocolos de tratamento fisioterápico nas disfuncións da articulación témporo-mandibular. Síndromes posturales e reeducación postural.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Prácticas de laboratorio 6 9 15
Sesión maxistral 14 28 42
Actividades iniciais 2 0 2
Proba mixta 1 20 21
Portafolios do alumno 0 12 12
Discusión dirixida 4 0 4
Recensión bilbiográfica 4 12 16
 
Atención personalizada 0.5 0 0.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Prácticas de laboratorio Realización de 6 prácticas de laboratorio, relacionadas coas unidades docentes da materia:
Práctica 1: Análise do patrón ventilatorio, capacidad de expansión torácica e funcionalidade diafragmática. Aplicación de escalas de valoración.
Práctica 2: Execución da espirometría simple e forzada
Práctica 3: Exercicio práctico de interpretación espirométrica
Práctica 4: Execución dun protocolo clínico de valoración a nivel orofacial
Práctica 5: Execución dun protocolo clínico de tratamento a nivel orofacial
Práctica 6: Toma de conciencia das características diferenciais dos alimentos dende unha perspectiva perceptivo, sensitivo - motriz


Sesión maxistral Desarrollo de lecciones magistrales de los temas de mayor complejidad del temario
Actividades iniciais Realización de una prueba tipo test inicial para evaluar los conocimientos previos de los alumnos y enmarcar los objetivos de la materia
Proba mixta Prueba objetiva tipos test de opción múltiple, con 50 preguntas.
Portafolios do alumno
Discusión dirixida
Recensión bilbiográfica O alumno realizará ao longo do curso catro recensións bibliográficas de artigos relacionados coas unidades temáticas da materia

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Descrición
Realizarase atención personalizada para a aclaración daquelos conceptos que resulten de difícil comprensión durante as sesións maxistráis, e que o desenvolvemento da aprendizaxe colaborativa ou o estudo de casos no consiga clarificar

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Prácticas de laboratorio Se realiza evaluación continuada del alumno atendiendo a los siguientes criterios:

- habilidad y destreza en el desarrollo de las técnicas
- Asistencia y puntualidad
- Integración conocimientos teóricos
10
Proba mixta Se evaluan los conocimientos teóricos del alumno en relación a los contenidos formativos impartidos durante las lecciones magistrales y fruto de las actividades de estudio de casos, aprendizaje colaborativa y recensiones bibliográficas 60
Discusión dirixida 10
Recensión bilbiográfica Se evaluan las diferentes recensiones elaboradas por los alumnos, a razón de 2,5 puntos máximo para cada una de ellas. 20
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica - Borrás S, Rosel V. ( 2005). Guía para la reeducación de la deglución atípica y trastornos asociados. . Valencia: naullibres
- Bartuilli M, Cabrera PJ, Periñán C. (2007). Guía técnica de intervención logopédica Terapia Miofuncional. . Madrid: Síntesis
- Mc Gozan, Jefferies, Turley. (2005). Lo esencial en aparato respiratorio.. Madrid: Elsevier
- Le Métayer M ( 1995). Reeducación cerebromotriz del niño pequeño. Educación Terapéutica. . Aspace Navarra – Masson: Barcelona
- Junquero M. ( 2000.). Tracto Orofacial. En: X Jornadas de Fisioterapia. Escuela Universitaria de Fisioterapia ONCE. La hemiplejia. . Escuela Universitaria de Fisioterapia ONCE. La hemiplejia. Escuela Universitaria de Fisioterapia On
- Okenson J.P. (1999). Tratamiento de oclusión y afecciones temporomandibulares. Harcourt Brace: Madrid
- Hislop H., Montgomery J. (1996). -Pruebas Funcionales musculares.. Madrid: Marbán S.L
- Le Hueche F., Allali A. ( 1993). Anatomía y fisiología de los órganos de la voz y del habla. Barcelona: Masson
- Pardo C. ( 2006). Cáncer del tracto aerodigestivo superior: biomecánica postquirúrgica del complejo cervical. Tratamiento fisioterápico de las secuelas. . Fisioterapia
- Bernabeu Guitart M. ( 2002). Disfagia neurógena: Evaluación y tratamiento. . Fundació Institut Guttmann. Institut Universitari UAB
Clavé, P, Verdaguer A, Arreola V. (2005). Disfagia orofaríngea en el anciano. Medicina Clinica
- Bleeckx D. (2004 ). Disfagia. . Madrid: McGraw-Hill Interamericana
- Monge R. (2005). Ejercicios de terapia miofuncional. . Barcelona: Lebón
- West J (2002 ). Fisiología Respiratoria. . Madrid: Editorial Médica Panamericana
- XIII Jornadas de Fisioterapia. ( 2003). Fisioterapia en la articulación témporomandibular.. Universidad Autónoma de Madrid: Madrid
- Asociación Española de Fisioterapeutas. (2003. ). Fisioterapia Orofacial y de reeducación de la deglución. Madrid: Elsevier
- Puyuelo M, Póo P, BAsil C, Le Métayer M. (1996). Logopedia de la parálisis cerebral. Diagnóstico y tratamiento. . Barcelona: Masson
- Zambrana N., Dalva L. ( 1998). Logopedia y ortopedia maxilar en la rehabilitación orofacial. Tratamiento precoz y preventivo. Terapia Miofuncional. . Barcelona: Masson
- Valenza G, González L, Yuste MªJosé. (2005). Manual de Fisioterapia Respiratoria y Cardíaca. . Madrid: Síntesis
- Wilson – Pauwels, Akenson, Stewart, Spacey. (2003 ). Nervios Craneales. En la salud y en la enfermedad. . Madrid: Panamericana
- Castillo Morales, R. (2002). Terapia de Regulacao orofacial. . Sao Paulo: Ediciones Científicas Menon
- Servera E, Sancho J, Zafra MJ. (2003). Tos y enfermedades neuromusculares. Manejo no invasivo de las secreciones respiratorias. Archivos de Bronconeumología
- Sancho J., Vergara Lozano P., González Doniz L. ( 2004). Trastornos de la deglución y neumonía por aspiración en las enfermedades neuromusculares. . Revista Iberoamericana de Kinesiología y Fisioterpia. Madrid: Elsevier

Bibliografía complementaria - López C, Marcos JM, Omenedes PA, Herrero P. ( 2005). Adaptación fisoterapéutica de una ayuda técnica en una niñas con parálisis cerebral. Beneficios de dicha adaptación.. Fisioterapia
- Barroso LA, García LA. ( 2003). Experiencia en educación terapéutica sobre las disfunciones de la alimentación con alumnos de un colegio de educación especial. Fisioterapia
- Rodríguez B, Mesa J, Paseiro G, González L. Síndromes posturales y reeducación postural en los tra ( 2004). Síndromes posturales y reeducación postural en los trastornos temporomandibulares.. Revista Iberoamericana de Fisioterapia y Kinesiología
- Nuñez F., Maldonado M., Suárez C. (2000. ). Cuidados y Rehabilitación del paciente traqueostomizado. . .Oviedo: Servicio de publicaciones Universidad de Oviedo.
- Winstock A (2005). Eating and drinking dificultéis in children A guide for practicioners. . Liverpool: Speechmark Publishing
- Viñas S., Amado ME, Escribao M, Fernández A, Riveiro S, Patiño S. (2004). Tratamiento fisioterápico de las alteraciones posturales y los reflejos orales en la parálisis cerebral infantil y otras alteraciones neurológicas. Ayudas técnicas para la alimentación. . . Fisioterapia
- Pérez de la Cruz S (2007). Tratamiento y evaluación de las deficiencias motoras en el aula.. Revista Iberoamericana de Fisioterapia y Kinesiología


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Rehabilitación do aparato bucofonador e da deglución/652G04035

Materias que continúan o temario
Anatomía dos órganos da audición e a linguaxe/652G04001
Fisioloxía dos órganos da audición e a linguaxe/652G04006
Patoloxía da audición. voz e deglución/652G04015
Alteracións de base neurolóxica e anatómica/652G04021

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías