Competencias do título |
Código
|
Competencias / Resultados do título
|
A1 |
Coñecemento das principais institucións xurídicas. |
A2 |
Coñecer a función do Dereito como sistema regulador das relacións sociais. |
A3 |
Percepción do carácter sistemático do ordenamento xurídico. |
A5 |
Coñecemento dos principios e valores constitucionais. |
A6 |
Comprensión das distintas manifestacións do dereito na súa evolución histórica e na súa realidade actual. |
A7 |
Coñecemento das estruturas xurídico-políticas de ámbito nacional e internacional. |
A8 |
Coñecementos básicos de argumentación xurídica. |
A9 |
Capacidade para o manexo de fontes xurídicas (legais, xurisprudenciais e doutrinais). |
A10 |
Capacidade de interpretar e analizar críticamente o ordenamento xurídico. |
A12 |
Manexo da oratoria xurídica. (Capacidade de expresarse apropiadamente en público). |
B2 |
Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo |
B3 |
Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética |
B4 |
Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado |
B5 |
Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía |
B6 |
Aprender a aprender. |
B7 |
Resolver problemas de forma efectiva, valorando a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. |
B8 |
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo, entendendo, tamén, a importancia da cultura emprendedora. |
B9 |
Traballar de forma autónoma con iniciativa tendo en conta a importancia da aprendizaxe ao longo de toda a vida. |
C1 |
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. |
C4 |
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. |
C6 |
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. |
C7 |
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. |
C8 |
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. |
Resultados de aprendizaxe |
Resultados de aprendizaxe |
Competencias / Resultados do título |
Percepción do carácter sistemático do ordeamento xurídico.
|
A3
|
|
|
Coñecer a función do dereito como sistema regulador das relación sociais.
|
A2
|
|
|
Coñecemento dos principios e valores constitucionais.
|
A1 A5
|
B8
|
|
Comprensión das distintas manifestacións do dereito na súa evolución histórica e na sua realidade actual.
|
A6
|
|
C8
|
Capacidade para o manexo das fontes xurídicas (legais, xurisprudenciais e doctrinais).
|
A9
|
B8 B4
|
|
Capacidade de interpretar e analizar críticamente o ordeamento xurídico. |
A1 A3 A10
|
B8 B3
|
|
Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo. |
|
B6 B8
|
C7
|
Traballar de forma autónoma con iniciativa |
|
B9
|
C4 C6
|
Comprensión e utilización das nocións e conceptos básicos do dereito que son empregados, mais non estudados, nas diferentes áreas da ciencia do dereito. |
A1 A5 A10
|
B8 B2 B5
|
C1
|
Coñecemento da estructura básica dos sistemas xurídicos contemporáneos |
A1 A3 A7
|
|
|
Utilización rigurosa dos conceptos no razoamento xurídico. |
A1 A2 A5 A8 A12
|
B7 B8
|
|
Coñecemento e comprensión da relación entre os rasgos estructurales e os fins axiolóxicos do Dereito. |
A1 A2 A3 A5 A7 A10
|
|
C4 C6
|
Contidos |
Temas |
Subtemas |
Primeira parte. O Dereito como práctica social e como sistema normativo
|
____________________________________________________________________ |
Tema 1. O Dereito como orde. Dereito, sociedade e Estado. Funcións do Dereito. |
1. A socialidade humana. Idea de relación social. Idea de orde social. Cooperación e conflito. 2. A orde social non é unha orde espontánea. 3. Funcións do Dereito en relación coa orde social. 4. Dereito, comunidade política e poder. 4.1. A comunidade política como creadora e conservadora da orde xurídica. 4.2. O Dereito como factor de organización e lexitimación do Estado. |
Tema 2. O Dereito como conxunto de directrices para a resolución de conflictos. Fins do Dereito e valores xurídicos.
|
1. Os preceptos do Dereito. 1.1. As regras. 1.2. Os principios. 1.3. Os conceptos xurídicos. 1.4. Os estándares xurídicos. 2. A técnica xurídica. 3. O elemento ideal: os valores. 3.1. Os valores xurídicos. Valores e fins. 3.2. A proxección dos valores sobre os preceptos. 3.3. A proxección dos valores sobre a técnica. |
Tema 3. Fins do Dereito e valores xurídicos |
1. A xustiza. 1.1. Aproximación á noción de xustiza. Xustiza material e xustiza formal. 1.2. Principais proxeccións da xustiza. 2. A seguridade. 2.1. A seguridade como condición e esixencia da vida humana. 2.2. A seguridade xurídica, cualidade do Dereito que introduce certeza e orde. 2.3. Principais proxeccións e limitacións da seguridade xurídica. 3. Relacións entre xustiza e seguridade. |
Tema 4. O Dereito como actividade ou proceso |
1. O carácter dinámico das relacións sociais. 2. O carácter dinámico da actividade destinada a configurar, preservar e restablecer a orde xurídica. 2.1. A lexislación. 2.2. O tráfico xurídico. 2.3. A adxudicación. A idea de proceso. 3. Relación entre o Dereito como conxunto de directrices e o Dereito como actividade. |
Tema 5 a. O Dereito como práctica social |
1. A unificación dos sentidos do “Dereito”.
2. Definicións que otorgan primacía a un dos sentidos.
3. Definicións descriptivas globales. O Dereito como práctica social.
4. Proposta de unha definición descriptiva do Dereito.
|
Tema 5b. Os caracteres do Dereito como práctica social e como orde normativa. |
1. Carácter institucional. 2. Normatividade. 3. Coactividade. 4. Outros caracteres |
Tema 6. Dereito e moral |
1. Parámetros de diferenciación. 2. A proxección da moral sobre o Dereito. 3. A proxección do Dereito sobre a moral. |
Segunda parte. Elementos de análisis xurídico: nocións básicas e dinámica da orde xurídica
|
____________________________________________________________________ |
Tema 7. O suxeito de Dereito |
O suxeito de Dereito 1. A orde xurídica, orde humana: a persoa. 2. O suxeito de Dereito. O concepto xurídico de persoa e a súa evolución. 3. Elementos para unha crítica do concepto xurídico de persoa. 4. A extensión da personalidade xurídica. Capacidade xurídica e capacidade de obrar. 5. A persoa xurídica. |
Tema 8. A relación xurídica |
1. Concepto. 2. Presupostos. Alteridade. Igualdade. 3. Elementos. Suxeitos. Obxecto. Vencello. Fundamento. 4. Relación xurídica e situación xurídica. Situacións xurídicas activas e pasivas. |
Tema 9. O deber xurídico |
1. Aproximación a partires do uso lingüístico. “Ter o deber de” e “verse obrigado a”. 2. Outras concepcions do deber xurídico. As negacions do deber xurídico. 3. Os elementos de diferenciación entre deber xurídico e deber moral. 4. As características do deber xurídico. 4.1. Relacionadas coa xustiza. Posibilidade. Exterioridade. Licitude. Equivalencia entre débito e prestación. Irrenunciabilidade. Esixibilidade. 4.2. Relacionadas coa seguridade xurídica. Posibilidade. Determinación ou determinabilidade. Inexcusabilidade. Existencia de certas garantías. 5. Situacións de deber xurídico: suxección e obriga. |
Tema 10. O dereito subxectivo |
1. Idea xeral. Aproximación dende o uso lingüístico e dende as clasificacións científicas máis estendidas. 2. A evolución histórica da noción de dereito subxectivo, dende a ideoloxía á formulación técnica. 3. Estrutura do dereito subxectivo. Suxeito activo. Suxeito pasivo. Obxecto. Contido. Fundamento. Título. 4. Dimensión dinámica do dereito subxectivo. Condicións de exercicio. Extensión. Límites. 5. Recapitulación: o dereito subxectivo, construción abstracta. 6. Outras situacións de poder xurídico: as potestades. |
Tema 11. Teoría da norma xurídica |
1. Aproximación histórica: da lei á norma. 2. A natureza da norma xurídica. 2.1. Unha cuestión preliminar: norma, pensamento e linguaxe. Usos e funcións da linguaxe e das normas. 2.2. A teoría imperativista clásica e os seus defectos. 2.3. As alternativas ó imperativismo. 2.3.1. A teoría das normas de von Wright. 2.3.2. A teoría das normas de Hart e a “escola” anglo-norteamericana: a) as normas como razóns para a acción; b) teoría da norma e teoría do sistema xurídico; c) a natureza das normas de competencia. 2.4. Conclusións sobre a natureza da norma. 3. A estrutura da norma xurídica. 3.1. A solución tradicional: suposto de feito e consecuencia xurídica. 3.2. Algúns corolarios. 3.2.1. A necesidade de distinguir entre normas completas e incompletas. 3.2.2. Os tipos de normas xurídicas incompletas. 3.3. As críticas ó modelo tradicional. 3.3.1. A excesiva simplicidade. A análise de von Wright. 3.2.2. O problema da estrutura dos principios. 4. A existencia das normas xurídicas: a fronteira entre a teoría da norma e a teoría da orde ou do sistema xurídico. |
Tema 12. Teoría do sistema xurídico e das fontes do Dereito |
O sistema xurídico, I. Caracterización xeral e estrutura da orde xurídica. 1. A visión estática do sistema xurídico: o sistema xurídico como conxunto de disposicións 2. Un enfoque dinámico: dimensión activa e dimensión pasiva do sistema xurídico. 3. A estrutura da orde xurídica. 3.1. Concepto de disposición xurídica e clases de disposicións. Disposicións que non son normas. 3.2. Normas primarias e normas secundarias. 4. A pertenza das normas ó ordeamento: a noción de validez e a súa evolución. 5. Orde xurídica e sistema: a vocación sistemática do Dereito moderno. 5.1. Os caracteres tradicionais da orde xurídica. 5.1.1. Unidade. 5.1.2. Plenitude. 5.1.3. Coherencia. 5.2. Problemas da concepción sistemática do ordeamento. 5.3. A construción sistemática, obra da ciencia xurídica. A orde xurídica como “sistema” aberto.
31. O sistema xurídico, II. A dimensión dinámica e as fontes do Dereito 1. O lado activo do sistema xurídico. O sistema como conxunto de procedementos. 2. As formas de produción das normas xurídicas: uso, pacto e decisión. 3. A noción de “fontes do Dereito”. 4. Clasificacións tradicionais das fontes do Dereito. 5. As fontes formais do Dereito como proxección do ordeamento sobre a aplicación. 5.1. Fontes formais e normas xurídicas: conexións de sentido entre “Dereito” como norma, “fontes formais do Dereito” e “aplicación” do Dereito. 5.2. Fenomenoloxía das fontes formais: lei, xurisprudencia, costume. 5.3. Outras fontes: os principios xerais do Dereito e a doutrina. 6. Ordeación das fontes formais no Dereito español. 6.1. Principio de xerarquía normativa e prelación de fontes. 6.2. Principio de competencia: Dereito estatal e Dereito autonómico. 7. A lei. 7.1. Concepto. Lei e Decreto. 7.2. Clases de leis. 7.3. As leis do Executivo e outras normas dictadas polo Executivo. 7.4. A estrutura formal das leis. 7.5 A vixencia da lei. 7.5.1. No tempo: entrada en vigor, vacatio, principio de irretroactividade, derogación e abrogación. 7.5.2. No espazo: o principio de territorialidade e as súas excepcións. 8. A xurisprudencia. 8.1 Significados da palabra “xurisprudencia” no Dereito. O sentido específico no Dereito español. 8.2. A posición da xurisprudencia na xerarquía normativa. 8.3. As formas de creación da xurisprudencia. 8.4. Órganos xurisdiccionais competentes para crear xurisprudencia. Requisitos e alcance. 9. O costume. 9.1. Conceptos, elementos e clases. 9.2. O limitado papel do costume. 10. Fontes orixinadas en actos de particulares. 11. Algunhas reflexións críticas sobre os límites do institucional no sistema de fontes 11.1. Cambios decisivos no sistema tradicional de fontes orixinados polo proceso de constitucionalización e internacionalización do Dereito. 11.2. A posición da Constitución e dos tratados no sistema de fontes e a superposición de ordeamentos: Dereito estatal, Dereito autonómico, Dereito comunitario europeo, Dereito internacional. 12. As grandes familias dos sistemas xurídicos occidentais. 12.1. O sistema romano-xermánico. 12.2. O Common Law ou sistema anglosajón. Algunhas formas mixtas.
|
Tema 13. A acción humana no interior da orde xurídica |
A acción humana no interior da orde xurídica 1. Actos e feitos. 1.1. Feitos e feitos xurídicos. A noción de relevancia xurídica. 1.2. Os actos xurídicos. 1.2.1. Actos libres. 1.2.2. Actos debidos. 2. A violación da orde xurídica. Ilícito, responsabilidade, sanción. 2.1. O acto ilícito. Concepto. Ilícitos típicos e ilícitos atípicos. 2.2. A responsabilidade. Concepto e clases. Elementos. 2.3. A sanción. Concepto e clases de sancións. 3. A solución de conflitos e a reparación da orde xurídica. O proceso dende a teoría xurídica. Caracteres e elementos. |
Tema 14. Unha introducción ó proceso de determinación xudicial do Dereito |
1. O Dereito non está dado completamente nas normas. 2. A solución ós problemas non pode obterse mecánicamente. Descripción e crítica do modelo da subsunción. 3. A solución ós problemas xurídicos precisa poñer en correspondencia as normas e os feitos. 4. A interpretación da norma e a reconstrución do caso consiste nunha sucesión de xuízos condicionados por prexuízos. 5. Decisión, interpretación e xustificación. |
Planificación |
Metodoloxías / probas |
Competencias / Resultados |
Horas lectivas (presenciais e virtuais) |
Horas traballo autónomo |
Horas totais |
Sesión maxistral |
A1 A2 A3 A5 A6 A7 |
28 |
42 |
70 |
Lecturas |
A9 A10 B3 C1 C7 C8 |
0 |
10 |
10 |
Proba de ensaio |
B6 B9 B4 B5 C1 C7 C8 |
4 |
16 |
20 |
Seminario |
A8 A9 A10 A12 B7 B8 B2 B3 B4 |
14 |
21 |
35 |
Análise de fontes documentais |
A3 A5 A6 A9 A10 B3 B6 C7 |
3 |
3 |
6 |
Estudo de casos |
A5 A8 A9 A10 A12 B6 B7 B8 B9 B2 B3 C4 C6 C7 |
0 |
5 |
5 |
|
Atención personalizada |
|
4 |
0 |
4 |
|
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado |
Metodoloxías |
Metodoloxías |
Descrición |
Sesión maxistral |
Mediante elas, os profesores expoñerán e transmitirán oralmente os conceptos e nocións básicas. A singularidade da linguaxe xurídica esixe unha exposición que permita a o/a estudante captar o seu uso correcto. |
Lecturas |
Como forma de estimular o autoaprendizaxe e o sentido crítico por parte dos estudantes, algúns dos contidos da materia non serán obxecto de lección maxistral, senón de lectura por parte dasos estudantes, quen deberán elixir e xustificar entre varios textos relacionados con devanditos contidos, que serán determinados polos profesores. Os/as estudantes deberán elaborar e presentar esquemas dos textos lidos. |
Proba de ensaio |
Serán obxecto de avaliación mediante este tipo de proba os contidos das leccións maxistrais, lecturas e esquemas. |
Seminario |
Nestas sesións o profesor limitarase a moderar as intervencións dasos estudantes, e versarán sobre o contido das lecturas, as análises documentales e os estudos de casos. |
Análise de fontes documentais |
O estudo dalgúns contidos da materia (teoría da norma, tipoloxía da norma, introdución á aplicación do Dereito) fai aconsexable que as/os estudantes sexan capaces de identificar devanditos contidos en normas concretas do ordeamento xurídico, así como de analizar textos jurisprudenciales. Estes documentos serán, así mesmo, material de traballo importante para outras actividades de aprendizaxe como o estudo de casos. |
Estudo de casos |
Análise de situacións e supostos que reflicten o uso das nocións básicas e outros contidos da materia. As/os estudantes iniciaranse aquí no exercicio das habilidades argumentativas e poñerán en práctica os seus coñecementos en situacións concretas. Esta actividade será completada con debates e exposicións en sesións de seminario. |
Atención personalizada |
Metodoloxías
|
Lecturas |
Análise de fontes documentais |
Estudo de casos |
|
Descrición |
A atención personalizada que se indica para as lecturas consistirá nunha sesión presencial co profesor onde as/os estudantes poderán suscitar as súas dúbidas e comentarios en relación cos textos lidos e o profesor poderá valorar o nivel de comprensión e aprovechamiento por parte do estudante. |
|
Avaliación |
Metodoloxías
|
Competencias / Resultados |
Descrición
|
Cualificación
|
Proba de ensaio |
B6 B9 B4 B5 C1 C7 C8 |
As probas de ensaio/desenvolvo consistirán en preguntas abertas que poderán responderse en 2 horas. Nestas probas se evaluarán os contidos das leccións maxistrais, as lecturas e os esquemas. As preguntas estarán orientadas a medir os contidos asimilados polos estudantes, e o seu nivel de corrección e precisión no manexo dos conceptos xurídicos fundamentais |
70 |
Seminario |
A8 A9 A10 A12 B7 B8 B2 B3 B4 |
Os seminarios versarán sobre as fontes documentales, lecturas e casos recomendados a través da plataforma tecnolóxica da Universidade. Como criterios de avaliación teranse en conta o nivel de comprensión daqueles, a capacidade de análise, a consistencia das argumentacións e a calidade das exposicións. Contarán negativamente a falta de asistencia e participación e a falta de rigor na preparación dos temas. A metodoloxía dos seminarios queda á discreción do profesor/a. Eventualmente, este/a esixirá unha versión escrita das intervencións dos alumnos/as. |
30 |
|
Observacións avaliación |
A
puntuación referida aos seminarios (3 puntos) só se sumará á nota final
se o estudante obtén como mínimo un aprobado (3.5 sobre un total de 7
puntos) na proba de ensaio/desenvolvemento. Deberá obterse a nota mínima de
aprobado tanto no exame parcial (opcional) como no exame final.
Os estudantes que, por causas xustificadas, non poidan participar nos
seminarios de grupo reducido deberán poñerse en contacto con o/a
profesor/a responsable da asignatura para definir o criterio de
avaliación neste concepto. A puntuación máxima será de 2 puntos.
Os estudantes que se presenten á proba de ensaio/desenvolvemento na segunda
convocatoria/opción (xullo) conservarán a nota obtida nos seminarios de
grupo reducido. Tamén se conservará a nota do exame parcial (opcional)
que fose aprobado.
|
Fontes de información |
Bibliografía básica
|
|
Alberto Montoro Ballesteros, Sistema de teoría fundamental del Derecho (I), Valencia, Tirant lo Blanch, 1999.
José Juan Moreso y Josep María Vilajosana, Introducción a la teoría del Derecho, Madrid, Marcial Pons, 2004.
Andrés Ollero, El Derecho en teoría, Cizur Menor, Thomson - Aranzadi, 2007.
Luis Prieto Sanchís, Apuntes de teoría del Derecho, Madrid, Trotta, 2011.
Marcelino Rodríguez Molinero, Introducción a la ciencia del Derecho, Salamanca, Librería Cervantes, 1999.
Gregorio Robles, Sociología del Derecho, 2ª ed., Madrid, Civitas, 1997.
Pedro Serna y Luis M. Cruz, El derecho como práctica social y como sistema normativo. Lecciones de Teoría del Derecho, Granada, Comares, 2014 (en prensa).
Francesco Viola y Giuseppe Zaccaria, Derecho e interpretación. Elementos de teoría hermenéutica del Derecho, Ana Cebeira, Aurelio de Prada y Aurelia Richart (trads.), Gregorio Robles Morchón (coord., prol. y revisión), Madrid, Dykinson, 2007.
|
Bibliografía complementaria
|
|
John Austin, “El significado del término ‘deber’”, en El objeto de la jurisprudencia, trad. de J. R. de Páramo Argüelles, Madrid, Centro de Estudios Políticos y Constitucionales, 2002.
Norberto Bobbio, Contribución a la teoría del Derecho. Madrid, Debate, 1991.
Manuel Calvo García, Teoría del Derecho, Madrid, Tecnos, 2ª ed. revisada y aumentada, 2002.
Lon L. Fuller, El caso de los exploradores de la caverna, trad. e introducción de G. R. Carrió, Buenos Aires, Lexis Nexis, 2008.
Ernesto Garzón Valdés y Francisco Javier Laporta (eds.), El Derecho y la justicia, Madrid, Trotta, 2ª ed., 2000.
Jürgen Habermas, Facticidad y validez, Madrid, Trotta, 2008.
H.L.A. Hart, El concepto de derecho, trad. G. R. Carrió, Buenos Aires, Abeledo-Perrot, 2010.
Wesley N. Hohfeld, Conceptos jurídicos fundamentales, Genaro Carrió (trad.), México, Fontamara, 1997.
Rafael Hernández Marín, Introducción a la teoría de la norma jurídica, Madrid, Marcial Pons, 2ª ed., 2002.
Hans Kelsen, Teoría pura del Derecho, 2ª ed., R. Vernengo (trad.), México, Porrúa, 2002.
Carlos S. Nino, Introducción al análisis del Derecho, Barcelona, Ariel, 2003.
Renato Rabbi-Baldi Cabanillas, Teoría del Derecho, Buenos Aires, Ábaco de Rodolfo Depalma, 2009.
Gregorio Robles Morchón, Teoría del Derecho. Fundamentos de teoría comunicacional del Derecho. Vol. I, Madrid, Thomson-Civitas, 4ª ed., 2012. |
Recomendacións |
Materias que se recomenda ter cursado previamente |
Comunicación oral e escrita/612G01004 |
|
Materias que se recomenda cursar simultaneamente |
|
Materias que continúan o temario |
Filosofía do Dereito/612G01026 | Teoría e práctica da argumentación xurídica/612G01041 |
|
Observacións |
O
desenvolvemento desta materia descansará basicamente sobre o traballo e a
aprendizaxe persoal dos/as estudantes. Para que isto sexa posible, a)
Recoméndase asistir a todas as sesións presenciais e realizar as
tarefas e lecturas previstas para o desenvolvemento do curso. b) A
profesora ou o profesor de cada grupo indicarán con suficiente
antelación, xa sexa personalmente nas clases, xa a través da plataforma
tecnolóxica da Universidade, que materiais deberán ser lidos, analizados
ou estudados con antelación ás sesións maxistrais e/ou de seminario en
grupos reducidos. O desenvolvemento normal do curso depende de que
os/as estudantes leven a cabo estas tarefas previas. c) Recoméndase ler e
traballar os textos, casos e materiais indicados para cada tema do
programa antes da sesión en que serán empregados. Nalgunhas ocasións, o
profesor poderá facilitar materiais que serán empregados para traballar
nas sesións de grupos reducidos sen que sexa necesario ningún traballo
previo por parte dos/as estudantes. d) Nas explicacións das clases maxistrais o profesor dará por suposto que se leu previamente o
material indicado para o tema correspondente, de modo que só incidirá
naqueles aspectos do tema non cubertos polas lecturas, ou naqueles que
xulgue máis importantes ou de especial dificultade, dando paso ás
preguntas e opinións de quen asistan á sesión. e) Durante as sesións maxistrais é moi aconsexable tomar notas e participar activamente,
interrompendo se é preciso a exposición do profesor, para solicitar
aclaraciones, expoñer puntos de vista ou formular cuestións. |
|