Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Recursos educativos para a atención á diversidade Código 652511212
Titulación
Mestrado Universitario en Psicopedagoxía
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
 Primeiro Optativa 3
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Digon Regueiro, Alba Patricia
 Correo electrónico
patricia.digon@udc.es
Profesorado
Depalma Ungaro, Renee
Digon Regueiro, Alba Patricia
 Correo electrónico
r.depalma@udc.es
patricia.digon@udc.es
Web
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias do título
A2 Ser capaz de asesorar centros, profesionais, familias e institucións co fin de axudar a resolver problemas educativos e promover a innovación
A4 Capacidade para coordinar, facilitar e impulsar a utilización de medios e recursos didácticos e multimedia favorecedores de atención á diversidade
A5 Planificar a intervención educativa en diferentes contextos, identificando e interpretando as dificultades e trastornos que poidan xurdir no proceso de ensino-aprendizaxe.
A6 Dominar o marco lexislativo que regula o funcionamento das diversas institucións e adoptar un marco teórico de referencia que ampare os criterios de selección dos diferentes instrumentos e estratexias de diagnóstico, intervención e avaliación.
A7 Potenciar a xustiza curricular mediante o uso de estratexias didácticas respectuosas coa diversidade social, cultural e ambiental, analizando criticamente a experiencia histórica de exclusión educativa, e elaborando as adaptacións do currículo que garantan unha perspectiva inclusiva da educación
A8 Deseñar, implementar e avaliar prácticas educativas, programas e servizos que dean resposta ás necesidades das persoas, organizacións e colectivos específicos, promovendo a presenza, participación e éxito de todo o alumnado en contornos educativos e sociolaborais.
A9 Desenvolver estratexias, técnicas e recursos para a prevención, detección e avaliación de necesidades específicas de atención educativa
A12 Comprender a necesidade de incorporar o enfoque de xénero e deseñar propostas de orientación profesional que integren esta dimensión
A15 Coñecer e valorar as competencias que buscan o desenvolvemento do potencial individual, os procedementos que se utilizan para a súa concreción práctica, o contido e nivel de cualificación, así como a necesidade da educación ao longo da vida
B1 Capacidade de creatividade e innovación
B2 Aprender a aprender
B3 Capacidade de resolución de problemas
B4 Capacidade de aplicar coñecementos na práctica psicopedagóxica
B5 Capacidade para expoñer as ideas elaboradas, de forma oral e escrita
B6 Traballar de forma autónoma e con iniciativa
B7 Traballar de forma colaborativa
B8 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional
B10 Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos más amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B11 Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
B12 Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades
B13 Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en gran medida autodirixido ou autónomo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
1.Coñecer e utilizar medios e recursos didácticos para a atención á diversidade tendo en conta perspectivas inclusivas. AP4
AP6
AP7
AP15
 BM1
BM2
BM7
BM10
BM11
BM13
 CM3
CM7
CM8
2. Ser capaz de analizar e avaliar recursos didácticos para a atención ás necesidades específicas de apoio educativo na educación infantil e primaria. AP2
AP4
AP9
AP12
 BM1
BM3
BM7
BM8
 CM2
CM3
CM4
CM6
3. Deseñar recursos dixitais e multimedia para a atención á diversidade. AP5
AP7
AP8
AP15
 BM1
BM2
BM3
BM4
BM5
BM6
BM7
BM12
 CM1
CM3
CM6

Contidos
Temas Subtemas
1. As perspectivas inclusivas e os recursos para a atención á diversidade. 2.1 Diversidade e inclusión educativa.
2.2 Análise de casos e reflexión sobre propostas inclusivas.
2.3 Sitios de referencia sobre recursos para a atención a diversidade.
2. Organización e xestión dos recursos no centro escolar para facilitar a súa disponibilidade e accesibilidade e difundir as bóas prácticas de uso de recursos para a inclusión educativa. 5.1 Ferramentas para a xestión e difusión de recursos para a atención á diversidade.
5.2 Redes de colaboración.
5.3 Entornos personais de aprendizaxe.
3. Selección, análise e avaliación de recursos xa elaborados para a atención á diversidade. 3.1 Modelo de análise de recursos eucativos e para a atención á diversidade.
3.2 Análise e avaliación de recursos multimedia e/ou na rede para a atención á diversidade.
3.3 Apps útiles para a atención a diversidade.
4. Creación, deseño e uso de recursos dixitais para a atención á diversidade. 4.1 Ferramentas dixitais para a creación de recursos multimedia e/ou na rede para a atención á diversidade.
4.2 Ferramentas dixitais para a creación de videoxogos para a atención á diversidade.
4.3 Creación de redes sociais.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Análise de fontes documentais A6 A7 B4 B10 B11 B12 0 6 6
Discusión dirixida B8 C1 C8 4 0 4
Lecturas A2 B13 C2 0 6 6
Prácticas a través de TIC A4 B3 B6 B7 C3 C6 16 0 16
Presentación oral B5 6 0 6
Traballos tutelados A5 A8 A9 A12 A15 B1 B2 C4 15 15 30
Obradoiro A15 C7 3 0 3
Actividades iniciais C3 1 0 1
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Análise de fontes documentais Visualización e análise de presentacións, vídeos, fotos, documentos hipermedia, documentos escritos, etc.
Discusión dirixida Debate sobre as fontes documentais analizadas.
Lecturas Análise de fontes escritas.
Prácticas a través de TIC Creación e análise de recursos para á atención a diversidade.
Presentación oral Explicación aos compañeiros do caso traballado.
Traballos tutelados Elaboración dunha proposta inclusiva na que se utilicen recursos para a xestión, organización e difusión da información, recursos xa elaborados para responder ao caso e se creen recursos propios para responder ao caso.
Obradoiro Participación na clase dunha profesional que traballa no campo da atención á diversidade e utiliza recursos tecnolóxicos na súa práctica.
Actividades iniciais Presentación da materia e os procesos de avaliación.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Prácticas a través de TIC
Descrición
Seguimento da observación, análise, avaliación, deseño e creación dos recursos para atender ao caso elexido.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Discusión dirixida B8 C1 C8 Análise das aportacións dos estudantes baseadas nas lecturas, análise de fontes documentais. 10
Obradoiro A15 C7 Análise das aportacións dos estudantes baseadas no presentado pola profesional. 10
Presentación oral B5 Cada grupo presentará ante os seus compañeiros a proposta levada a cabo no traballo tutelado. 80
 
Observacións avaliación

Esta
materia é presencial. A non asistencia, xustificada o non xustificada,
ao menos o 80% das clases conlevarán a non superación da materia.


Fontes de información
Bibliografía básica

Libros

- AAMR (2004): Definición, clasificación y sistemas de apoyo. Madrid: Alianza Editorial.

- Ainscow, M. (2001). Desarrollo de escuelas inclusivas. Ideas, propuestas y experiencias para mejorar las instituciones escolares. Madrid: Narcea.

- Alcudia, R. et al (2000): Atención a la diversidad. Barcelona: Graó.

-Ansó, R. (2007): Tejiendo la interculturalidad: actividades creativas para el aula. Madrid: La Catarata.

- Area Moreira, M. (2004): Los medios y las tecnologías en la educación. Madrid: Pirámide.

- Area Moreira, M. (2008): Alfabetizaciones y tecnologías de la información y la comunicación. Madrid: Pirámide.

- Arnaiz, P. (2003): Educación inclusiva: una escuela para todos. Málaga: Aljibe.

- Arnot, M. (comp.) (2009): Coeducando para una ciudadanía en igualdad. Madrid: Morata.

-Barton, L. (Comp.) (2008). Superar las barreras de la discapacidad. Madrid, Morata.

- Booth, T. y Ainscow, M. (2002) Índice de inclusión: Desarrollando el aprendizaje y la participación en las escuelas. Versión española dispoñibe en http://www.eenet.org.uk/resources/docs/Index%20Spanish%20South%20America%20.pdf.

- Cabrerizo Diago, J. y Rubio Roldán, M.J. (2007): Atención a la diversidad: teoría y práctica. Madrid: Pearson.

- Carron, J.J (2001): Integración escolar, ¿plataforma para la escuela inclusiva? Madrid: Siglo XXI.

- Dadzie, S. (2004): Herramientas contra el racismo en las aulas. Madrid: Morata.

- East, V. y Evans, L. (2010): Guía práctica de Necesidades Educativas Especiales. Madrid: Morata.

- Echeita, G. (2006): Educación para la inclusión o educación sin exclusiones. Madrid: Narcea.

- Essomba, M.A. (2006). Liderar escuelas interculturales e inclusivas: equipos directivos y profesorado ante la diversidad cultural y la inmigración. Barcelona: Graó.

- García Pastor, C. (2005): Educación y Diversidad. Málaga: Aljibe.

- Gross, J. (2002): Necesidades educativas especiales en Educación Primaria. Madrid: Morata.

- Guiney, D. ,O'Brien, T. y Arribas, F.M. (2003): Atención a la diversidad en la enseñanza y aprendizaje: principios y práctica. Madrid : Alianza

- Hegarty, S. (2004): Aprender juntos: la integración escolar. Madrid: Morata. (4ºedición).

- Harwood, V. (2009): El diagnóstico de los niños e adolescentes problemáticos. Morata.

- Ipland García, J.et al (eds.) (2007): Atención a la diversidad: una responsabilidad compartida. Huelva: Servicio de Publicaciones, Universidad de Huelva. CD-ROM.

- López Melero, M. (2004): Construyendo una escuela sin exclusiones. Málaga: Aljibe.

- Lorenzo Vila, M. C. (2010): La atención a la diversidad. Jaén: Formación Continuada Logoss.

- Marchena, R. (2002): De la integración a una educación para todos. Madrid: CEPE. 

- Martínez Rios, B. (2011). Pobreza, discapacidad, y derechos humanos. Madrid: Cinca.

- Méndez Zaballos, L., Hernádez Castilla, R., & Lacasa, P. (2005). La colaboración creativa ante la excusión de una niña "diferente". Cooperación Educativa, 74, pp. 33-38.

- Ministerio de Educación (2010): Materiales curriculares, integración de las TIC y atención a la diversidad. CD-ROM.

- Molina, S. (2007): Educar en la diversidad. Barcelona: DaVinci.

- Nussbaum, M. (2007): Las fronteras de la justicia.  Consideraciones sobre la exclusión.

Barcelona: Paidós.

-Núñez Mayán Mª Teresa(2008): Da segregación á inclusión educativa. Santiago: Laiovento.

- Palacio, A., e Roñach, J. (2007): Modelo de diversidad: La bioética y los derechos humanos como herramientas para alcanzar la plena dignidad en la diversidad funcional. Madrid: Diversitás.

- Parrilla Latas, A. (2003). La respuesta educativa a la diversidad. Bases pedagógicas de la Educación Especial: manual para la formación inicial del profesorado. Madrid: Biblioteca Nueva.

Pino Juste, M. R. e Domíngez Alonso, J. (2007). Atención á diversidade: O discurso e a práctica. Eduga 51, 77-88.

-Pujolás Maset, P. (2001). Atención a la diversidad y aprendizaje cooperativo. Aljibe. Málaga.

- Rodríguez Rodríguez, J. (Coord.) (2006). Materiais curriculares e diversidade sociocultural en Galicia. Santiago, Concello de Santiago.

-Sánchez Asín,A.(2004): Tecnologías de la información y comunicación para la discapacidad. Aljibe. Málaga.

-Sánchez Montoya, R. (2002): Ordenador y discapacidad. CEPE. Madrid.

-Santiago Delgado, S. (2010): Las nuevas tecnologías en la orientación educativa y en la atención a la diversidad: un enfoque práctico. Almería : Tutorial Formación

- Santos Guerra, M.Á. (1998) Hacer visible lo cotidiano. Madrid: Akal.

-Silva Salinas, S. (2003): Atención a la diversidad : necesidades educativas : guía de actuación para docentes . Vigo : Ideaspropias, 2003

Stainback, S. e Stainback, W. (2001). Aulas inclusivas: Un nuevo modelo de enfocar y vivir el curriculo. Madrid: Narcea.

- Timón Benítez, M. y Hormigo Gamarro, F. (coords.) (2010): La atención a la diversidad en el marco escolar : propuestas de integración para alumnos con necesidades específicas de apoyo educativo. Sevilla : Wanceulen

- VVAA. (2001): Enciclopedia psicopedagógica de necesidades educativas especiales. Aljibe. Málaga.

 Revistas

Australasian Journal of Special Education

British Journal of Special Education

Comunicación y Pedagogía.

Comunicar

Cuadernos de Pegagogía

Educación y diversidad

International Journal of Inclusive Education

International Journal of Special Education

Intersticios: Revista sociológica de pensamiento crítico

Journal of Research in Special Educational Needs

Journal of Special Education Technology

QuadernsDigitals

Pixel Bit

Revista de Educación

Revista de Inclusión Educativa

Revista de Investigación en Educación

Revista electrónica Actualidades Investigativas en Educación

Revista Española de Orientación y Psicopedagogía

Revista Galega de Educación

Revista Iberoamericana de Educación

Revista Latinoamericana de inclusión educativa

Revista nacional e internacional de educación inclusiva

The Journal of Special Education

Bibliografía complementaria

Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Asistencia ás clases, traballo continuo e colaborativo e asistencia a titorías.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías