Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Literatura Española Medieval Código 613G01022
Titulación
Grao en Español: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Filoloxía Española e Latina
Coordinación
Tato Garcia, Cleofe
Correo electrónico
cleofe.tato@udc.es
Profesorado
Martínez García, Paula
Tato Garcia, Cleofe
Correo electrónico
paula.mgarcia@udc.es
cleofe.tato@udc.es
Web
Descrición xeral Estudo da literatura medieval española nos seus principais autores e obras.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer e aplicar os métodos e as técnicas de análise lingüística e literaria.
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A3 Coñecer as correntes teóricas da lingüística e da ciencia literaria.
A5 Ter un dominio instrumental avanzado oral e escrito da lingua española.
A9 Elaborar textos orais e escritos de diferente tipo en lingua galega, española e inglesa.
A10 Ter capacidade para avaliar criticamente o estilo dun texto e para formular propostas alternativas e correccións.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A14 Ser capaz para identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios e interrelacionar os distintos aspectos destes estudos.
A15 Ser capaz de aplicar os coñecementos lingüísticos e literarios á práctica.
A16 Coñecer a crítica textual e a edición de textos.
A17 Ter un coñecemento avanzado das literaturas en lingua española.
A18 Coñecer a historia e a cultura das comunidades hispanofalantes.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B2 Manexar ferramentas, programas e aplicacións informáticas específicas.
B3 Adquirir capacidade de autoformación.
B4 Ser capaz de comunicarse de maneira efectiva en calquera contorno.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
B8 Apreciar a diversidade.
B9 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
B10 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán/á e profesional.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer os principais autores e obras da literatura medieval española, percibindo as súas características e os elementos que permiten integralos nun mesmo período. A1
A2
A3
A5
A10
A11
A15
A16
A17
A18
B1
B2
B4
B5
B6
B7
B10
C1
C3
C4
C7
Ser quen de analizar e comentar textos significativos do período A1
A2
A3
A5
A10
A11
A14
A15
A16
A17
A18
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B10
C1
C3
C4
C6
C7
Producir textos escritos de distinta extensión e alcance, debidamente redactados e organizados, nos que o estudante demostre a súa capacidade de reflexión crítica e sexa qquen de aplicar os coñecementos sobre literatura e cultura á análise de textos, recurrindo de xeito selectivo, cando é posible (e convinte), ao emprego doutra bibliografía e a recursos accesibles a traveso de internet. A1
A2
A3
A5
A9
A10
A11
A15
A16
A17
B1
B2
B5
B6
B7
B8
B9
B10
C1
C3
C4
C6
C7

Contidos
Temas Subtemas
1. Introdución. Cuestións previas. Características xerais da Idade Media e da literatura medieval española
2. Da lírica tradicional á poesía de cancioneiro
Jarchas e lírica tradicional. Características
A poesía cancioneril: panorama xeral.
Marqués de Santillana: estudo da súa obra
Jorge Manrique: estudo da súa obra
3. A épica medieval española. A épica española e as súas características. Ciclos épicos
Estudo do "Cantar de Mio Cid"
4. O Romanceiro Os romances vellos: o problema da súa orixe. Clasificación, temas, características.
5. Do mester de clerecía ao Libro de Buen Amor O mester de clerecía: problemas, textos e autores.
Gonzalo de Berceo: estudo dos seus "Milagros"
Juan Ruiz e o "Libro de Buen amor": principais problemas.

6. Formas dramáticas e semidramáticas no Medievo. Teatro e espectáculo na Idade Media. Panorama xeral.
O "Auto de los Reyes Magos". Outras producións
7. A prosa na Idade Media Panorama xeral: de Alfonso X ao século XV. Principais tipos prosísticos e evolución.
Don Juan Manuel: estudo do "Libro del Conde Lucanor"
A prosa de fición sentimental: aproximación a Diego de San Pedro e a "Cárcel de amor"

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A3 A5 A10 A11 A17 A18 B5 B7 B10 C7 C4 15 7 22
Proba mixta A1 A2 A3 A5 A10 A11 A15 A16 A17 A18 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B10 C1 C3 C4 C7 3.5 12 15.5
Obradoiro A1 A2 A3 A5 A10 A11 A15 A16 A17 A18 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B10 C1 C3 C4 C7 21 10 31
Traballos tutelados A1 A2 A3 A5 A9 A10 A11 A14 A15 A16 A17 A18 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C1 C3 C4 C6 C7 0 20 20
Lecturas A2 A5 A10 A11 A15 A16 A17 B3 B4 B5 B6 B10 5 52 57
Actividades iniciais A5 A11 A18 B4 B5 B7 B10 0.5 0 0.5
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Nas clases expositivas o ritmo da clase recaerá fundamentalmente na profesora, que tentará ofrecer panoramas xerais sobre as etapas da Idade Media e sobre os distintos ámbitos literarios. A exposición apoiarase sempre na lectura e análise dos textos literarios, e a intervención pertinente dos alumnos que o consideren.
Proba mixta Proba na que se busca que o alumno responda por escrito, de xeito completo e coherente, a preguntas de certa amplitude; valorarase a súa capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.) e espírito crítico. Combinará a teoría e a praxe, de maneira que o estudante aplique as nocións teóricas adquiridas á análise de cuestións referidas aos textos de leitura.
Obradoiro Coa finalidade de aprofundar no estudio das obras, que han ser previamente lidas polos estudantes, combinaranse diversas metodoloxías e probas (exercicios de resumo, solución de problemas, prácticas guiadas, etc.).
Traballos tutelados Traballo tutelado pola profesora da asignatura para promover a aprendizaxe autónoma (versará sobre algún aspecto relacionado co programa). Desenvolverase de acordo coas pautas que se establezan no seu momento e axustarase ás características formais marcadas.
Lecturas As lecturas das obras literarias son o eixo sobre o que pivota esta materia, non so dos textos fundamentais que se estudan, senon tamén de artículos críticos e bibliografía complementaria.
Actividades iniciais Exame dos coñecementos previos relacionados coa materia. Actividades para coñecer as competencias, intereses e motivacións do alumnado. Preténdese obter información relevante que permita artellar unha docencia que favoreza a aprendizaxe eficaz e significativa.

Atención personalizada
Metodoloxías
Lecturas
Traballos tutelados
Proba mixta
Obradoiro
Descrición
O alumno poderá sempre, se for preciso, requerir a atención personalizada do profesor, tanto para resolver dúbidas surxidas na preparación da proba mixta como nas sesións adicadas a obradoiro ou nas lecturas, pero nunca para suplir as explicacións que non teña seguido por ausentarse inxustificaamente da aula. Os traballos tutelados requeriran, polo menos, de dúas titorías coa profesora antes da súa entrega.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A1 A2 A3 A5 A9 A10 A11 A14 A15 A16 A17 A18 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 C1 C3 C4 C6 C7 Na data que a profesora estableza (en razón do avance dos contidos), o estudante debe entregar un traballo escrito no que comentará con certa profundidade algún dos textos breves de lectura, sempre en relación con outros do mesmo autor e/ou xénero literario. Nunha primeira fase, deberá apresentar un esquema e os obxectivos que se propón; seguindo as suxerencias, anotacións e correccións da profesora, elaborará logo formalmente o traballo, que se aterá ás pautas fixadas. Valorarase a correcta presentación e a organización dos contidos, así como que o alumno demostre a comprensión das leituras levadas a cabo (da bibliografía primaria e secundaria), a súa capacidade de reflexión crítica e os resultados ou aportacións do propio traballo. 30
Proba mixta A1 A2 A3 A5 A10 A11 A15 A16 A17 A18 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B10 C1 C3 C4 C7 En cada unha das oportunidades (final de cuadrimestre e xullo), realizarase nas datas oficiais unha proba mixta de carácter teórico-práctico na que se plantexarán varias preguntas centradas na análise de diversos aspectos relacionados coas obras de lectura e nas que o estudante debe aplicar os coñecementos teóricos adquiridos ao tempo que demostra que leu os textos.
50
Obradoiro A1 A2 A3 A5 A10 A11 A15 A16 A17 A18 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B10 C1 C3 C4 C7 Na aula realizaranse diferentes actividades nos obradoiros e algunha delas será obxecto de avaliación
Levaranse a cabo distintas actividades na aula que serán consideradas na avaliación. Así, realizaranse exercicios, en colaboración ou individualmente, nos que os estudantes deben aplicar os coñecementos vistos nas sesións maxistrais, reflexionar sobre aspectos concretos (por escrito ou oralmente), elaborar textos escritos que resuman ou desenvolvan algún tema dos tratados nas sesións expositivas ou na bibliografía... Algunhas desas actividades requiren non so da participación do estudante no obradoiro, senon dun tempo suplementario para elaborar os materiais cando deban ser entregados (tempo contemplado nas horas non presenciais).
20
 
Observacións avaliación

Só se aceptarán traballos e actividades que se entreguen nas datas establecidas, en soporte de papel e seguindo as normas para a entrega de traballos escritos que se precisarán en cada caso. Non se poderá aprobar a materia sen ter unha cualificación mínima de 4 sobre 10 en cada un dos apartados; o estudante recibirá a cualificación "Non Presentado" no caso de que non se presente á proba mixta.
Na segunda oportunidade (xullo), aplicarase o mesmo sistema de avaliación; no exame, que se celebrará na data oficial fixada pola Facultade, está previsto que, ademáis de entregar o traballo tutelado, complementariamente o alumno dea conta do aprendido no obradoiro. O alumno realizará a proba mixta,

Dase por suposta a asistencia ás aulas; aquel estudante que conte con dispensa de asistencia recoñecida debe poñerse en contacto coa profesora ao inicio do curso para establecer
o mecanismo de seguimiento da súa aprendizaxe.

A expresión do estudante nas distintas probas, exercicios e actividades levadas a cabo debe ser a que corresponde a un estudante de terceiro curso do Grao de español (non so se tomará en consideración, por tanto, a corrección ortográfica e gramatical). No caso de que a expresión dos
exercicios e traballos realizados fora da aula non estexa en consonancia coa das probas e exercicios que o estudante realiza en clase baixo o control da profesora, para avaliar a expresión tomaranse como referencia os escritos que aquel elaborou sen axuda externa.


Fontes de información
Bibliografía básica MONTANER FRUTOS, Alberto (ed.) (2011). Cantar de Mio Cid. Madrid, Real Academia Española
PARRILLA, Carmen (1995). Diego de San Pedro, "Cárcel de amor". Barcelona, Crítica
BELTRAN, Vicenç (2013). Jorge Manrique, "Poesía". Madrid, RAE
PÉREZ PRIEGO, Miguel Ángel (1999). Marqués de Santillana, "Poesía lírica". Madrid, Castalia
Di SETEFANO, Giuseppe (ed.) (2010). Romancero. Madrid, Castalia
Son estas as obras completas de lectura obligatoria, ás que se engadirá a selección de textos que facilite a profesora [lírica tradicional, mester de clerecía, "Libro de Buen Amor", prosa histórica, prosa didáctica, teatro, etc.] e artigos críticos.
Bibliografía complementaria CANAVAGGIO, Jean (1994). Historia de la literatura española. Madrid: Gredos
DÍEZ BORQUE, José María (dir.) (1980). Historia de la literatura española. Madrid: Taurus
DEYERMOND, Alan (1995). Historia de la literatura española I. La Edad Media. Barcelona: Ariel
MEREGALLI, Franco (coord.) (1990). Historia de la literatura española. 1. Desde los orígenes al siglo XVII. Madrid: Cátedra
LACARRA, Mª Jesús y Juan Manuel CACHO BLECUA (2012). Historia de la literatura española. I. Entre oralidad y escritura: la Edad Media. Crítica: Barcelona
MENÉNDEZ PELÁEZ, Jesús (1993). Historia de la litertura española. Edad Media. León: Everest
GÓMEZ REDONDO, Fernando (2012). Historia de la prosa de los Reyes Católicos: el umbral del Renacimiento. Madrid: Cátedra
GÓMEZ REDONDO, Fernado (1998-2002). Historia de la prosa medieval castellana. Madrid: Cátedra
RICO, Francisco (coord) (1981). Historia y crítica de la literatura española. Barcelona: Crítica
RICO, Francisco (coord) (1991). Historia y crítica de la literatura española. Edad Media. Primer suplemento. Barcelona: Crítica
LÓPEZ ESTRADA, Francisco (1987). Introducción a la literatura medieval española. Madrid: Gredos
RODRÍGUEZ CACHO, Lina (2009). Manual de Historia de la literatura española. 1. Siglos XIII al XVII. Madrid: Castalia
PEDRAZA JIMÉNEZ, Felipe B. y Milagros RODRÍGUEZ CÁCERES (1981). Manual de literatura española. Edad Media. Pamplona: Cénlit

Ofrécese aquí só a referencia de distintas historias da literatura; para cada tema se entregará un guión e unha bibliografía.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Introdución aos Estudos Literarios/613G01005
Literatura Española/613G01011

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías