Study programme competencies |
Code
|
Study programme competences / results
|
A2 |
Comprender os procesos históricos das actividades físico-deportivas e a súa influencia na sociedade contemporánea, estudando o caso de España e Galicia, e a presenza diferenciada dos homes e das mulleres. |
A5 |
Fomentar a convivencia, estimulando e poñendo en valor a capacidade de constancia, esforzo e disciplina dos participantes nas actividades de educación física e deportiva. |
A7 |
Promover e avaliar a formación de hábitos de actividade física e deporte ao longo do ciclo vital, considerando que a idade, o xénero ou a discapacidade son variables que necesitan da intervención consciente para favorecer a igualdade de oportunidades. |
A10 |
Coñecer os distintos niveis da lexislación educativa e aplicar os fundamentos básicos que promove en canto á Planificación e Programación Didáctica da Educación Física nas etapas educativas. |
A12 |
Avaliar e elaborar instrumentos de recollida de datos que atendan aos aprendizaxes do alumno, ao proceso de ensino en sí e á función del docente. |
A13 |
Identificar as principais tarefas do profesor de educación física dentro e fóra da aula, resaltando as que fan referencia á súa labor titorial, orientadora e departamental. |
A15 |
Coñecer, saber seleccionar e saber aplicar as técnicas de modificación de conduta que pode utilizar o profesional de Educación Física e Deportes nos diferentes ámbitos da súa competencia laboral. |
A16 |
Deseñar, programar e desenvolver actividades esenciais da motricidade humana: o xogo, a danza e a expresión corporal, o exercicio e as actividades no medio natural, no ámbito educativo, recreativo e da actividade física e saúde, promovendo a igualdade de dereitos e oportunidades e evitando a exclusión en función do xénero e a discapacidade. |
A19 |
Planificar, desenvolver, controlar e avaliar técnica e cientificamente o proceso de adestramento deportivo nos seus distintos niveis e nas diferentes etapas da vida deportiva, de equipos con miras á competición, tendo en conta as diferenzas biolóxicas entre homes e mulleres e a influencia da cultura de xénero na actuación do adestrador e nos deportistas. |
A21 |
Deseñar, planificar e realizar actividades físicas e deportivas en lugares ou espazos que implican un risco intrínseco: no medio acuático, na neve ou outros do medio natural ou con animais. |
A25 |
Identificar e comprender os requisitos psicomotores e sociomotores das habilidades deportivas, executando basicamente as habilidades motrices específicas dun conxunto de deportes, considerando as diferenzas por xénero. |
A26 |
Identificar e aplicar as peculiaridades didácticas de cada especialidade deportiva na intención pedagóxica dos diferentes ámbitos de intervención. |
A27 |
Aplicar os principios cinesiolóxicos, fisiolóxicos, biomecánicos, comportamentais e sociais nos contextos educativo, recreativo, da actividade física e saúde e do adestramento deportivo, recoñecendo as diferenzas biolóxicas entre homes e mulleres e a influencia da cultura de xénero nos hábitos de vida dos participantes. |
A33 |
Seleccionar e saber utilizar o material e equipamento deportivo adecuado para cada tipo de actividade físico-deportiva no contexto educativo, deportivo, recreativo e da actividade física e saúde. |
A36 |
Coñecer e saber aplicar as novas tecnoloxías da información e a imaxe, tanto nas ciencias da actividade física e do deporte, como no exercicio profesional. |
B1 |
Coñecer e posuír a metodoloxía e estratexia necesaria para a aprendizaxe nas ciencias da actividade física e do deporte. |
B2 |
Resolver problemas de forma eficaz e eficiente no ámbito das ciencias da actividade física e do deporte. |
B3 |
Traballar nos diferentes contextos da actividade física e o deporte, de forma autónoma e con iniciativa, aplicando o pensamento crítico, lóxico e creativo. |
B4 |
Trabajar de forma colaboradora, desenvolvendo habilidades, de liderado, relación interpersoal e traballo en equipo. |
B6 |
Dinamizar grupos nos diferentes ámbitos do exercicio profesional. |
B7 |
Xestionar a información. |
B8 |
Desenvolver hábitos de excelencia e calidade nos diferentes ámbitos do exercicio profesional. |
B9 |
Comprender a literatura científica do ámbito da actividade física e o deporte en lingua inglesa e en outras linguas de presenza significativa no ámbito científico. |
B10 |
Saber aplicar as tecnoloxías da información e comunicación (TIC) ao ámbito das Ciencias da Actividade Física e do Deporte. |
B11 |
Desenvolver competencias para a adaptación a novas situacións e resolución de problemas, e para a aprendizaxe autónoma. |
B12 |
Coñecer os principios éticos necesarios para o correcto exercicio profesional e actuar de acordo con eles. |
B13 |
Coñecer e aplicar metodoloxías de investigación que faciliten a análise, a reflexión e cambio da súa práctica profesional, posibilitando a súa formación permanente. |
B14 |
Comprender e aplicar a lexislación vixente relativa ao marco das actividades físicas e deportivas nos distintos ámbitos: educación, deporte, xestión, lecer e saúde. |
B15 |
Comprender e saber utilizar as importantes posibilidades que a educación física e o deporte teñen para xerar hábitos sociais e valores democráticos (coeducación de xéneros, respecto á diversidade social e cultural, cooperación, competición respectuosa, compromiso co contorno…). |
B16 |
Dominar habilidades de comunicación verbal e non verbal necesarias no contexto da actividade física e o deporte. |
B17 |
Promover e avaliar actividades de ampliación curricular, referentes á creación de hábitos autónomos de actividade física e deporte. |
B19 |
Exercer a profesión con responsabilidade, respecto e compromiso. |
B20 |
Coñecer, reflexionar e adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónoma e o traballo en equipo a partir das prácticas externas en algún dos principais ámbitos de integración laboral, en relación ás competencias adquiridas no grao que se verán reflectidas no traballo fin de grao. |
C1 |
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. |
C2 |
Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro. |
C3 |
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. |
C4 |
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. |
C5 |
Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras. |
C6 |
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. |
C7 |
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. |
C8 |
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. |
Learning aims |
Learning outcomes |
Study programme competences / results |
Coñecer a modalidade de Natación Artísitca e a súa relación con outros deportes acuáticos (dentro e fóra da Federación de Natación). |
A2 A25 A26 A36
|
B1 B7 B9 B10 B12 B14 B15
|
C2 C3 C5 C6
|
Adquirir unhas nocións básicas sobre o regulamento. |
A25 A26
|
B1 B7 B12 B14
|
C2
|
Identificar os elementos básicos (posicions, movementos, figuras e rutinas). |
A25 A26 A33
|
B1 B7 B12
|
C3 C6
|
Describir as técnicas básicas de mantenimiento do equilibrio e a propulsión. |
A25 A26 A33
|
B1 B2 B3 B8 B9 B10 B13
|
C1 C2 C3 C6
|
Coñecer as estructuras federativas e o proceso de creación dunha escola o clube de Natación Artísitica. |
A10
|
B1 B2 B3 B6 B7 B11 B12 B14 B17
|
C4 C5 C6
|
Interpretar o regulamento, en particular o sistema de puntuación. |
A12 A16 A19 A21 A27
|
B3 B7 B9 B14 B19
|
C4 C7
|
Executar a un nivel elemental as técnicas básicas de mantemento do equilibrio e a propulsión (posicions e movementos básicos, remadas e patadas). |
A21 A26 A27 A33
|
B2 B3 B4 B8 B9 B10 B11 B20
|
C3 C6 C7 C8
|
Deseñar e executar unha rutina básica que inclúa elementos fundamentais de Natación Artísitica. |
A16 A19 A21 A27 A33
|
B2 B3 B4 B6 B8 B10 B11 B15 B16
|
C1 C2 C3 C5
|
Aprender a dirixir a un equipo de nadadores/as |
A5 A13 A15 A19 A21 A33
|
B1 B2 B3 B4 B6 B7 B8 B11 B15 B16
|
C1 C2 C4 C5
|
Despertar o interés por outras modalidades deportivas acuáticas. |
A16 A21 A25 A27
|
B11 B15 B17
|
C4 C5
|
Desenvolver o gusto pola expresividade, a creatividade e a estética a través do movemento do corpo na auga. |
A5 A7 A16 A21
|
B3 B4 B8 B11 B15 B16
|
C1 C2 C4 C5
|
Contents |
Topic |
Sub-topic |
Tema 1: Introducción |
1.1 Evolución histórica
1.2 Estructura federativa
1.3 Regulamentación:
1.3.1 Internacional
1.3.2 Nacional (Control de Niveis)
1.3.3 Autonómica |
Tema 2: Habilidades fundamentáis para a Natación Artísitca
|
2.1 Control del cuerpo en el agua
2.1.1 Extensión
2.1.2 Tensión
2.1.3 Equilibrio
2.2 Técnicas específicas de propulsión
2.2.1 Patadas
2.2.2 Remadas
2.2.3 Adaptación e combinación dos estilos convencionáis
2.2.4 Estilos propios: kick-pull, kick-over |
Tema 3: Elementos que compoñen a Natación Artísitica |
3.1 Posicions básicas: horizontáis, verticáis e arqueadas
3.2 Movementos básicos: de colocación, despliegue, rotación, xiro e delfins.
3.3 Figuras: grupos de figuras e figuras dos grupos de idade (obligatorias e opcionáis). |
Tema 4: O uso do tempo |
4.1 Cos compañeiros: sincronización e cadencia
4.2 Coa música (como "picar") |
Tema 5: O espazo: a “escena” acuática |
5.1 Distribución do espazo (subacuático, superficie e aéreo)
5.2 Ocupación do espazo (formacións, estrelas e percorrido) |
Tema 6: Os compañeiros |
6.1 Accións por parellas
6.2 Accións en pequeno grupo
6.3 Accións en gran grupo (plataformas, saltos, etc) |
Tema 7: O producto final: a rutina |
7.1 Tipos de rutina: Técnica e libre
7.2 Modalidades de rutina: solo, dúo, dúo mixto, equipo, combinada e highlinght. |
Tema 8: Natación Artísitica e enseñanza |
8.1 A Escola
8.2 O Clube
8.3 A Natación Artísitica como recurso metodolóxico en programas de Actividades Acuáticas |
Tema 9: Equipamento básico |
9.1 Necesidades da instalación: profundidade e equipo de son
9.2 Equipamento persoal común: bañador, gorro, lentes
9.3 Específico: as pinzas e o arranxo do pelo |
Tema 10: Recursos metodolóxicos para a aprendizaxe |
10.1 Materiais convencionais de actividades acuáticas (táboas, manguitos, etc.)
10.2 Materiais alternativos (botellas, vasiños, espello, plomada, etc.)
10.3 Traballo "en seco": pasar a rutina e preparación física |
Planning |
Methodologies / tests |
Competencies / Results |
Teaching hours (in-person & virtual) |
Student’s personal work hours |
Total hours |
Collaborative learning |
A5 A7 A15 A16 A19 A21 A25 A26 A27 A33 A36 B1 B2 B4 B6 B8 B10 B11 C1 C2 C3 |
10 |
30 |
40 |
Case study |
A12 A13 A15 A25 A26 A27 A33 A36 B7 B10 B12 B15 B16 B19 C6 C7 |
0 |
20 |
20 |
Short answer questions |
A10 B14 |
0 |
5 |
5 |
Long answer / essay questions |
A16 A21 A25 A27 A33 B2 B3 B11 B17 B20 C5 C8 |
6 |
12 |
18 |
Clinical practice placement |
A5 A7 A12 A16 A19 A21 A25 A26 A27 B3 B4 B6 B10 B11 B16 B20 C1 C3 C4 |
5 |
0 |
5 |
Physical exercise |
A5 A7 A16 A19 A21 A25 A26 A27 A33 A36 B1 B2 B4 B7 B8 B10 B11 B13 B15 B16 B20 C1 C3 C6 C8 |
18 |
18 |
36 |
Supervised projects |
A12 A19 A21 A25 A26 A27 A33 A36 B2 B10 B11 B13 C1 C3 C6 C8 |
3 |
9 |
12 |
Document analysis |
A2 A10 B9 C2 |
0 |
12 |
12 |
|
Personalized attention |
|
2 |
0 |
2 |
|
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students. |
Methodologies |
Methodologies |
Description |
Collaborative learning |
Cooperar nos procesos de aprendizaxe cos compañeiros para facilitar as progresións de aprendizaxe e a elaboración dos traballos (prácticos e teóricos) |
Case study |
Análise de documentos audiovisuais e/ou escritos sobre rutinas, metodoloxía de ensino e adestramento. |
Short answer questions |
Proba escrita utilizada para a avaliación da comprensión do regulamento. |
Long answer / essay questions |
Elaboración en grupo dunha rutina de equipo ou combinada, deseñando a coreografía. |
Clinical practice placement |
Análise do nivel de execución dos diferentes elementos técnicos para comprender a corrección e a metodoloxía de ensino. |
Physical exercise |
Práctica de todo tipo de exercicios e técnicas específicas relacionadas cos contidos da materia para a súa vivencia e dominio, incluindo a execución en seco e en auga da rutina deseñada. |
Supervised projects |
Elaboración individual dun documento escrito coa memoria da rutina deseñada: descrición dos elementos técnicos en relación co acompañamento musical, o percorrido pola piscina, as formacións, etc. |
Document analysis |
Procura, consulta e comprensión de fontes documentais diversas de carácter técnico e /ou científico. |
Personalized attention |
Methodologies
|
Long answer / essay questions |
Supervised projects |
Collaborative learning |
|
Description |
A atención personalizada prestarase tanto nas clases presenciais a pé de piscina como no horario de tutorías asignado para ese efecto nos horarios oficiais. Neste horario os alumnos, individualmente ou en pequeno grupo, poderán facer consultas ou recibir o asesoramento oportuno por parte do profesor.
Tamén se utilizará o correo electrónico como vía eficaz de comunicación entre profesor e alumnos.
Para os alumnos con matrícula parcial aplicaranse os mesmos criterios, puidendo adaptar os horarios de tutorias de acordo coa profesora. |
|
Assessment |
Methodologies
|
Competencies / Results |
Description
|
Qualification
|
Short answer questions |
A10 B14 |
Proba escrita utilizada para a avaliación da lectura e comprensión do regulamento. |
10 |
Long answer / essay questions |
A16 A21 A25 A27 A33 B2 B3 B11 B17 B20 C5 C8 |
Elaboración en grupo dunha rutina de equipo ou combinada, deseñando a coreografía. |
40 |
Clinical practice placement |
A5 A7 A12 A16 A19 A21 A25 A26 A27 B3 B4 B6 B10 B11 B16 B20 C1 C3 C4 |
Análise do nivel de execución dos diferentes elementos técnicos para comprender a corrección e a metodoloxía de ensino. |
30 |
Supervised projects |
A12 A19 A21 A25 A26 A27 A33 A36 B2 B10 B11 B13 C1 C3 C6 C8 |
Elaboración individual dun documento escrito coa memoria da rutina deseñada en grupo: conteo da música, descrición dos elementos técnicos en relación co acompañamento musical, o percorrido pola piscina, as formacións, etc. |
20 |
|
Assessment comments |
A asistencia e participación é obrigatoria, sendo necesario cumprir un mínimo do 70% para optar á calificación final. En caso de lesión que incapacite a realización de práctica, o alumno ha de colaborar na elaboración da rutina e dirixir os adestramentos dos seus compañeiros, demostrando que coñece os elementos técnicos aínda que non poida demostrar a súa execución. Para os alumnos con matrícula parcial, no caso de que non podan
cumplir o 70% da asistencia ofreceráse como alternativa realizar
observación e análise de entrenamentos en clubes de Natación Artísitica da súa zona de residencia. Os traballos deben ser presentados correctamente redactados e sen faltas de ortografía para poder ser avaliados. Ademais, deben respectar os aspectos formais e de estrutura indicados nos guións entregados pola profesora. Pódense realizar en castelan e/ou galego. A proba de
resposta breve estará no idioma de impartición da asignatura, si se desea en outro idioma se solicitará unha semana antes da data de realización. Tanto os traballos como a proba de resposta breve poden ser
entregados impresos en papel como a través do correo electrónico en
formato PDF. Todos os apartados deben ser aprobados para que poidan terse en conta na cualificación final. O resultado da cualificación final será a suma de cada apartado na súa porcentaxe correspondente. Para todos os alumnos, os apartados da avaliación que fosen aprobados non será necesario repetilos na oportunidade seguinte (xullo), pero si no caso de nova matriculación en anos posteriores. Se recomienda, cuando sea posible, asistir a competiciones o pruebas de nivel así como a entrenamientos de clubes que compitan a nivel gallego y/o nacional.
|
Sources of information |
Basic
|
|
Barraud, N y Solari, L. (2004): "Natation Synchronisée. Proposition de contenus d´enseignement au lycée", EPS, nº 310, noviembre diciembre, 36-38. Bissieres-Cottereau, N. (1988): “Vers la natation synchronisée”, EPS, nº 36,enero-febrero, 11.13. Braun Trueba, J. (2015): Asómate a la sincro. Julio Braun Trueba. Santander. Carbonell, O. (2016): Tres minutos, cuarenta segundos. Ed. Planeta. Barcelona. Charles, M. C. y Charles, Y. (1977): Ballets nautiques et natation synchronisée.Ed. S. Malgogne. Angers. Chu, D.A. (1991): “Athletic training issues in Synchronised Swimming”, CLINICS IN SPORTRS MEDICINE, vol. 18, nº 2,abril, 437-445. Clemente, J.A.J.; Zaragoza, J.; Genercio, E. y López Lorda, N. (2007): "¿Bailar en el agua? Estructura de una unidad didáctica de natación sincronizada mediante un proyecto de acción", Tándem. Didáctica de la Educación Fisica. Nº 23, enero, 98-112. Elkington, H. y Chamberlain,J. (1986): Synchronised Swimming. David & Charles Inc. USA. del Castillo, M. (2008): “Recursos metodológicos para la enseñanza/aprendizaje de la NataciónSincronizada” en Touriño, C.F. Libro de Actas del I SeminarioWaterpolo y Natación Sincronizada. Universidad de Vigo. (pag.125-136). del Castillo, M. (2010): “La Natación Sincronizada en laUniversidad de A Coruña (UDC)”. RevistaEspañola de Educación Física y Deportes. Consejo General de Colegios Oficialesde Licenciados en Educación Física y en Ciencias de la Actividad Física y delDeporte. Nº 391 Octubre-Diciembre, 79-92. del Castillo, M. (2009): “Bailando juntos en el agua”. Móvete Revista profesional da ActividadeFísica e o Deporte, nº 3, diciembre, 16-21. del Castillo, M. (2008): “La Natación Sincronizada en laUniversidad de A Coruña (UDC)”. NSW , vol. XXIX, nº 2 abril-junio, 23-28. del Castillo, M.; Asensio, D. y Méndez, E. Mª. (2002): “La Natación Sincronizada desdeuna perspectiva educativa”. AGUA GESTION (SEAE-INFO) 3ªépoca, nº 58, abril-junio,12-18. FINA: Synchronised Swimming Manual for Judges, Coaches and Referees (2013-2017). http://www.fina.org/H2O/docs/rules/2015/disciplines/FINAsyrules_20151702_color.pdf FINA: FINA Artistic Swimming Manual for Judges, Coaches and Referees (2017-2021). https://www.fina.org/sites/default/files/fina_as_manual_2017-2021.pdf FINA (2013): Synchronised Swimming Worldwide Seminar. St. Petesburgo. Russia. Gundling, B.O. y White,J.E. (1988): Creative Synchronised Swimming. Leisure Press. Champaing, Illinois Jones,F. y Lindeman,J. (1975): Components of synchronised swimming. Prentice-Hall. Englewood Cliffs, N. J. López Contreras, G. (2006): "El valor artístico en gimnasia acrobática y natación sincronizada. Análisis de similitudes y diferencias. NSW, vol. XXVIII; nº 2, abril-junio, 13-18. Maeyer,J. (1989): “Natation Synchronisée en milieu scolaire”, EPS, nº 216, marzo-abril, 45-48. Mountjoy,m: (1999): “The basics of Synchronised Swimming and its injuries”, CLINICS IN SPORTS MEDICINE, vol. 18, nº 2, abril, 321-336. RFEN: Reglamento de Natación Sincronizada (2013-2017). http://www.rfen.es/publicacion/2SC_Sincronizada/65SS_Normativas.asp RFEN: Reglamento Natación Artísitca (2917-2021).http://www.rfen.es/publicacion/userfiles/01.Reglamento%20N_%20Artistica%20FINA%202017-2021.pdf RFEN: Guías de orientación 1-4. http://www.rfen.es/publicacion/2SC_Sincronizada/65SS_Normativas.asp RFEN: Reglamento de Niveles de natación sincronizada. http://www.rfen.es/publicacion/2SC_Sincronizada/65SS_Normativas.asp Swan Forbes, M. (1984): Coaching Synchronised Swimming Effectively. LeisurePress. Champaing, Illinois. Torres, L.; Solé, J. y Planas, A. (2005): "Estudio de la dificultad perceptivo motriz en la natación sincronizada" http://www.efdeportes.com/ Revista digital. Buenos Aires. Año 10. Nº 85. Junio. Varios (1989): “Dossier technique et pédagogique. Natation Synchronisée”, EPS, nº 220, noviembre-diciembre, 41-53. |
Complementary
|
(). . |
Domergue, A. M. (1995): “Vers la danse aquatique”, EPS, nº 256, noviembre-diciembre,15-18. Gosalvez, M. y Joven, A. (1997): Natación y sus especialidades deportivas. MEC, CSD y RFEN. Colección “La actividad física y deportiva extraescolar en los centros de educación” Guerrero Luque, R. (1995): Guía de las actividades acuáticas. Paidotribo. Barcelona. Lewin, G. (1983): Natación. Augusto Pila Teleña. Madrid. Michel, V. y Schaus, I. (1995): “Approche de la natation synchronisée pour une application dans lemilieu scolaire”. REVUE DE L´EDUCATION PHYSIQUE, Liege, 35 (1), 3-13. Palmer, M. L. (1985): Science de l´enseignement de la natation. Ed.Vigot.Colección Sport + Enseignement.Paris. Quintana, A. (1997): Ritmo y Educación Física. Ed. Gymnos. Madrid. Touriño, C.F. (2006): “La Natación Sincronizada: análisis técnico y artístico”. Tesis Doctoral sin publicar. Dpto. de Didácticas Especiales de la Universidad de Vigo. |
Recommendations |
Subjects that it is recommended to have taken before |
Teaching Aquatic Skills/620G01007 | Teaching Gymnastics Skills/620G01009 | Physical Expression and Dance/620G01028 | Iniciación en deportes IV (Natación) (optativa)/620G01313 |
|
Subjects that are recommended to be taken simultaneously |
|
Subjects that continue the syllabus |
|
Other comments |
O tratarse dunha materia optativa o alumno que non poda cumplir co requisito de asistencia e participación é mellor que faga modificación da matrícula. É imprescindible a participación activa nas prácticas para poder comprender e asimilar os contidos da materia. Cada estudante debe ter o seu equipamiento básico: bañador, gorro, gafas e pinzas para o nariz. Hai diferentes tipos de prácticas e non todos implican meterse dentro da auga en todas as sesións. O traballo en equipo é fundamental para poder abordar unha das partes da avaliación con maior peso (elaboración dunha rutina). Para a formación dos equipos déixase liberdade (mínimo 4 e máximo 10 compoñentes). O seguimento diario da materia facilita a súa asimilación de maneira que o exame final só é un complemento para garantir a lectura e comprensión dalgúns conceptos básicos do regulamento. O idioma das clases presenciais utilizado habitualmente pola profesora será o castelán, pero os alumnos poderán utilizar o galego cando o desexen. A lingua inglesa será utilizada nas consultas dalgunhas fontes bibliográficas e pódese utilizar en clase sempre que os alumnos o comprendan. |
|