Datos Identificativos 2016/17
Asignatura (*) Educación matemática Código 652G01014
Titulación
Grao en Educación Infantil
Descriptores Ciclo Periodo Curso Tipo Créditos
Grado 1º cuatrimestre
Segundo Obligatoria 6
Idioma
Castellano
Gallego
Modalidad docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinador/a
Mato Vázquez, Mª Dorinda
Correo electrónico
m.matov@udc.es
Profesorado
Mato Vázquez, Mª Dorinda
Naya Riveiro, Maria Cristina
Correo electrónico
m.matov@udc.es
cristina.naya@udc.es
Web
Descripción general Esta materia está orientada a consolidar e profundizar a formación do profesor de Educación Infantil, dende a Educación Matemática.
Pretende:
-Consolidar a formación matemática necesaria que permita ter un coñecemento profundo dos contidos matemáticos básicos que configuran o currículo da Educación Infantil.
-Coñecer e exemplificar o carácter interdisciplinario e construtivo das matemáticas e a utilidade do coñecemento matemático.
-Capacitar para consultas e traballo documental sobre o currículo de matemáticas en Educación Infantil e aspectos xerais da Didáctica da Matemática.
-Fomentar o espírito crítico e investigador e a capacidade de expresarse con claridade, precisión e rigor; lograr o desenvolvemento de competencias de autoformación de traballo cooperativo.
-Coñecer os medios, materiais, e recursos usuais na ensino-aprendizaxe das Matemáticas en Educación Infantil.
-Adquirir destrezas no emprego de instrumentos, técnicas e material didáctico na área de matemáticas.

Competencias del título
Código Competencias del título
A33 Conocer los fundamentos científicos, matemáticos y tecnológicos del currículo de esta etapa así como las teorías sobre la adquisición y desarrollo de los aprendizajes correspondientes.
A34 Conocer estrategias didácticas para desarrollar representaciones numéricas y nociones espaciales, geométricas y de desarrollo lógico.
A35 Comprender las matemáticas como conocimiento sociocultural.
A36 Conocer la metodología científica y promover el pensamiento científico y la experimentación.
A39 Elaborar propuestas didácticas en relación con la interacción ciencia, técnica, sociedad y desarrollo sostenible.
A40 Promover el interés y el respeto por el medio natural, social y cultural a través de proyectos didácticos adecuados.
A41 Fomentar experiencias de iniciación a las tecnologías de la información y la comunicación.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas y tomar decisiones de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamiento crítico, autocrítico, lógico y creativo.
B4 Trabajar de forma autónoma con iniciativa y espíritu emprendedor.
B5 Trabajar de forma colaborativa.
B9 Autonomía en el aprendizaje.
B10 Capacidad de análisis y síntesis.
B11 Capacidad de búsqueda y manejo de información.
B21 Conocimiento y comunicación en lenguas extranjeras.
B25 Utilización de las TIC en el ámbito de estudio y del contexto profesional.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C2 Dominar la expresión y la comprensión de forma oral y escrita de un idioma extranjero.
C3 Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida.
C4 Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
C6 Valorar críticamente el conocimiento, la tecnología y la información disponible para resolver los problemas con los que deben enfrentarse.
C7 Asumir como profesional y ciudadano la importancia del aprendizaje a lo largo de la vida.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje Competencias del título
Coñecer as estratexias metodolóxicas para desenvolver nocións espaciais, xeométricas e de desenvolvemento do pensamento lóxico facilitando procedementos de intervención educativa permitindo que o alumno sexa o protagonista activo na construción dese coñecemento lóxico e matemático. A33
A34
B1
B3
B4
B9
B10
B11
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Guiarse polo "principio de globalización" á hora de programar as actividades e tarefas educativas de 0 a 6 anos, presentando actividades que favorezan nos alumnos o desenvolvemento de capacidades, habilidades e destrezas para mellorar o seu rendemento matemático. A33
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
Coñecer os aspectos curriculares relacionados coa matemática e posta en práctica nunha aula de Educación Infantil de secuencias didácticas elaborando procedementos prácticos para desenvolver a observación, a intuición, o razonamento e a creatividade na aprendizaxe matemática, propiciando, por método e metodoloxía, unha proposta de actividades que axuden a iniciar o desenvolvemento da competencia matemática e de outras competencias básicas. A34
A39
B2
B10
C1
C2
Guiarse polo "principio de globalización" á hora de programar as actividades e tarefas educativas de 0 a 6 anos, presentando actividades que favorezan nos alumnos o desenvolvemento de capacidades, habilidades e destrezas para mellorar o seu rendemento matemático. A33
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
Ser capaz de xestionar unha aula de matemáticas elaborando procedementos didácticos que axuden a entender o significado das operacións básicas matemáticas; a súa correcta aplicación á vida real a través da resolución de problemas; os algoritmos propios da nosa cultura e outros algoritmos propicios para o cálculo, coñecendo os aspectos interactivos que interveñen, facilitando a motivación e permitindo un axeitado tratamento da diversidade do alumnado. A33
A35
B1
B3
B4
B5
B9
B10
B11
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Adaptar propostas didácticas que axuden aos alumnos a iniciarse no desenvolvemento matemático de pensar e razoar (tipos de enunciados, cuestións propias das matemáticas); argumentar (probas matemáticas, heurística, crear e expresar argumentos matemáticos); comunicar (expresión matemática oral e escrita, entender expresións, transmitir ideas matemáticas); modelizar (estruturar o campo, interpretar os modelos, traballar con modelos); plantexar e resolver problemas; representar e simbolizar (codificar, decodificar e interpretar representacións, utilizando estratexias de investigación e familiarizándoos con novas perspectivas e enfoques para o desenvolvemento do coñecemento matemático. A34
A35
A41
B1
B2
B3
B4
B5
B21
B25
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Dar respostas á diversidade na aula de matemáticas, introducindo, o “Desafío” no ensino da matemática e, a “Investigación” na súa aprendizaxe, permitindo que o alumno chegue ao coñecemento matemático polos seus propios medios, respectando as súas estratexias e canalizando as súas conclusións, utilizando materiais específicos e recursos apropiados para o descubrimento e a construción dos conceptos lóxicos e matemáticos. A35
A36
A39
B1
B2
B3
B4
B5
B9
B10
B11
B25
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Promover o interese e o respecto polo medio natural, social e cultural a través de proxectos didácticos adecuados. A40

Contenidos
Tema Subtema
TEMA 1. FUNDAMENTOS DA EDUCACIÓN MATEMÁTICA EN EDUCACIÓN INFANTIL. PRINCIPIOS METODOLÓXICOS PARA A APRENDIZAXE MATEMÁTICA A construcción do coñecemento matemático
O proceso de ensino/aprendizaxe das matemáticas elementais
Etapas do acto didáctico
Principios da aprendizaxe e ideas sobre metodoloxía didáctica para o ensino da matemática
Materiais e recursos
Plan de actividades
TEMA 2. A LINGUAXE MATEMÁTICA. DESENVOLVEMENTO DO PENSAMENTO LÓXICO E MATEMÁTICO A linguaxe matemática
Simbolización notacional
Desenvolvemento do pensamento lóxico-matemático
Xogos de lóxica
Materiais lóxicos
TEMA 3. A CONSTRUCCIÓN DOS PRIMEIROS COÑECEMENTOS NUMÉRICOS Sobre o concepto de número
Os sistemas de numeración
Proceso didáctico para a adquisición do concepto de número. Fundamentos lóxicos, matemáticos e bases psicopedagóxicas
Operacións aritméticas e algoritmos
TEMA 4. ESPAZO E XEOMETRÍA EN EDUCACIÓN INFANTIL O neno e as matemáticas do espazo
A evolución do pensamento espacial
Relacións espaciais

TEMA 5. A MEDIDA EN EDUCACIÓN INFANTIL Noción de medida
A construcción da noción de magnitude
Desenvolvemento das medidas de lonxitude, masa, capacidade, tempo

Planificación
Metodologías / pruebas Competéncias Horas presenciales Horas no presenciales / trabajo autónomo Horas totales
Investigación (Proyecto de investigación) A36 B1 B4 B5 B25 C8 6 20 26
Lecturas A33 B3 B11 C6 1 17 18
Prácticas a través de TIC A39 A41 B9 C3 2 6 8
Prácticas de laboratorio A35 B2 B10 C7 18 18 36
Presentación oral B21 C1 C2 C4 3 3 6
Sesión magistral A34 8 10 18
Actividades iniciales A33 2 0 2
Prueba mixta A33 A40 B1 2 33 35
 
Atención personalizada 1 0 1
 
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos

Metodologías
Metodologías Descripción
Investigación (Proyecto de investigación) Traballo extenso realizado en grupo sobre un tema de interés e de actualidade. O tema estará definido a maneira de regunta e no seu desenvolvemento intentarán respostar e descobrir coñecementos matemáticos. Será exposto a toda a clase en "Presentación oral".
Lecturas Material escrito para ampliación dos temas.
Prácticas a través de TIC Presentación e traballo sobre diferentes ferramentas TIC, principalmente baseadas en Internet. Os alumnos deberán familiarizarse con estes materiais. Algún traballo do curso estará baseado nas TIC.
Prácticas de laboratorio Traballo na aula, en grupos reducidos. Tratará sobre aspectos concretos dos temas, seguindo guións e coa axuda de materiais.
Presentación oral Exposición do proxecto de investigación.
Sesión magistral Exposición xeral introductoria de cada un dos temas de que consta o programa, indicando os aspectos que o alumnado debe ampliar co seu traballo persoal e coas oportunas orientacións bibliográficas.
Actividades iniciales Presentación e contextualización dos temas.
Actividades de xustificación e motivación.
Detección do coñecemento que posúe o alumnado sobre o tema, a través de distintos procedementos: debate, tormenta de ideas, etc.
Prueba mixta Proba escrita (exame). Anque, en principio, se refire ao exame final, pode haber outras probas ao longo do curso.

Atención personalizada
Metodologías
Prueba mixta
Sesión magistral
Lecturas
Prácticas de laboratorio
Presentación oral
Investigación (Proyecto de investigación)
Prácticas a través de TIC
Descripción
A atención personalizada que se describe en relación a estas metodoloxías concíbense como momentos de traballo presencial co profesor, polo que implican unha participación obrigatoria para o alumnado.

A forma e o momento en que se desenvolverá indicarase en relación a cada actividade ao longo do curso segundo o plan de traballo da materia.

Estas medidas serán aplicábeis tanto ao alumnado que asiste regularmente ás aulas como a aquel con dispensa académica.

Evaluación
Metodologías Competéncias Descripción Calificación
Prueba mixta A33 A40 B1 Contará a argumentación realizada en cada unha das probas realizadas. 20
Prácticas de laboratorio A35 B2 B10 C7 Contará a participación, interés, esforzo, actitude... 30
Presentación oral B21 C1 C2 C4 Valorarase a claridade, habilidade para presentar a información e a comunicación de resultados e conclusións. 10
Investigación (Proyecto de investigación) A36 B1 B4 B5 B25 C8 Terase en conta a dificultade do tema elexido, a metodoloxía seguida no seu desenvolvemento, a exposición dos resultados e a argumentación das conclusións, entre outras cousas. 30
Prácticas a través de TIC A39 A41 B9 C3 Valorarase o material empregado, as destrezas e orixinalidade na súa realización, a pertinencia e o interés dos contidos. 10
 
Observaciones evaluación

Segundo a participación do alumnado na materia, hai dúas opcións para facer a avaliación:

Opción A. Avaliación Continua. Para o alumnado que segue o sistema ECTS,
aquel que regularmente asiste/participa nas actividades de clase. Neste
caso o sistema de avaliación será o descrito anteriormente. Por tanto
será obrigatoria a asistencia ás clases (como mínimo o 85% das horas
presenciais).

Opción B). O alumnado con dispensa académica de
exención de asistencia ou que non asista ao 85% das horas presenciais,
será avaliado a través dunha proba final escrita teórico-práctica (50) e un Proxecto de
investigación sobre a matemática en Educación Infantil (25%) e a súa correspondente presentación oral (12.5%) con
axuda das tics (12.5%). A nota final será a
media das calificacións obtidas, solicitándose en cada unha delas unha
nota igual ou superior a 5 sobre 10 para poder aprobar a materia. A data para esta proba será fixada polo Centro.

Farase especial fincapé no coidado do medio ambiente.


Fuentes de información
Básica

ALONSO TAPIA, J. (2005). Motivar en la escuela, motivar en la familia. Madrid: Morata.

ALSINA, A. (2012). Hacia un enfoque globalizado de la educación matemática en las primeras edades. Números, (80), 7-24.

ALSINA, A. (2014). Procesos matemáticos en educación infantil: 50 ideas clave. Números, (86), 5-28.

ARBONÉS, J. y MILRUD, P. (2011). La armonía numérica. Música y matemáticas. España: RBA.

BALBUENA, L. y COBA, M.D. (1992). La matemática recreativa vista por los alumnos. Granada: Proyecto Sur.

BAROODY, A. (1988). El pensamento matemático en los niños. Madrid: Visor.

BETTELHEIM, B. (1999). Psicoanálisis de los cuentos de hadas. Barcelona: Crítica.

BOLT, B Y HOBBS, D. (1991). 101 Proyectos matemáticos. Barcelona: Labor.

BRISSIAUD, R (1993). El aprendizaje del cálculo. Visor. Madrid.

CABELLO SALGUERO, M.J. (2011). Aprender jugando en educación infantil. Pedagogía Magna, (11), 164-170.

CALLEJO, M.L. (1994). Un club matemático para la diversidad. Madrid: Narcea.

CANAIS, M.A. (1981). A matemática no parvulario. Madrid: A nosa Cultura.

CASTELNUOVO, E. (1990). Didáctica de la matemática moderna. México: Trillas.

CÉZAR, R. F., HARRIS, C. y PÉREZ, C. A. (2014). Propuestas para el tratamiento de la Competencia Matemática y de Ciencias a través de la literatura infantil en Educación Infantil y Primaria. Números, (85), 25-39.

COCKCROFT, W. H. (1985). Las matemáticas sí cuentan. Madrid: MEC.

CALLEJO DE LA VEGA, M.L. (1994). Un club matemático para la diversidad. Madrid: Narcea.

CALLEJO DE LA VEGA, M.L. (2000). Educación Matemática y Ciudadanía. Propuestas desde los Derechos Humanos. República Dominicana: Centro Poveda.

CHAMORRO, C. (1988). El problema de la medida. Madrid: Síntesis.

COMAP (1999). Las matemáticas en la vida cotidiana. Madrid: Addison-Wesley.

CONE BRYANT, S. (1993). El arte de contar cuentos. Barcelona: Hogar del Libro. CORBALÁN, F. (2002). La matemática aplicada a la vida cotidiana. Barcelona: Graó.

CORBALÁN F. (2007). Matemáticas de la vida misma. Barcelona: Graó.

DAUVY, J. (1980). El niño ante el espacio. Iniciación a la topología intuitiva. Madrid: P

. del Rio.

DEL OLMO, M. A. Superficie y volumen. Madrid: Síntesis, 19.

DICKSON-BROWN-GIBSON. (1991). El aprendizaje de las matemáticas.

Labor-MEC.

DIENES/GOLDING (1987). Los primeros pasos en matemáticas. (libros 1, 2, 3). Barcelona.

EDO, M. (2008). Matemáticas y arte en educación infantil. Uno: Revista de didáctica de las matemáticas, 47, 37-53.

EGAN, K., (1994). Fantasía e imaginación: su poder en la enseñanza. Madrid: MEC-Morata.  

FÀBREGA, J., y Edo, M. (2015). Cultivar matemáticas. Infancia: educar de 0 a 6 años, (149), 29-37.

FARRÁS, P. (2012).Las clases de música favorecen las matemáticas. Recuperado de http://blog.pequejuegos.com/las-clases-musica-favorecen-matematicas/

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2007). Números en Color. Editorial CCS. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2006). Didáctica de la Matemática en Educación Infantil. Grupo Mayéutica. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2002). La Numeración y cuatro operaciones básicas: La investigación y el descubrimiento a través de la manipulación. Editorial CCS, Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2002). El material Numerator. (Juego para el alumno) Editorial CCS. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. et SÁNCHEZ HUETE (2003). La Enseñanza de la matemática. Bases psicopedagógicas y fundamentos teóricos en la construcción del conocimiento matemático y la resolución de problemas. Editorial CCS. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2004). El número de dos cifras. Investigación didáctica e innovación educativa. Editorial CCS. Madrid.

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. Colección de cuentos que trabajan conceptos lógicos y matemáticos:

El Hipopótamo gracioso y fuerte. Ed. CCS. Madrid, 2002

La tortuga botarruga. Ed. CCS. Madrid, 2002

Los animales que se escaparon del circo. Ed. CCS. Madrid, 2002

Las nubes del país de la fantasía virtual. Ed. CCS. Madrid, 2002

Si te quieren serás lo que eres. Editorial CCS. Madrid, 2004

La caja de números I. Editorial CCS. Madrid, 2004

La caja de números II. Editorial CCS. Madrid, 2004

FERNÁNDEZ BRAVO, J. A. (2005). Enséñame a contar. Investigación didáctica sobre la técnica de contar como actividad matemática. Grupomayéutica. Madrid.

FERNANDEZ y JUSTICIA (1990). Técnicas para enseñar a observar, contar y medir. Madrid. Escuela española.

FERNÁNDEZ CARRIÓN, M. (2011). Música y matemáticas: Conexiones curriculares para un mayor éxito educativo.  Recuperado de http://recursostic.educacion.es/artes/

FERNÁNDEZ Y JUSTICIA (1990). Técnicas para enseñar a observar, contar y medir. Madrid: Escuela española.

FESPM. LURIE, A. (2004). Niños y niñas eternamente: los clásicos infantiles desde Cenicienta hasta Harry Potter. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez.

FINGERMANN, G. (1972). Lógica. Buenos Aires. El Ateneo.

GAIRÍN, J.M. e SANCHO, J. (2002). Números y algorítmos. (cap.1-5). Madrid. Síntesis.

GUZMÁN, M. de (1991). Para pensar mejor. Barcelona: Labor.

HONSBERGER, R. (1994). El ingenio en las matemáticas. Madrid: Euler.

KNELLER, G. (1969). La lógica y el lenguaje en la educación. Buenos Aires. Ateneo.

KAMII, C. (1995). El número en la educación preescolar. Visor. Madrid.

KOTHE, S. (1986). Cómo utilizar los Bloques Lógicos de Dienes. Teide. Barcelona.

LAHORA, C. (1996). Actividades matemáticas con niños de 0 a 6 años. Narcea. Madrid.

LAWRENCE, E (1982). La comprensión del número. Paidos. Barcelona.

LIERN, V. y QUERALT, T. (2008). Música y Matemáticas: la armonía de los números. Badajoz: FESPM.

MARÍN-RODRÍGUEZ, M. (1999). El valor del cuento en la construcción de conceptos matemáticos. Revista Números, 39, 27-38.

MARÍN RODRÍGUEZ, M. (2003). Cuentos para aprender Matemáticas. ACTAS III Jornadas Provinciales de Matemáticas. Consejería de Educación de la Comunidad de Madrid. Madrid, 89-102.

MARÍN RODRÍGUEZ, M. (2006). Las matemáticas de una novela. SIGMA, 29, 159-172.

MARÍN-RODRÍGUEZ, M. Y CLIMENT-RODRÍGUEZ, N. (eds.). (2011). Investigación en Educación Matemática. Comunicaciones de los grupos de investigación. XV Simposio de la SEIEM (427-453). Ciudad Real: SEIEM.

MARTÍN VERDEJO, F. (2003). Mirar el arte con ojos matemáticos. Uno: Revista de las matemáticas, (32), 83-96.

MATO, M.D. (2014). La afectividad hacia las matemáticas. A Coruña. NetBiblo. 

PELEGRÍN, A. (2004). La aventura de oír. Cuentos tradicionales y literatura infantil. Madrid. Anaya.

PERALTA CORONADO, F.J. (1998). Las matemáticas en el arte, la música y la literatura. Tendencias pedagógicas, (2), 235-244.

PÉREZ GÓMEZ, R. (1997). Arte y matemáticas. Aula de innovación educativa, (58), 12-14.

RUIBAL, K. (2004). Matemáticas en la cocina. La Coruña: Club matemático Durán Loriga.

RUSSELL, B (1985). Introducción a la filosofía matemática. Madrid: Paidós.

SAA ROJO, M. D. (1999). Las matemáticas de los cuentos y las canciones. Madrid: EOS.

SÁNCHEZ MARTÍNEZ, C. (1975). Enseñar a pensar. Madrid: Marsiega.

SCHILLER, P. y PETERSON, L. (1999). Actividades para jugar con las matemáticas 1 y 2. Barcelona: CEAC.

TEJADA CUESTA, L. (2009). Las salidas, un recurso para el aprendizaje en educación infantil. Revista digital: innovación y experiencias educativas, (14), 1-11.

TORRES, J. (2011). Globalización e interdisciplinariedad: el currículum integrado. Madrid: Morata.

TRUEBA MARCANO, B. (2000). Talleres integrales en educación infantil. Una propuesta de organización del escenario escolar. Madrid: Ediciones de la Torre.

ZAMACOIS, J. (2002). Teoría de la música (I). España: Ideabooks.

 

 

Complementária

Os estudantes teñen á súa disposición multitude de recursos que completan estas referencias na plataforma Moodle.


Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente

Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente

Asignaturas que continúan el temario

Otros comentarios



(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías