Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Restauración y Reutilización de Edificios Código 670001329
Titulación
Arquitecto Técnico en Execución de Obras
Descriptores Ciclo Periodo Curso Tipo Créditos
1º y 2º Ciclo Anual
Tercero Optativa 6
Idioma
Castellano
Gallego
Modalidad docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Construcións Arquitectónicas
Coordinador/a
Correo electrónico
Profesorado
Correo electrónico
Web
Descripción general OBJETIVOS DE LA ASIGNATURA: Obtener una visión global de la problemática que presenta la
restauración en los edificios monumentales y de carácter histórico-artístico, con posibles soluciones. Dar a
conocer las diversas circunstancias que acompañan a la rehabilitación y las técnicas a utilizar en todos los
elementos constructivos afectados por ella. Propuesta, de conformidad con la legislación vigente, para
habilitar de nuevo edificios y darle un uso social o individual.

Competencias del título
Código Competencias del título
A4 Conocer las técnicas y procesos de restauración, rehabilitación, acondicionamiento, patología, mantenimiento y conservación de los edificios en general y en particular aquellos específicos del patrimonio cultural constituido por la arquitectura popular e histórica gallega.
A5 Conocer la evolución histórica de los materiales, tecnologías, procedimientos, métodos, sistemas y elementos constructivos.
A6 Conocer y aplicar los distintos sistemas de representación así como las técnicas y procedimientos de expresión gráfica aplicados a la edificación y a las construcciones arquitectónicas.
A24 Planificar y gestionar la conservación, mantenimiento, explotación y uso del edificio así como la inspección técnica del mismo.
B1 Capacidad de análisis y síntesis.
B5 Capacidad para la resolución de problemas.
B6 Capacidad para la toma de decisiones.
B7 Capacidad de trabajo en equipo.
B10 Habilidades en las relaciones interpersonales.
B12 Razonamiento crítico.
B13 Compromiso ético.
B14 Aprendizaje autónomo.
B16 Capacidad de aplicar los conocimientos en la práctica.
B17 Creatividad e innovación.
B21 Motivación por la calidad.
B22 Sensibilidad hacia temas de seguridad laboral, accesibilidad, sostenibilidad y medioambiente.
B26 Capacidad de razonamiento, discusión y exposición de ideas propias.
B27 Capacidad de comunicación a través de la palabra y de la imagen.
B30 Sensibilidad hacia temas relacionados con la protección, conservación y puesta en valor del patrimonio cultural y arquitectónico.
C6 Valorar críticamente el conocimiento, la tecnología y la información disponible para resolver los problemas con los que deben enfrentarse.

Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje Competencias del título
B6 Capacidade para a toma de decisións. B6
B1 Capacidade de análise e síntese. B1
B5 Capacidade para a resolución de problemas. B5
A24 Planificar e xestionar a conservación, mantemento, explotación e uso do edificio así como a inspección técnica do mesmo. A24
A5 Coñecer a evolución histórica dos materiais, tecnoloxías, procedementos, métodos, sistemas e elementos construtivos. A5
A4 Coñecer as técnicas e procesos de restauración, rehabilitación, acondicionamento, patoloxía, mantemento e conservación dos edificios en xeral e en particular aqueles específicos do patrimonio cultural constituído pola arquitectura popular e histórica galega. A4
A6 Coñecer e aplicar os distintos sistemas de representación así como as técnicas e procedementos de expresión gráfica aplicados á edificación e ás construcións arquitectónicas. A6
B12 Razoamento crítico B12
B13 Compromiso ético. B13
B14 Aprendizaxe autónomo. B14
B16 Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica. B16
B17 Creatividade e innovación B17
B21 Motivación pola calidade. B21
B22 Sensibilidade cara a temas de seguridade laboral, accesibilidade, sustentabilidade e medioambiente. B22
B26 Capacidade de razoamento, discusión e exposición de ideas propias. B26
B27 Capacidade de comunicación a través da palabra e da imaxe. B27
B30 Sensibilidade cara a temas relacionados coa protección, conservación e posta en valor do patrimonio cultural e arquitectónico. B30
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
B10 Habilidades nas relacións interpersoais B10
B7 Capacidade de traballo en equipo. B7

Contenidos
Tema Subtema
1. PATRIMONIO HISTÓRICO Y TEORÍA DEL RESTAURO
1.1. INTRODUCCIÓN Y GENERALIDADES.
1.2. TEORÍA E HISTORIA DE LA RESTAURACIÓN ARQUITECTÓNICA.
1.2.1. TEORÍAS DE LA RESTAURACIÓN (SIGLO XIX):
1.2.2. LA RESTAURACIÓN EN ESPAÑA (SIGLO XX):
1.2.3. CRITERIOS ACTUALES: LA TEORÍA DE LA RESTAURACIÓN DE CESARE BRANDI.
1.2.4. PROYECTOS CONTEMPORÁNEOS DE TRASCENDENCIA
1.3. BIENES DE INTERÉS CULTURAL.
1.3.1. CONCEPTO DE BIEN DE INTERÉS CULTURAL
1.3.2. TIPOS DE BIENES DE INTERÉS CULTURAL
2. LA PROTECCIÓN DEL PATRIMONIO HISTÓRICO 2.1. CRITERIOS DE PROTECCIÓN DEL PATRIMONIO.
2.2. NORMATIVA LEGAL DE PROTECCIÓN DEL PATRIMONIO
3. LA REHABILITACIÓN. CRITERIOS BÁSICOS. 3.1. CUESTIÓN DE DEBATE: ¿CONSERVAR O USAR LAS PIEDRAS?

4. LA INTERVENCIÓN ARQUITECTÓNICA. 4.1. LA INTERVENCIÓN ARQUITECTÓNICA. CUESTIONES PREVIAS.
4.1.1. METODOLOGÍA PREVIA. EL ANÁLISIS: ESTUDIO INTEGRAL DEL EDIFICIO O CONJUNTO.
4.1.2. LA SÍNTESIS: CRITERIOS Y OBJETIVOS DE LA INTERVENCIÓN.
5. TÉCNICAS CONSTRUCTIVAS DE LA INTERVENCIÓN. 5.1. ANÁLISIS DE LOS SISTEMAS CONSTRUCTIVOS Y MATERIALES DEL EDIFICIO.
5.1.1. EDIFICIOS ANTIGUOS
5.1.2. EDIFICIOS ACTUALES.
5.2. TÉCNICAS DE INTERVENCIÓN
5.2.1. ENFOQUE DEL PROBLEMA A PARTIR DEL ESTUDIO INTEGRAL.
5.2.2. LA ELECCIÓN DE MATERIALES Y SISTEMAS CONSTRUCTIVOS. PROBLEMAS DE COMPATIBILIDAD.
6. MANTENIMIENTO DE EDIFICIOS 6.3. EL MANTENIMIENTO COMO PREVENCIÓN DE LA PATOLOGÍA.
6.4. EXIGENCIAS TÉCNICAS Y LEGALES. EL LIBRO DEL EDIFICIO. LA INSPECCIÓN TÉCNICA DE EDIFICIOS (I.T.E.)
6.5. PLAN DE MANTENIMIENTO EN EDIFICIOS.
6.6. LA REHABILITACIÓN COMO CRITERIO DE CONSERVACIÓN, SOSTENIBILIDAD Y MANTENIMIENTO.
7. ACTUACIONES FORENSES. 7.1. INFORMES, DICTÁMENES Y VALORACIONES DE CONSTRUCCIONES AN-TIGUAS.
7.2. INFORMES SOBRE PATOLOGÍA Y DAÑOS EN LOS EDIFICIOS
7.3. LA DECLARACIÓN DE RUINA: SUPUESTOS TÉCNICOS Y LEGALES. LA RUINA FUNCIONAL.
7.4. EL TÉCNICO Y LA PRUEBA PERICIAL ANTE LOS TRIBUNALES DE JUSTICIA.
8. EL ARQUITECTO TÉCNICO COMO PROFESIONAL DE LA RESTAURACIÓN Y LA REHABILITACIÓN: ATRIBUCIONES Y RESPONSABILIDADES. 8.1. DIRECCIÓN DE LA EJECUCIÓN MATERIAL DE LAS OBRAS DE RESTAURACIÓN Y REHABILITACIÓN.
8.2. INFORMES, DICTÁMENES Y ESTUDIOS PREVIOS.
8.3. EL ESTUDIO PATOLÓGICO
8.4. LA DIRECCIÓN DE LA EJECUCIÓN MATERIAL DE LAS OBRAS.
8.5. EL ARQUITECTO TÉCNICO RESTAURADOR EN LA EMPRESA CONSTRUCTORA

Planificación
Metodologías / pruebas Competéncias Horas presenciales Horas no presenciales / trabajo autónomo Horas totales
Prueba objetiva 6 143 149
 
Atención personalizada 1 0 1
 
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos

Metodologías
Metodologías Descripción
Prueba objetiva PRUEBA ESCRITA

Atención personalizada
Metodologías
Prueba objetiva
Descripción
SE TRATARÁN DE FORMA PERSOLALIZADA LOS PROBLEMAS DE APLICACIÓN DE CONOCIMIENTO A LA TAREA QUE ESTÉ DESARROLLANDO EL ALUMNO GUIANDOLO EN LA CONSECUCIÓN DEL OBJETIVO DE LA ACTIVIDAD.

Evaluación
Metodologías Competéncias Descripción Calificación
Prueba objetiva CONTESTACIÓN A CUESTIONES TEORICAS, PRÁCTICAS. 100
 
Observaciones evaluación
SERÁ OBLIGATORIO LA PRESENTACIÓN DE TODOS LOS TRABAJOS

Fuentes de información
Básica

BIBLIOGRAFÍA.

BASSEGODA, J. Didáctica de la restauración monumental. Primer Congreso del Patrimonio Histórico, Madrid, Adelpha, 1980.

BRANDI, Cesare. Teoría de la restauración. Alianza, Madrid, 1999.

CABALLERO ZOREDA Y OTROS: Curso de mecánica y tecnología de los edificios antiguos. Serv. Publicaciones. Col. Arquitectos. Madrid.

DOMENICO, L. Iniciación la las restauraciones pétreas. La General. Granada.

CESCHI, Carlo. Teoria e storia del restauro. Mario Bulzoni Editore, Roma, 1970.

CONTI, A., Storia del restauro. Milán, 1988

CHOAY, François. La alegoría del patrimonio. Gustavo Gili, Barcelona, 2007.

FERRE, B. Y ALDOMA, EL. Limpieza. Restauración. Mantenimiento.

CAPITEL, Antón. Metamorfosis de monumentos y teorías de la restauración. Alianza, Ma-drid, 1988.

GAYA NUÑO, J.A. La arquitectura española en sus monumentos desaparecidos. Espasa-Calpe, Madrid, 1961

GONZÁLEZ MORENO-NAVARRO, Antoni. El proyecto de restauración. Editorial Munilla-Lería, Madrid, 2003.

GONZÁLEZ-VARAS, Ignacio. Conservación de bienes culturales. Teoría, historia, principios y normas. Cátedra, Madrid, 1999.

GRACIA, Francisco de. Construir en lo construido. la arquitectura como modificación. Ne-rea, Madrid, 1992.

JOKILETHO, Jukka. A. History of Architectural Conservation. Butterworth Heinemann,. ICCROM, Oxford, 1999.

LAMBERINI, Daniela. Teorie e storia del restauro architettonico. Polistampa, Florencia, 2003.

LAZZARINI, L; LAURENZI-TABASSO, M., (1986). Il restauro della Pietra.

MARTÍNEZ JUSTICIA, María José. Historia y teoría de la conservación y restauración artística. Tecnos, Madrid, 2000.MALDONADO RAMOS, Luis; RIVERA GÁMEZ, David;

MILANI Antonio Milani; CALVO Manuel, A. M. (1997) Conservación y restauración: materiales, técnicas y procedimientos: de la A a la Z. Barcelona, Serbal.

MILANI Antonio Milani; CALVO Manuel, A. M. (1997) Conservación y restauración: materiales, MONLEÓN GAVILANES, Pedro: La arquitectura de Juan de Villanueva. El proceso del proyecto. Colegio Oficial de Arquitectos de Madrid: Madrid, 1988. técnicas y procedimientos: de la A a la Z. Barcelona, Serbal.

MUÑOZ COSME, Ildefonso. El proyecto de actuación sobre la arquitectura histórica. Cua-dernos del Instituto Juan de Herrera, Escuela de Arquitectura, Madrid, 2000.

MUÑOZ VIÑAS, Salvador. Teoría contemporánea de la Restauración. Madrid, Síntesis, 2003

NAVASCUÉS, P. La restauración monumental como proceso histórico: el caso español. 1800-1950. Curso de Mecánica y Tecnología de los edificios antiguos. COAM, Madrid, 1987; pp. 285-329;

ORDIERES, I. Historia de la Restauración en España (1835-1936). Ministerio de Cultura, Ma-drid, 1995. PANOFSKY, E. Por qué conservar los edificios históricos. Composición Arquitectónica, nº 2, 1989, pp. 115 y ss.

RIEGL, ALOIS. El culto moderno a los monumentos. Caracteres y origen. Visor, Madrid, 1987.

RIVERA, J. “Restauración arquitectónica...

" TORSELLO, B. Paolo, “La restauración de la arquitectura: cómo…” y RIVERA, J. “Historia de las restauraciones de la Catedral de León”, Universidad de Valladolid, 1993.

“Por qué”, en Loggia, n. 18, Valencia, 2002, págs. 10-17

VELA COSSÍO, Fernando. Los estudios preliminares en la restauración del patrimonio. Mai-rea. Madrid 2005.

TORSELLO, B. Paolo. La restauración de la arquitectura: cómo y por qué. Loggia, n. 18, Va-lencia, 2002, págs. 10-17

DOCUMENTOS DE ÁMBITO INTERNACIONAL

CARTA DE ATENAS sobre la conservación de monumentos de arte e historia. 1931.

CARTA DE VENECIA sobre la conservación y la restauración de los monumentos y los sitios. 1964.

NORMAS DE QUITO, sobre preservación de monumentos. 1967.

CONVENCIÓN PARA LA PROTECCIÓN DEL PATRIMONIO MUNDIAL, CULTURAL Y NATU-RAL. 1972.

DECLARACIÓN DE AMSTERDAM sobre Patrimonio Arquitectónico Europeo. 1975.

CARTA DE CRACOVIA. Principios para la conservación y restauración del patrimonio construido. 2000.

CONVENCIÓN EUROPEA DEL PAISAJE. 2000

MEMORÁNDUM DE VIENA. Patrimonio Mundial y arquitectura Contemporánea. 2005.

Complementária


Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente
Dibujo Arquitectónico/670001114
Construcción I/670001117
Construcción II y III/670001213
Ampliación de Materiais de Construcción/670001221
Construcción IV y V/670001311
Construcción Rural Galega/670001325
Ampliación Construccións Metálicas/670001326
Construcciones Tradicionales Gallegas/670001331
Control da Calidade/670001351

Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente
Construcción IV y V/670001311
Oficina Técnica/670001313

Asignaturas que continúan el temario

Otros comentarios


(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías