Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Temas e liñas de investigación en literatura e cultura galega do século XX Código 613484029
Titulación
Mestrado Universitario en Literatura, Cultura e Diversidade
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 3
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Galego-Portugués, Francés e Lingüística
Coordinación
Lopez Fernandez, Maria Teresa
Correo electrónico
t.lopez@udc.es
Profesorado
Lopez Fernandez, Maria Teresa
Correo electrónico
t.lopez@udc.es
Web http://http://www.udc.es/filo
Descrición xeral Estudo dos temas e liñas de investigación máis relevantes e significativos da literatura e cultura galegas do s. XX.

Competencias do título
Código Competencias / Resultados do título
A2 Comprender os procesos históricos dos estudos literarios e culturais e os seus cambios de paradigma.
A3 Ser capaz de desenvolver un enfoque orixinal e creativo na investigación avanzada no ámbito dos estudos literarios e culturais.
A4 Analizar e interpretar textos, aplicando diferentes modelos teóricos e xenéricos.
A5 Aplicar as técnicas de análise cultural respectando os fundamentos ideolóxicos presentes en contextos diversos.
A8 Aplicar unha perspectiva comparatista de carácter transnacional e plurilingüístico aos estudos literarios, artísticos e culturais.
A9 Ser capaz de realizar achegas creativas e orixinais no estudo comparatista dos textos literarios, dos produtos artísticos e das realidades culturais.
A11 Adquirir as habilidades necesarias para analizar e investigar os mecanismos dos procesos de comunicación.
A12 Coñecer e valorar a diversidade cultural, con especial atención aos ámbitos anglófono, hispánico e galego-portugués.
A13 Adquirir a capacidade de manexar ferramentas e recursos de investigación aplicados no ámbito dos estudos literarios e culturais.
B1 Traballar de maneira interdisciplinar en entornos diversos.
B2 Demostrar un compromiso ético contra as desigualdades.
B3 Promover o entendemento intercultural desde a comprensión da diversidade.
B4 Desenvolver habilidades cognitivas avanzadas (capacidade de síntese, análise e pensamento crítico) relacionadas co desenvolvemento e a creación dun perfil investigador.
B5 Integrar coñecementos de campos de estudo diversos.
B8 Desenvolver habilidades de xestión da información para propósitos académicos e de investigación.
B9 Adquirir capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Adquirir a capacidade de manexar ferramentas e recursos de investigación aplicados no ámbito dos estudos literarios e culturais. AM13
Traballar de maneira interdisciplinar en entornos diversos. BM1
Desenvolver habilidades de xestión da información para propósitos académicos e de investigación. BM8
Adquirir capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva. BM9
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. CM1
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. CM8
Comprender os procesos históricos dos estudos literarios e culturais e os seus cambios de paradigma. AM2
Ser capaz de desenvolver un enfoque orixinal e creativo na investigación avanzada no ámbito dos estudos literarios e culturais. AM3
Analizar e interpretar textos, aplicando diferentes modelos teóricos e xenéricos. AM4
Aplicar as técnicas de análise cultural respectando os fundamentos ideolóxicos presentes en contextos diversos. AM5
Aplicar unha perspectiva comparatista de carácter transnacional e plurilingüístico aos estudos literarios, artísticos e culturais. AM8
Ser capaz de realizar achegas creativas e orixinais no estudo comparatista dos textos literarios, dos produtos artísticos e das realidades culturais. AM9
Adquirir as habilidades necesarias para analizar e investigar os mecanismos dos procesos de comunicación. AM11
Coñecer e valorar a diversidade cultural, con especial atención aos ámbitos anglófono, hispánico e galego-portugués. AM12
Adquirir a capacidade de manexar ferramentas e recursos de investigación aplicados no ámbito dos estudos literarios e culturais. AM13
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. CM6
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. CM7
Demostrar un compromiso ético contra as desigualdades. BM2
Promover o entendemento intercultural desde a comprensión da diversidade BM3
Integrar coñecementos de campos de estudo diversos. BM5
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. CM4
Desenvolver habilidades cognitivas avanzadas (capacidade de síntese, análise e pensamento crítico) relacionadas co desenvolvemento e a creación dun perfil investigador. BM4

Contidos
Temas Subtemas
Introdución metodolóxica. O sistema literario e cultural no século XX.
Obras, autores, xéneros e prácticas culturais.
A poesía de vangarda máis alá de Manuel Antonio. Os 'novos': manifestos e proclamas.
Os 'novos' vs. os 'vellos': un conflicto xeracional?
Produción poética: prensa periódica, prensa cultural, antoloxías, poemarios.
A ‘nova narrativa’: contar un tempo novo. Límites e alcance da 'nova narrativa'.
A 'nova narrativa' e o proxecto cultural de Galaxia.
Textos e contextos.
O teatro de Eduardo Blanco Amor: outra concepción do popular. As propostas estéticas de Blanco Amor.
Popularismo e culturalismo.
Texto e representación.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Presentación oral 1 3 4
Lecturas 1 20 21
Actividades iniciais 1 0 1
Análise de fontes documentais 7 10.5 17.5
Seminario 10 20 30
 
Atención personalizada 1.5 0 1.5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Presentación oral Presentación oral individual por parte de cada alumno e de cada alumna dun asunto relacionado cos contidos da materia e decidido entre a profesora e o/a estudante.
Lecturas Lectura obrigada dos textos literarios e dos textos críticos que a profesora indique na aula.
Actividades iniciais Presentación inicial da materia e dos materiais sobre os que deberá traballar o alumnado e sobre os que se desenvolverá o seminario.
Análise de fontes documentais Lectura e comentario de textos críticos, historiográficos, xornalísticos.
Seminario Traballo en grupo coa finalidade do estudo intensivo dun tema. Discusión, participación, elaboración de documentos e conclusións nas que se envolven todos os compoñentes do seminario.

Atención personalizada
Metodoloxías
Análise de fontes documentais
Seminario
Presentación oral
Descrición
A profesora orientará aos e ás estudantes na preparación do seminario, das presentacións orais e na metodoloxía de análise das fontes de información.
A orientación farase de forma individualizada, persoalmente, e tamén se facilitarán indicacións escritas cando for preciso.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Análise de fontes documentais A profesora porá a disposición do alumnado os materiais obxecto de análise. O alumnado deberá ler e analizar estes materiais e participar na exposición das súas conclusións na aula. 30
Seminario A profesora poderá solicitar a cada estudante a entrega por escrito das conclusións do seminario.
Para participar no seminario, deberán levarse a cabo as lecturas pertinentes indicadas pola profesora.
30
Presentación oral O/a estudante exporá na aula, durante un mínimo de 20 minutos e un máximo de 1 hora, as súas conclusións sobre un asunto que escollerá de entre os tratados na materia. A exposición será necesariamente oral, aínda que poderá ser completada coa utilización de material audiovisual de apoio.
Para realizar a presentación oral deberán realizarse as lecturas obrigadas.
40
 
Observacións avaliación

A avaliación terá en conta a participación do alumnado no seminario (e a eventual entrega das conclusións por escrito) e nas sesións de análise de fontes documentais, integradas tamén no seminario, así como a presentación oral. Para poder levar a cabo con éxito estas tarefas, o/a estudante deberá realizar necesariamente as lecturas indicadas pola profesora.

Quen non supere a materia no mes de xuño, terá unha segunda oportunidade para facelo no mes de xullo. Nesta segunda oportunidade, deberánse presentar/realizar as actividades non superadas ou non presentadas anteriormente, de acordo coas indicacións específicas que dará a profesora.

Terá a cualificación de "non presentado" quen non realice a presentación oral ou quen non asista e participe, cando menos, no 50% das sesións presenciais.

O/a estudante que solicite e obteña dispensa académica terá condicións especiais de avaliación, entre elas a substitución da avaliación da actividade realizada na aula pola súa entrega por escrito ou pola realización dunha proba oral, nunha data que se establecerá tendo en conta a disponibilidade do/a estudante.


Fontes de información
Bibliografía básica

Cada estudante deberá ler, ademais da selección de textos críticos que a profesora facilitará a través da plataforma moodle, un total de catro obras literarias, segundo as indicacións que se facilitan a seguir. A selección de obras por parte de cada estudante deberá coordinarse coa profesora no inicio das aulas.

Grupo 1 (seleccionar dúas obras)

Amado Carballo, Luís, Poesía galega completa, edición de Luís Alonso Girgado, Sotelo Blanco, Barcelona, 1994 [Proel (1927) e O galo (1928)].

Acuña, M. L., Fírgoas, ed. de C. L. Bernárdez e R. Nicolás, Xerais, Vigo, 1992.

Casas, Álvaro de las, Antología de la lírica gallega, CIAP, Madrid, 1928 (prólogo de Basilio Álvarez).

Correa Calderón, Evaristo, Ontes, 1928.

López, Teresa, Sementeira de ronseis. Cinco poetas da vangarda, Espiral Maior, A Coruña, 2000.

Montes, Euxenio, Obra en galego, I, Sotelo Blanco, Barcelona, 1984 [Versos a tres cás o neto (1930)].

Grupo 2 (seleccionar unha obra)

Gonsar, Camilo, Como calquera outro día, Galaxia, Vigo, 1962.

Méndez Ferrín, Xosé Luís, Percival e outras historias, Vigo, Galaxia, 1958.

Queizán, Mª Xosé, A orella no buraco, Galaxia, Vigo, 1965.

Rodríguez Mourullo, Gonzalo, Memorias de Tains, Monterrey, Vigo, 1956.

Grupo 3 (seleccionar unha obra)

Eduardo Blanco Amor, Farsas para títeres, Ediciós do Castro, Sada, 1973.

Eduardo Blanco Amor, Teatro pra a xente, Galaxia, Vigo, 1974.

Bibliografía complementaria

Incluímos neste apartado unhas referencias críticas mínimas para o seguimento da materia. A profesora proporcionará información bibliográfica complementaria a través da plataforma moodle.

Alonso Nogueira, Álex, “Blanco Amor e a constitución do campo literario galego durante os anos de Galaxia”, Grial 184, 2009: 28-35.

Capelán, Antón, “Lectura a contrafío de A nova narrativa galega de Mª Camino Noia”, Boletín galego de literatura 8, 1992: 61-77.

Casas, Arturo, “A poesía galega entre 1916 e 1936” en Tarrío Varela, Anxo, O século XX. A literatura anterior á Guerra Civil, Hércules de edicións, A Coruña, 2000, pp. 85-213.

Figueroa, Antón, Nación, literatura, identidade: comunicación literaria e campos sociais en Galicia, Vigo, Xerais, 2001.

Forcadela, Manuel, Manual e escolma da nova narrativa galega, Sotelo Blanco, Santiago de Compostela, 1993.

González-Millán, Xoán, “Do nacionalismo literario a unha literatura nacional. Hipótese de traballo para un estudio institucional da literatura galega”,Anuario de estudios literarios galegos 1994: 67-81.

González Millán, Xoán, “O criterio filolóxico e a configuración dunha literatura nacional. Achegas a un novo marco de reflexión”, Cadernos da lingua 17, 1998: 5-24.

López, Teresa, “Arredor da nova narrativa”, A Trabe de Ouro 37, 1999: 37-58.

López, Teresa, O neotrobadorismo, A Nosa Terra, Vigo, 1998.

Noia, Camino, A nova narrativa galega, Galaxia, Vigo, 1992.

Pena, Xosé Ramón, Manuel Antonio e a vangarda, Sotelo Blanco, Santiago de Compostela, 1996.

Rabuñal, Henrique, “Blanco Amor no teatro galego”, IV Congresso Internacional da Língua Galego-Portuguesa na Galiza, AGAL, A Corunha, 1996, pp. 307-332.

Tato Fontaíña, Laura, “O teatro de Eduardo Blanco Amor”, Cadernos da Escola Dramática Galega 99, 1993.

Tato Fontaíña, Laura, “O teatro dende 1936”, en Tarrío Varela, Anxo, O século XX. A literatura anterior á Guerra Civil, Hércules de edicións, A Coruña, 2000, pp. 444-511.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Para calquera dubida, poden pórse en contacto coa profesora, persoalmente en horario de atención ao alumnado, ou concertando cita previa no enderezo electrónico t.lopez@udc.es.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías