Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Educación matemática Código 652G01014
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Segundo Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Mato Vázquez, Mª Dorinda
Correo electrónico
m.matov@udc.es
Profesorado
Mato Vázquez, Mª Dorinda
Correo electrónico
m.matov@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia está orientada a consolidar e profundizar a formación do profesor de Educación Infantil, dende a Educación Matemática.
Pretende:
-Consolidar a formación matemática necesaria que permita ter un coñecemento profundo dos contidos matemáticos básicos que configuran o currículo da Educación Infantil.
-Coñecer e exemplificar o carácter interdisciplinario e construtivo das matemáticas e a utilidade do coñecemento matemático.
-Capacitar para consultas e traballo documental sobre o currículo de matemáticas en Educación Infantil e aspectos xerais da Didáctica da Matemática.
-Fomentar o espírito crítico e investigador e a capacidade de expresarse con claridade, precisión e rigor; lograr o desenvolvemento de competencias de autoformación de traballo cooperativo.
-Coñecer os medios, materiais, e recursos usuais na ensino-aprendizaxe das Matemáticas en Educación Infantil.
-Adquirir destrezas no emprego de instrumentos, técnicas e material didáctico na área de matemáticas.

Competencias do título
Código Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias / Resultados do título
Coñecer os aspectos curriculares relacionados coa matemática e posta en práctica nunha aula de Educación Infantil de secuencias didácticas elaborando procedementos prácticos para desenvolver a observación, a intuición, o razonamento e a creatividade na aprendizaxe matemática, propiciando, por método e metodoloxía, unha proposta de actividades que axuden a iniciar o desenvolvemento da competencia matemática e de outras competencias básicas. A33
A34
B1
B3
B4
B5
B9
B10
B11
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Ser capaz de xestionar unha aula de matemáticas elaborando procedementos didácticos que axuden a entender o significado das operacións básicas matemáticas; a súa correcta aplicación á vida real a través da resolución de problemas; os algoritmos propios da nosa cultura e outros algoritmos propicios para o cálculo, coñecendo os aspectos interactivos que interveñen, facilitando a motivación e permitindo un axeitado tratamento da diversidade do alumnado. A33
A35
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Coñecer as estratexias metodolóxicas para desenvolver nocións espaciais, xeométricas e de desenvolvemento do pensamento lóxico facilitando procedementos de intervención educativa permitindo que o alumno sexa o protagonista activo na construción dese coñecemento lóxico e matemático. A33
A34
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Guiarse polo "principio de globalización" á hora de programar as actividades e tarefas educativas de 0 a 6 anos, presentando actividades que favorezan nos alumnos o desenvolvemento de capacidades, habilidades e destrezas para mellorar o seu rendemento matemático. A33
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Adaptar propostas didácticas que axuden aos alumnos a iniciarse no desenvolvemento matemático de pensar e razoar (tipos de enunciados, cuestións propias das matemáticas); argumentar (probas matemáticas, heurística, crear e expresar argumentos matemáticos); comunicar (expresión matemática oral e escrita, entender expresións, transmitir ideas matemáticas); modelizar (estruturar o campo, interpretar os modelos, traballar con modelos); plantexar e resolver problemas; representar e simbolizar (codificar, decodificar e interpretar representacións, utilizando estratexias de investigación e familiarizándoos con novas perspectivas e enfoques para o desenvolvemento do coñecemento matemático. A34
A35
A41
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Dar respostas á diversidade na aula de matemáticas, introducindo, o “Desafío” no ensino da matemática e, a “Investigación” na súa aprendizaxe, permitindo que o alumno chegue ao coñecemento matemático polos seus propios medios, respectando as súas estratexias e canalizando as súas conclusións, utilizando materiais específicos e recursos apropiados para o descubrimento e a construción dos conceptos lóxicos e matemáticos. A35
A36
A39
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Promover o interese e o respecto polo medio natural, social e cultural a través de proxectos didácticos adecuados. A40

Contidos
Temas Subtemas
TEMA 1. FUNDAMENTOS DA EDUCACIÓN MATEMÁTICA EN EDUCACIÓN INFANTIL. PRINCIPIOS METODOLÓXICOS PARA A APRENDIZAXE MATEMÁTICA A construcción do coñecemento matemático
O proceso de ensino/aprendizaxe das matemáticas elementais
Etapas do acto didáctico
Principios da aprendizaxe e ideas sobre metodoloxía didáctica para o ensino da matemática
Materiais e recursos
Plan de actividades
TEMA 2. A LINGUAXE MATEMÁTICA. DESENVOLVEMENTO DO PENSAMENTO LÓXICO E MATEMÁTICO A linguaxe matemática
Simbolización notacional
Desenvolvemento do pensamento lóxico-matemático
Xogos de lóxica
Materiais lóxicos
TEMA 3. A CONSTRUCCIÓN DOS PRIMEIROS COÑECEMENTOS NUMÉRICOS Sobre o concepto de número
Os sistemas de numeración
Proceso didáctico para a adquisición do concepto de número. Fundamentos lóxicos, matemáticos e bases psicopedagóxicas
Operacións aritméticas e algoritmos
TEMA 4. ESPAZO E XEOMETRÍA EN EDUCACIÓN INFANTIL O neno e as matemáticas do espazo
A evolución do pensamento espacial
Relacións espaciais

TEMA 5. A MEDIDA EN EDUCACIÓN INFANTIL Noción de medida
A construcción da noción de magnitude
Desenvolvemento das medidas de lonxitude, masa, capacidade, tempo

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciais e virtuais) Horas traballo autónomo Horas totais
Investigación (Proxecto de investigación) A36 B1 B4 B5 B25 C8 2 17 19
Lecturas A33 B3 B11 C6 2 16 18
Prácticas a través de TIC A39 A41 B9 C3 2 4 6
Prácticas de laboratorio A35 B2 B10 C7 22 6 28
Presentación oral C1 C4 3 2 5
Sesión maxistral A34 25 14 39
Proba mixta A33 A40 B1 2 32 34
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Investigación (Proxecto de investigación) Traballo extenso realizado en grupo sobre un tema de interés e de actualidade. O tema estará definido a maneira de regunta e no seu desenvolvemento intentarán respostar e descobrir coñecementos matemáticos. Será exposto a toda a clase en "Presentación oral".
Lecturas Material escrito para ampliación dos temas.
Prácticas a través de TIC Presentación e traballo sobre diferentes ferramentas TIC, principalmente baseadas en Internet. Os alumnos deberán familiarizarse con estes materiais. Algún traballo do curso estará baseado nas TIC.
Prácticas de laboratorio Traballo na aula, en grupos reducidos. Tratará sobre aspectos concretos dos temas, seguindo guións e coa axuda de materiais.
Presentación oral Exposición do proxecto de investigación.
Sesión maxistral Exposición xeral introductoria de cada un dos temas de que consta o programa, indicando os aspectos que o alumnado debe ampliar co seu traballo persoal e coas oportunas orientacións bibliográficas.
Proba mixta Proba escrita (exame). Anque, en principio, se refire ao exame final, pode haber outras probas ao longo do curso.

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas a través de TIC
Investigación (Proxecto de investigación)
Lecturas
Prácticas de laboratorio
Presentación oral
Proba mixta
Sesión maxistral
Descrición
A atención personalizada que se describe en relación a estas metodoloxías concíbense como momentos de traballo presencial co profesor, polo que implican unha participación obrigatoria para o alumnado.

A forma e o momento en que se desenvolverá indicarase en relación a cada actividade ao longo do curso segundo o plan de traballo da materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias / Resultados Descrición Cualificación
Prácticas a través de TIC A39 A41 B9 C3 Valorarase o material empregado, as destrezas e orixinalidade na súa realización, a pertinencia e o interés dos contidos. 10
Investigación (Proxecto de investigación) A36 B1 B4 B5 B25 C8 Terase en conta a dificultade do tema elexido, a metodoloxía seguida no seu desenvolvemento, a exposición dos resultados e a argumentación das conclusións, entre outras cousas. 30
Prácticas de laboratorio A35 B2 B10 C7 Contará a participación, interés, esforzo, actitude... 30
Presentación oral C1 C4 Valorarase a claridade, habilidade para presentar a información e a comunicación de resultados e conclusións. 10
Proba mixta A33 A40 B1 Contará a argumentación realizada en cada unha das probas realizadas. 20
 
Observacións avaliación
Segundo a participación do alumnado na materia, hai dúas opcións para facer a avaliación:
Opción A. Avaliación Continua. Para o alumnado que segue o sistema ECTS, aquel que regularmente asiste/participa nas actividades de clase. Neste caso o sistema de avaliación será o descrito anteriormente a través das actividades;de investigación, proba de ensaio, prácticas de laboratorio, …. Por tanto será obrigatoria a asistencia ás clases (como mínimo o 85% das horas presenciais,;en caso contrario deberase optar pola modalidade B). É obrigatorio sacar un 4 no exame como nota mínima .
Opción B. Avaliación final. Para aquel alumnado que non asista ao 85% das horas presenciais, a nota final virá determinada por unha proba final escrita teórico-práctica . A data para esta proba será fixada polo Centro.

Farase especial fincapé no coidado do medio ambiente.

Fontes de información
Bibliografía básica

ALSINA, C. y otros. (1996). Enseñar matemáticas. Barcelona. Graó. BALBUENA, L. COBA, M.D. (1992). La matemática recreativa vista por los alumnos. Granada. Proyecto Sur. BAROODY, A. (1988). El pensamento matemático en los niños. Visor. Madrid. BEAUVERD, B (1967). Antes del cálculo. Kapelusz. Buenos Aires BRISSIAUD, R (1993). El aprendizaje del cálculo. Visor. Madrid. CALLEJO, M.L. (1994). Un club matemático para la diversidad. Madrid. Narcea. CANAIS, M.A. (1981). La matemática en el parvulario. Nuestra Cultura. Madrid. CASTELNUOVO, E. (1990). Didáctica de la matemática moderna. México. Trillas. COCKCROFT, W. H. (1985). Las matemáticas sí cuentan. Madrid. MEC. CHEVALLARD, Y., BOSCH, M. et GASCÖN, J. (1997). Estudiar Matemáticas. El eslabón perdido entre enseñanza y aprendizaje. Barcelona. Horsori. CALLEJO DE LA VEGA, M.L. (2000). Educación Matemática y Ciudadanía. Propuestas desde los Derechos Humanos. República Dominicana. Centro Poveda. CHAMORRO, C. (1988). El problema de la medida. Madrid. Síntesis. COMAP (1999). Las matemáticas en la vida cotidiana. Madrid. Addison-Wesley. CORBALÁN, F. (2002). La matemática aplicada a la vida cotidiana. Barcelona. Graó. DAUVY, J. et S. (1980). El niño ante el espacio. Iniciación a la topología intuitiva. Madrid. P. del Rio. DICKSON-BROWN-GIBSON. (1991). El aprendizaje de las matemáticas. Labor-MEC. DIENES/GOLDING (1987). Los primeros pasos en matemáticas. (libros 1, 2, 3). Barcelona. FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2007). Números en Color. Editorial CCS. Madrid. FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2006). Didáctica de la Matemática en Educación Infantil. Grupo Mayéutica. Madrid. FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2002). La Numeración y cuatro operaciones básicas: La investigación y el descubrimiento a través de la manipulación. Editorial CCS, Madrid. FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2002). El material Numerator. (Juego para el alumno) Editorial CCS. Madrid. FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. et SÁNCHEZ HUETE (2003). La Enseñanza de la matemática. Bases psicopedagógicas y fundamentos teóricos en la construcción del conocimiento matemático y la resolución de problemas. Editorial CCS. Madrid. FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2004). El número de dos cifras. Investigación didáctica e innovación educativa. Editorial CCS. Madrid. FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. Colección de cuentos que trabajan conceptos lógicos y matemáticos: El Hipopótamo gracioso y fuerte. Ed. CCS. Madrid, 2002 La tortuga botarruga. Ed. CCS. Madrid, 2002 Los animales que se escaparon del circo. Ed. CCS. Madrid, 2002 Las nubes del país de la fantasía virtual. Ed. CCS. Madrid, 2002 Si te quieren serás lo que eres. Editorial CCS. Madrid, 2004 La caja de números I. Editorial CCS. Madrid, 2004 La caja de números II. Editorial CCS. Madrid, 2004 FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2005). Enséñame a contar. Investigación didáctica sobre la técnica de contar como actividad matemática. Grupomayéutica. Madrid. FERNANDEZ y JUSTICIA (1990). Técnicas para enseñar a observar, contar y medir. Madrid. Escuela española. FINGERMANN, G. (1972). Lógica. Buenos Aires. El Ateneo. GAIRÍN, J.M. e SANCHO, J. (2002). Números y algorítmos. (cap.1-5). Madrid. Síntesis. GALLEGO LÁZARO, C. et al. (2005). Repensar el aprendizaje de las matemáticas para convivir comprendiendo el mundo. Barcelona.Graó. GIMÉNEZ, J., SANTOS L. et DA PONTE, J.P. (2004). La actividad matemática en el aula. Barcelona. Graó. GUZMÁN, M. de (1991). Para pensar mejor. Barcelona. Labor. HONSBERGER, R. (1994). El ingenio en las matemáticas. Madrid. Euler. KAMII, C. (1995). El número en la educación preescolar. Visor. Madrid. KNELLER, G. (1969). La lógica y el lenguaje en la educación. Buenos Aires. Ateneo. KOTHE, S. (1986). Cómo utilizar los Bloques Lógicos de Dienes. Teide. Barcelona. LAHORA, C. (1996). Actividades matemáticas con niños de 0 a 6 años. Narcea. Madrid. LAWRENCE, E (1982). La comprensión del número. Paidos. Barcelona. LEGRAND, L.(1971). Psicología aplicada a la educación intelectual. Studium. Madrid. MAZA, C. (1989). Conceptos y numeración en educación infantil. Síntesis. Madrid. Mato, M.D. (2014). La afectividad hacia las matemáticas. A Coruña. NetBiblo. MORENO, M. et SASTRE, G. (1980). Descubrimiento y construcción de conocimientos. Gedisa. Barcelona. MORENO, M. y G. SASTRE (1980). Aprendizaje y desarrollo intelectual. Gedisa. Barcelona. ORTON, A. (1990). Didáctica de las matemáticas. Madrid. Morata/M.E.C. PIAGET, J et INHELDER, B. (1983). Génesis de las estructuras lógicas elementales. Clasificaciones y Seriaciones. Buenos Aires. Guadalupe. RUSSELL, B (1985). Introducción a la filosofía matemática. Paidos. Madrid. SÁNCHEZ MARTÍNEZ, C. (1975). Enseñar a pensar. Madrid. Marsiega. SAUVY, J. et SAUVY, S. (1980). El niño ante el espacio. Pablo del Río. Madrid. SCHILLER, P. Y L. PETERSON (1999). Actividades para jugar con las matemáticas 1 y 2. Editorial CEAC. Barcelona. SKEMP, R. (1980). Psicología del aprendizaje de las matemáticas. Morata. SHULMAN, L. (1974). Aprendizaje por descubrimiento. Trillas. México. www.mec.es www.regletasdigitales.com www.educared.edu.pe/estudiantes/matematicas.asp http://ares.cnice.mec.es/matematicasep/

Bibliografía complementaria

ALSINA, C. y otros. (1996). Enseñar matemáticas. Barcelona. Graó.

BALBUENA, L. COBA, M.D. (1992). La matemática recreativa vista por los alumnos. Granada. Proyecto Sur.

BAROODY, A. (1988). El pensamento matemático en los niños. Visor. Madrid.

BEAUVERD, B (1967). Antes del cálculo. Kapelusz. Buenos Aires

BRISSIAUD, R (1993). El aprendizaje del cálculo. Visor. Madrid.

CALLEJO, M.L. (1994). Un club matemático para la diversidad. Madrid. Narcea.

CANAIS, M.A. (1981). La matemática en el parvulario. Nuestra Cultura. Madrid.

CASTELNUOVO, E. (1990). Didáctica de la matemática moderna. México. Trillas.

COCKCROFT, W. H. (1985). Las matemáticas sí cuentan. Madrid. MEC.

CHEVALLARD, Y., BOSCH, M. et GASCÖN, J. (1997). Estudiar Matemáticas. El eslabón perdido entre enseñanza y aprendizaje. Barcelona. Horsori.

CALLEJO DE LA VEGA, M.L. (2000). Educación Matemática y Ciudadanía. Propuestas desde los Derechos Humanos. República Dominicana. Centro Poveda.

CHAMORRO, C. (1988). El problema de la medida. Madrid. Síntesis.

COMAP (1999). Las matemáticas en la vida cotidiana. Madrid. Addison-Wesley.

CORBALÁN, F. (2002). La matemática aplicada a la vida cotidiana. Barcelona. Graó.

DAUVY, J. et S. (1980). El niño ante el espacio. Iniciación a la topología intuitiva. Madrid. P. del Rio.

DICKSON-BROWN-GIBSON. (1991). El aprendizaje de las matemáticas.

Labor-MEC.

DIENES/GOLDING (1987). Los primeros pasos en matemáticas. (libros 1, 2, 3). Barcelona.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2007). Números en Color. Editorial CCS. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2006). Didáctica de la Matemática en Educación Infantil. Grupo Mayéutica. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2002). La Numeración y cuatro operaciones básicas: La investigación y el descubrimiento a través de la manipulación. Editorial CCS, Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2002). El material Numerator. (Juego para el alumno) Editorial CCS. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. et SÁNCHEZ HUETE (2003). La Enseñanza de la matemática. Bases psicopedagógicas y fundamentos teóricos en la construcción del conocimiento matemático y la resolución de problemas. Editorial CCS. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2004). El número de dos cifras. Investigación didáctica e innovación educativa. Editorial CCS. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. Colección de cuentos que trabajan conceptos lógicos y matemáticos:

El Hipopótamo gracioso y fuerte. Ed. CCS. Madrid, 2002

La tortuga botarruga. Ed. CCS. Madrid, 2002

Los animales que se escaparon del circo. Ed. CCS. Madrid, 2002

Las nubes del país de la fantasía virtual. Ed. CCS. Madrid, 2002

Si te quieren serás lo que eres. Editorial CCS. Madrid, 2004

La caja de números I. Editorial CCS. Madrid, 2004

La caja de números II. Editorial CCS. Madrid, 2004

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2005). Enséñame a contar. Investigación didáctica sobre la técnica de contar como actividad matemática. Grupomayéutica. Madrid.

FERNANDEZ y JUSTICIA (1990). Técnicas para enseñar a observar, contar y medir. Madrid. Escuela española.

FINGERMANN, G. (1972). Lógica. Buenos Aires. El Ateneo.

GAIRÍN, J.M. e SANCHO, J. (2002). Números y algorítmos. (cap.1-5). Madrid. Síntesis.

GALLEGO LÁZARO, C. et al. (2005). Repensar el aprendizaje de las matemáticas para convivir comprendiendo el mundo. Barcelona.Graó.

GIMÉNEZ, J., SANTOS L. et DA PONTE, J.P. (2004). La actividad matemática en el aula. Barcelona. Graó.

GUZMÁN, M. de (1991). Para pensar mejor. Barcelona. Labor.

HONSBERGER, R. (1994). El ingenio en las matemáticas. Madrid. Euler.

KAMII, C. (1995). El número en la educación preescolar. Visor. Madrid.

KNELLER, G. (1969). La lógica y el lenguaje en la educación. Buenos Aires. Ateneo.

KOTHE, S. (1986). Cómo utilizar los Bloques Lógicos de Dienes. Teide. Barcelona.

LAHORA, C. (1996). Actividades matemáticas con niños de 0 a 6 años. Narcea. Madrid.

LAWRENCE, E (1982). La comprensión del número. Paidos. Barcelona.

LEGRAND, L.(1971). Psicología aplicada a la educación intelectual. Studium. Madrid.

MAZA, C. (1989). Conceptos y numeración en educación infantil. Síntesis. Madrid.

MORENO, M. et SASTRE, G. (1980). Descubrimiento y construcción de conocimientos. Gedisa. Barcelona.

MORENO, M. y G. SASTRE (1980). Aprendizaje y desarrollo intelectual. Gedisa. Barcelona.

ORTON, A. (1990). Didáctica de las matemáticas. Madrid. Morata/M.E.C.

PIAGET, J et INHELDER, B. (1983). Génesis de las estructuras lógicas elementales. Clasificaciones y Seriaciones. Buenos Aires. Guadalupe.

RUSSELL, B (1985). Introducción a la filosofía matemática. Paidos. Madrid.

SÁNCHEZ MARTÍNEZ, C. (1975). Enseñar a pensar. Madrid. Marsiega.

SAUVY, J. et SAUVY, S. (1980). El niño ante el espacio. Pablo del Río. Madrid.

SCHILLER, P. Y L. PETERSON (1999). Actividades para jugar con las matemáticas 1 y 2. Editorial CEAC. Barcelona.

SKEMP, R. (1980). Psicología del aprendizaje de las matemáticas. Morata.

SHULMAN, L. (1974). Aprendizaje por descubrimiento. Trillas. México.

www.mec.es

www.regletasdigitales.com

www.educared.edu.pe/estudiantes/matematicas.asp

http://ares.cnice.mec.es/matematicasep/


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

O curso orientarase con fundamentación teórica e aplicación práctica. Situaranse aos alumnos cerca da realidade de contextos, nos que se poida desenvolver a aplicación dos contidos da asignatura. O profesor dirixirá a acción do alumno, de forma interactiva mediante o método de “pregunta”. Orientará o acceso á información pertinente, aclarando conceptos básicos, a través de exemplos e contraexemplos e indicará as fontes de consulta para a ampliación e profundización do tema. Polo tanto, dado que a asinatura é eminentemente práctica, é recomendable a asistencia a clase.

 



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías