Datos Identificativos 2016/17
Asignatura (*) Planificación estratégica y cultura participativa Código 652512215
Titulación
Mestrado Universitario en Dirección, Xestión e Innovación de Institucións Escolares e Socioeducativa
Descriptores Ciclo Periodo Curso Tipo Créditos
Máster Oficial 2º cuatrimestre
Primero Optativa 4.5
Idioma
Gallego
Modalidad docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinador/a
Candedo Gunturiz, Maria Dolores Fatima
Correo electrónico
dolores.candedo@udc.es
Profesorado
Candedo Gunturiz, Maria Dolores Fatima
Cruz Lopez, Laura
Serantes Pazos, Araceli
Correo electrónico
dolores.candedo@udc.es
laura.cruz@udc.es
araceli.serantes.pazos@udc.es
Web
Descripción general Esta materia, integrada na especialidade da acción socioeducativa, está orientada a identificar as claves da planificación estratéxica ao servizo da participación cidadá. A xestión e dirección de centros de carácter socioeducativo plantea a necesidade de considerar de maneira moi activa a potencialidade dos distintos actores dos procesos socieducativos , promovendo sinerxías entre as persoas, as entidades e as institucións, como un criterio de calidade na propia planificación das intervencións nestes contextos. Nesta liña trátase coñecer e valorar distintas modalidades de planificación, atendendo a modelos con certa traxectoria na realidade socioeducativa como son o plan de caso, o marco lóxico, a axenda 21 ou os orzamentos participativos.

Competencias del título
Código Competencias / Resultados del título
A2 Utilizar modelos colaborativos de acción socioeducativa que promuevan verdaderas comunidades de aprendizaje, favoreciendo el trabajo en entornos multiprofesionales.
A3 Elaborar planes estratégicos a nivel directivo y operativo para asegurar el incremento de la calidad en las organizaciones o instituciones educativas.
A7 Ser capaz de establecer estrategias de liderazgo y empoderamiento de los distintos agentes sociales que favorezcan un clima institucional óptimo.
A8 Redactar, presentar y defender proyectos de investigación e informes, memorias, reglamentos, así como otros documentos básicos que contribuyan a organizar la acción escolar y/o socioeducativa.
B1 Capacidad de análisis y síntesis
B2 Capacidad de resolución de problemas
B5 Capacidad de mostrar actitudes coherentes con las concepciones éticas y deontológicas propias de la profesión
B7 Capacidad para elaborar y defender un discurso ante diferentes audiencias
B9 Capacidad de innovar
B11 Capacidad de organización y planificación
B12 Poseer y comprender conocimientos que aporten una base u oportunidad de ser originales en el desarrollo y/o aplicación de ideas, a menudo en un contexto de investigación.
B13 Que los estudiantes sepan aplicar los conocimientos adquiridos y su capacidad de resolución de problemas en entornos nuevos o poco conocidos dentro de contextos más amplios (o multidisciplinares) relacionados con su área de estudio
B14 Que los estudiantes sean capaces de integrar conocimientos y enfrentarse a la complejidad de formular juicios a partir de una información que, siendo incompleta o limitada, incluya reflexiones sobre las responsabilidades sociales y éticas vinculadas a la aplicación de sus conocimientos y juicios
B15 Que los estudiantes sepan comunicar sus conclusiones y los conocimientos y razones últimas que las sustentan a públicos especializados y no especializados de un modo claro y sin ambigüedades
B16 Que los estudiantes posean las habilidades de aprendizaje que les permitan continuar estudiando de un modo que habrá de ser en gran medida autodirigido o autónomo.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C2 Dominar la expresión y la comprensión de forma oral y escrita de un idioma extranjero
C6 Valorar críticamente el conocimiento, la tecnología y la información disponible para resolver los problemas con los que deben enfrentarse

Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje Competencias / Resultados del título
Demostrar habilidades no manexo de procesos participativos a través de técnicas concretas AP2
AP3
AP7
AP8
BM2
BM5
BM9
BM11
BM12
BM13
BM14
BM15
BM16
CM2
CM6
Saber definir e desenvolver propostas participativas axeitadas a diferentes contextos de acción AP2
AP3
AP7
AP8
BM1
BM5
BM7
BM12
BM13
BM14
BM15
BM16
CM1
CM2
CM6
Dominar metodoloxías participativas de análise da realidade, planificación e avaliación AP2
AP3
AP7
AP8
BM1
BM2
BM5
BM7
BM9
BM11
BM12
BM13
BM14
BM15
BM16
CM1
CM2
CM6
Elaborar a documentación pertinente derivada do proceso de planificación: plans de acción, proxectos, informes, memorias... AP2
AP3
AP7
AP8
BM1
BM5
BM7
BM12
BM13
BM14
BM15
BM16
CM1
CM2
CM6

Contenidos
Tema Subtema
1. Planificación estratéxica e cultura participativa 1.1. Cidadanía e políticas públicas
1.2. Participación cidadá e desenvolvemento comunitario
1.3. Planificación estratéxica: dimensión conceptual e eixes de desenvolvemento.
2. Metodoloxías participaticas 2.1. Análise da realidade
2.2. Formulación e avaliación do plan estratéxico
2.3. Modalidades de planificación: plan de caso, marco lóxico, axenda 21, orzamentos participativos

Planificación
Metodologías / pruebas Competencias / Resultados Horas lectivas (presenciales y virtuales) Horas trabajo autónomo Horas totales
Análisis de fuentes documentales A3 A8 B1 B7 B12 B13 B14 B16 10 32 42
Discusión dirigida A2 A7 B1 B2 B5 B7 B8 B9 B12 B13 B14 B15 B16 B17 C2 C6 10 0 10
Estudio de casos A2 A3 A7 A8 B1 B2 B5 B7 B9 B11 B12 B13 B14 B15 B16 C1 C2 C6 10 0 10
Seminario A3 A7 A8 B1 B2 B5 B7 B9 B11 B12 B13 B14 B15 B16 C1 C2 C6 10 0 10
Prueba de ensayo/desarrollo A2 A3 A7 A8 B1 B5 B7 B9 B11 B12 B13 B14 B15 C1 C2 C6 0 32.5 32.5
Presentación oral A8 B1 B2 B7 B9 B11 B12 B14 B15 C1 C6 2 4 6
 
Atención personalizada 2 0 2
 
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos

Metodologías
Metodologías Descripción
Análisis de fuentes documentales Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos. Pódese empregar como introdución xeral a un tema, como instrumento de aplicación do estudo de casos, para a explicación de procesos que non se poden observar directamente, para a presentación de situacións complexas ou como síntese de contidos de carácter teórico ou práctico.
Discusión dirigida En base a lecturas previas de carácter obrigatorio, a través das que recoller diferentes argumentacións sobre unha temática, favorecendo o debate e contraste de opinións fundamentadas, coa finalidade de que o alumnado constrúa unha visión crítica das diferentes formas de interpretar a realidade socioeducativa.
Estudio de casos Consiste na procura e/ou achegamento dunha serie de casos ou experiencias socioeducativas para o seu estudo, análise e discusión á luz dos referentes teóricos da materia.
Seminario Técnica de traballo en grupo que ten como finalidade o estudo intensivo dun tema. Caracterízase pola discusión, a participación, a elaboración de documentos e as conclusións ás que teñen que chegar todas as persoas participantes no seminario.
Prueba de ensayo/desarrollo Busca responder por escrito a preguntas de certa amplitude valorando a capacidade de razoamento (argumentar, establecer sinerxías, etc.), creatividade e orixinalidade, espírito crítico, síntese, precisión conceptual e redacción. Implica, polo tanto, un estudo amplo e profundo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións.

Presentación oral Exposicións de tarefas realizadas tanto de xeito individual como colectivo, diante do grupo de referencia, procurando tirar algunhas conclusións sobre o problema de investigación, documento ou experiencia abordada.

Atención personalizada
Metodologías
Prueba de ensayo/desarrollo
Descripción
A atención personalizada, ben en sesións de aula, ou en titorías en pequeno grupo ou individuais relacionáse coa necesidade dun seguimento do traballo do alumnado cando se empregan as metodoloxías sinaladas, e, ten especial relevancia na conexión das actividades relacionadas coas clases interactivas e expositivas.

Evaluación
Metodologías Competencias / Resultados Descripción Calificación
Seminario A3 A7 A8 B1 B2 B5 B7 B9 B11 B12 B13 B14 B15 B16 C1 C2 C6 Técnica de traballo en grupo que ten como finalidade o estudo intensivo dun tema. Caracterízase pola discusión, a participación, a elaboración de documentos e as conclusións ás que teñen que chegar todas as persoas participantes no seminario.
Esixe un traballo previo individual e autónomo sobre os documentos, así como a asistencia e participación na aula, formulando preguntas, explorando contradicións, achegando argumentos... co obxectivo de favorecer a reflexión crítica e a comprensión.
Valorarase o grao de participación, a calidade das achegas, a capacidade de crítica e reflexión.
20
Prueba de ensayo/desarrollo A2 A3 A7 A8 B1 B5 B7 B9 B11 B12 B13 B14 B15 C1 C2 C6 Implica un estudo amplo e profundo das cuestións clave abardadas na materia, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións. Valoraranse as capacidades de razoamento (argumentación, sinerxías...), síntese, creatividade e orixinalidade, espírito crítico, precisión conceptual e calidade da redacción, empregando unha linguaxe propia do contexto disciplinar. 70
Presentación oral A8 B1 B2 B7 B9 B11 B12 B14 B15 C1 C6 Exposicións de tarefas realizadas tanto de xeito individual como colectivo, diante do grupo de referencia, procurando tirar algunhas conclusións sobre o problema de investigación, documento ou experiencia abordada. 10
 
Observaciones evaluación

Fuentes de información
Básica
  • AA.VV. (1992). Guía metodológica de apoyo a proyectos y acciones para el desarrollo . Madrid: IEPALA
  • AA.VV. (2010). La Democracia en Acción: Una visión desde las metodologías participativas. Madrid: Antígona
  • ANDER- EGG, Ezequiel (2007). Introducción a la planificación estratégica. Buenos Aires: Lumen
  • BLANCO, Ismael e GOMÁ, Ricard (coords) (2002). Gobiernos locales y redes participativas. Barcelona: Ariel
  • CABALLO VILLAR, MB e FRAGUELA VALE, R (coords) (2007). A investigación-acción participativa no quefacer municipal . A Coruña: Deputación Provincial
  • CAMPO, Alejandro (2012). Herramientas para directivos escolares II. Madrid: Wolters Kluwer
  • COLINO, César e DEL PINO, Eloisa (2003). “Un fantasma recorre Europa: Renovación democrática mediante iniciativas de promoción participativa en los gobiernos locales”. Ponencia presentada a las II Jornadas del Comité de Investigación en Soci. http://www.fes-web.org/sociopolitica/paginas/2jornadas.htm
  • DE LA RIVA, Fernando (2003). Metodologías de análisis de la realidad global y local. Plataforma para la Promoción del Voluntariado en España
  • FONT, Nuria; SUBIRATS, Joan (2000). Local y sostenible la Agenda 21 Local en España . Barcelona: Icaria
  • GANUZA, Ernesto e ÁLVAREZ, Carlos (coord.) (2003). Democracia y presupuestos participativos. Barcelona: Icaria
  • GÓMEZ GALÁN, Manuel (2003). Orientaciones para la aplicación del enfoque del marco lógico: errores frecuentes y sugerencias para evitarlos. Madrid: CIDEAL
  • ICLEI (). Guía europea para la planificación de las Agendas 21 Locales. Bilbao: Bakez
  • MARCHIONI, Marco (2006). “Democracia participativa y de la crisis política. La experiencia de los planes comunitarios”. Cuadernos de Trabajo Social, 19, 213-224.
  • MARTÍNEZ LÓPEZ, Miguel (2007). Complejidad y participación: la senda de la invención estratégica. Política y Sociedad, Vol. 44.
  • MÚJICA, Marta; GÓMEZ-LIMÓM, Javier (2002). Plan de acción para los espacios naturales protegidos del Estado Español. Madrid: Europarc
  • PEREZ RÚA, M; CABALLO VILLAR,MB e MONTERO SOUTO (coords) (2006). Asociacionismo e participación cidadá: análise e propostas. A Coruña: Deputación Provincial
  • POSE,H e FRAGUELA, R (coords) (2006 ). Planificación estratéxico en cultura . A Coruña: Deputación Provincial
  • VILLASANTE, Tomás; MONTAÑÉS Manuel e MARTÍN, Pedro (coord.) (2001). Prácticas locales de creatividad social. Construyendo ciudadanía/2.. Barcelona: El Viejo Topo
  • VILLASANTES, Tomás e GARRIDO Fco. Javier (coords.) (2002). Metodologías y presupuestos participativos. Madrid: IEPALA, CIMAS
  • VILLASANTE, Tomás (2013). ¿Hay ingeniería social en los movimientos y en los procesos sociales? http://www.redcimas.org/biblioteca/teoria-y-epistemologia/
  • WEISSMANN, Hilda; LLABRÉS, Antonia (2001). Guia para hacer la Agenda 21 Escolar. Bilbao: Ministerio de Medio Ambiente

Revistas:

  • Educación Social. Revista de Intervención Socioeducativa.
  • Documentación Social.
  • Pedagogía Social. Revista Interuniversitaria.
  • Revista Galega de Educación.
  • Revista de CC. Sociales. 
  • AmbientalMENTE sustentable.
  • Revista Enlace.
  • El Viejo Topo 
  • Revista Encrucijadas
  • Educational Gerontology Journal.

Complementária

CAMACHO, Hugo (2001). El enfoque del marco lógico 10 casos prácticos : cuaderno para la identificación y diseño de proyectos de desarrollo. Madrid: CIDEAL

RAMÍREZ, Alfredo (2010). Democracia participativa: la democracia participativa como profundización en la democracia . Valencia: Tirant lo Blanch


Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente

Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente

Asignaturas que continúan el temario

Otros comentarios


(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías