Identifying Data 2016/17
Subject (*) Política social y servicios sociales Code 615G01308
Study programme
Grao en Socioloxia
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 2nd four-month period
Third Obligatoria 6
Language
Spanish
Galician
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Socioloxía e Ciencia Política da Administración
Coordinador
Vazquez Fernandez, Xose Gabriel
E-mail
gabriel.vazquez@udc.es
Lecturers
Vazquez Fernandez, Xose Gabriel
E-mail
gabriel.vazquez@udc.es
Web http://www.sociologia.udc.gal
General description Esta materia pretende dotar dos conceptos sociolóxicos que permitan ao alumnado comprender e iniciarse no coñecemento, análise e deseño das políticas públicas e dos servizos sociais, desde un enfoque multidimensional; así como traballar en ambos ámbitos de actuación, desde a súa obxectivación, teorización, metodoloxía, xestión e formulación de propostas, para adquirir e aplicar así competencias profesionais.

Study programme competencies
Code Study programme competences
A1 Conocimiento de los componentes básicos de las desigualdades sociales y las diferencias culturales.
A4 Relaciones entre la población, los recursos y medio ambiente en su movimiento y estructura; y el estudio de las técnicas y métodos del análisis demográfico.
A14 Capacidades en elaborar, utilizar, e interpretar indicadores sociales e instrumentos de medición social.
A15 Conocimientos y habilidades para plantear y desarrollar una investigación aplicada en las diferentes áreas de la sociedad.
A17 Conocimientos y habilidades en la búsqueda de información secundaria en las diferentes fuentes (instituciones oficiales, bibliotecas, internet, etc.).
A18 Capacidades en evaluar los proyectos de políticas públicas y de intervención social, así como sus resultados.
A19 Capacidades para definir, localizar y contactar la población objeto de integración social.
A21 Capacidades para identificar y medir factores de vulnerabilidad social y procesos conflictivos.
A24 Conocimientos y habilidades en transmitir los conceptos, problemáticas y perspectivas sociológicas.
A26 Saber elegir las técnicas de investigación social (cuantitativas y cualitativas) pertinentes en cada momento.
A30 Capacidades en establecer, programar y ejecutar programas y proyectos de intervención social.
A31 Habilidades en implantación y gestión de los servicios sociales.
A32 Capacidades en contribuir al diseño de políticas públicas orientadas a abordar problemas sociales.
A36 Actitud de compromiso frente a los problemas sociales y culturales.
B1 Capacidad de organización y planificación.
B3 Capacidad de análisis y síntesis.
B4 Resolución de problemas.
B5 Capacidad de gestión de la información.
B11 Compromiso ético.
B12 Trabajo en equipo.
B13 Razonamiento crítico.
B14 Trabajo en un equipo de carácter interdisciplinar.
B27 Capacidades en reconocer la complejidad de los fenómenos sociales.
C4 Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
C6 Valorar críticamente el conocimiento, la tecnología y la información disponible para resolver los problemas con los que deben enfrentarse.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Coñecemento dos contidos teóricos e prácticos sociolóxicos sobre políticas sociais e servizos sociais A1
A4
A24
B5
B12
B27
C4
C6
C8
Comprensión dos fenómenos sociais asociados ás políticas sociais e aos servizos sociais A1
A4
A15
A17
A18
A21
A24
A32
A36
B3
B5
B11
B12
B27
C4
C6
C8
Aplicar os coñecementos e a súa comprensión ao ámbito das políticas sociais e dos servizos sociais A1
A4
A14
A15
A17
A18
A19
A21
A24
B3
B5
B12
B14
B27
C6
C8
Identificación de necesidades sociais e análise de políticas sociais e de servizos sociais A1
A4
A14
A15
A17
A18
A19
A21
Síntese dos coñecementos e da súa comprensión e aplicación ao estudo e intervención sobre a realidade social relacionada coas políticas sociais e os servizos sociais. A1
A4
A14
A15
A17
A18
A19
A21
A24
A26
A30
A31
A32
A36
B1
B3
B4
B5
B11
B12
B13
B14
B27
C4
C6
C8
Avaliación das situacións de necesidade social, así como das políticas sociais e dos servizos sociais A1
A4
A14
A15
A17
A19
A21
A24
A26
A30
A31
A32
A36
B1
B3
B4
B5
B11
B12
B13
B14
B27
C4
C6
C8

Contents
Topic Sub-topic
TEMA 1
INTRODUCCIÓN E TERMINOLOXÍA
1.1. Concepto de Necesidade
1.2. Desexos e Demandas
1.3. Concepto de Ben
1.4. Concepto de Servizo
1.5. Concepto de Asistencia
1.6. Concepto de Interese Público
1.7. Concepto de Comunidade
TEMA 2
IDENTIFICACIÓN DAS NECESIDADES SOCIAIS
2.1. Modelos de avaliación de necesidades.
2.2. Medidas protectoras inespecíficas das necesidades sociais
2.3.Medidas protectoras específicas das necesidades sociais
TEMA 3
A POLÍTICA SOCIAL: CONCEPTO, DESENVOLVEMENTO E REALIZACIÓN

3.1. Concepto.
3,2. Desenvolvemento.
3.3. Realización das políticas sociais.
TEMA 4
A XESTIÓN SOCIAL
4.1. O papel do xestor social
4.2. Elementos que estruturan a xestión social.
4.3. Xestión dos Servizos Sociais.
TEMA 5
INSTRUMENTOS PROFESIONAIS DA XESTIÓN SOCIAL
5.1. O diagnóstico participativo
TEMA 6
O ESTADO DE BENESTAR E A SÚA MEDICIÓN

6.1. Tipoloxía dos Estados de Benestar
6.2. A medición do Benestar Social

TEMA 7
DEFINICIÓN DOS SERVIZOS SOCIAIS
7.1. Conceptualización
TEMA 8
SERVIZOS SOCIAIS E DEREITOS SOCIAIS: A SEGURIDADE SOCIAL
8.1. Dereitos e Servizos Sociais
8.2. A Seguridade Social

TEMA 9
PRESTACIÓNS E SERVIZOS SOCIAIS: DESDE A ATENCIÓN INDIVIDUAL Á PLANIFICACIÓN DO VOLUNTARIADO
9.1. A intervención na xestión e o goberno do sistema público de servizos sociais

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Guest lecture / keynote speech A1 A4 A14 A15 A17 A18 A24 A26 B5 B12 B13 C4 C6 C8 5 10 15
Directed discussion A1 A4 A18 A24 A36 B3 B4 B5 B11 B12 B13 B27 C4 C8 3 7 10
Document analysis A1 A4 A14 A17 A18 A21 A26 B3 B5 B12 B14 C6 3 12 15
Workbook A1 A4 A15 A17 2 13 15
Supervised projects A1 A4 A14 A15 A17 A18 A21 A24 A26 B3 B5 B27 C4 C6 C8 3 10 13
Collaborative learning A32 B1 B4 B12 B13 B14 B27 3 9 12
Workshop A4 B1 B4 B12 B14 10 15 25
Oral presentation A14 A15 A17 A24 A26 A32 B1 B3 B5 B13 1 9 10
Research (Research project) A1 A4 A14 A15 A17 A18 A19 A21 A24 A26 A30 A31 A32 A36 B1 B3 B4 B5 B11 B12 B13 B14 B27 C4 C6 C8 13 20 33
 
Personalized attention 2 0 2
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Guest lecture / keynote speech Explicación por parte do profesor dos contidos teórico/prácticos xerais, más suliñables e necasarios para comprender a asignatura e para levar a cabo o traballo de investigación.
Directed discussion Trátase de levar a cabo debates nas clases sobre temas da realidade das políticas e dos servizos sociais, requeríndose a participación e o interese do alumnado. Tanto na fase expositiva da asignatura como na parte de traballos titorizados ou da propia investigación a levar a cabo o debate, tanto particularizado como colectivo, se plantexa como unha ferramenta pedagóxica moi útil.
Nesta parte da asignatura tamén se procura fomentar o traballo e espírito de equipo, noutras palabras, desenvolver a chamada intelixencia social; de xeito que o alumnado poda ver por sí mesmo as ventaxes de xuncir esforzos, fronte á empresa individual. Para acadar isto, así como para o conxunto da asignatura, se presenta o contido referido á parte práctica, no que tamén resulta fundamentel a discusión dirixida, tanto nas clases como nas titorías.
Document analysis Tanto no coñecemento dos contidos da asignatura como para a realización dos traballos e a investigación, resulta necesaria a familiarización, consulta e coñecemento das diferentes fontes de información secundaria, entre as que nesta asignatura destacan indicadores, bases de datos, informes, estatísticas, etc.
Workbook Lectura, por parte do alumnado, de textos fundamentais ou relacionados coa asignatura, entre os indicados polo profesor e, no seu caso, propostos polo propio alumnado; así como aqueles outros necesarios para levar a cabo os traballos titelados e a investigación final.
Supervised projects Para a elaboración do traballo de investigación, establécense partes, entregas e titorías específicas, de xeito que a parte práctica da asignatura consistirá básicamente no desenvolvmento destas titorías. O alumnado deberá pasar por elas, tanto para ir conformando os contidos das diferentes partes da investigación principal como para facer as entregas das diferentes partes da mesma, segundo o calendario que se determine. Ditas partes son: proxecto, marco teórico, parte empírica, análises e conclusións. Estas partes se entregarán en prazo en formato arquivo mediante correo electrónico.
Collaborative learning Esta materia trata de contribuir ao desenvolvemento do que se coñece como intelixencia social, xa que está demostrado que é un pilar básico do noso devir e unha das ferramentas principais da nosa existencia. De aí que se trate de dar un enfoque da aprendizaxe deixando a concepción dominante de que se trata de algo individual, tratando de dar a perspectiva máis axeitada desde o enfoque colaborativo.
Workshop As clases plantéxanse básicamente como un obrodoiro de traballo, no que o alumnado sexa directamente responsable dos distintos procesos de aprendizaxe (búsqueda de información, selección, tratamento, análise, tiempos, etc.), ademáis de familiarizarse co modus operandi do traballo sociolóxico neste ámbito.
Oral presentation Como parte do traballo, aprendizaxe e da avaliación, o alumnado deberá expoñer de forma individual a súa aportación, de maneira que, ademáis de constituir unha proba máis de cara á avaliación final, tamén adquira experiencia e habilidades para falar e expor en público.
Research (Research project) A asignatura consiste na demostración por parte do alumnado do que sabe facer, polo que o proxecto de investigación e o seu resultado constitúen o eixo central tanto do traballo a desenvolver como da avaliación da asignatura.
Trátase da elaboración dun traballo individual ou en equipo, que se concertará co profesor, dentro dunha relación amplia de temas posibles: poderá ser de carácter xeral ou específico sobre algún aspecto concreto da realidade das políticas e servizos sociais.
Este traballo deberá ser teórico práctico. É dicir, na parte teórica se explicitarán aqueles contidos vistos en clase e outros recopilados polo alumnado sobre a información existente sobre o tema escollido, para dominalo e que non se den repeticións nin erros. Mentras que a parte práctica ou empírica deberá reflictir a información primaria que aporta o alumno/a sobre o tema (ben perante técnicas de recollida de información, como son as enquisas, entrevistas, grupos de discusión, etc. ou ben perante a observación, experiencias ou outras aportacións).
O traballo entregarase en arquivo adxunto perante correo electrónico.

Personalized attention
Methodologies
Supervised projects
Research (Research project)
Description
A realización dos traballos, tanto por partes como a investigación final, requiren asistencia e titorías para orientar e acordar os contidos e obxectivos. En concreto, estamos a falar da axuda na elección do traballo de investigación, asesoramento en canto a fontes de información, consellos prácticos para a obtención de información primaria, supervisión dos tempos de entrega e de realización do traballo de investigación, etc.
Asimesmo, parte do tempo das clases se adicarán a responder ás preguntas, dúbidas e demáis cuestións do alumnado.
Para o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, acordarase ao inicio do curso un calendario específico de titorías compatible coa súa dedicación. Na primeira e segunda oportunidade os criterios de avaliación rexiranse dacordo a realización dunha proba mixta cun peso do 100% sobre a cualificación: consistirá nunha proba na que se incluirán cuestións teóricas e prácticas e na que o/a alumno/a terá que demostrar ter alcanzado as competencias e os resultados de aprendizaxe da materia.

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Supervised projects A1 A4 A14 A15 A17 A18 A21 A24 A26 B3 B5 B27 C4 C6 C8 De cara ao proxecto a investigación final, establécense unha serie de fases ou etapas de traballos titelados, que deberán informarse ao profesor e entregarse dacordo ao calendario establecido a este efecto.
Estas fases e/ou partes son: proxecto, marco teórico, parte empírica, análise e conclusións.
As entregas periódicas das diferentes fases e partes do traballo de investigación terán carácter obrigatorio e serán tidas en conta á hora de avaliar o seguimento e cumprimento de ditos prazos de entrega.
20
Workshop A4 B1 B4 B12 B14 A colaboración e o traballo en equipo son habilidades e méritos a ter en conta, de cara a unha mellor integración e contribución en futuros postos profesionais, que son principalmente en colectivos, tipo empresas, gabinetes, organismos, institucións, oficiñas, etc. De aí que se teña en conta o desenvolvemento, interese, participación e convivencia cos compañeiros por parte do alumnado. 30
Oral presentation A14 A15 A17 A24 A26 A32 B1 B3 B5 B13 Aínda que se trate de levar a cabo traballos de carácter colectivo ou integrados dentro dun entorno social determinado, tamén é necesario que o alumnado tome conciencia da súa contribución ao mesmo e saiba reivindicalo e expoñelo. De aí que se avalíe a presentación ao resto da clase dos respectivos traballos e/ou aportacións por parte do alumnado, de xeito individual. 10
Research (Research project) A1 A4 A14 A15 A17 A18 A19 A21 A24 A26 A30 A31 A32 A36 B1 B3 B4 B5 B11 B12 B13 B14 B27 C4 C6 C8 O alumnado, de forma individual ou colectiva, realizará o traballo/proxecto de carácter teórico práctico, no que se prestará especial atención ás funcións e efectos das políticas sociais e servizos sociais.
Este traballo estará dirixido ou titelado polo profesor.
O alumnado deberá recoller no mesmo os coñecementos aprendidos, a información secundaria recabada, así como outra de carácter primario que sirva para o propósito da investigación a realizar.
Este traballo é a proba ou contido principal da avaliación da asignatura e nel deberase reflictir os coñecementos impartidos nas sesións maxistrais, das lecturas así como da investigación propia (información primaria ou parte empírica) levada a cabo sobre o tema acordado co profesor e do que se deben facer entregas periódicas das súas diferentes partes (proxecto, marco teórico, parte empírica, análise e conclusións), tal e como se recolle no apartado dos traballos titelados.
40
 
Assessment comments
Esta asignatura está plantexada para ser cursada presencial e participativamente, xa que a súa avalidación na convocatoria ordinaria pretende ser o máis integral posible (coñecementos teóricos adquiridos, traballo práctico ou habilidade técnica, interese, actitude, etc.). De ahí que a asistencia e a participación sexan tidas en conta á hora da avaliación.

A non asistencia ao 80% de las clases supón automáticamente que non se pode avaliar mediante este proceso e metodoloxía de claro carácter continuo, pasando por tanto a opción da avaliación mediante a proba ou probas obxectivas contempladas no calendario académico correspondente. Nos casos de realización de prácticas ou outras causas debidamente xustificadas, a porcentaxe necesaria de asistencia para poder ser avaliado mediante o sistema exposto nesta guía docente poderá ser do 60%, sempre e cando se acorde co profesor un seguimiento ou calquer outra forma para suplir as ausencias.

A avaliación baséase sobre todo na elaboración dun traballo teórico-práctico; sendo a asistencia, o interese, a participación, as valoracións propia e dos demáis compeñeiros e a exposición oral pública os outros pilares para a avaliación da asignatura.

O traballo poderá ser individual ou colectivo, ponderándose a avaliación en base ao número de autores. Se ben se postula como fórmula ou indicación preferente a realización do traballo de maneira colectiva, en formato obradoiro e nas horas lectivas.

Entenderase por avaliación suficiente para superar a asignatura na súa primeira convocatoria ordinaria obter un 50% entre as metodoloxías descritas.

Esta avaliación é específica para a primeira convocatoria ordinaria da asignatura, é dicir, aquela constituida por unha avaliación continua.

Para o resto de convocatorias haberá unha proba escrita ou examen, no que, ademáis dos contidos teóricos explicitados nesta guía e con base na bibliografía tamén exposta, se inclúe un soposto de carácter práctico.

O traballo participativo so será válido para a primeira convocatoria e a súa correspondente avaliación continua.

Para o resto de convocatorias que non sexan á primeira ordinaria, non se gardan puntuacións nin traballos ou probas anteriores.

Básicamente, e para dicilo dun xeito sinxelo, trátase de ensinar e aprender esta materia cun plantexamento parecido ou imitando aos lugares de traballo sociolóxico, de maneira que o alumnado desenvolva capacidades de autoxestión e se familiarice con estos procesos, de cara a súa mellor integración e desenvolvemento no mercado laboral. De aí tamén que a figura do profesor se centre máis na orientación, guía, supervisión, corrección e estímulo durante as xornadas de traballo en clase.

Sources of information
Basic Salvador Giner, Sebastián (1997). Buen gobierno y política social . Barcelona : Ariel
Titmuss, Richard (1973). Choice and ‘the Welfare State’. Commitment to Welfare. Londres: Allen & Unwin.
Espada, Joäo Carlos (1999). Derechos sociales del ciudadano. Madrid: Acento Editorial
Midgley, James (2014). Desarrollo social: teoría y práctica. Madrid: Fundación General de la Universidad Politécnica
Mishra, Ramesh (1992). El Estado de Bienestar en Crisis: Pensamiento y Cambio Social. Madrid: Ministerio de Trabajo y de Seguridad Social
Alemán Bracho, Carmen (coord.): (2010). Fundamentos de servicios sociales. Valencia: Tirant lo Blanch
Howard, E. (1981). Investigación social y política social. Madrid: Tecnos
Ashford, Douglas E. (1989). La aparición de los estados de bienestar. Madrid: Ministerio de Trabajo y de Seguridad Social
Olson, Mancur (1992). La lógica de la acción colectiva: bienes públicos y la teoría de grupos. México: Limusa
González Radío, Vicente (2004). La producción social de la solidaridad y el voluntariado. Pontevedra: Deputación de Pontevedra
Sping-Andersen, Gosta (2010). Los tres grandes retos del Estado de Bienestar. Madrid: Ariel
Casado, Demetrio (2001). Manual de servicios sociales. Madrid: CCS
Titmuss, Richard (1981). Política Social. Barcelona, Ariel
Alemán Bracho, Carmen (coord.): (2007). Política Social. Madrid: McGraw-Hill
Alemán Bracho, Carmen y Fernández García, Tomás (comp.) (2006). Política social y estado de bienestar . Valencia : Tirant lo Blanch
Montagut, Teresa (2000). Política Social. Una introducción. Barcelona: Ariel
Fernández García, Tomás y Antonio Ares Parra (coords.) (2002). Servicios sociales dirección, gestión y planificación. Madrid: Alianza
Midgley, James (1997). Social Welfare in Global Context. Newbury Park, CA: Sage
Doyal, Len e Gough, Ian (1994). Teoría de las necesidades humanas. Madrid: Fuhem - Icaria
Bradshaw, Jonathan (1972). The concept of social need. New York: New Society (University of York)
Midgley, James y Livermore, Michelle M. (2008). The Handbook of Social Policy . Londres: Sage
Sping-Andersen, Gosta (1990). Three Worlds of Welfare Capitalism. Cambridge: Polity Press
Varios Autores (Ferrara, Giddens, etc.) (2008). Un modelo social para Europa. Valencia: Universidad de Valencia

Complementary Pitz, G. F. y McKillip, J. (1984). Decision analysis for program evaluators. Newbury Park, CA: Sage
Keeney, R. L. y Raiffa, H. (1976). Decisions with multiples objectives: Preferences and value tradeoff. . New York: John Wiley
Alemán Bracho, Carmen y Trinidad Requena, Antonio (2012). Evaluación de servicios sociales. Navarra: Civitas
Wilensky, H.L. y Lebaux, C. N. (1965). Industrial Society and Social Welfare. Nueva York: Russell Sage
Kahneman, D.; Slovic, P., y Tversky, A. (eds.) (1982). Judgment under uncertainty: Heuristics and biase. Cambridge: University Press
Castillo Gallardo, María del (2006). Manual de servicios sociales comunitarios. Madrid: Síntesis
Kotler, Philip (1982). Marketing for non-profit organizations. New Jersey: Prentice Hall
Edwards, W. y Newman, J. R. (1982). Multiattribute evaluation. Newbury Park, CA: Sage
Witkin, B. R. (1977). Need assessment kits, models and tools. Evaluations Technology, 17
Marti-Costa, S. y Serrano-García, L. (1983). Needs assessment and community development: An ideoiogical perspective. Prevention in Human Services, 3
Díaz Martínez, José Antonio y María José Salvador Pedraza (coords.) (2000). Nuevas perspectivas de los servicios sociales. Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia
Moreno, Luis (1992). Política social y estado del bienestar. Madrid: Ministerio de Asuntos Sociales
Cook, T. D. y Campbell, D. T. (1979). Quasi-experimentation: Design and analysis of issues for field settings. Chicago: Rand McNally
Fernández García, Tomás y Antonio Ares Parra (coords.) (2002). Servicios sociales dirección, gestión y planificación. Madrid: Alianza
Alemán Bracho, Carmen; Alonso Seco, José María y García Serrano, Mercedes (2011). Servicios sociales públicos. Madrid: Tecnos
Alemán Bracho, Carmen y Trinidad Requena, Antonio (2006). Servicios sociales: Planificación y evaluación. Navarra: Thomson-Civitas
Weiss, C. H. y Bucuvalas, M. J. (1980). Social sciencie research and decision making. New York: Columbia University Press
Para máis información: - Almarcha, A., Pascual, M., Campello, L., Cristóbal, P., “Integración laboral de personas con discapacidad: Una perspectiva local”, en MAP, Evaluación y Calidad en las organizaciones públicas, (Madrid, MAP, 2005) - Andreu, J. et al.: Sociología de la discapacidad. Exclusion e inclusion social de los discapacitados. Revista del Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales, nº45 (2003): 77-107. - Bazo, M.T.: La sociedad anciana, Madrid: CIS, 1990 - Bowling, A.: La medida de la salud: Revisión de las escalas de medida en la calidad de vida, Barcelona: Masson, 1994 - CERMI: Discapacidad y exclusión social en la Unión Europea, tiempo de cambio, herramientas para el cambio: Informe definitivo. Madrid:CERMI, 2003 - Cokerman, W.C.: Sociología de la medicina, Madrid: Prentice Hall, 2002 - COLECTIVO IOE/CIMOP: Discapacidad y trabajo en España. Estudio de los procesos de inclusión y exclusión social de las personas con discapacidad. Madrid: IMSERSO 1997. - COLECTIVO IOE ( W. Actis, L. Pereda, y M.A. Prada): Salud y estilos de vida en España. Un análisis de lo cambios ocurridos en la última década, Madrid: FUNCAS, 2004 - Cortina, A.: Ética mínima, Madrid: Tecnos, 2006 - Cuevas Díaz, M.: Imagen de los discapacitados en la literatura tradicional. Badajoz: Diputación de Badajoz, Departamento de Publicaciones, 2005. - Díez Nicolás, J.: Opinión pública: dependencia y discapacidad, pp. 61-101, en Sánchez Fierro, J. (comp.). Libro Verde sobre la dependencia en España Madrid: Grupo de Trabajo «Dependencia» de la Fundación AstraZeneca 2004). - Durán Heras, M.A.: Los costes invisibles de la enfermedad, Madrid: Fundación BBVA, 1999 - Fundación PAIDEIA: Discapacidad y sociedad. Madrid: Morata, 1998. - Garcés Ferrer, J.: La nueva sostenibilidad social. Bases teóricas del modelo sociosanitario, Barcelona: Ariel, 2002. - Goffman, E.: Estigma. La identidad deteriorada. Buenos Aires: Amorrortu 1995. - Goffman, E.: Internados: Ensayos sobre la situación social de los enfermos mentales. Buenos Aires: Amorrortu 1994. - González Radío, Vicente: La producción social de la solidaridad y el voluntariado. Pontevedra: Deputación de Pontevedra 2004 - Gorri Goñi, Antonio (1995): La intervención psicosocial en política social y servicios. Madrid: Libertarias/Prodhufi - Jaraíz Arroyo, Germán: Intervención social, barrio y servicios sociales comunitarios. Madrid: Fundación FOESSA: Cáritas Española, 2011. - Informe GAUR: La situación de los ancianos en España, Madrid: Confederación Española de Cajas de Ahorro, 1975 - INICO/Universidad de Salamanca: Investigación, innovación y cambio. V Jornadas Científicas de Investigación sobre Personas con Discapacidad. Salamanca: Amarú, 2003. - INSERSO: Plan Gerontológico, Madrid, 1993 - Martínez, L. et al. (eds.): Exclusión social y discapacidad. Madrid: Universidad Pontificia de Comillas/Fundación Promi, 2005). - Ministerio de Sanidad y Consumo Indicadores de salud, Madrid, 1990 - Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales: Libro Blanco de la Dependencia, Madrid, 2005 - Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales: El sistema público de servicios sociales. Madrid: 2000 - Navarro Rubio, M.D.: Encuestas de Salud, Madrid: CIS, 1995 - Oliver, M.: Una sociología de la discapacidad o una sociología discapacitada?, en Barton, L. (comp.), Discapacidad y Sociedad, Madrid: Morata 1998). - Ortiz, T.: “El género, organizador de las profesiones sanitarias” , Miqueo, A., et al (eds), Perspectivas de género en salud, Madrid: Minerva, 2001 - Pérez Bueno, L.C.: El desmantelamiento de la discapacidad y otros escritos vacilantes Barcelona: El Cobre, 2004 - Regidor, E., Gutierrez-Fisac, J.L. y Rodriguez, C.: Diferencias y desigualdades en salud en España, Madrid: Díaz de Santos, 1994 - Rodríguez Cabrero, G. y Codorniú, G.: Modelos de atención sociosanitaria. Una aproximación a los costes de la dependencia. Madrid: Inserso, 2002 - Rodríguez Rodríguez, P.: “El apoyo informal en la provisión de cuidados a las personas con dependencia. Una visión desde el análisis de género” en Forum de Política Feminista, Ley de Dependencia y Educación infantil como medidas de conciliación de la vida laboral y familiar; Madrid, 2004 - Roldán García, Elena y Teresa García Giráldez: Políticas de servicios sociales. Madrid: Síntesis, 2006. - Ruiz Ortega, M., Cabra de Luna, M.A.: Las múltiples dimensiones de la discapacidad estudios en homenaje a Manuel Ruiz Ortega. Madrid: Escuela Libre Editorial, 2003). - Sánchez Asín, A: Tecnologías de la información y comunicación para la discapacidad. Málaga: Ediciones Aljibe 2004. - Sánchez Fierro, J. (comp.): Libro Verde sobre la dependencia en España. Madrid: Grupo de Trabajo «Dependencia» de la Fundación AstraZeneca 2004. - Savater, F.: El valor de elegir, Barcelona: Ariel, 2003 - Sontang, S.: La enfermedad y sus metáforas, Madrid: Suma de Letras, 2003 - Zaragozá, J. V. et al.: Servicios sociales e interdisciplinariedad. Benicull de Xúquer, Valencia: Setimig, 1999.

Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before

Subjects that are recommended to be taken simultaneously
Sociología de la familia/615G01305
Soc. de la salud y la enfermedad/615G01307
Sociología de las migraciones/615G01410
/

Subjects that continue the syllabus
Métodos y técnicas de Investigación social/615G01105
Psicología social/615G01108
Estructura y cambio social/615G01208
Fundamentos del análisis demográfico/615G01301
Estructura y cambio social de Galicia/615G01412

Other comments


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.