Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) NUTRICIÓN Y FISIOTERAPIA Código 651G01026
Titulación
Grao en Fisioterapia
Descriptores Ciclo Periodo Curso Tipo Créditos
Grado 1º cuatrimestre
Tercero Optativa 6
Idioma
Castellano
Gallego
Modalidad docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Fisioterapia
Coordinador/a
Carballo Costa, Lidia
Correo electrónico
lidia.carballo@udc.es
Profesorado
Carballo Costa, Lidia
Correo electrónico
lidia.carballo@udc.es
Web
Descripción general Cursando esta materia, o alumnado adquirirá os coñecementos precisos sobre os nutrintes básicos e como inflúen, a través da alimentación, nos procesos de saúde e enfermidade.

Competencias del título
Código Competencias del título
A1 Conocer y comprender la morfología, la fisiología, la patología y la conducta de las personas, tanto sanas como enfermas, en el medio natural y social.
A3 Conocer y comprender los métodos, procedimientos y actuaciones fisioterapéuticas, encaminados tanto a la terapéutica propiamente dicha a aplicar en la clínica para la reeducación o recuperación funcional, como a la realización de actividades dirigidas a la promoción y mantenimiento de la salud.
A11 Proporcionar una atención de fisioterapia eficaz, otorgando una asistencia integral a los pacientes.
A12 Intervenir en los ámbitos de promoción, prevención, protección y recuperación de la salud.
B2 Ciencias clínicas.
B6 Proporcionar una atención eficaz e integral.
B7 Intervenir en promoción de salud y prevención de la enfermedad.
B9 Incorporar la investigación científica y la práctica basada en la evidencia como cultura profesional.
B11 Mantener actualizados los conocimientos, habilidades y actitudes.
B15 Mantener una actitud de aprendizaje y mejora.
B19 Mostrar su orientación al paciente/usuario.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C3 Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida.

Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje Competencias del título
Coñecer as bases científicas da nutrición humana. A1
B2
Coñecer e describir os macronutrintes, a súa función, dixestión, absorción e o seu metabolismo básico. A1
B2
Coñecer os requerimentos e as fontes de obtención dos macronutrintes. A1
B2
Coñecer e describir os micronutrintes, a súa función, dixestión, absorción e o seu metabolismo básico. A1
B2
Coñecer os requerimentos e as fontes de obtención dos micronutrintes. A1
B2
B6
B7
Coñecer o papel dos macronutrintes e micronutrintes na prevención e manexo da saúde e a enfermidade. A1
A3
B2
B6
B7
B9
Coñecer os alimentos funcionais e as axudas ergoxénicas e a súa función. A1
A3
B2
B6
B7
B11
B15
Coñecer e describir a síndrome metabólica e a súa implicación en procesos susceptibles de tratamento de fisioterapia A1
A3
A11
A12
B6
B7
Coñecer e describir o papel da alimentación na inflamación en procesos susceptibles de tratamento de fisioterapia. A1
A3
A11
A12
B2
B6
Coñecer os principios básicos da inmunidade, o papel que nela ten o sistema dixestivo e a influencia da alimentación sobre os procesos autoinmunes susceptibles de tratamento de fisioterapia. A1
A3
A11
A12
B2
B6
Coñecer o papel do fisioterapeuta como axente na promoción da saúde. A3
A12
B6
B7
B11
B19
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. C3

Contenidos
Tema Subtema
Tema 1. Conceptos básicos en nutrición. Pirámides de alimentación.

Concepto de pirámide de alimentación.
Historia das pirámides de alimentación.
Evolución das pirámides de alimentación.
Conceptos erróneos.
Pirámide da dieta mediterránea.
Alimentación saudable en persoas sans.
Tema 2. Macronutrintes. Repercusión no sistema musculoesquelético. Hidratos de carbono.
Lípidos.
Proteínas.
Repercusión do consumo de macronutrintes no sistema musculo esquelético.
Tema 3. Micronutrintes. Repercusión no sistema musculoesquelético. Vitaminas.
Minerais e oligoelementos.
Repercusión do consumo de micronutrintes no sistema musculoesquelético.
Tema 4. Outros nutrintes, aditivos e contaminantes. Fitoquímicos secundarios.
Alcohol.
Aditivos.
Prebióticos e probióticos.
Tema 5. Efectos da alimentación sobre a inmunidade. Repercusión en procesos susceptibles de tratamento de fisioterapia. Inmunidade. Conceptos e nocións básicas.
Sistema dixestivo e inmunidade.
Permeabilidade intestinal.
Efectos da alimentación en enfermidades autoinmunes.
Inmunonutrición.
Tema 6. Inflamación e nutrición. Control da inflamación a través da alimentación en procesos susceptibles de tratamento de fisioterapia. Concepto de inflamación.
Relación inflamación-inmunidade.
Relación entre a inflamación e alimentación.
Ácidos graxos e inflamación.
Tema 7. Alimentación na actividade física e deportiva. Requerimentos nutricionais para a actividade física e deportiva.
Alimentación para a prevención de lesións deportivas.
Axudas ergoxénicas.
Tema 8. Optimización da recuperación funcional a través da nutrición nos distintos procesos de fisioterapia. Alimentación en patoloxía tendinosa e ligamentaria.
Alimentación en patoloxía muscular.
Alimentación en patoloxía ósea.
Tema 9. Alimentación en patoloxías susceptibles de tratamento de fisioterapia. Alimentación en patoloxía cardio-respiratoria.
Alimentación en patoloxía neurolóxica e neurodexenerativa.
Alimentación na diabete e outras patoloxías metabólicas.
Alimentación en patoloxía reumatolóxica.
Tema 10. Alimentación na saúde da muller.

Planificación
Metodologías / pruebas Competéncias Horas presenciales Horas no presenciales / trabajo autónomo Horas totales
Análisis de fuentes documentales B11 B15 C1 C3 3 9 12
Prácticas de laboratorio A1 A3 A11 A12 13 13 26
Prueba objetiva A1 A3 A11 A12 B2 B11 B15 1 10 11
Sesión magistral A1 A3 B2 B11 B15 B19 15 30 45
Estudio de casos A1 A3 A11 A12 B2 B6 B7 B9 B19 C1 5 10 15
Presentación oral C1 C3 1 3 4
Trabajos tutelados A1 A3 A11 A12 B2 B6 B7 B9 B11 B15 B19 C1 C3 7 28 35
Actividades iniciales B11 B15 B19 1 0 1
 
Atención personalizada 1 0 1
 
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos

Metodologías
Metodologías Descripción
Análisis de fuentes documentales Utilizaranse documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos.
Prácticas de laboratorio Metodoloxía que permite que os estudantes aprendan efectivamente a través da realización de actividades de carácter práctico, tales como demostracións, exercicios, experimentos e investigacións.
Prueba objetiva Proba escrita composta por preguntas tipo test, cunha única resposta válida.
Sesión magistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Estudio de casos Metodoloxía onde o suxeito se enfronta ante a descrición dunha situación específica que suscita un problema que ten que ser comprendido, valorado e resolto por un grupo de persoas, a través dun proceso de discusión. O alumno sitúase ante un problema concreto (caso), que lle describe unha situación real da vida profesional, e debe ser capaz de analizar unha serie de feitos, referentes a un campo particular do coñecemento ou da acción, para chegar a unha decisión razoada a través dun proceso de discusión en pequenos grupos de traballo.
Presentación oral O alumnado terá que realizar como mínimo (pero poderán ser máis en función dos traballos que se vaian propoñendo en clase) unha presentación oral en clase, para expoñer os resultados do traballo tutelado que realice durante o curso.
Trabajos tutelados O alumnado realizará un traballo de revisión bibliográfica, en principio individual, sobre un tema proposto en clase. O traballo contará coa titorización da profesora para a súa elaboración, destinando tempo presencial das horas de docencia interactiva para a adquisición das destrezas precisas para poder levalo a cabo. O traballo comporáse como mínimo dunha introducción, un apartado de material e métodos, resultados, discusión, conclusións e bibliografía.
Actividades iniciales Actividades que se levan a cabo antes de iniciar calquera proceso de ensino-aprendizaxe a fin de coñecer as competencias, intereses e/ou motivacións que posúe o alumnado para o logro dos obxectivos que se queren alcanzar, vinculados a un programa formativo. Con ela preténdese obter información relevante que permita articular a docencia para favorecer aprendizaxes eficaces e significativos, que partan dos saberes previos do alumnado.
O primeiro día de clase volveranse a tratar os aspectos contidos na guía docente. Do mesmo xeito, antes da realización de calquera dos traballos e actividades propostas aportarase a información precisa.

Atención personalizada
Metodologías
Trabajos tutelados
Descripción
O alumnado será titorizado durante o proceso de aprendizaxe e resolveranse as dúbidas que xurdan durante o mesmo.
A titorización será grupal durante as sesións maxistrais e a aprendizaxe colaborativa. Esta atención grupal estará complementada coa atención individual durante as titorías, xa sexan estas presenciais ou virtuais.

Evaluación
Metodologías Competéncias Descripción Calificación
Prácticas de laboratorio A1 A3 A11 A12 Valorarase a asistencia, a puntualidade, a actitude e a colaboración cos compañeiros, así como a contribución a un clima adecuado durante a clase.
Os coñecementos adquiridos nas prácticas de laboratorio avaliaranse mediante preguntas incluidas na proba escrita no caso do alumnado que se avalíe deste xeito, e a través do estudo de casos non caso do alumnado que se avalíe de xeito continuado.
0
Estudio de casos A1 A3 A11 A12 B2 B6 B7 B9 B19 C1 Metodoloxía onde o suxeito se enfronta ante a descrición dunha situación específica que suscita un problema que ten que ser comprendido, valorado e resolto por un grupo de persoas, a través dun proceso de discusión. O alumno sitúase ante un problema concreto (caso), que lle describe unha situación real da vida profesional, e debe ser capaz de analizar unha serie de feitos, referentes a un campo particular do coñecemento ou da acción, para chegar a unha decisión razoada a través dun proceso de discusión en pequenos grupos de traballo.
As prácticas de laboratorio e parte das interactivas serán avaliadas deste xeito.
10
Presentación oral C1 C3 O alumnado terá que realizar como mínimo unha presentación oral en clase, para expoñer os resultados do traballo tutelado que realice durante o curso. 10
Trabajos tutelados A1 A3 A11 A12 B2 B6 B7 B9 B11 B15 B19 C1 C3 O alumnado realizará un traballo de revisión bibliográfica, en principio individual, sobre un tema proposto en clase. O traballo contará coa titorización da profesora para a súa elaboración, destinando tempo presencial das horas de docencia interactiva para a adquisición das destrezas precisas para poder levalo a cabo. O traballo comporáse como mínimo dunha introducción, un apartado de material e métodos, resultados, discusión, conclusións e bibliografía. 55
Análisis de fuentes documentales B11 B15 C1 C3 Elaborarase un pequeno comentario crítico que conteña os elementos máis relevantes que o alumno extrae da análise de documentos audiovisuais (documentais) ou textuais. 15
Prueba objetiva A1 A3 A11 A12 B2 B11 B15 Proba escrita tipo test cunha soa resposta válida, onde descontarán as respostas incorrectas. Esta proba soamente se aplicará naqueles casos nos que a avaliación contínua do alumnado, composta polas notas dos traballos que se lle irán requerindo ao longo do curso e un mínimo de asistencia e participación na clase, non supere a nota mínima dun cinco (5.0).
Neste caso, a proba obxectiva consituirá o 80% á que haberá que sumar un 20% do traballo tutelado.
0
Sesión magistral A1 A3 B2 B11 B15 B19 Valorarase a asistencia activa, a puntualidade, a actitude proactiva e a colaboración cos compañeiros, así como a contribución a un clima adecuado de aprendizaxe durante a clase. Aleatoriamente, solicitaráse do alumnado que asista una pequeña síntese dunhas liñas sobre os puntos máis importantes expostos en clase. 10
 
Observaciones evaluación

A avaliación será de tipo continuado e a través de traballos de clase, sempre que estes superen os mínimos requerimentos (superen un 5 na avaliación dos mesmos)que se plantexen. De non cumprir estes requerimentos, comunicaráselle ao alumnado afectado este non cumprimento a mediados de decembro e a necesidade de ser avaliado mediante proba obxectiva.

O traballo tutelado será o 55% da nota final.

A análise de fontes documentais será o 15% da nota final.

A presentación oral será o 10% da nota final. 

A avaliación contínua será o outro 20%,  que incluirá o traballo e actividades a realizar durante a docencia práctica, a interactiva e nas sesións maxistrais.

Esíxese un mínimo do 80% de asistencia a clase para poder optar á avaliación contínua e a través dos traballos. De non cumplirse, a proba escrita contará o 80% da nota final, xunto co 20% da nota do traballo tutelado.


A planificación das entregas do/s traballo/s escrito/s será comunicada ao longo das 2 primeiras semanas de clase.


Fuentes de información
Básica Vázquez, Clotilde; De Cos, A. I.; López-Nomdedeu, C (2005). Alimentación y nutrición. Manual teórico-práctico. Madrid: Díaz de Santos
Willett (2001). Eat, drink and be healthy. New York: Free press
Marcos, Ascensión (2011). Inmunonutrición. Madrid: Médica Panamericana
Seignalet, Jean (2004). La alimentación: la 3º medicina. Barcelona: RBA
Tojo Sierra, Rafael; Leis Trabazo, Rosaura (2009). La dieta atlántica. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago
Clark, Nancy (2006). La guía de nutrición deportiva. Badalona: Paidotribo
Lim, Roach (2010). Lo esencial en metabolismo y nutrición. Barcelona: Elsevier
Bellido Guerrero (2006). Manual de nutrición y metabolismo. Díaz de Santos
Serrano-Ríos (2008). Nutrición y alimentación: nuevas perspectivas. Madrid: McGraw-Hill
Biesalski (2007). Nutrición: texto y atlas. Buenos Aires; Madrid: Médica Panamericana
Peckenpaugh, Nancy (2010). Nutrition essentials and diet therapy. Saint Louis: Saunders Elsevier
Gil Hernández, Ángel (2010). Tratado de nutrición. Madrid: Médica Panamericana

Complementária

Proporcionarase xunto cos temas correspondentes


Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente
FISIOLOGÍA/651G01003

Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente
FISIOTERAPIA MANUAL Y OSTEOPÁTICA II/651G01019

Asignaturas que continúan el temario

Otros comentarios


(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías