Identifying Data 2016/17
Subject (*) Intervención psicolóxica e prevención das dificultades de aprendizaxe Code 652G01022
Study programme
Grao en Educación Infantil
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 1st four-month period
Third Obligatoria 6
Language
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Psicoloxía Evolutiva e da Educación
Coordinador
Gonzalez Seijas, Rosa Maria
E-mail
rosa.maria.gonzalez.seijas@udc.es
Lecturers
Gonzalez Seijas, Rosa Maria
E-mail
rosa.maria.gonzalez.seijas@udc.es
Web
General description Esta materia ten como obxectivo facilitar ao alumnado de 3º de Educación infantil os coñecementos básicos e o desenvolvemento de habilidades e destrezas para identificar, deseñar, desenvolver e avaliar programas combinados que favorezan o desenvolvemento de procesos cognitivos e a prevención das dificultades na aprendizaxe.

Study programme competencies
Code Study programme competences
A1 Comprender os procesos educativos e de aprendizaxe no período de 0-6, no contexto familiar, social e escolar.
A2 Coñecer os desenvolvementos da psicoloxía evolutiva da infancia nos períodos 0-3 e 3-6.
A4 Recoñecer a identidade da etapa e as súas características cognitivas, psicomotoras, comunicativas, sociais, afectivas.
A7 Identificar dificultades de aprendizaxe, disfuncións cognitivas e as relacionadas coa atención.
A8 Saber informar a outros profesionais especialistas para abordar a colaboración do centro e do mestre na atención ás necesidades educativas especiais que se propoñan.
A9 Adquirir recursos para favorecer a integración educativa de estudantes con dificultades.
A10 Crear e manter lazos de comunicación coas familias para incidir eficazmente no proceso educativo.
A15 Coñecer os principios básicos dun desenvolvemento e comportamento saudables.
A16 Identificar trastornos no sono, a alimentación, o desenvolvemento psicomotor, a atención e a percepción auditiva e visual.
A17 Colaborar cos profesionais especializados para solucionar ditos trastornos.
A18 Detectar carencias afectivas, alimenticias e de benestar que perturben o desenvolvemento físico e psíquico adecuado dos estudantes.
A20 Valorar a importancia da estabilidade e a regularidade no contorno escolar, os horarios e os estados de ánimo do profesorado como factores que contribúen ao progreso harmónico e integral dos estudantes.
A21 Saber traballar en equipo con outros profesionais de dentro e fóra do centro na atención a cada estudante, así como na planificación das secuencias de aprendizaxe e na organización das situacións de traballo na aula e no espazo de xogo, identificando as peculiaridades do período 0-3 e do período 3-6.
A22 Atender as necesidades dos estudantes e transmitir seguridade, tranquilidade e afecto.
A23 Comprender que a observación sistemática é un instrumento básico para poder reflexionar sobre a práctica e a realidade, así como contribuír á innovación e á mellora en educación infantil.
A41 Fomentar experiencias de iniciación ás tecnoloxías da información e a comunicación.
A42 Coñecer o currículo de lingua e lectoescritura desta etapa así como as teorías sobre a adquisición e desenvolvemento das aprendizaxes correspondentes.
A43 Favorecer as capacidades da fala e da escritura.
A44 Coñecer e dominar técnicas de expresión oral e escrita.
A46 Comprender o paso da oralidade á escritura e coñecer os diferentes rexistros e usos da lingua.
A47 Coñecer o proceso de aprendizaxe da lectura e a escritura e o seu ensino.
A50 Coñecer e utilizar adecuadamente recursos para a animación á lectura e á escritura.
A55 Saber utilizar o xogo como recurso didáctico, así como deseñar actividades de aprendizaxe baseadas en principios lúdicos.
A61 Controlar e facer o seguimento do proceso educativo e, en particular, de ensino e aprendizaxe mediante o dominio de técnicas e estratexias necesarias.
A63 Participar na actividade docente e aprender a saber facer, actuando e reflexionando desde a práctica.
A65 Regular os procesos de interacción e comunicación en grupos de estudantes de 0-3 anos e de 3-6 anos.
A66 Coñecer formas de colaboración cos distintos sectores da comunidade educativa e do contorno social.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas e tomar decisións de forma efectiva.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa e espírito emprendedor.
B5 Traballar de forma colaborativa.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de maneira efectiva nun contorno de traballo.
B9 Autonomía na aprendizaxe.
B10 Capacidade de análise e síntese.
B11 Capacidade de busca e manexo de información.
B12 Capacidade de organización e planificación.
B15 Capacidade para asumir a necesidade dun desenvolvemento profesional continuo, a través da reflexión sobre a propia práctica.
B16 Capacidade para integrarse e comunicarse con expertos noutras áreas e en contextos diferentes.
B17 Capacidade para presentar, defender e debater ideas utilizando argumentos sólidos.
B18 Capacidade para relacionarse positivamente con outras persoas.
B19 Comunicación oral e escrita na lingua materna.
B22 Creatividade ou capacidade para pensar as cousas desde diferentes perspectivas, ofrecendo novas solucións aos problemas.
B24 Recoñecemento e respecto á diversidade e á multiculturalidade.
B25 Utilización das TIC no ámbito de estudo e do contexto profesional.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Coñecer os desenvolvementos da psicoloxía evolutiva da infancia nos períodos 0-3 e 3-6. A2
A15
B1
B11
Recoñecer a identidade da etapa e as súas características cognitivas, psicomotoras, comunicativas, sociais, afectivas. A4
B9
C7
Comprender os procesos educativos e de aprendizaxe no período de 0-6, no contexto familiar, social e escolar. A1
A9
Identificar dificultades de aprendizaxe, disfuncións cognitivas e as relacionadas coa atención A7
A8
A17
Crear e manter lazos de comunicación coas familias para incidir eficazmente no proceso educativo A10
A22
Identificar trastornos no sono, a alimentación, o desenvolvemento psicomotor, a atención e a percepción auditiva e visual. A16
Detectar carencias afectivas, alimenticias e de benestar que perturben o desenvolvemento físico e psíquico adecuado dos estudantes. A18
Saber traballar en equipo con outros profesionais de dentro e fóra do centro na atención a cada estudante, así como na planificación das secuencias de aprendizaxe e na organización das situacións de traballo na aula e no espazo de xogo, identificando as peculiaridades do período 0-3 e do período 3-6. A21
Comprender que a observación sistemática é un instrumento básico para poder reflexionar sobre a práctica e a realidade, así como contribuír á innovación e á mellora en educación infantil A23
Coñecer o currículo de lingua e lectoescritura desta etapa así como as teorías sobre a adquisición e desenvolvemento das aprendizaxes correspondentes. A42
Fomentar experiencias de iniciación ás tecnoloxías da información e a comunicación A41
Favorecer as capacidades da fala e da escritura. A43
Coñecer e dominar técnicas de expresión oral e escrita A44
Comprender o paso da oralidade á escritura e coñecer os diferentes rexistros e usos da lingua. A46
Coñecer o proceso de aprendizaxe da lectura e a escritura e o seu ensino. A47
Coñecer e utilizar adecuadamente recursos para a animación á lectura e á escritura A50
Saber utilizar o xogo como recurso didáctico, así como deseñar actividades de aprendizaxe baseadas en principios lúdicos. A55
Controlar e facer o seguimento do proceso educativo e, en particular, de ensino e aprendizaxe mediante o dominio de técnicas e estratexias necesarias A61
Participar na actividade docente e aprender a saber facer, actuando e reflexionando desde a práctica A63
Regular os procesos de interacción e comunicación en grupos de estudantes de 0-3 anos e de 3-6 anos. A65
Coñecer formas de colaboración cos distintos sectores da comunidade educativa e do contorno social. A66
C6
Resolver problemas e tomar decisións de forma efectiva. A20
B10
Traballar de forma autónoma con iniciativa e espírito emprendedor B4
Traballar de forma colaborativa. B2
B5
B7
B18
B19
Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional B6
B16
Capacidade para asumir a necesidade dun desenvolvemento profesional continuo, a través da reflexión sobre a propia práctica. B12
B15
B17
Recoñecemento e respecto á diversidade e á multiculturalidade. B24
Creatividade ou capacidade para pensar as cousas desde diferentes perspectivas, ofrecendo novas solucións aos problemas B22
Utilización das TIC no ámbito de estudo e do contexto profesional. B25
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común C4

Contents
Topic Sub-topic
1-INTRODUCCIÓN
-Conceptos básicos
-Evaluación e intervención en educación infantil
-Dificultades tempranas de aprendizaje
-Características de los niños con DTA
2- PREVENCIÓN DE TRASTORNOS FUNCIONALES DEL HABLA.

-Concepto.
-Componentes que determinan las alteraciones del habla.
-Prevención en los problemas del habla.
3- VARIABLES PSICOMOTRICES Y COGNITIVAS EN LAS DA -Conocer y/o recordar conceptos básicos.
-Variables psicomotrices.
-Procesos cognitivos.
4-LAS DIFICULTADES EN LOS APRENDIZAJES BASICOS. PREVENCIÓN DE LAS DIFICULTADES EN EL APRENDIZAJE DE LA LECTURA -Conceptos básicos
-Procesos que intervienen en la lectura
-Dificultades en DAL
-Prevención de las DAL
5-LAS DIFICULTADES EN LOS APRENDIZAJES BASICOS. PREVENCIÓN DE LAS DIFICULTADES EN EL APRENDIZAJE DE LA ESCRITURA
-Conceptos básicos
-Procesos que intervienen en la escritura
-Dificultades en DAE
-Prevención de las DAE
6-LAS DIFICULTADES EN LOS APRENDIZAJES BASICOS. PREVENCIÓN DE LAS DIFICULTADES EN EL APRENDIZAJE DE LAS MATEMATICAS -Conceptos básicos
-Procesos que intervienen en las matemáticas
-Dificultades en DAM
-Prevención de las DAM

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Introductory activities C6 2 10 12
Simulation A1 A2 A4 3 4 7
Mixed objective/subjective test A7 A8 A44 2 10 12
Supervised projects A9 A22 A41 A43 A55 A63 B1 B2 B5 B6 B7 B9 10 21 31
Oral presentation A21 B4 4 7 11
Collaborative learning A23 A42 A66 B10 B11 B12 B15 B18 B24 4 9 13
Workbook C4 C8 4 9 13
Case study A10 A16 A17 A18 A46 A47 A50 A61 A65 B16 B17 B19 C7 5 10 15
Workshop A15 A20 B22 B25 8 20 28
 
Personalized attention 8 0 8
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Introductory activities Exponse unha análise de casos para establecer o punto de partida
Simulation Realizaranse actividades de presentación tanto da guía docente como do grupo-clase para a introdución da materia
Mixed objective/subjective test A proba de avaliación final será unha proba mixta que combine preguntas de resposta curta, preguntas abertas, e de multiples opcións. Tamén pode exporse unha situación de aula para que sexa analizada, segundo expúxose na clase.
Supervised projects En grupos (mínimo 3 e máximo 5) deberán elaborar materiais de instrución para previr as dificultades na aprendizaxe (segundo os diferentes temas). Estes traballos serán orientados polo profesor nas súas diferentes fases. Non se admitirán traballos individuais.
Oral presentation Por grupos, presentarán ante os seus compañeiros os materiais elaborados para cada tema.
Collaborative learning Traballo en pequenos grupos segundo o tema tratado. A profesora orienta o traballo e o resultado final depende da achega de todos os membros do grupo. Apréndese a través da colaboración.
Workbook Segundo o tema, haberá lecturas de profundización.
Case study Analizaranse casos reais, segundo o tema, e tentarase dar resposta desde o punto de vista dun profesor de infantil.
Workshop Realizaranse talleres que orientarán os traballos nas diferentes fases.

Personalized attention
Methodologies
Workshop
Supervised projects
Mixed objective/subjective test
Oral presentation
Description
Os traballos tutelados, a proba mixta e os talleres terán orientación individual ou en pequenos grupos (en horas de tutoría) segundo demanda dos alumnos.

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Workshop A15 A20 B22 B25 Asistencia y participación nas actividades de clase tanto interactivas como expositivas (análises de casos, xogo de roles, simulación, lecturas, aprendizaxe colaborativo e talleres). 20
Supervised projects A9 A22 A41 A43 A55 A63 B1 B2 B5 B6 B7 B9 En grupos (mínimo 3 e máximo 5) deberán elaborar materiais de instrución para previr as dificultades na aprendizaxe (segundo os diferentes temas). Estes traballos serán orientados polo profesor nas súas diferentes fases. Non se admitirán traballos individuais. 30
Mixed objective/subjective test A7 A8 A44 A proba de avaliación final será unha proba mixta que combine preguntas de resposta curta, preguntas abertas, e de multiples opcións. Tamén pode exporse unha situación de aula para que sexa analizada, segundo expúxose na clase. 50
 
Assessment comments


Observacións:


-Os alumnos que non  poden asistir  a clase ou os que estuden a tempo parcial (non presenciais) previa autorización da comisión pertinente, terán que ir á proba mixta e terán que realizar os traballos (análises de casos e traballos tutelados) solicitados en clase, do mesmo xeito que os seus compañeiros presenciais, dado que estes apartados teñen unha porcentaxe na nota final.


A nota definitiva será sobre o  %  dos apartados aos que respondan.

Este criterio é válido para todas as convocatorias de exame.



Sources of information
Basic

  

BIBLIOGRAFÍA RECOMENDADA

 

ALSINA,A. (2004). Desarrollo de competencias matemáticas con recursos lúdico-manipulativos. Madrid: Narcea.

BELTRÁN J., LÓPEZ ESCRIBANO, C. Y RODRÍGUEZ E. (2006). Precursores tempranos de la lectura.   En B. Gallardo, C.Hernández y V. Moreno (Eds). Lingüística clínica y neuropsicología cognitiva. Actas del I Congreso Nacional de Lingüística clínica. Valencia: Universitat.

BUCETA, M.J. (2011). Manual de atención temprana. Madrid: Síntesis.

CASTEJÓN, J.L Y NAVAS,L. (2011). Dificultades y trastornos del aprendizaje y del desarrollo en infantil y primaria. Alicante: ECU

CONTRERAS, M.C. (2004). Dificultades de lenguaje y aprendizaje escolar. Grupo Editorial Universitario.

CUETOS,F. (2008). Psicología de la lectura. Madrid: Wolters Kluwer.

CUETOS,F. (2009). Psicología de la escritura. Madrid: Wolters Kluwer.

CULLINAN,B. (2005). La lectura en el aula. Sevilla: Trillas.

DAS, J.P., GARRIDO, M., GONZÁLEZ, M., TIMONEDA, C. y  PÉREZ-ÁLVAREZ, F. (2001). Dislexia y dificultades de lectura: una guía para maestros. Barcelona: Paidós.

DEAÑO,M. (2000). Cómo prevenir las dificultades de cálculo. Málaga: Aljibe.

DEAÑO,M. (2001). Necesidades educativas especiales relacionadas con el aprendizaje matemático. En F. Salvador (Dir.). Enciclopedia psicopedagógica de necesidades educativas especiales, vol 1. Málaga: Aljibe, pp.495-517.

DEFIOR,S., GALLARDO,J., ORTÚZAR,R. (2004). Aprendiendo a leer. Materiales de apoyo: Málaga: Aljibe.

FERNANDEZ,J. (2002). La numeración y las cuatro operaciones matemáticas. Madrid: CCS.

FERNANDEZ-MOLINA, M. (2015). Bienestar psicológico infantil. Madrid: Pirámide.

FERNANDEZ-REY. J., FRAGA, I., REDONDO,J., ALCARAZ,M. Y PARDO-VÁZQUEZ, J. (2010). Procesos psicológicos básicos II. Madrid: Pirámide.

GARCÍA SÁNCHEZ, J.N. (2001). Dificultades de aprendizaje e intervención psicopedagógica. Barcelona: Ariel.

GARCÍA, S., J.N. (2007). Dificultades del desarrollo. Madrid: Pirámide.

GARCÍA, J. y  GONZÁLEZ, D. (2001). Dificultades de Aprendizaje e intervención psicopedagógica. Concepto,evaluación y Tratamiento (Vol.I). Madrid: EOS.

GARCIA VIDAL, J. y GONZÁLEZ, D. (2000). Dificultades de aprendizaje e intervención psicopedagógica. Lectura y escritura. Vol.II.  Madrid: EOS.

GONZÁLEZ SEIJAS, R.M. Y CUETOS,F. (2008). Actividades para el aprendizaje de la lectura y de la escritura. Madrid: CEPE.

GONZÁLEZ SEIJAS, R.M.  Y OTROS (2013). Javitor, el castor lector y los amigos de las letras. Madrid: CEPE.

GUZMÁN-SIMON, F., NAVARRO-PABLO, M., y GARCIA-JIMENEZ, E. (2015). Escritura y lectura en educación infantil. Madrid: Pirámide.

JARQUE,J. (2011). Dificultades de aprendizaje en educación infantil. Madrid: CCS

JIMÉNEZ GONZÁLEZ, J. Y ORTIZ GONZÁLEZ , R. (2008).  Conciencia Fonológica y Aprendizaje de la Lectura..Teoria, evaluación e intervención. Madrid: Síntesis.

JIMENO,M. (2006).  ¿Por qué las niñas y los niños no aprenden matemáticas?. Barcelona: Octaedro

MARIN M. (2013). Cuentos para aprender a enseñar matemáticas. Madrid: Narcea
MARTÍN, Mº P. (2003). La lectura. Barcelona: Lebón.

MIRANDA, A., VIDAL-ABARCA,E., SORIANO,M. (2000). Evaluación e intervención psicoeducativa en dificultades de aprendizaje. Madrid: Pirámide.

MARRODAN, M.J. (2006). Las letras bailan. Madrid: ICCE

MOLINA,S. (2000). Como prevenir las dificultades en el aprendizaje de la lectura. Málaga: Aljibe.

MORAZA, I. Y CAMPO, M.E. DEL (2002). Conceptualización y etiología de las dificultades de Aprendizaje. En M.E. del Campo (editora). Dificultades de Aprendizaje e intervención Psicopedagógica. Madrid: Sanz y Torres, pp.153-182.

MORENO,J. Y GARCÍA-BAAMONDE,M.E. (2012). Estimulación del lenguaje oral. Madrid:EOS

MUÑOZ, A. (2010). Psicología del desarrollo en la etapa de educación infantil. Madrid: Pirámide.

ORTIZ, M.R. (2004). Manual de dificultades de aprendizaje. Madrid: Pirámide.

RIPOLL,J. y AGUADO, G. (2015). Enseñar a leer. Madrid: EOS.

SALVADOR, F. y GUTIERREZ, R. (2006). Atención educativa al alumnado con dificultades en lectura y escritura. Málaga: Aljibe.

SALVADOR, F. (2000). Como prevenir las dificultades en la expresión escrita. Málaga: Aljibe.

TERUEL,J. y LATORRE,A. (2014). Dificultades de aprendizaje. Madrid: Pirámide

UCEIRA, E. GONZÁLEZ-SEIJAS, R.M. Y CUETOS, F. (2012). Los TORRES, una familia de escritores. Madrid: CEPE.

ZAPATA,A. (2011). La psicomotricidad durante la etapa de educación infantil. Granada: Ediciones KyL.

UCEIRA, E., GONZALEZ,-SEIJAS, R.M. (2015). La baraja de las palabras. Madrid: EOS.

Complementary

BIBLIOGRAFIA COMPLEMENTARIA

AULA PRACTICA PRIMARIA. (2000). Actividades de lectura crítica para conseguir una lectura eficaz. Barcelona: CEAC.

BUCETA,M.J. (2011). Manual de atención temprana. Madrid: Síntesis.

CANALS, M. (2001). Vivir las matemáticas. Barcelona: Octaedro.

CARRILLO,M. y CALVO,A. (1999). Programa para el desarrollo de la habilidad lectora. Valencia:Promolibro.

CULLINAN,B. (2006). La lectura en el aula.Sevilla:Trillas

FIGUERES,C y PUJOL M.A. (2006). Propuestas de aprendizaje. Leer y escribir en edades tempranas. Barcelona: CEAC.

GALERA,F. (2001). Aspectos didácticos de la lectoescritura. Grupo Editorial Universitario.

GARCIA MADRUGA, J. (2006). Lectura y conocimiento. Barcelona:Paidós.

GILLANDERS, C. (2005). Aprendizaje de la lectura y la escritura en los años preescolares. Sevilla: Trillas.

GÓMEZ, I. (2000). Matemática emocional. Madrid: Narcea.

GONZÁLEZ, R.M. (2002). PODER escribir. Programa de entrenamiento en procesos cognitivos de la escritura. Madrid: EOS.

JÍMENEZ,J.(2012). Dislexia en Español. Madrid:Pirámide.

MARTÍN LOBO,P. (2006). El salto al aprendizaje. Madrid: Ediciones palabra.

MATA, J. (2008). 10 ideas clave. Animación a la lectura. Barcelona: Graó.

MOLINA,M.J. Y GÓMEZ-VILLALBA,E. (2010). Lectura y expresión oral. Madrid: CCS

NUÑEZ,P.(2006). Taller de comprensión lectora. Barcelona: Octaedro.

ORJALES,I. (2006). Practicar la lectura sin odiar la lectura. Madrid:CEPE.

OUTON, P. (2004). Programas de intervención con disléxicos. Madrid: CEPE

PÉREZ, M. (2002). Orientación Educativa y dificultades de aprendizaje. Madrid: Thomson.

ROMERO,J., GONZÁLEZ,M.J. (2001). Prácticas de comprensión lectora. Madrid: Alianza editorial.

SAA,M. (2002). Las matemáticas de los cuentos y canciones. Madrid: EOS.

SECADAS,F. (2004). Contar es fácil. Madrid: CEPE.

SEGARRA,Ll. (2002). Juegos matemáticos para estimular la inteligencia. Barcelona:CEAC.

SUAREZ YAÑEZ,A. (2000). Iniciación escolar a la escritura y la lectura. Madrid: Pirámide.

VALLES,A., y VALLES,C. (2006). Comprensión lectora y estudio. Intervención Psicopedagógica. Valencia: Promolibro. 


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before
Psicoloxía do desenvolvemento de 0 a 6 anos/652G01004
Psicoloxía da aprendizaxe en contextos educativos/652G01007

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus

Other comments


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.