Competencias do título |
Código
|
Competencias / Resultados do título
|
A1 |
Recoñecer distintos niveis de organización nos sistemas vivos. |
A4 |
Obter, manexar, conservar e observar especímenes. |
A10 |
Avaliar actividades metabólicas. |
A17 |
Realizar bioensaios e diagnósticos biolóxicos. |
A18 |
Levar a cabo estudos de produción e mellora animal e vexetal. |
A19 |
Analizar e interpretar o comportamento dous seres vivos. |
A21 |
Deseñar modelos de procesos biolóxicos. |
A26 |
Deseñar experimentos, obter información e interpretar os resultados. |
A28 |
Desenvolver e implantar sistemas de xestión relacionados coa Bioloxía. |
A29 |
Impartir coñecementos de Bioloxía. |
A30 |
Manexar adecuadamente instrumentación científica. |
A31 |
Desenvolverse con seguridade nun laboratorio. |
B1 |
Aprender a aprender. |
B2 |
Resolver problemas de forma efectiva. |
B3 |
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo. |
B4 |
Traballar de forma autónoma con iniciativa. |
B5 |
Traballar en colaboración. |
B6 |
Organizar e planificar o traballo. |
B7 |
Comunicarse de maneira efectiva nunha contorna de traballo. |
B8 |
Sintetizar a información. |
B9 |
Formarse unha opinión propia. |
B11 |
Debater en público. |
Resultados de aprendizaxe |
Resultados de aprendizaxe |
Competencias / Resultados do título |
- Adquirir coñecementos básicos para comprender o funcionamento dos animais como un todo integrado, que poden ser de aplicación no manexo de organismos en condicións experimentais, cultivo, produción, etc., así como para valorar a incidencia de posíbeis cambios ambientais. |
A1 A10 A19 A21 A26 A28 A29 A30 A31
|
B1 B3 B8 B9
|
|
- Habilidades de potencial aplicación na clínica de laboratorio en cultivo intensivo e extensivo. |
A4 A10 A17 A18 A26 A28 A30 A31
|
B2 B3 B4 B6
|
|
- Capacidade de definir conceptos, abstracción e manexo de información de diferente procedencia (bibliográfica, experimental, manexos virtuais, etc.). |
A26 A29
|
B5 B6 B8 B11
|
|
- Capacidade de traballo en grupo así como deseño, elaboración e presentación de traballos. |
A29
|
B5 B6 B7 B8 B11
|
|
Contidos |
Temas |
Subtemas |
Introdución: Temas 1 e 2. Conceptos básicos, características funcionais dos animais, excitabilidade celular e bases iónicas. |
Tema 1.- A Fisioloxía Animal como Ciencia: concepto e perspectiva histórica. Características funcionais dos animais. O animal e o seu medio ambiente: o medio externo e factores condicionantes dos procesos fisiolóxicos. Concepto de medio interno e a súa constancia. Concepto de homeostasis e mecanismo homeostático.
Tema 2.- Transferencia de substancias a traveso das membranas biolóxicas. Orixe do potencial de transmembrana. Potenciais de membrana: potencial de repouso e potencial de acción. Bases iónicas do potencial de acción. Propagación do potencial de acción: difusión da excitación / transmisión do impulso. |
Función dixestiva e bioenerxética: Temas 3 a 7. |
Tema 3.- Nutrición: requirimentos nutritivos. Mecanismos de captura ou inxestión do alimento. Regulación da inxestión do alimento. Visión xeral dos sistemas dixestivos: tipos de dixestión, sistemas dixestivos e fases da dixestión.
Tema 4.- Rexións funcionais das vías dixestivas (i). Recepción: mastigación e secreción salivar. Deglución, condución e almacenamento. Peristaltismo esofáxico. Motilidade gástrica e control do baldeirado gástrico. Estrutura e innervación do músculo gastrointestinal. Motilidade e reflexos intestinais.
Tema 5.- Rexións funcionais das vías dixestivas (ii). Secrecións: salivar, gástrica, pancreática, biliar e intest. delgado, e regulación. Enzimas dixestivas dos invertebrados. Estrutura da mucosa de absorción. Dixestión dos alimentos e absorción gastrointestinal: procesos fisicoquímicos implicados. Absorción de carbohidratos, proteínas e graxas. Absorción de auga, electrólitos e vitaminas. Dixestión e absorción en rumiantes. Fermentadores en tracto posterior. Intestino groso: motilidade e secrecións. Formación de feces fecais e defecación.
Tema 6.- Enerxética dos organismos e produción de calor. A taxa metabólica: definición e significado. Metabolismo basal e factores que condicionan a taxa metabólica: actividade, tamaño, superficie, balance hormonal, etc. Métodos de medida do metabolismo.
Tema 7.- Temperatura corporal. Animais ectotermos e endotermos. Mecanismos de produción e transferencia de calor. Adaptacións ao frío e a calor en ectotermos e endotermos. Mecanismos reguladores da temperatura corporal. Ritmos biolóxicos e aletargamento: sono, torpor, hibernación e estivación.
|
Sistemas circulatorios: Temas 8 a 11. |
Tema 8.- Circulación: consideracións xerais e tipos de sistemas cardiovasculares. Sistemas de propulsión: Tipos de corazón e evolución do corazón de vertebrados.
Tema 9.- O corazón mióxeno: fisioloxía do músculo cardíaco. Excitación cardíaca: automatismo e ritmicidade cardíaca (función do nódulo senoauricular como marcapasos). Condución intra cardíaca. O corazón neuróxeno. A bomba cardíaca. O ciclo cardíaco: correlación dos eventos eléctricos e mecánicos, e traballo do corazón. Gasto cardíaco. Regulación da actividade cardíaca: regul. intrínseca, nerviosa e hormonal.
Tema 10.- Principios hidrostáticos e hidrodinámicos aplicados á hemodinámica. O sistema arterial. Determinantes da presión arterial. Circulación venosa. A presión venosa. Regulación da circulación sanguínea (autorregulación, reg. nerviosa e hormonal). Barorreceptores e quimiorreceptores. Circulación capilar: Intercambio entre os capilares e os espazos intercelulares. Circulación pulmonar. Circulación coronaria. Circulación cerebral. O sistema linfático, mecanismo de drenaxe tisular: estrutura e funcionamento.
Tema 11.- Fluídos corporais. Líquidos circulantes: tipos e composición. Elementos celulares. Inmunidade. Hemostasia e coagulación do sangue. Sistemas hemostáticos nos distintos animais.
|
Sistemas respiratorios: Temas 12 a 16. |
Tema 12.- Sistemas respiratorios. Dispoñibilidade de osíxeno: gases no aire e na auga. Intercambio de gases en medio acuático. Os peixes como modelo de respiración acuática: respiración branquial. Papel da pel na respiración.
Tema 13.- Intercambio gasoso no medio aéreo. Respiración traqueal e pulmonar. Respiración pulmonar: estrutura funcional e mecánica respiratoria. O pulmón das aves: un mecanismo unidireccional.
Tema 14.- Regulación da respiración. Regulación nerviosa. Quimiorreceptores e barorreceptores na regulación da respiración. Regulación e exercicio.
Tema 15.- Intercambio-transferencia de gases e transporte de gases. Os pigmentos respiratorios. Función da hemoglobina e mioglobina no transporte de osíxeno, e curvas de disociación ou curvas de equilibrio O2. Factores que inflúen na afinidade da hemoglobina polo osíxeno. Efecto Bohr. Transporte de CO2 e curvas de equilibrio, e entrada dende os tecidos e descarga. Efecto Haldane.
Tema 16.- Aproximación ás adaptacións respiratorias e circulatorias ao mergullo e grandes alturas. |
Equilibrio iónico-osmótico e excreción: Temas 17 a 20. |
Tema 17.- Osmorregulación e medio ambiente. Parámetros ambientais dos medios acuáticos e terrestres. Osmorregulación en animais acuáticos: estratexias para a regulación hídrico-salina nos medios isoosmóticos, hiperosmóticos e hipoosmóticos. Problemas hídricos e electrolíticos da vida terrestre.
Tema 18.- Función excretora e produtos de excreción: depuración dos líquidos corporais e mantemento dos seus volumes. Excreción de produtos nitroxenados. Os órganos excretores de invertebrados: modalidades de nefridio e túbulos de Malpighi. O ril dos vertebrados: a asa de Henle e a capacidade de formar ouriña hiperosmótica. Anatomía funcional.
Tema 19.- O ril dos mamíferos (i). Mecanismos básicos da formación de ouriña: filtración glomerular, secreción tubular e reabsorción. Diversidade dos segmentos tubulares e a súa función. Taxa de filtración glomerular, aclaramento renal e transporte máximo.
Tema 20.- O ril dos mamíferos (ii). Regulación polo ril dos ións Na+, K+ y Cl-. Outros ións. Regulación da función renal e concentración de ouriña: sistema multiplicador contracorrente. Papel dos mineralocorticoides. Regulación do volume corporal: a hormona antidiurética. Función renal e presión arterial: sistema renina-anxiotensina. O equilibrio ácido-base e a necesidade do seu mantemento. Regulación.
|
Planificación |
Metodoloxías / probas |
Competencias / Resultados |
Horas lectivas (presenciais e virtuais) |
Horas traballo autónomo |
Horas totais |
Sesión maxistral |
A1 A19 A29 B1 B3 B6 B8 B9 |
29 |
23.2 |
52.2 |
Seminario |
A18 A19 A21 A28 A29 B1 B2 B3 B5 B7 B8 B9 B11 |
5 |
10 |
15 |
Prácticas de laboratorio |
A4 A10 A17 A26 A28 A29 A30 A31 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B9 B11 |
15 |
1.5 |
16.5 |
Portafolios do alumno |
A10 A26 A29 B1 B3 B4 B5 B6 B8 B9 B11 |
1 |
15 |
16 |
Proba obxectiva |
A1 A18 A29 B1 B3 B4 B8 B9 |
3 |
45 |
48 |
|
Atención personalizada |
|
3 |
0 |
3 |
|
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado |
Metodoloxías |
Metodoloxías |
Descrición |
Sesión maxistral |
Leccións maxistrais presenciais de 50' sobre aspectos teóricos do programa, co emprego de presentacións en PowerPoint que estarán a disposición dos alumnos na UCV. Nestas sesións, cun contido que supón unha elaboración orixinal, trátase de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe. |
Seminario |
-A desenvolver nas horas de teoría en grupos reducidos de alumnos, nos que se poderá incidir sobre os aspectos máis relevantes tratados previamente nas sesións maxistrais, ou ben conceptos complementarios.
-Así mesmo, no contexto destes seminarios, poderanse levar a cabo conxuntamente debates que poden traducirse en discusión/exames desenvoltos dentro de cada grupo reducido de alumnos (ou exames curtos individuais ou en grupos de alumnos, dentro do grupo de seminario), que SERÁN CONSIDERADOS COMO PARTE DA AVALIACIÓN INDIVIDUAL. Terase en conta a participación nos debates dos diversos alumnos que conforman o grupo.
|
Prácticas de laboratorio |
Prácticas de laboratorio de CARÁCTER OBRIGATORIO en 5 sesións de 3 horas, desenvolvendo unhas 6-7 prácticas (1 ou 2 por sesión).
Requiren do manexo de organismos ou ben deseño virtual, para o estudo de diferentes funcións abordadas no programa teórico. |
Portafolios do alumno |
Preparación dun CADERNO DE PRÁCTICAS de CARÁCTER OBRIGATORIO (os alumnos que participaran como monitores non presentarán este caderno), dunha extensión non superior ás 10 páxinas (material gráfico excluído), aportando os datos obtidos nas prácticas e discusión e interpretación dos mesmos. Este caderno de prácticas deberá ser entregados dentro das 3 semanas seguintes do remate do grupo de prácticas correspondente. |
Proba obxectiva |
Realización dun exame final ao remate do cuadrimestre. Esta proba estará centrada na materia impartida nas sesións maxistrais e aqueles aspectos debatidos nos seminarios. |
Atención personalizada |
|
Descrición |
Como parte da atención personalizada, haberá titorías personalizadas sempre que o alumno o requira.
|
|
Avaliación |
Metodoloxías
|
Competencias / Resultados |
Descrición
|
Cualificación
|
Portafolios do alumno |
A10 A26 A29 B1 B3 B4 B5 B6 B8 B9 B11 |
Deberá ser presentado con CARÁCTER OBRIGATORIO e individualmente por todos os alumnos de cada grupo de prácticas, dentro das 3 semanas seguintes ao remate das mesmas.
No caso dos monitores, que non terán que presentar caderno de prácticas, a avaliación estará baseada conxuntamente no traballo realizado no laboratorio ao longo das sesións de prácticas dos diferentes grupos, computando así conxuntamente até un total de 2+18= 20%. |
18 |
Proba obxectiva |
A1 A18 A29 B1 B3 B4 B8 B9 |
Haberá un exame final da materia ao remate do cuadrimestre. A proba, con preguntas curtas, estará centrada na materia abordada nas sesións maxistrais e aqueles aspectos que pola súa relevancia foron debatidos novamente e desenvoltos no contexto dos seminarios.
Computará como o 70% na nota final (máximo 7 puntos sobre 10, se ben É PRECISO OBTER UN MÍNIMO de 4.5 puntos sobre 10 para aprobar a materia). |
70 |
Prácticas de laboratorio |
A4 A10 A17 A26 A28 A29 A30 A31 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B9 B11 |
OBRIGATORIAS nesta materia de carácter experimental, serán avaliadas en base ao traballo realizado no laboratorio ao longo das mesmas, así como a traveso da cualificación do caderno de prácticas que aparece baixo o epígrafe Portafolios do alumno, avaliándose conxuntamente.
Prácticas realizadas en cursos previos no caso de alumnos repetidores, gárdase a cualificación por 3 anos. |
2 |
Seminario |
A18 A19 A21 A28 A29 B1 B2 B3 B5 B7 B8 B9 B11 |
Debates en forma de discusión/exames desenvoltos por cada grupo reducido de alumnos (ou exames curtos individuais ou en grupos de alumnos, dentro do grupo de seminario) e que serán CONSIDERADOS COMO PARTE da AVALIACIÓN INDIVIDUAL en función da participación/aportación/exame curto do alumno. O ALUMNO AUSENTE nestes debates terá unha cualificación de 0 puntos na actividade desenvolta nesa xornada. |
10 |
|
Observacións avaliación |
A avaliación da materia terá en conta o coñecemento do programa teórico, as actividades prácticas de laboratorio realizadas e os traballos tutelados en grupo. Valoraranse os coñecementos adquiridos, a comprensión e capacidade de síntese, a claridade expositiva e as habilidades adquiridas. -Na primeira oportunidade de avaliación terán
carácter de NON PRESENTADO aqueles alumnos que non concorran á "proba
obxectiva", tendo ou non realizado previamente as “prácticas de
laboratorio” e presentado o caderno de prácticas ("portafolios do
alumno"), e/ou participaran nos "seminarios".
-Terán carácter de SUSPENSO
aqueles alumnos que téndose presentado á "proba obxectiva", non acadaran
na mesma a cualificación mínima mencionada no apartado “Avaliación”, aínda
que tiveran realizado previamente calquera das outra actividades como son as
"prácticas de laboratorio" e/ou participaran nos
"seminarios". -Os alumnos que concorrendo a
unha segunda oportunidade de avaliación non tiveran realizado as
"prácticas de laboratorio" e/ou non tiveran presentado o caderno de
prácticas ("portafolios do alumno"), terán que facer fronte a
preguntas relativas ás mesmas como parte da "proba obxectiva",
debendo obter nestas preguntas unha cualificación mínima de 5.0. Terán carácter de NON
PRESENTADO aqueles alumnos que non concorran á "proba obxectiva",
tendo ou non realizado previamente as “prácticas de laboratorio” e/ou tiveran
presentado ou non o caderno de prácticas ("portafolios do alumno"),
e participaran ou non nos debates desenvoltos nos “seminarios”. Serán cualificados con SUSPENSO
aqueles alumnos que téndose presentado á "proba obxectiva", non
acadaran na mesma a cualificación mínima mencionada no apartado “Avaliación”,
aínda que tiveran realizado previamente calquera das outra actividades como
son as "prácticas de laboratorio" e/ou participaran nos
"seminarios".
|
Fontes de información |
Bibliografía básica
|
Schmidt-Nielsen K. (1997). Animal physiology. Adaptation and environment (5ª ed.). Ed. Cambidge University Press
Randall, D., W. Burggren & K. French (2002). Ecker Animal Physiology. Mechanisms and Adaptations (5ª ed.). W.H. Freeman and Company
Hill, R.W., G.A. Wyse & M. Anderson (2006). Fisiología Animal. Ed. Panamericana
Silverthorn, D.U. (2014). Fisiología Humana. Un enfoque integrado (6ª ed.). Ed. Cambridge University Press
Moyes, C.H. & P.M. Schulte (2007). Principios de Fisiología Animal. Ed. Pearson Educación
Stanfield, C.L. (2011). Principios de Fisiología Humana (4ª ed.). Ed. Pearson Educación
Guyton, A.C. & J.E. Hall (2011). Tratado de Fisiología Médica (12ª ed.). Ed. Interamericana McGraw-Hill |
|
Bibliografía complementaria
|
|
Bibliografía complementaria: BERTA, A., J.L. SUMICH
& K.M. KOVACS, 2006. Marine Mammals:
Evolutionary Biology (2nd ed.). Burlington: Academic Press. CHOWN, S.L. & S.W.
NICOLSON, 2004. Insect physiological
ecology. Mechanisms and patterns. Ed. Oxford University Press. EDDY, F.B. & R.D.
HANDY, 2012. Ecological and Environmental
Physiology of Fishes. Ed. Oxford University Press. EVANS, D.E. & J.B.
CLAIBORNE, 2006. The physiology of
fishes. CRC Press. HARRISON,
J.F., H.A. WOODS & S.P. ROBERTS, 2012. Ecological
and Environmental Physiology of Insects. Oxford University Press MITTAI,
A.K., F.B. EDDY & J.S. DATTAMUNSHI (eds.), 1999. Water/air transition in
Biology. Ed. Science Publishers, Inc. NATION,
J.L., 2008. Insect Physiology and
Biochemistry (2ª ed.). CRC Press. (FA334) WILLMER,
P., G. STONE & I. JOHNSTON, 2000. Environmental Physiology of Animals. Ed. Blackwell Science Ltd.
|
Recomendacións |
Materias que se recomenda ter cursado previamente |
Organografía microscópica/610G02009 | Bioquímica: Bioquímica I/610G02011 | Bioquímica: Bioquímica II/610G02012 | Zooloxía: Zooloxía I/610G02031 | Zooloxía: Zooloxía II/610G02032 |
|
Materias que se recomenda cursar simultaneamente |
|
Materias que continúan o temario |
Fisioloxía Animal: Fisioloxía Animal II/610G02036 |
|
Observacións |
-As sesións maxistrais son recomendábeis con vistas ao seguimento do programa teórico da materia. Puntualmente pasarase unha folla para ser asinada polos alumnos presentes na sesión. -Igualmente é esencial para os alumnos facer uso da Plataforma Virtual da UCV para o desenvolvemento da materia. -Requírese saber redactar, sintetizar e presentar ordenadamente un traballo, sobre contidos teóricos e/ou prácticos. -Recoméndase contar con coñecementos a nivel de usuario de ferramentas informáticas básicas (navegación, procesador de textos, preparación de presentacións, etc.). -Recoméndase coñecemento de inglés cun nivel de comprensión de lectura medio. |
|