Datos Identificativos 2012/13
Asignatura (*) Liderazgo e Habilidades Directivas Código 760492017
Titulación
Mestrado Universitario en Xestión e Dirección Laboral (Plan 2011)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 6
Idioma
Castelán
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
Rolon Varela, Jose Maria
Correo electrónico
j.rolon@udc.es
Profesorado
Clemente Diaz, Miguel
Rolon Varela, Jose Maria
Romay Martínez, José
Correo electrónico
miguel.clemente@udc.es
j.rolon@udc.es
jose.romay@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias da titulación
A8 Adquirir coñecementos para unha idónea organización laboral nos cadros de persoal.
A10 Seleccionar as opcións estratéxicas de Recursos Humanos máis acomodadas á contorna multidisciplinar da empresa.
A11 Elaborar planes de Recursos Humanos, coherentes co obxectivo a acadar.
B1 Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
B2 Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas novas ou pouco coñecidas dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B3 Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vencelladas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
B4 Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións (e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan) a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades.
B5 Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en gran medida autodirixido ou autónomo.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.

Resultados de aprendizaxe
Competencias de materia (Resultados de aprendizaxe) Competencias da titulación
Adquirir coñecementos para unha idónea organización laboral nos cadros de persoal. AP8
Seleccionar as opcións estratéxicas de Recursos Humanos máis acomodadas á contorna multidisciplinar da empresa. AP10
Elaborar planes de Recursos Humanos, coherentes co obxectivo a acadar. AP11
Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación. BP1
Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas novas ou pouco coñecidas dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo. BP2
Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vencelladas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos. BP3
Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións (e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan) a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades. BP4
Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en gran medida autodirixido ou autónomo. BP5
Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro. CM2
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. CM4

Contidos
Temas Subtemas
1. INTRODUCCIÓN.
2. EL MANDO A LO LARGO DE LA HISTORIA.
3. CONCEPTO DE LIDERAZGO
4. DIRIGIR vs. LIDERAR.
5. LA EFICACIA EN EL LIDERAZGO.
6. EL ESTUDIO DEL LIDERAZGO DESDE LA PSICOLOGÍA SOCIAL.
7. EL ENFOQUE PERSONALISTA: LAS TEORÍAS DE LOS RASGOS.
8. LOS ENFOQUES CONDUCTUALES: LOS ESTILOS DE LIDERAZGO. 8.1. Los estilos clásicos de dirección basados en la autoridad: las investigaciones de Lewin.
8.2. Los estudios de la Universidad de Ohio.
8.3. Los estudios de la Universidad de Michigan.
8.4. La malla o rejilla gerencial, de Blake y Mouton.
8.5. Los estilos X e Y, de McGregor.
9. LOS ENFOQUES SITUACIONALES. 9.1. El modelo de la contingencia, de Fiedler.
9.2. El modelo del liderazgo situacional, de Hersey y Blanchard.
9.3. La teoría de la trayectoria-meta, de House.
9.4. La teoría de la decisión normativa, de Vroom, Yetton y Jago.
9.5. El modelo de Tannenbaum.
10. LOS NUEVOS ENFOQUES. 10.1. El "Nuevo liderazgo".
10.1.1. Liderazgo transformacional y transaccional.
10.1.2. Liderazgo visionario.
10.1.3. Liderazgo carismático.
10.2. El "Superliderazgo".
10.3. Liderazgo trascendente.
11. LIDERAZGO EMOCIONAL. 11.1. El modelo de Goleman, Boyatzis y McKee.
11.2. El modelo de Mayer y Salovey.
12. HABILIDADES DIRECTIVAS. 12.1. Habilidades de comunicación:
- Presentaciones.
- Entrevistas.
- Reuniones.
- Debates.
12.2. Motivación.
12.3. Toma de decisiones y solución de problemas.
12.4. Gestión de conflictos y negociación.
12.5. Gestión de equipos de trabajo.
12.6. Gestión del estrés.
12.7. Gestión del tiempo.
12.8. Competencia emocional.
12.9. Optimismo y felicidad en el trabajo: engagement y flow.
12.10. Coaching.

Planificación
Metodoloxías / probas Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Presentación oral 4 8 12
Mesa redonda 2 2 4
Recensión bilbiográfica 0 6 6
Portafolios do alumno 0 6 6
Sesión maxistral 40 80 120
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Presentación oral Intervención inherente aos procesos de ensino-aprendizaxe baseada na exposición verbal a través da que o alumnado e profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica.
Mesa redonda Técnica de dinámica de grupos en que un grupo de especialistas nun tema, que teñen puntos de vista diverxentes ou contraditorios, levan a cabo unha discusión diante dun grupo coordinados por un moderador.
Recensión bilbiográfica A recensión bibliográfica supón un proceso de lectura crítica dun libro, dun artigo, dunha tese ou dunha comunicación a un congreso. Como tal proceso comprende a lectura da obra, a análise do seu contido e unha crítica e valoración da mesma en relación á literatura existente sobre o tema. Unha recensión non supón un resumo da obra, nin unha mera análise do contido, pois o que lle outorga sentido e dimensión académica científica é a crítica que merece a xuízo do autor da recensión, en relación a outras obras coñecidas do mesmo ámbito ou en relación a súa propia experiencia.
Portafolios do alumno É unha carpeta ou arquivador ordenado por seccións, debidamente identificadas ou etiquetadas, que contén os rexistros ou materiais produto das actividades de aprendizaxe realizadas polo alumno nun período de tempo, cos comentarios e cualificacións asignadas polo profesor, o que lle permite visualizar o progreso do alumno. O portafolios ou carpeta inclúe todo o que fai o alumno, como: apuntes ou notas de clases, traballos de investigación, guías de traballo e o seu desenvolvemento, comentarios de notas, resumes, probas escritas, autoavaliacións, tarefas desenvolvidas, comentarios de progreso do alumno realizado polo profesor, etc.
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso case exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.

Atención personalizada
Metodoloxías
Presentación oral
Descrición
A atención personalizada concíbese como momentos de traballo presencial co profesor, polo que implican unha participación obrigatoria para o alumnado.
A forma e o momento en que se desenvolverá indicarase en relación a cada actividade ó longo do curso según o plan de traballo da asignatura.

Avaliación
Metodoloxías Descrición Cualificación
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso case exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.
30
Presentación oral Intervención inherente aos procesos de ensino-aprendizaxe baseada na exposición verbal a través da que o alumnado e profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica. 40
Mesa redonda Técnica de dinámica de grupos en que un grupo de especialistas nun tema, que teñen puntos de vista diverxentes ou contraditorios, levan a cabo unha discusión diante dun grupo coordinados por un moderador. 10
Recensión bilbiográfica A recensión bibliográfica supón un proceso de lectura crítica dun libro, dun artigo, dunha tese ou dunha comunicación a un congreso. Como tal proceso comprende a lectura da obra, a análise do seu contido e unha crítica e valoración da mesma en relación á literatura existente sobre o tema. Unha recensión non supón un resumo da obra, nin unha mera análise do contido, pois o que lle outorga sentido e dimensión académica científica é a crítica que merece a xuízo do autor da recensión, en relación a outras obras coñecidas do mesmo ámbito ou en relación a súa propia experiencia. 10
Portafolios do alumno É unha carpeta ou arquivador ordenado por seccións, debidamente identificadas ou etiquetadas, que contén os rexistros ou materiais produto das actividades de aprendizaxe realizadas polo alumno nun período de tempo, cos comentarios e cualificacións asignadas polo profesor, o que lle permite visualizar o progreso do alumno. O portafolios ou carpeta inclúe todo o que fai o alumno, como: apuntes ou notas de clases, traballos de investigación, guías de traballo e o seu desenvolvemento, comentarios de notas, resumes, probas escritas, autoavaliacións, tarefas desenvolvidas, comentarios de progreso do alumno realizado polo profesor, etc. 10
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica

ACOSTA VERA, J.Mª (2008): Dirigir: liderar, motivar, comunicar, delegar, dirigir reuniones. ESIC. Madrid.

ADAIR, J. y REED, P. (2007): No jefes sino líderes: el camino hacia el éxito. 2ª Ed. Fundación Confemetal. Madrid.

ADAIR, J. (2009): Liderazgo y motivación: la regla del cincuenta-cincuenta. Gedisa. Barcelona.

AÉLION, F. (1997): El arte de dirigir. De Baltasár Gracián a Peter Drucker. Gestión 2000. Barcelona.

ALBERONI, F. (2003): El arte de liderar. Gadisa. Barcelona.

ALONSO PUIG, M. (2004): Madera de líder. Claves para el desarrollo de las capacidades de liderazgo. Empresa Activa. Barcelona.

ÁLVAREZ ARCE, J.L. (2007): Haciendo de la necesidad virtud: cómo aprovechar la experiencia directiva. Círculo de empresarios. Madrid.

ÁLVAREZ DE MON PAN DE SORALUCE, S. (2001): Paradigmas del liderazgo. Claves de la dirección de personas. McGraw-Hill. Madrid.

AMADOR LEÓN, R. (2002): El líder y la cultura organizacional. Su incidencia en la eficacia de la empresa. Univ. de Las Palmas de Gran Canaria. Las Palmas de G.C.

AROZENA, L.A. (1975): El maquiavelismo de Maquiavelo. Seminarios y Ediciones. Madrid.

BADARACCO, J.L. (2006): Liderando sin hacer ruido con excelentes resultados. Deusto. Bilbao.

BENNIS, W. (2008): Transparencia: cómo los líderes forjan una cultura de la sinceridad. Alienta. Barcelona.

BENNIS, W. y NANUS, B. (2008): Líderes: estrategias para un liderazgo eficaz. Paidós. Barcelona.

BENNIS, W.; SPREITZER, G.M. y CUMMINGS, T.G. (2002): El futuro del liderazgo. Los pensadores más brillantes de hoy escriben para los directores de mañana. Deusto. Bilbao.

BLANCHARD, K. (2007): Liderazgo de máximo nivel: la clave de una organización de alto rendimiento. Granica. Barcelona.

BLANCHARD, K. y MILLER, M. (2005): El secreto de lo que los grandes líderes saben y hacen. Granica. Barcelona.

BOOHER, D. (2008): La voz de la autoridad: diez estrategias de comunicación que todo líder necesita conocer. McGraw-Hill Interamericana. México.

BOU i BAZA, G. (2004): Movilización y liderazgo para directivos, directores y dirigentes. Pirámide. Madrid.

BOU i BAZA, G. (2004): Liderazgo estratégico para directivos, directores y dirigentes. Pirámide. Madrid.

BOYATZIS, R. y McKEE, A. (2006): Liderazgo emocional. Deusto. Barcelona.

CARDONA LABARGA, J.Mª; CARDONA PATAU, S. y CARDONA PATAU, A. (2006): Liderazgo y gestión por 8 hábitos: del miedo a la confianza. 2ª Ed. Díaz de Santos. Madrid.

CARDONA, P. y GARCÍA-LOMBARDÍA, P. (2007): Cómo desarrollar las competencias de liderazgo. 3ª Ed. Eunsa. Pamplona.

CHAMPY, J. y NOHRIA, N. (2001): Ambición. Los secretos de los grandes líderes. Gestión 2000. Barcelona.

CONGER, J.A. (1991): El líder carismático. Un modelo para desarrollar cambios organizacionales exitosos. McGraw-Hill. Bogotá.

COVEY, S.R. (2007): Los 7 hábitos de la gente efectiva. La revolución ética en la vida cotidiana y en la empresa. Paidós. Barcelona.

COVEY, S.R. (2009): El líder interior: cómo transmitir e inspirar los valores que conducen a la grandeza. Paidós. Barcelona.

CUADRADO GUIRADO, I.; NAVAS LUQUE, M. y MOLERO ALONSO, F. (2006): Mujeres y liderazgo: claves psicosociales del techo de cristal. Sanz y Torres. Madrid.

CUBEIRO, J.C. (2001): La sensación de fluidez. Desarrollo del liderazgo en todos los sentidos. 2ª Ed. Prentice Hall. Madrid.

DAFT, R.L. (2006): La experiencia del liderazgo. 3ª Ed. Thomson. México.

DAMANIANO, S. (2011): Implícame: reflexiones inspiradoras para directivos que buscan el compromiso. Gestión 2000. Barcelona.

DE LA FUENTE ANUNCIBAY, R. y DE DIEGO VALLEJO, R. (2008): Estrategias de liderazgo y desarrollo de personas en las organizaciones. Pirámide. Madrid.

DE MANUEL DASÍ, F. y MARTÍNEZ-VILANOVA MARTÍNEZ, R. (2007): Habilidades de comunicación para directivos. 3ª Ed. ESIC. Madrid.

DOLAN, S.L.; MARTÍN, I. y SOTO, E. (2004): Los 10 mandamientos para la dirección de personas. Gestión 2000. Barcelona.

ETLING, A. (2005): Liderazgo efectivo. Trillas. México. / Eduforma. Sevilla.

FERNÁNDEZ AGUADO, F.J. (2000): habilidades directivas. Un método innovador para mejorar la labor directiva. Instituto Superior de Técnicas y Prácticas Bancarias. Madrid.

FERNÁNDEZ ROMERO, A.; AMA. C.; LABRADOR, F.J. y FERNÁNDEZ LÓPEZ, J. (2001): Liderando con emoción: “mapas” para navegar por el liderazgo. Griker. Madrid.

FISHER, R. y SHARP, A. (1999): El liderazgo lateral. Cómo dirigir cuando usted no es el jefe. Gestión 2000. Barcelona.

GALÁN, R. y MONTERO, F. (2008): La empresa según Homer Simpson: una visión muy particular sobre liderazgo, gestión y desarrollo profesional. Gestión 2000. Barcelona.

GARCÍA SAIZ, M. (2010): Aprender a liderar. Paidós. Barcelona.

GARDNER, H. y LASKIN, E. (1998): Mentes líderes. Una anatomía del liderazgo. Paidós. Barcelona.

GASALLA DAPENA, J.Mª (2009): La nueva dirección de personas: la dirección por confianza (DpC). 10ª Ed. Pirámide. Madrid.

GERZON, M. (2007): Liderazgo ante la adversidad: cómo los buenos líderes transforman los conflictos en oportunidades. Deusto. Barcelona.

GLASER, J.E. (2007): El ADN del liderazgo. Centro de Estudios Ramón Areces. Madrid.

GÓMEZ LÓPEZ, E. (2006): El liderazgo ético: un desafío de nuestro tiempo. Gestión 2000. Buenos Aires.

GONZÁLEZ GARCÍA, M.J. (2006): Habilidades directivas. Innovación y cualificación. Málaga.

HARVARD BUSINESS REVIEW (2002): Liderazgo. Deusto. Barcelona.

HARVARD BUSINESS REVIEW (2004): Liderazgo al más alto nivel. Deusto. Barcelona.

HARVARD BUSINESS REVIEW (2004): Desarrollando líderes. Deusto. Barcelona.

HARVARD BUSINESS SCHOOL PRESS (2006): Liderar equipos: una guía práctica para que los equipos de trabajo logren sus metas. Deusto. Barcelona.

HARVARD BUSINESS SCHOOL PRESS (2006): Cómo llegar a ser un líder efectivo. Gestión 2000. Barcelona.

HERSEY, P.; BLANCHARD, K.H. y JOHNSON, D.E. (1998): Administración del comportamiento organizacional. Liderazgo situacional. 7ª Ed. Prentice Hall. México.

HESSELBEIN, F.; GOLDSMITH, M. y BECKHARD, R. (2004): El líder del futuro. Deusto. Bilbao.

HIAM, H. (2006): Perfil de oportunidades de liderazgo (POLO). Editorial Universitaria Ramón Areces. Madrid.

HUERTA MATA, J.J. y RODRÍGUEZ CASTELLANOS, G.I. (2006): Desarrollo de habilidades directivas. Pearson. México.

HUNTER, J. (2003): La paradoja: un relato sobre la verdadera esencia del liderazgo. 12ª Ed. Urano. Barcelona.

ILIE, C. (2011): El ADN de la formación para directivos. Universidad Pontificia Comillas. Madrid.

JAY, A. (2002): Maquiavelo. Lecciones para directivos. Gestión 2000. Barcelona.

KAMP, D. (2004): Marcando las diferencias. Las habilidades directivas clave para el siglo XXI. Gestión 2000. Barcelona.

KOTTER, J.P. (2007): Al frente del cambio: la hoja de ruta del experto mundial en liderazgo del cambio. Empresa Activa. Barcelona.

LOWNEY, C. (2005): El liderazgo al estilo de los jesuitas: las mejores prácticas de una compañía de 450 años que cambió el mundo. Granica. Barcelona.

LUNA AROCAS, R. (2010): El líder no nace, ¡se hace!: viaje hacia el talento. Obelisco. Barcelona.

LUSSIER, R.N. y ACHUA, Ch.F. (2005): Liderazgo. Teoría, aplicación y desarrollo de habilidades. 2ª Ed. Thomson. México.

MAELLA CERILLO, P. (2008): Gestionar con sencillez: mitos y realidades del liderazgo. Profit. Barcelona.

MAJARÍN ANDRÉS, S. (2011): 100 claves para un liderazgo femenino eficiente. Formación Alcalá. Alcalá la Real (Jaen).

MALONE, S.A. (2003): Las habilidades directivas clave. Deusto. Barcelona.

MAQUIAVELO, N. (1983): El Príncipe. Introducción, traducción y notas de Francisco Javier Alcántara. Planeta. Barcelona.

MÁRQUEZ DORSCH, M y BARAT HERNÁNDEZ, J. (2005): Retratos de liderazgo. Claves de éxito de 25 líderes españoles. McGraw-Hill. Madrid.

MAXWELL, J.C. (2007): El ABC del liderazgo. V&R. Buenos Aires.

McENCROE, D. (2010): Cocinando liderazgo. Deusto. Barcelona.

MINTZBERG, H. (1992): El poder en la organización. Ariel. Barcelona.

MITCHELL, S. (2010): Estilos de influencia. Perfil de competencias. Ramón Areces. Madrid.

NEFF, T.J. y CITRIN, J.M. (2006): Ya eres el jefe, ¿y ahora qué?: plan de acción para líderes que empiezan. Gestión 2000. Barcelona.

NEWSTROM, J.W. (2007): Dirección: gestión para lograr resultados. 9ª Ed. McGraw-Hill. México.

NYE, J.S. (2011): Las cualidades del líder. Paidós. Barcelona.

O’NEILL, B. (2003): Cómo evaluar y mejorar su capacidad de liderazgo. Gestión 2000. Barcelona.

PALOMO VADILLO, Mª T. (2008): Liderazgo y motivación de equipos de trabajo. 5ª Ed. ESIC. Madrid.

PASTOR, G. (1982): Síndroeme frío de personalidad sagaz. Psicología Social del maquiavelismo. Universidad Pontificia de Salamanca. Salamanca.

PFEFFER, J. (2008): ¿En qué estarían pensando?: sabiduría poco convencional para directivos. Deusto. Barcelona.

PUCHOL, L. (2010): El libro de las habilidades directivas. 3ª Ed. Díaz de Santos. Madrid.

RAMOS LÓPEZ, M.A. (2005): Mujeres y liderazgo: una nueva forma de dirigir. Universitat de Valencia. Valencia.

RODRÍGUEZ ALCAIDE, J.J. y RODRÍGUEZ ZAPATERO, M. (2006): El liderazgo en la empresa familiar. Cátedra PRASA de Empresa Familiar de la Universidad de Córdoba. Córdoba.

RODRÍGUEZ COMBELLER, C. (2004): Liderazgo contemporáneo. Programa de actualización de habilidades directivas. Universidad de Colima. México.

RODRÍGUEZ VÁZQUEZ, L. (2006): Habilidades directivas y técnicas de liderazgo. Ideaspropias. Vigo.

ROMÁN, J.D. (2004): Nueve habilidades directivas. Libros en red. Negocios, empresa y economía.

RUIZ, M. (2003): La encrucijada del líder. El líder en las organizaciones. Paraninfo. Madrid.

RUIZ, M. (2008): ¿Para qué sirve un líder?: lecciones de liderazgo aplicadas a la empresa, la política y la vida. Díaz de Santos. Madrid.

SÁNCHEZ MENCHOLA, I.D. (2009): Estilos de dirección y liderazgo en las organizaciones: propuesta de un modelo para su caracterización y análisis. Editorial Universidad del Valle. Cali.

SEGARRA, O. (2007): Los quince círculos del autoliderazgo. Gestión 2000. Barcelona.

STEIN, G. (2007): La aventura del liderazgo: el reto de los resultados. 2ª Ed. Gestión 2000. Barcelona.

TICHY, N.M. y BENNIS, W.G. (2010): Criterio: cómo los auténticos líderes toman decisiones excelentes. Paidós. Barcelona.

ULRICH, D. y SMALLWOOD, N. (2008): Marca de liderazgo. LID. Madrid.

URCOLA, J.L. (2008): Dirigir personas: fondo y formas. 5ª Ed. ESIC. Madrid.

VALLS ROIG, A. (2010): Las 12 habilidades directivas clave. Gestión 2000. Barcelona.

VROOM, V.H. y JAGO, A.G. (1990): El nuevo liderazgo. Dirección de la participación en las organizaciones. Díaz de Santos. Madrid.

WHETTEN, D.A. y CAMERON, K.S. (2005): Desarrollo de habilidades directivas. Pearson Educación.

YUKL, G. (2008): Liderazgo en las organizaciones. 6ª Ed. Pearson Prentice Hall. Madrid.

ZENGER, J.H. y FOLKMAN, J. (2008): El líder extraordinario: convirtiendo buenos directivos en grandes líderes. Bresca Profit. Barcelona.

ZENGER, J.H.; FOLMAN, J.R. y EDINGER, S.K. (2009): El líder inspirador: desentrañando los secretos de cómo motivan los líderes extraordinarios. Profit. Barcelona.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías