Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Medio histórico y geográfico de Galicia y su didáctica Código 652G02040
Titulación
Grao en Educación Primaria
Descriptores Ciclo Periodo Curso Tipo Créditos
Grado 2º cuatrimestre
Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Gallego
Modalidad docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Didácticas Específicas
Coordinador/a
Bas López, María Begoña
Correo electrónico
begona.bas@udc.es
Profesorado
Bas López, María Begoña
Correo electrónico
begona.bas@udc.es
Web
Descripción general A materia está orientada ao traballo experimental, activo e vivencial, de cara a descubrir e comprender o medio galego, como un recurso didáctico e como unha fonte versátil de aprendizaxe. Preténdese que o alumnado coñeza, deseñe e experimente con recursos, ferramentas e materiais didácticos que lle sexan de utilidade para a súa formación e para a aplicación no currículo de Educación Primaria.
Preténdese fomentar a creatividade e a autonomía.

Ensáiase, de maneira experimental, a metodoloxía de traballo por proxectos e centros de interese. Asi, a materia vana definindo a propia dinámica do curso e os centros de interese do alumnado, polo que se trata dun programa flexible e aberto.
Realízanse actividades interdisciplinares, obradoiros, saídas culturais, construción activa de temas, etc.

Competencias del título
Código Competencias / Resultados del título
A4 Identificar dificultades de aprendizaje, informarlas y colaborar en su tratamiento.
A5 Conocer las propuestas y desarrollos actuales basado en el aprendizaje de competencias.
A14 Promover acciones de educación en valores orientadas a la preparación de una ciudadanía activa y democrática.
A16 Diseñar, planificar y evaluar la actividad docente y el aprendizaje en el aula.
A17 Conocer y aplicar experiencias innovadoras en educación primaria.
A31 Comprender los principios básicos de las ciencias sociales.
A32 Conocer el currículo escolar de las ciencias sociales.
A33 Integrar el estudio histórico y geográfico desde una orientación instructiva y cultural.
A34 Fomentar la educación democrática de la ciudadanía y la práctica del pensamiento social crítico.
A35 Valorar la relevancia de las instituciones públicas y privadas para la convivencia pacífica entre los pueblos.
A36 Conocer el hecho religioso a lo largo de la historia y su relación con la cultura.
A37 Desarrollar y evaluar contenidos del currículo mediante recursos didácticos apropiados y promover las competencias correspondientes en los estudiantes.
B1 Aprender a aprender.
B3 Aplicar un pensamiento crítico, lógico y creativo.
B4 Trabajar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Trabajar de forma colaborativa.
B6 Comportarse con ética y responsabilidad social como ciudadano y como profesional.
B8 Capacidad para elaborar discursos coherentes y organizados lógicamente.
B9 Capacidad para exponer las ideas elaboradas, de forma oral y en la escrita.
B13 Lectura e interpretación de imágenes.
B14 Capacidad para trabajar en equipo de forma cooperativa, para organizar y planificar el trabajo, tomando decisiones y resolviendo problemas, tanto de forma conjunta como individual.
B15 Capacidad para utilizar diversas fuentes de información, seleccionar, analizar, sintetizar y extraer ideas importantes y gestionar la información.
B21 CB1 - Que los estudiantes hayan demostrado poseer y comprender conocimientos en un área de estudio que parte de la base de la educación secundaria general, y se suele encontrar a un nivel que, si bien se apoya en libros de texto avanzados, incluye también algunos aspectos que implican conocimientos procedentes de la vanguardia de su campo de estudio
B22 CB2 - Que los estudiantes sepan aplicar sus conocimientos a su trabajo o vocación de una forma profesional y posean las competencias que suelen demostrarse por medio de la elaboración y defensa de argumentos y la resolución de problemas dentro de su área de estudio
B23 CB3 - Que los estudiantes tengan la capacidad de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro de su área de estudio) para emitir juicios que incluyan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica o ética
B24 CB4 - Que los estudiantes puedan transmitir información, ideas, problemas y soluciones a un público tanto especializado como no especializado
B25 CB5 - Que los estudiantes hayan desarrollado aquellas habilidades de aprendizaje necesarias para emprender estudios posteriores con un alto grado de autonomía
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C4 Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
C7 Asumir como profesional y ciudadano la importancia del aprendizaje a lo largo de la vida.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje Competencias / Resultados del título
Recoñecer no entorno xeográfico, histórico e cultural galego aqueles recursos metodolóxicos e didácticos mais axeitados para traballar a área do entorno social e cultural galego. B1
B3
B13
B15
B21
B23
Deseñar propostas didácticas sobre o contorno galego dende as perspectivas xeográfica, histórica e/ou cultural, de maneira interrelacionada. A4
A5
A16
A17
A32
A37
B4
B5
B8
B9
B14
B22
B24
C1
C8
Coñecer e comprender algúns temas e momentos principais da evolución histórica de Galicia e a súa relación coa didáctica na Educación Primaria. A31
A32
A33
A34
Coñecer e analizar os contidos referidos ao coñecemento do contorno do currículo de Educación Primaria: a realidade xeográfica, histórica, social e cultural de Galicia como un espazo dinámico. A32
A33
A36
B25
Fomentar actitudes de valoración, respeto e conservación do patrimonio natural, cultural e histórico de Galicia A14
A34
A35
B6
C4
C7

Contenidos
Tema Subtema
Unidade 1: Introdución. - Fundamentos da materia: que obxectivos nos marcamos? cales son os centros de interese?.
- Contidos e metodoloxías: propostas.
- A interdisciplinariedade e o traballo por proxectos na didáctica do medio xeográfico e histórico de Galicia.
Unidade 2. Temas de xeografía física e humana. - O clima, o relevo, a auga, a flora, a fauna.
- A poboación.
- Acción humana no medio.

Unidade 3. Paisaxes naturais, históricas e culturais. - Quue é a paisaxe?
- Iniciación á recolleita de información sobre a paisaxe a partir de imaxes, restos e reconstrucións arqueolóxicas, obras de arte e textos escritos.
- Observacións e análise de paisaxes naturais, históricas e culturais.
- As fontes de información e documentación no entorno.
Unidade 4. Evolución dende os primeiros poboadores de Galicia e as súa relacións noutros contextos universais. - Construíndo a prehistoria e historia de Galicia a través dalgúns períodos seleccionados dende os primeiros poboadores ate a actualidade.
- A vida cotiá dende os primeiros poboadores.
- A Arte e outras manifestacións da comunicación e da creatividade.
Unidade 6. Temas monográficos. - Temas monográficos no discurso da historia e recursos para a didáctica. Nesta unidade trataranse cuestións concretas que ao longo do curso vaian xurdindo, motivadas polo interese que esperten os temas traballados, con especial atención ás propostas didácticas.

Planificación
Metodologías / pruebas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciales y virtuales) Horas trabajo autónomo Horas totales
Actividades iniciales A4 B1 1 6 7
Aprendizaje colaborativo B5 3 9 12
Eventos científicos y/o divulgativos A17 B6 3 9 12
Salida de campo A33 A34 A35 B1 C4 C7 6 18 24
Prueba objetiva A31 A32 B3 B13 1 3 4
Taller A14 A16 A37 B3 B4 B5 B8 B9 B14 B15 B24 B25 C1 C8 15 30 45
Sesión magistral A5 A31 A32 A33 A36 B21 B22 B23 6 0 6
 
Atención personalizada 2 0 2
 
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos

Metodologías
Metodologías Descripción
Actividades iniciales Periodica e sistematicamente faranse debates e discusións de ideas previas sobre a motivación, interese e coñecementos con respecto á planificación e desenvolvemento da materia.
Aprendizaje colaborativo Organización en pequenos grupos para traballar conxuntamente na resolución de tarefas sobre temas que xordan da dinámica da propia materia e temas propostos pola profesora.
Eventos científicos y/o divulgativos Realizarase algunha actividade tipo encontro, conferencia, charla, pequeno curso nas que o alumnado terá a oportunidade de actualizar os seus coñecementos e coñecer experiencias relacionadas co ámbito da materia.
Salida de campo Estas actividades permiten desenvolver as capacidades relacionadas coa observación directa cara á recollida de información do medio xeográfico e histórico galego para a percepción do seu potencial educativo e formador.
Son saídas concibidas para o coñecemento do medio cultural no seu máis amplo ámbito, por medio da aprendizaxe directa.
As saídas poderán ser a contornos naturais de interese xeográfico, exposicións, museos, xacementos e centros do patrimonio, e teranse en conta as posibilidades e oportunidade para a súa realización.
Prueba objetiva Ao ser unha materia de marcado carácter experimental, didáctico e de traballo colaborativo, realizarase un exercicio simple para que cada alumna/o responda de maneira individual a cuestións traballadas.
Taller Están concebidos como ensaios de experimentación de traballo por proxectos.
Dado o carácter didáctico da materia, os obradoiros son de grande interese e son o núcleo central. Materialízanse en debates, exposicións, etc., deseñados e desenvolvidos polo alumnado guiado pola profesora.
Sesión magistral As explicacións teóricas referiranse ós contidos básicos que forman a estrutura de cada tema, cunha orientación didáctica principalmente. Realizarase co apoio de documentación específica e terá especial incidencia na metodoloxía e na práctica para a didáctica do medio histórico e xeográfico.

Atención personalizada
Metodologías
Aprendizaje colaborativo
Taller
Descripción
O traballo colaborativo e os obradoiros terán un seguimento personalizado para garantir o cumprimento dos obxectivos e prazos así como para resolver dúbidas.

Evaluación
Metodologías Competencias / Resultados Descripción Calificación
Aprendizaje colaborativo B5 Ao longo do curso realizaranse actividades e traballos que serán avaliados como grupo e individualmente. 20
Eventos científicos y/o divulgativos A17 B6 A asistencia será obrigatoria e as alumnas e alumnos realizarán comentarios escritos acerca das actividades. 10
Prueba objetiva A31 A32 B3 B13 Ao ser unha materia flexible que se vai construíndo segundo os centros de interese do alumnado guiado pola profesora, e de marcado carácter experimental, esta proba é un exercicio simple a modo de resumo individual do traballado durante o curso. 10
Taller A14 A16 A37 B3 B4 B5 B8 B9 B14 B15 B24 B25 C1 C8 O deseño, planificación e desenvolvemento dos obradoiros requiren unha participación activa do alumnado.
Valorarase a actitude, dedicación, implicación e creatividade.
30
Salida de campo A33 A34 A35 B1 C4 C7 A asistencia será obrigatoria e puntuará a participación activa, así como nas tarefas previas e posteriores ás mesmas. 30
 
Observaciones evaluación

Terase en conta a participación activa e dedicación, ademais da adquisición dos coñecementos propios da materia.


Fuentes de información
Básica Carballo, X. ((2007)). Arqueoloxía de Galicia. Itinerarios polo pasado.. Vigo: Nigra Trea
AA.VV. ((1999)). Atlas histórico de Galicia.. Vigo: Nigra Trea
Aldrey Vázquez, J.A., Lois González, R.C. ((2010)). Breve Xeografía de Galicia. Vigo: A Nosa Terra
Mariño, X.R. & González, X.M. ((2010)). Diccionario de etnografía e antropoloxía de Galiza.. Vigo: Nigratrea.
Cooper, H. ((2002)). Didáctica de la historia en la enseñanza infantil y primaria. Madrid: MEC-Morata
Andrade Cernadas, J.M. ((1995)). Didáctica de la Hª de Galicia. Tosoxoutos
Armas Castro, X. coord. ((2002)). Ensinar Historia de Galicia.. Santiago: ICE
Torres Santomé, J. et al., ((2002)). Ensinar historia de Galicia. Aspectos historiográficos e didácticos.. Santiago: Universidade
Pérez Alberti, A. ((2008)). Espacios naturales de Galicia.. Lundwerg
AA.VV. ((1991-2008)). Galicia. Proxecto Hércules.. A Coruña: Hércules Editorial.
Castro, X. ((2007)). Historia da vida cotiá en Galicia. Vigo: NigraTrea
Villares, R. ((2004)). Historia de Galicia.. Vigo: Galaxia
Villares, R., Armas, J., et al ((1990)). Historia de Galicia. Textos y materiales para su historia.. Barcelona: Crítica
Rodríguez Troncoso, M. ((2005)). Historia dunha aldea galega. Coas mans encol do lume.. Vigo: Ir Indo
Egan, K. ((1991)). La comprensión de la realidad en la educacióninfantil y primaria.. Madrid: Morata
Egan, K. (2010). Leearning in depth.. Chicago: The University of Chicago Press
Pazo Labrador, A. X. ((2007)). Nocións básicas de xeografía xeral física para mestres: as consecuencias xeográficas dos procesos naturais.. Vigo: Universidade
Méndez Fernández, L. ((2000)). Por que se chama así este sitio. Santiago: Lea

Segundo avance o curso, iranse proporcionando outras fontes de información, ademais das bibliográficas que se irán incrementando.

Iranse incorporando artigos de revistas de autores como J. Prats, J. Santacana, J.M. Cuenca, F.X. Hernàndez, etc., publicados en revistas de didáctica das ciencias sociais e revistas de experiencias didácticas.



Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente

Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente

Asignaturas que continúan el temario

Otros comentarios

  Trátase dunha materia que se realizará principalmente cunha metodoloxía activa, na que a propia dinámica do curso irá sinalando os centros de interese do alumnado e, en base a estes, iranse concretando temáticas e actividades a realizar. Así, é necesaria a asistencia e participación activa tanto nas sesións maxistrais como nas sesións interactivas e en todas as actividades desenvolvidas no contexto da materia.



(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías