A profesionalización do/a educador/a social ten na animación e xestión sociocultural un ámbito ben determinado pola teoría así como pola praxe profesional. Na presente materia, preténdese poñer a disposición do alumnado, referentes tanto teóricos como prácticos que redunden nunha formación sólida e diversificada.
Competencias del título
Código
Competencias del título
A2
Comprender los supuestos y fundamentos históricos, pedagógicos, psicológicos y sociológicos de la acción socioeducativa y sus ámbitos de actuación, valorando sus implicaciones.
A6
Seleccionar diferentes métodos y técnicas para la planificación y evaluación de programas y servicios.
A9
Diseñar y desarrollar proyectos, programas y servicios en los diferentes campos de intervención profesional promoviendo la participación y el desarrollo comunitario.
A10
Analizar, difundir, orientar y desarrollar procesos de promoción cultural.
A11
Observar, analizar, interpretar procesos de mediación social, cultural y educativa.
A15
Elaborar y gestionar medios y recursos para la intervención socioeducativa.
A20
Desarrollar una disposición favorable al trabajo en contornos multiculturales y plurilingüísticos.
B1
Elaborar, analizar, sintetizar, valorar y transmitir críticamente la información.
B2
Redactar y presentar informes técnicos, memorias, reglamentos o cualquier otro documento básico que contribuya a regular la acción socioeducativa.
B6
Adquirir y dominar habilidades comunicativas que permitan transmitir información, ideas y propuestas a diversas audiencias.
C4
Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje
Competencias del título
Coñecer os supostos básicos e a terminoloxía afín da Animación Sociocultural
A2
Adquirir e desenvolver capacidades de análise, reflexión, programación e acción sociocultural nas comunidades
A6 A9 A10 A11 A15
B1 B2
C4
Desenvolver as habilidades comunicativas para interactuar con diversas audiencias
A20
B6
Contenidos
Tema
Subtema
1. A Animación Sociocultural: xénese e evolución
1.1 Aparición do termo e evolución histórica
1.2 Análise conceptual
1.3 Conceptos afíns: xestión cultural e desenvolvemento comunitario
2. Ámbitos de intervención da ASC
2.1 Diversas perspectivas segundo tres referentes teóricos
Deseño dun proxecto de ASC
3.1 Fases de elaboración
3.2 Metodoloxías e dinámicas de implicación social
3.3 O rol do/a animador/a sociocultural: a súa profesionalización
4. A Axenda 21 da Cultura
..
5. Animación e Xestión Sociocultural
5.1 Espazos, recursos e programas a nivel local
5.2 Os municipios como marco administrativo e de acción: organigramas e áreas de acción
5.3 Cidadanía e Participación Social
5.4 O patrimonio cultural como motor de desenvolvemento local
Planificación
Metodologías / pruebas
Competéncias
Horas presenciales
Horas no presenciales / trabajo autónomo
Horas totales
Sesión magistral
A2 A6 A15
18
6
24
Análisis de fuentes documentales
A10
3
18
21
Aprendizaje colaborativo
A20 B1
12
22
34
Estudio de casos
A11 B2
3
10
13
Discusión dirigida
B6
2
12
14
Lecturas
C4
2
20
22
Prueba mixta
A9
2
12
14
Atención personalizada
8
0
8
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos
Metodologías
Metodologías
Descripción
Sesión magistral
Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
A clase maxistral é tamén coñecida como “conferencia”, “método expositivo” ou “lección maxistral”. Esta última modalidade sóese reservar a un tipo especial de lección impartida por un profesor en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso case exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.
Análisis de fuentes documentales
Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos. Pódese empregar como introdución xeral a un tema, como instrumento de aplicación do estudo de casos, para a explicación de procesos que non se poden observar directamente, para a presentación de situacións complexas ou como síntese de contidos de carácter teórico ou práctico.
Aprendizaje colaborativo
Conxunto de procedementos de ensino-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo.
Estudio de casos
Metodoloxía onde o suxeito se enfronta ante a descrición dunha situación específica que suscita un problema que ten que ser comprendido, valorado e resolto por un grupo de persoas, a través dun proceso de discusión. O alumno sitúase ante un problema concreto (caso), que lle describe unha situación real da vida profesional, e debe ser capaz de analizar unha serie de feitos, referentes a un campo particular do coñecemento ou da acción, para chegar a unha decisión razoada a través dun proceso de discusión en pequenos grupos de traballo.
Discusión dirigida
Técnica de dinámica de grupos na que os membros dun grupo discuten de forma libre, informal e espontánea sobre un tema, aínda que poden estar coordinados por un moderador.
Lecturas
Son un conxunto de textos e documentación escrita que se recolleron e editaron como fonte de profundización nos contidos traballados.
Prueba mixta
Proba que integra preguntas tipo de probas de ensaio e preguntas tipo de probas obxectivas.
En canto a preguntas de ensaio, recolle preguntas abertas de desenvolvemento. Ademais, en canto preguntas obxectivas, pode combinar preguntas de resposta múltiple, de ordenación, de resposta breve, de discriminación, de completar e/ou de asociación.
Atención personalizada
Metodologías
Estudio de casos
Descripción
Trala detida lectura ou observación de diversa documentación práctica que achegará o profesor, éste respostará ás dúbidas formuladas polo alumnado.
Aquel alumnado que con motivos xustificados (traballo e contrato) decida cursar a materia sen presencia regular na clase, deberá realizar outro tipo de actividades educativas que estima o profesor: dossier do alumnado, lecturas específicas e exame. Calquera das tres actividades deberán estar superadas favorablemente para aprobar a materia.
IMPORTANTE: Aqueles 20 alumnos/as que queira libremente acollerse ao proxecto de VOLUNTARIADO SOCIOCULTURAL, por aprendizaxe por servizo (APs) será avaliados segundo a valoración do titor, a memoria e un proxecto individual que deben presentar antes da data do exame da materia.
Evaluación
Metodologías
Competéncias
Descripción
Calificación
Prueba mixta
A9
Constará dun exame sen material respostando aos contidos vinculados á materia. Será un exame con dúas ou tres preguntas, unha delas a desenvolver e as outras de carácter máis conciso e breve
100
Observaciones evaluación
As persoas que non acudan a un mínimo dun 80% das sesións de clase, de querer superar a materia deberán:
a. Ler comprensivamente o dossier do alumnado
b. Realizar e aprobar un exame final escrito
c. Analizar unha experiencia de animación ou xestión sociocultural ou un traballo que acorden mutuamente co profesor.
Todos os traballo e o seu xeito de presentalos, deberán ser consensuados co profesor (soporte, prazos...). A nota principal será sempre o exame, mais a presenza e implicación na clase, será moi tida en conta polo profesor.
Fuentes de información
Básica
ALBERICH,
T. (1994): "Experiencias positivas de participación ciudadana en
municipios españoles". En HERRERA, F. (ed.): Izquierda europea y poder
local. Alfa-Delta, Madrid, pp. 157-173.
ALDANONDO,
P. e ESCUDERO, J. (2002): La política cultural en el municipio. Fund.
Autor, Madrid.
ANDER-EGG, E. (1989):
La animación y los animadores
.
Narcea, Madrid. ANDERSSEN, L. e OAKLEY, K. (edits) (2008): Making meaning, making money. Cambridge scholars, Newcastle.
ASENSIO,
M. e POL, E. (2002): Nuevos escenarios en educación. Aprendizaje informal
sobre el patrimonio, los museos y la ciudad. Aique, Buenos Aires.
AYTO.
BARCELONA (1992): La ciudad educadora. Barcelona.
BESNARD, P. (1991): La animación sociocultural. Paidós,
Barcelona.
BONET,
L. e outros (2000): Gestión de proyectos culturales. Ariel, Barcelona.
BOUZADA, X. (coord.) (1999): O desenvolvemento comunitario
local. Un reto da sociedade civíl. Galaxia, Vigo.
BOUZADA,
X. (coord.) (2000): Cultura e concellos: as estratexias da promoción
cultural no ámbito local. Consello da Cultura Galega, Santiago.
BOUZADA,
X. (coord.)(2004): Cultura e Participación. Consello da Cultura
Galega, Santiago de Compostela.
CABALLO,
B. e outros (1997): 131 conceptos clave en Educación Social.
Universidade de Santiago, Santiago de Compostela.
CABALLO,
Mª B. (2001): Los educadores sociales en la animación sociocultural. Pedagogía
Social, nº 8. pp. 199-207.
CABALLO,
Mª. B. e FRAGUELA, R. (coords.) (2005): A acción municipal no tempo libre.
Deputación da Coruña, A Coruña.
CALVO, A. (2002): La animación
sociocultural. Una estrategia educativa para la participación. Alianza
editorial, Madrid.
CALAF,
R. (coord.) (2003): Arte para todos. Miradas para enseñar y aprender el
patrimonio. Trea. Xixón.
CAMARERO,
C. e GARRIDO, Mª J. (2004): Marketing del patrimonio cultural. Pirámide,
Madrid.
CARIDE, J. A. e TRILLO, F. (coords) (2011): Dicionario galego de Pedagoxía. Galaxia, Vigo.
CARIDE,
J. A. (coord.) (2000): Educación Social y Políticas Culturales. Facultad
de Ciencias da Educación, Santiago de Compostela.
CEMBRANOS,
F. e outros (1988): La A. Sociocultural: una propuesta metodológica.
Popular, Madrid.
COLBERT,
F. e CUADRADO, M. (2003): Marketing de las Artes y la Cultura. Ariel
Patrimonio, Madrid.
COLOM,
A. (1987): Modelos de Intervención Socioeducativa. Narcea, Madrid.
CUADRADO,
M. e BERENGUER,G. (2002): El consumo de servicios culturales. ESIC,
Madrid.
DIAZ,
A. (1992): Gestión sociocultural. La eficacia social. Comunidad de
Madrid.
ESCUDERO,
J. (2004): Análisis de la realidad local. Técnicas y métodos de
investigación desde la animación sociocultural. Narcea. Madrid.
FEMP
(2002): La política cultural en el municipio.SGAE, FEMP. Madrid.
FERNANDEZ, B. e LORENTE, J. (edit) (2009): Arte en el espacio público: barrios artísticos y revitalización urbana. Prensas Universitarias de Zaragoza, Zaragoza.
FERNANDEZ,
E. (1991): La política cultural. Trea, Xixón.
FONTAL,
O. (2003): La educación patrimonial. Trea, Xixón.
FRANCH, J. e MARTINELL, A. (1994): Animar un proyecto de
educación social. Paidós. Madrid.
FROUFE,
S. e SÁNCHEZ, M. A. (1990): Animación sociocultural. Nuevos enfoques.
Amarú. Salamanca.
GUTIÉRREZ
RUEDA, L. (2001): Métodos para la Animación Sociocultural. CCS, Madrid.
IBAR,
M. e outros (1992): Como organizar y gestionar una entidad de ASC.
Narcea. Madrid.
JIMËNEZ, E. (2010): Cómo enseñar un museo. IVAM, Valencia.
LIPOVETSKY, G. e SERROY, J. (2010): La cultura-mundo. Respuesta a una sociedad desorientada. Anagrama, Barcelona.
LÓPEZ
DE AGUILETA, I. (2000): Cultura y Ciudad. Trea. Xixón.
LÓPEZ
DE CEBALLOS, P. (1991): Formación de animadores y dinámicas de animación.
Popular, Madrid.
MARTIN, M.T. (coord.) (2000): Planificación y
diseño de proyectos de ASC. Sanz y Torres. Madrid.
MERINO,
J. V. (1997): Programas de Animación Sociocultural. Narcea. Madrid.
PASCUAL, J. e DRAGOJEVIC, S. (2007): Guía para la participación ciudadana en el desarrollo de políticas culturales para ciudades europeas. Fund. Interarts, Barcelona.
PASTOR,
Mª I. (2004): Pedagogía museística. Ariel Patrimonio, Madrid.
PATTE,
G. (1988): ¡Dejadles leer! Los niños y las bibliotecas. Pirene,
Barcelona.
PÉREZ,
M. P. (1994): Como determinar las necesidades de intervención socioeducativa.
Narcea, Madrid.
PEREZ
SERRANO, G. (1993): Elaboración de proyectos sociales. Casos prácticos.
Narcea. Madrid.
PETRUS, A. (coord.) (1997): Pedagogía Social. Ariel.
Madrid.
POSE, H. e PORTO, L. (2010): SCD Malpica, 40 anos de fútbol. SCD Malpica, Malpica.
POSE,
H. (2006): La cultura en las ciudades. Un quehacer cívico-social. Grao, Barcelona.
POSE,
H. (2003): “Creatividade e cidadanía: binomio fantástico”. interea visual
nº 1, pp. 34-36.
QUINTANA,
J. Mª. (1985): Fundamentos de ASC. Narcea, Madrid.
QUINTANA,
J. Mª (1993): Los ámbitos profesionales de la Animación. Narcea, Madrid.
RESOHAZY,
R. (1988): El desarrollo comunitario. Narcea, Madrid.
REVISTA
DE EDUCACIÓN (2005): Sociedad lectora y educación. MEC, Madrid.
REVISTA
GRIAL (1996): Os dilemas da acción cultural. nº 130. Galaxia. Vigo.
REVISTA
INTEREA VISUAL: Deputación da Coruña, A Coruña.
RIUS-ULLDEMOLINS, J. e outro (2016). Treinta años de políticas culturales en España. PUV: Universitat de Valencia.
ROSELLÓ,
D. (2004): Diseño y evaluación de proyectos culturales. Ariel,
Barcelona.
SANTCOVSKY,
H. (1995): Los actores de la cultura. Hacer, Barcelona.
SANTILLÁN,
R.; ARIEL, H. (comp.) (2004): El gestor cultural: ideas y experiencias para
su capacitación. Ediciones CICCUS, Buenos Aires.
SEGOVIA, CH. e outros (2015). Espacios para la innovación, la creatividad y la cultura. PUV, Universitat de Valencia: Valencia.
SOLER,
P. (1995): La animación sociocultural como metodología y sector profesional del
educador social. Claves de Educación Social. Nº 1. Pp. 28-31.
SUBIRATS, J. (Editor) (1999): ¿Existe sociedad civil en España?
Fund. Encuentro, Madrid.
TEJERINA,
I. (1994): Dramatización y teatro infantil. SXXI, Madrid.
TRILLA,
J. (1993): Otras educaciones. Animación Sociocultural, formación de adultos
y ciudad educativa. Anthropos, Madrid.
TRILLA, J. (coord.)
(1997): Animación Sociocultural. Ariel, Barcelona.
UCAR,
X. (1992): La animación sociocultural. CEAC, Barcelona.
UCAR,
X. (1992): El teatro en la animación sociocultural. Diagrama, Madrid.
ÚCAR,
X.; LLENA, A. (coords.) (2006): Miradas y diálogos en torno a la acción
comunitaria. Graó, Barcelona.
VV.
AA.(1989): Procesos socioculturales y participación. Popular, Madrid.
VV.
AA. (2001): Cultura, Desarrollo y territorio. Xabide. Vitoria-Gasteiz.
VV.AA. (2011): Reflexión estratéxica sobre a cultura galega. Consello de Cultura Galega, Santiago.
VENTOSA,
V. (1992): Evaluación de la animación sociocultural. Popular, Madrid.
------------------
(1996): La expresión dramática como medio de animación en educación social.
Amarú, Salamanca.
--------------
(1998): Manual del monitor de tiempo libre. CCS. Madrid.
VICHE,
M. (1989): Intervención sociocultural. Dissabte, Valencia.
VIEITES,
M. (1999): Do novo teatro á nova dramaturxia. Vigo, Xerais.
VIEITES,
M. (coord.) (2000): Animación teatral. Teorías, materiais, experiencias.
Consello da Cultura Galega, Santiago de Compostela.
Complementária
Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente
Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente
Asignaturas que continúan el temario
Otros comentarios
(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías