Teaching GuideTerm
University College of Technical Architecture
  Home | galego | castellano | english | A A |  
Grao en Arquitectura Técnica
 Subjects
  Pathology and Rehabilitation
   Contents
Topic Sub-topic
BLOQUE TEMÁTICO 1. A ACCIÓN RESTAURADORA E REHABILITADORA. O MANTEMENTO

1. A degradación dos edificios e do espazo urbano: a intervención
- O proceso degradatorio
-A intervención: restaurar, rehabilitar e reparar. Diferenzas con conservación e mantemento
- Accións necesarias en calquera intervención

2. A acción restauradora
- O Patrimonio: evolución e modalidades, causas de destrución, ferramentas de protección
- Criterios de intervención en restauración: doutrinas, documentos e cartas internacionais. Restauración activa e pasiva: exemplos. Tipos de intervención
- Organismos xestores

3. A acción rehabilitadora
- A rehabilitación dos edificios: esixencias básicas, actuacións e tipos de intervención; graos e alcance da rehabilitación; criterios da intervención
- A rehabilitación, rexeneración e renovación urbana
- Xestión da rehabilitación
INTERACTIVA 1.1. Análise crítica de diversas actuacións
- Identificación e análise de intervencións no patrimonio arquitectónico con diferentes criterios: información fotográfica.

INTERACTIVA 1.2. INTERVENCIÓN NUN EDIFICIO
Trátase de analizar, dunha forma xeral, a necesidade de intervir sobre un edificio ou conxunto, ou sobre algún elemento significativo, do noso patrimonio construído elixido o alumno.
Analizaranse e describirán para o mesmo, dunha forma xeral, as accións necesarias en calquera intervención:
- Actuacións previas: estudos previos de información sobre o edificio e a súa contorna (históricos, arquitectónicos, urbanísticos, etc.), esbozos, definición métrica do estado actual, fotografías
BLOQUE TEMÁTICO 2. PROCESOS PATOLOGICOS E METODOLOXÍA DE ESTUDO

1. Lesións nos elementos construtivos: físicas (humidade, erosión, sucidade), mecánicas (deformacións, gretas, fisuras, desprendementos, deslizamientos, xiros e asentos, erosións, organismos), químicas (eflorescencias, oxidación e corrosión, organismos, erosión)

2. Os procesos patolóxicos. Factores intrínsecos e extrínsecos que contribúen á deterioración dos materiais : biolóxicos, físico-químicos e mecánicos

3. A metodoloxía no estudo patolóxico: observación, recoñecemento e toma de datos, análises de datos e reconstrución do proceso patolóxico. Identificación de causas e avaliación da magnitude do proceso Informe o diagnóstico. Conclusións. Proposta de actuación.

4. Técnicas de diagnóstico e inspección e ensaios.

Fábrica.Técnicas de diagnóstico e inspección e ensaios. Inspección mediante catas e pozos. Ensaios ou inspeccións non destrutivas e e. destrutivos. Diagnóstico do estado xeral do elemento construtivo: higrómetro, termohigrómetro, auscultación endoscópica e termografía infravermella. Toma de mostras e determinación do contido de humidade. Toma de mostras e determinación do contido de humidade.
Análise de movementos: fisurómetro. Tipos, características e toma de datos

Aplicación de técnicas de inspección en estruturas de madeira: inspección visual, identificación de puntos singulares e técnicas básicas de inspección: xilohigrómetro, calas, t. endoscópocas, punzón, trade, gubia, martelo e termografía infravermella.
E. non destrutivos: arranque de parafusos, pilodyn, resistógrafo, resistencia ao paso da corrente eléctrica, asignación visual de clases resistentes, velocidade de propagación de ondas ultrasónicas, vibracións inducidas e ensaios de elementos estruturais, identificación de especie e probas de carga.

Aceiro. Aplicación de técnicas de inspección non destrutivas: Ensaio de líquidos penetrantes, e. de partículas magnéticas, e. de corrosión e e. de ultrasóns.

Formigón. Ensaios Non destrutivos: determinación do índice de rebote, determinación da velocidade dos impulsos ultrasónicos, medida da velocidade de corrosión e determinación do grao de carbonatación.
Ensaios destrutivos: probetas testemuña e determinación da forza de arrancamiento
INTERACTIVA 2.1 e 2.2. PROCESOS PATOLÓXICOS: ESTUDOS PREVIOS
Trátase de analizar, dunha forma xeral, a necesidade de intervir sobre un edificio ou conxunto, ou sobre algún elemento significativo, do noso patrimonio construído elixido o alumno.
Analizaranse e describirán para o mesmo, dunha forma xeral, as accións necesarias en calquera intervención:
- Actuacións previas: estudos previos de información sobre o edificio e a súa contorna (históricos, arquitectónicos, urbanísticos, etc.), esbozos, definición métrica do estado actual, fotografías
- Estudo construtivo: sistemas construtivos utilizadas

NTERACTIVA 2.3. UTILIZACIÓN E MANEXO DE TÉCNICAS DE DIAGNÓSTICO.
TÉCNICAS DE DIAGNÓTICO DE PROCESOS DE ALTERACIÓN DO FORMIGÓN: Procesos de degradación físico-mecánicos e químicos. Aplicación e uso das diferentes técnicas de estimación da súa resistencia no laboratorio.
Procesos de carbonatación, ataque por ións cloruro e corrosión de armaduras.
Estimación da resistencia do formigón. A Norma UNE-EN 13791: Avaliación da resistencia a compresión in-situ en estruturas e elementos prefabricados de formigón.
Ensaios Non destrutivos: determinación do índice de rebote, determinación da velocidade dos impulsos ultrasónicos, medida da velocidade de corrosión e determinación do grao de carbonatación.
Ensaios destrutivos: probetas testemuña e determinación da forza de arrancamiento
Caso práctico de estimación de resistencia do formigón a través da avaliación conxunta de datos procedentes de ensaios destrutivos e non destrutivos.

INTERACTIVA 2.4. ESTUDIO PATOLÓGICO DE UN EDIFICIO. IDENTIFICACIÓN DE LESIONES Y HUMEDADES SOBRE EL EDIFICIO ELEGIDO.

- Observación, reconocimiento y toma de datos de lesiones en muros o cerramientos, cubierta, instalaciones y estructura de madera.
- Análisis y elección de fichas de toma de datos, que permitan desarrollar una metodología adecuada en el estudio patológico de la estructura
- Representación de lesiones en mapas en plantas, alzados y secciones si fuese necesario: aplicación a diferentes elementos constructivos del edificio: muro de fábrica y estructura de madera
- Representación en planos y documentación fotográfica
- Individualización de las técnicas de inspección y diagnóstico de humedades
Lectura de la documentación
Exposición y entrega de trabajos
BLOQUE TEMÁTICO 3. PROCESOS PATOLOGICOS DE LOS MATERIALES Y ELEMENTOS CONSTRUCTIVOS Y TÉCNICAS DE INTERVENCIÓN I

1. Los procesos de alteración de los materiales porosos.
Propiedades mecánicas y físicas: la estructura de poros
El movimiento del agua dentro de los materiales porosos. El movimiento del agua líquida y el movimiento del agua en forma de vapor
Factores de deterioro: agua, contaminantes atmosféricos, sales solubles y organismoa vivos. Factores intrínsecos a los materiales y factores externos.
Procesos de deterioro: mecánicos (tipo de cargas, concentración de cargas y las dilataciobnes térmicas. El problema de las tracciones en los materiales frágiles), físicos (hielo-deshielo, cristalización de sales), químicos (disolución, hidratación, hidrólisis) y biogeoquímicos. El problema del ácido carbónico y del ácido sulfúrico en los materiales pétreos.

2. El diagnóstico de humedades
Tipos y características: Humedades de capilaridad y de condensación. Causas y patrones de comportamiento
Técnicas y procedimiento de diagnóstico.E no destructivos (NDT) y e. mínimamente destructivos (MDT) Inspecciones visuales: lesiones. Ensayos de monitorización: temperatura y humedad ambiente.
Determinación del contenido de humedad de los materiales. Métodos indirectos. Termografía IR, métodos basados en propiedades eléctricas de los materiales y medida de la HR en perforaciones. Métodos directos: métodos gravimétricos.
Identificación de flujos de agua. Protocolo de toma de datos
Estudio de casos

3. Principios de funcionamiento de las fábricas tradicionales y contemporáneo
Características de los sistemas de fábricas.
Diferencias entre fábricas contemporáneas y fábricas tradicionales.
El papel de los morteros de albañilería: requisitos de sus propiedades
Los muros de sillería y los muros de mampostería: la importancia del revestimiento.
La construcción con barro: tapia, adobe, cob y divisiones interiores: barrotillo, pallabarro y encestado
Evaluación de los morteros de cal, cemento y mixtos en revocos y juntas
Los morteros de barro: propiedades e influencia en el ambiente interior

4. Los procesos de alteración de las rocas.
Naturaleza y características petrogéficas, particularidades de los granitos y técnicas de diagnóstico.
Principales agentes de deterioro: el agua, los contaminantes atmosféricos, las sales solubles y organismos colonizadores. Los procesos de deterioro: p. mecánicos, físicos (hielo-deshielo, cristalización de sales), químicos (disolución, hidrólisis, complejación, hidratación) y biológicos
Los procesos de limpieza y consolidación.
La compatibilidad de los morteros de albañilería. El problema del yeso

5. Los procesos de alteración de la madera.
Procesos de deterioro biótico y abiótico en la madera. Durabilidad natural de la madera. Normativa. Identificación de puntos críticos que se pueden presentar en los diferentes elementos constructivos. La protección frente agentes bióticos y abióticos.

Intervención en estructuras de madera
- Reestructuración de entramados verticales: Sustitución de zonas lesionadas, refuerzos con escuadrías de madera, refuerzos con elementos metálicos, adición de prótesis, creación de secciones mixtas
- Reestructuración de entramados horizontales: sustitución, apuntalamientos, refuerzo con elementos metálicos, adición de prótesis, creación de forjados mixtos madera-hormigón
- Reestructuración de entramados inclinados

Los procesos de alteración de los materiales metálicos.
La corrosión química o ambiental y la corrosión electrolítica. Factores determinantes de la corrosión: humedad, sustancias captadoras de electrones, la conductividad iónica del medio, formación de películas, las heterogeneidades.
La prevención: sistemas de protección. Preparación de superficies y sistemas de pintura recomendados según la agresividad ambiental.

INTERACTIVA 3.1. ESTUDO PATOLÓXICO DUN EDIFICIO. IDENTIFICACIÓN DE LESIÓNS E HUMIDADES SOBRE O EDIFICIO ELIXIDO.

- Observación, recoñecemento e toma de datos de lesións en muros ou cerramentos, cuberta, instalacións e estrutura de madeira.
- Análise e elección de fichas de toma de datos, que permitan desenvolver unha metodoloxía adecuada no estudo patolóxico de estrutúraa
- Representación de lesións en mapas en plantas, alzados e seccións se fose necesario: aplicación a diferentes elementos construtivos do edificio: muro de fábrica e estrutura de madeira
- Representación en planos e documentación fotográfica
- Individualización das técnicas de inspección e diagnóstico de humidades
Lectura da documentación
Exposición e entrega de traballos

INTERACTIVA 3.2. CIRCUÍTO GUIADO POLA CIDADE (establecerase día e hora en horario lectivo)
Circuíto para identificar %ou201Cin situ%ou201D lesiones provocadas por intervencións erróneas por uso de morteiros de cemento en muros e identificar diferentes tipos de lesións que se poden dar no granito

Clasificación e recoñecemento de diferentes tipos de lesións en materiais diversos: pedra, morteiros, madeira.
Lesións e síntomas por perda de material, ganancia ou sucidade, actividade de organismos biolóxicos, lesións da estrutura e humidades.

INTERACTIVA 3.3. UTILIZACIÓN E MANEXO DE TÉCNICAS DE DIAGNÓSTICO.
1. Técnicas non destrutivas para diagnosticar problemas de humidade: termo-higrómetros, cámaras termográficas. Toma de mostras e determinación do contido de humidade
2. Proposta de diagnóstico e identificación de humidades e proposta de intervención para eliminación de humidades
Exposición e entrega de traballos

INTERACTIVA 3.4. ESTUDO PATOLOGICO DUN EDIFICIO. DIAGNÓSTICIO DE PROCESOSO EN MUROS: PEDRA

Lectura da documentación
1. Análise das lesións ou formas de alteración en muros tradicionais de PEDRA identificando os procesos de alteración e os hipotéticos axentes causantes no edificio de estudo. Valorarase a presentación doutros casos de estudo de edificios de pedra que presenten distintos tipos de alteración.
2. Proposta de limpeza e actuación en fachadas pétreas
3. Proposta de diagnóstico e identificación de humidades e proposta de intervención para eliminación de humidades
Exposición e entrega de traballos

INTERACTIVA 3.5. PRÁCTICA NO TALLER
Amasado de morteiros e execución de revocos de cal e varro
Análise e identificación dos diferentes tipos de cal. O ciclo do cal.
O papel das areas no revogo. A importancia da granulometría.

INTERACTIVA 3.6 ESTUDO PATOLOGICO DUN EDIFICIO. DIAGNÓSTICIO DE PROCESOS EN MUROS: MORTEIROS ALBANELARÍA

Lectura da documentación
Análise das lesións ou formas de alteración en muros tradicionais como consecuencia do uso de MORTEIROS INADECUADOS seleccionando edificios con lesións representativas
Entrega de traballos

INTERACTIVA 3.7. ESTUDO PATOLOGICO DUN EDIFICIO. DIAGNÓSTICIO DE PROCESOS EN ESTRUTURA DE MADEIRA

Lectura da documentación
Análise das lesións ou formas de alteración en estruturas de madeira.
- Identificación a partir das lesións no edificio de estudo, dos procesos de alteración e os hipotéticos axentes causantes. Valorarase a presentación doutros casos de estudo de edificios con elementos de madeira que presenten distintos tipos de alteración.
-Identificación da durabilidad natural das especies de madeira na forxado/cuberta do edificio e análise da súa relación coas causas de deterioración

-Describir o estado reformado da estrutura, analizando e describindo o procedemento de intervención nos diferentes elementos que integran a estrutura de madeira/aceiro, a fin de reparar e reforzar as armazóns verticais e inclinadas e os forxados, ou expor a súa substitución. Para iso buscarase información adicional á exposta na bibliografía, en catálogos e empresas especializadas nos traballos de reforzo en estruturas de madeira/aceiro
- Valorar os traballos necesarios para reparar tanto a lesión como a causa que a produciu
- Representar mediante detalles construtivos enlazados, o estado final da estrutura do edificio estudado, unha vez levada a cabo a intervención reparadora

Exposición e entrega de traballos
BLOQUE TEMÁTICO 4. PROCESOS PATOLÓXICOS E TÉCNICAS DE INTERVENCIÓN. ESTRUTURAS PÉTREAS


1. CRITERIOS XERAIS DE LESIÓNS EN ESTRUTURAS

- Introdución á reparación estrutural: causas, intervención e reparación. Medición, análise, descrición e representación en informe. Introdución á reparación estrutural. Proceso de intervención na reparación

2. LESIÓNS ESTRUTURAIS EN CIMENTACIÓN

- Causas, intervención e reparación. Estudos geotécnicos, alteracións do chan, afeccións externas. Tipoloxías de asentos, gretas e fisuras. Recalces e reforzos. Substitucións. Fases na actuación. - Consolidación do chan en rehabilitación

3. Os MOVEMENTOS EN ESTRUTURAS DE FÁBRICAS: MUROS, ARCOS E BÓVEDAS.
- Procedementos de análises: o arco funicular. O coeficiente de seguridade: a liña de pulo e o terzo central
- Intervención en muros: tipos de reparación, substitucións, tipos de reforzos con elementos engadidos, apertura de ocos.

INTERACTIVA 4.1. IDENTIFICACIÓN DE GRETAS E FISURAS EN EDIFICIOS
Realizarase a práctica sobre casos reais de distintos edificios. O alumno exporá e entregará un estudo de lesións variadas de distintos elementos estruturais de diferentes edificios, tratando de cubrir unha ampla tipoloxía de lesións estruturais e materiais, que deberá conter polo menos:
- Descrición do sistema construtivo afectado, elemento, identificación do material, estado do mesmo, descrición da lesión, función afectada, relación con outros elementos construtivos, etc.
- Diagnoses da causa ou posibles causas que puideron producir a lesión e relación con outras lesións, tanto directas como indirectas. Débese indicar a información solicitada da propiedade e usuarios así como lecturas realizadas.
- Describir a solución adoptada para a reparación estrutural describindo o procedemento de intervención. Definir os distintos elementos que a compoñen, as súas características e relacións con outros sistemas construtivos afectados.
- Definir outras actuacións auxiliares. Especificar se se deben adoptar medidas urxentes e indicar cales.
- Cualificar a importancia e perigo da mesma para un uso determinado indicando posibles consecuencias pola non intervención e a repercusión no uso do edificio.
- Definir gráficamente a lesión e representar con detalles construtivos o estado final tras a reparación incluíndo os demais sistemas construtivos afectados.
- Especificar tipo de ensaios a realizar, previos á reparación, durante a mesma e posteriores para comprobacións.

INTERACTIVA 4.2. ESTUDO DE LESIÓN ESTRUTURAL NUN SISTEMA CONSTRUTIVO DE PEDRA
O alumno exporá e entregará un caso real dunha lesión que afecte a un elemento construtivo de pedra. Tratarase coa máxima profundidade técnica e de detalle que sexa posible incluíndo polo menos os seguintes puntos:
- Descrición do elemento construtivo afectado, subsistema, elemento, identificación do material, estado do mesmo, descrición da lesión, función afectada, relación con outros elementos construtivos, etc.
- Diagnoses da causa ou posibles causas que puideron producir a lesión e relación con outras lesións, tanto directas como indirectas. Débese indicar a información solicitada da propiedade e usuarios así como lecturas realizadas.
- Describir a solución adoptada para a reparación estrutural describindo o procedemento de intervención. Definir os distintos elementos que a compoñen, as súas características e relacións con outros sistemas construtivos afectados.
- Definir outras actuacións auxiliares. Especificar se se deben adoptar medidas urxentes e indicar cales.
- Cualificar a importancia e perigo da mesma para un uso determinado indicando posibles consecuencias pola non intervención e a repercusión no uso do edificio.
- Medir e orzar a reparación. Cuantificar o tempo de execución.
- Definir gráficamente a lesión e representar con detalles construtivos o estado final tras a reparación incluíndo os demais sistemas construtivos afectados.
- Especificar tipo de ensaios a realizar, previos á reparación, durante a mesma e posteriores para comprobacións.
BLOQUE TEMÁTICO 5. PROCESOS PATOLÓXICOS E TÉCNICAS DE INTERVENCIÓN. A ENVOLVENTE A súa REHABILITACIÓN ENERXÉTICA

1. O contexto: cambio climático, consumo de energóa e esgotamento de recursos. O "Peakoil".
2. O illamento térmico. Análise do confort higrotérmico. Pontes térmicas, filtracións, condensación, encontros carpintarías. Illamento desde o exterior e illamento desde o interior. Análise de materiais: illamentos sintéticos/a. naturais. Solucións con fardos de palla.
3. A incorporación de recursoso da arquitectura bioclimática. A incorporación de sistemas pasivos.
As estufas de inercia térmica no contexto do medio rural. Outros recursos de caracter autosuficiente: A arquitectura vernácula
4. ESTUDOS DE CASO. Intervencións de rehabilitación enerxética en fachadas e en cubertas
INTERACTIVA 5.1. A ENVOLVENTE DO EDIFICIO. A REHABILITACIÓN ENERXÉTICA
Análise da magnitude do problema enerxético nun edificio de fábrica e a necesidade de illamento para a obtención dun edificio de consumo de nergía case nulo tendo en conta o confort higrotérmico e a necesidade ou non de impermeabilizar, segundo o elemento construtivo de que se trate: fachada-cuberta. Tratarase coa máxima profundidade técnica e de detalle que sexa posible incluíndo polo menos os seguintes puntos:
- Descrición do elemento construtivo afectado, , identificación do material, estado do mesmo, descrición da lesión ou magnitude do problema, función afectada, relación con outros elementos construtivos, etc.
- Diagnoses da causa ou posibles causas. Débese indicar a información solicitada da propiedade e usuarios así como lecturas realizadas.
- Describir e analizar distintas opcións para mellorar o comportamento enerxético. Definir os distintos elementos que a compoñen, as súas características e relacións con outros sistemas construtivos afectados.
- Definir outras actuacións auxiliares.
- Medir e orzar a reparación. Cuantificar o tempo de execución.
- É obrigatorio a realización dunha sección construtiva completa da envolvente do edificio antes e despues da intervención.
- Especificar tipo de ensaios a realizar, previos á reparación, durante a mesma e posteriores para comprobacións.

- Identificación de estratexias pasivas e de autosufucuencia na arquitectura tradicional
BLOQUE TEMÁTICO 6. PROXECTO DE INTERVENCIÓN, MANTEMENTO E IEE

1. IEE INFORME DE AVALIACIÓN DO EDIFICIO
- Estado de conservación. Condicións básicas de accesibilidade. Certificación enerxética. Normativa

2.MANTEMENTO
- Criterios xerais. Custos. Desde o proxecto, documentación do seguimento de obra. O libro do edificio : mantemento preventivo. Plan de mantemento

3.NORMATIVA EN REHABILITACIÓN
- Normas Xerais. Patrimonio, Camiño de Santiago
INTERACTIVA 5.1. REALIZACIÓN DUN INFORME DE AVALIACIÓN DO EDIFICIO OBXECTO DE ESTUDO DURANTE O CURSO E FORMULACIÓN DUN PLAN DE MANTEMENTO.
O alumno exporá e entregará un Informe de Avaliación do Edificio (IEE) obxecto de estudo durante o curso de acordo ao modelo oficial do RDL 7/2015.
Concluirase coa presentación dun plan de mantemento no que deben figurar todas aquelas medidas a levar a cabo no futuro para que o edificio cumpra a función do uso que se lle dará. Farase referencia ás indicacións respecto diso contempladas no CTE e describiranse periodicidades das operacións de mantemento a realizar.
Universidade da Coruña - Rúa Maestranza 9, 15001 A Coruña - Tel. +34 981 16 70 00  Soporte Guías Docentes