Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Definicións e indicadores de acollida, instalación e integración Código 615472201
Titulación
Mestrado Universitario en Migracións Internacionais: Investigación, Políticas Migratorias e Mediación Intercultural
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
 Primeiro Obrigatoria 2
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Socioloxía e Ciencia Política da Administración
Coordinación
Martínez Buján, Raquel
 Correo electrónico
raquel.bujan@udc.es
Profesorado
Martínez Buján, Raquel
 Correo electrónico
raquel.bujan@udc.es
Web http://www.esomi.es
Descrición xeral Nesta materia analizaranse os procesos de integración e exclusión social e laboral da poboación inmigrante en España. O obxectivo principal é aprender a operacionalizar os conceptos de integración e exclusión así como a construción de indicadores que permitan a súa medición. Os obxectivos máis específicos son os seguintes:

- Alcanzar un coñecemento avanzado e crítico sobre as principais teorías e debates académicos actuais arredor dos procesos de integración da poboación inmigrante.

- Coñecer as dimensións da integración no modelo migratorio español. En concreto, farase referencia ao status xurídico, ao acceso á nacionalidade e á inserción no mercado laboral.

- Aplicar as fontes de datos pertinentes para a construción dos indicadores de integración.

Competencias do título
Código Competencias do título
A3 Relativizar e valorar o impacto das migracións internacionais nas sociedades de orixe e destino en función do cambio social que xeran, dos intereses en xogo, e da construcción social das identidades culturais
A6 Dominar as principais fontes de documentación estatística e bibliográfica que lle permita manterse informado e iniciar e programar estudos exploratorios sobre temáticas relacionadas coas migracións internacionais
A7 Coñecer as virtudes e as limitacións das principais fontes e indicadores estatísticos para a descrición dos movementos migratorios en distintos contextos territoriais e na súa evolución temporal
A9 Manexar os conceptos fundamentais no estudo das migracións internacionais
A11 Ter suficiente capacidade de abstracción para presentar o fenómeno migratorio dende unha perspectiva macro-sociolóxica e na súa relación máis ampla coa estrutura social e o mercado de traballo
B1 Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación
B3 Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos
B8 Comunicarse de xeito efectivo nun ámbito de traballo
B10 Traballar de forma colaboradora
B12 Capacidade para interpretar, seleccionar e valorar conceptos adquiridos noutras disciplinas do ámbito social
B13 Capacidade para a aprendizaxe de novos métodos e teorías, que doten dunha gran versatilidade para adaptarse a novas situacións
B15 Capacidade para resolver problemas con iniciativa, toma de decisións, creatividade, razoamento crítico e de comunicar e transmitir coñecementos, habilidades e destrezas
C1 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Identificar as coiunturas sociais, políticas e económicas que mitigan ou enfatizan os procesos de integración e exclusión da poboación migrante. AM3
AM9
AM11
 BM3
BM12
BM13
 CM1
Elaborar indicadores estadísticos para a medición de procesos de integración e exclusión da poboación migrante AM6
AM7
 BM1
BM15
 CM1
CM5
Evaluar políticas públicas orientadas á favorecer a integración do colectivo migrante. AM3
AM9
AM11
 BM3
BM8
BM10
BM12
BM15
 CM1
CM5

Contidos
Temas Subtemas
TEMA 1.-. As dimensións da exclusión no modelo migratorio español
 1.1.- O arraigo social como vía para a integración.
1.2.- As exclusións na política de retorno voluntario.
TEMA 2.- Indicadores de expulsión e integración. 2.1.- Debate académico en torno ao concepto de integración.
2.2.- Elementos que inciden na integración do colectivo inmigrante.
2.3.- Políticas de integración en España. A súa posición no contexto europeo.
TEMA 3.- Los riesgos de exclusión no mercado laboral. 3.1.- A inserción no mercado laboral e o otorgamento de derechos sociais.
3.2.- Fontes de datos para o estudo da inserción laboral da poboación inmigrante.
3.3.- A Enquisa de Poboación Activa y as Altas Laborais á Seguridade Social (diferencias metodolóxicas de ambas fontes).


Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Obradoiro A6 A7 B1 B8 B10 B13 B15 C1 C5 5 10.5 15.5
Discusión dirixida A3 A9 A11 B1 B3 B12 B15 C1 C5 2 4 6
Proba obxectiva A3 A6 A7 A9 A10 A11 B1 B3 B6 B12 B13 B15 C1 C5 1 5.5 6.5
Sesión maxistral A3 A9 A10 A11 B1 B13 C1 C5 6 12 18
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Obradoiro Sesións prácticas nas que os estudantes traballarán cos equipos informáticos baixo a atención personalizada do docente. O obxectivo é aprender a construír e definir indicadores que midan a integración da poboación migrante.
Discusión dirixida Trátase de debates dirixidos pola docente sobre algúns dos temas que contén a materia.
Proba obxectiva Realización dun traballo práctico e teórico que deberá entregarse o día do exame oficial para ser avaliado pola profesora.
Sesión maxistral Exposición oral por parte do profesor dos aspectos fundamentais da materia. As exposicións complementaranse co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes.

Atención personalizada
Metodoloxías
Obradoiro
Descrición
Nos talleres, sempre que o alumno requírao, a profesora irá explicarlle con detalle as funcionalidades do programa informático utilizado ou a forma na que deben realizarse os exercicios indicados.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba obxectiva A3 A6 A7 A9 A10 A11 B1 B3 B6 B12 B13 B15 C1 C5 A avaliación do estudante consistirá na realización dun traballo de análise sobre a integración da poboación inmigrante en España. En concreto, o alumno/a debe interpretar criticamente os resultados das prácticas realizadas en clase e, para iso, valorarase a utilización das lecturas sinaladas no programa. O traballo non debe superar 5 páxinas en letra Times New Roman a 12 puntos e a 1,5 cm de interlineado.
Modalidade non Presencial:La avaliación do estudante consistirá na realización dunha proba oral mediante videoconferencia sobre os contidos impartidos. 		100
 
Observacións avaliación



Fontes de información
Bibliografía básica

BIBLIOGRAFÍA OBLIGATORIA

CACHÓN, L. (2008), “La integración de y con los inmigrantes en España: debates teóricos, políticas y diversidad territorial”, Política y Sociedad, 45(1): 205-235.

LAPARRA, M. y LIZARRONDO, A. (2009), “Las políticas de integración social de inmigrantes en España”, en IZQUIERDO, A. (cood.), El modelo de inmigración y los riesgos de exclusión, Madrid, Fundación FOESSA: 291-324

BIBLIOGRAFÍA RECOMENDADA

Aja, E.; Arango, J.; Oliver, J. (dir.), Inmigración y crisis económica. Impactos actuales y perspectivas de futuro, Barcelona, Edicions Bellaterra.

Aparicio, R. y A. Tornos (2002), El Estado de Bienestar y la Inmigración en España, Madrid, IMSERSO.

Aubarell (dir.), Perspectivas de la inmigración en España, Icaria, Barcelona: 177-204.
Bartolomé, M. y Cabrera, F., (2003), “Sociedad multicultural y ciudadanía: hacia una sociedad y ciudadanía interculturales” en Ciudadanía y Educación, Revista de Educación, nº extraordinario, Ministerio de Educación, Cultura y Deporte: 33-56.

Bauböck, R., (1994), Transnational Citizenship: Membership and Rights in International Migration, Aldershot, Warwick.

Bauman, Z., (2003), “Exclusión social y multiculturalismo” en Claves de Razón Práctica, nº 137: 4-13.

Cachón, L., (2004), “Integración de los inmigrantes a través del trabajo” en Documentación Social, nº 132, enero-marzo: 97-120.

Cortés, L., Menéndez, Mª V. y Navarrete, J., (2004), “La vivienda como factor de integración social en los inmigrantes” en Documentación Social, nº 132, enero-marzo: 97-120.

Dörr, S. & Faist, Th., (1997), “Institutional conditions for the integration of immigrants in welfare states: A comparison of the literature on Germany, France, Great Britain, and the Netherlands” en European Journal of Political Research, Vol. 31, (4): 401-426.

Esping-Andersen, G. (1990), Three Worlds of Welfare Capitalism, Cambridge, Polity Press (edición castellano, 1993, Los tres mundos del Estado del Bienestar, Valencia, Alfons El Magnanim).

Esping-Andersen, G. (1998), The Social Foundations of Postindustrial Economies, Oxford, University Press (edición castellano, 2000, Fundamentos sociales de las economías postindustriales, Barcelona, Ariel).

Garrido, L. y Toharia, L., (2004), “La situación laboral de los españoles y los extranjeros según la Encuesta de Población Activa” en Economistas, nº 99: 74-86.
Garson, J. P. y Thoureau, C., (1999), “Typologie des migrations et analyse de l’intégration” en P. H. Dewitte (dir.), Immigration et intégration. L’état desavoirs, La Découverte, Paris: 15-31.

Giménez, C., (2002), “El planteamiento intercultural y su relación con la ciudadanía y las políticas públicas” en Seminario de Investigación por la Paz, La inmigración, una realidad en España, Centro Pignatelli, Departamento de Cultura del Gobierno de Aragón, Zaragoza: 531-560.

Herrera, E., (1994), “Reflexiones en torno al concepto de integración en la sociología de la inmigración” en Papers (UAB), nº 43: 71-76.

Laparra, M. (2008a), “Inmigración y política social en Europa”, Italian Journal of Social Policy (en prensa).

Laparra, M. y A. Martínez (2008), “Las políticas de integración social de inmigrantes en España”, en IZQUIERDO, A. (coord.), Irregularidad y el modelo migratorio español como palanca de exclusión social de los extranjeros (1985-2005), Madrid, Fundación FOESSA (en prensa).

López Sala, A. M., (2000), “Inmigración, Ciudadanía y Derechos Liberales” en Actas del II Congreso sobre la Inmigración en España. España y las migraciones internacionales en el cambio de siglo, Universidad de Comillas, Madrid.

Martínez, U., (1997), La integración social de los inmigrantes extranjeros en España, Fundación 1° de mayo, Trotta, Madrid.

Navarro, V. (2002), Bienestar insuficiente, democracia incompleta, Madrid, Anagrama.

Noya, F. J., (2003), “Inmigración, mercado de trabajo y Estado de Bienestar” en A. Izquierdo (dir.), Inmigración: Mercado de trabajo y protección social en España, Consejo Económico y Social, Madrid: 45-98.

Oficina Económica del Presidente (2006), Informe Económico, 1996-2006 (extraído en septiembre de 2007 de http://www.la-moncloa.es/NR/rdonlyres/0A0CB2F0-97AB-4F7D 8915136 A678022AE/78630/INMIGRACIONYECONOMIAESPAÑOLA15noviembre.pdf)

Plewa, P. (2009), Voluntary Return Programmes: Could they assuage the effects of the economic crisis?, Working paper, 75, Centre on Migration, Policy and Society, University of Oxford.

Portes, A. y Böröckz, J., (1998), “Migración contemporánea. Perspectivas teóricas sobre sus determinantes y sus modalidades de incorporación” en G. Malgesini (comp.), Cruzando fronteras, Hogar del Empleado, Icaria, Madrid: 43-73.

Pumares, P., (2003), “La inmigración en España: perspectivas desde el territorio” en G.
Secretaría de Estado de Inmigración y Emigración (2007), Plan estratégico de ciudadanía e integración (2007-2010), Subdirección General de Información Administrativa y Publicaciones, Madrid (extraído en septiembre de 2008 de la http://www.aulaintercultural.org/IMG/pdf/plan_estrategico.pdf ).

Zapata-Barrero, R., (2004a), Multiculturalidad e inmigración, Síntesis, Madrid.
Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías