Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Desenvolvemento e Discapacidade Código 651853206
Titulación
Mestrado Universitario en Intervención na Discapacidade e na Dependencia (plan 2012)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 1º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 3
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
Correo electrónico
Profesorado
Correo electrónico
Web http://www.udc.es/ucatea
Descrición xeral

Competencias do título
Código Competencias do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título

Contidos
Temas Subtemas
1. Características contemporáneas do desenvolvemento da persoa. Modificabilidade e neuroplasticidade cerebral. O proceso evolutivo e as suas dimensións. Factores do desenvolvemento. Carácter plástico e modificable da intelixencia humán.

2. Discapacidade e diversidade humán: características diferenciais das persoas e o risco de exclusión en canto á capacidade

3. A comunicación como elemento clave da intervención na discapacidade Función e motivo: características da comunicación e o seu desenvolvemento. O comportamento como función comunicativa

4. o paradigma de apoios e vida independente.

5. Autodeterminación e os programas centrados na persoa
1.1 desenvolvemento humán e aprendizaxe. caracerísticas do desenvolvemento. factores implícitos. a teoría da modificabilidad cognitiva. A neuroplasticidade humán


2.1. a definición actual: as dimensións da capacidade e a sua diferenza en canto á capacidade.
2.2.Calidade de vida e autodeterminación
2.3. Calidade de atención e trato
2.4. Calidade de servizos
2.5. A ética e o rigor na atención á discapacidade

3.1. Os factores relevantes na comunicación e o desenvolvmento da persoa
etapas da comunicación e a sua intervención
os procedementos e métodos de intervención comunicativa
o comportamento e a comunicación: funcionalidade e motivo

4. Paradigma de apoios e de coidados. A xestión de apoios e o obxectivo de formar para a vida. Establecemento de apoios e desenvolvemento das persoas con discapacidade. A atención e os programas con apoios.

5. Factores do desenvolvemento da autodeterminación. Autodeterminación e calidade de vida. Os programas centrados na persoas para unha vida de calidade e independente

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais 3 0 3
Discusión dirixida 3 6 9
Estudo de casos 4 12 16
Esquemas 0 3 3
Lecturas 2 10 12
Prácticas clínicas 3 6 9
Aprendizaxe colaborativa 2 8 10
Prácticas a través de TIC 1 3 4
Análise de fontes documentais 0 3 3
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais introducción, delimitación da asignatura e explicación dos contidos e a sua organización así como avaliación inicial dos coñecementos do alumnado para a sua aprendizaxe
Discusión dirixida Intentarase establecer controversias acerca da capacidade, a sua modificabilidade, a vida futura, a vida de calidade, en torno a casos presentados ou de creciente actualidade
Estudo de casos Proporase un ou dous casos para o seu desenvolvemento ao longo da clase, xogarán un papel importante na avaliación e calificación en función dos criterios especificados y dos ensaios que se presente de forma científica
Esquemas Realizarase un traballo individualizado con determinadas lecturas e contarán para a aprendizaxe e avaliación da asignatura. Será de tipo sintéctico e desenvolveranse en forma de esquema organizado e explicación
Lecturas Serán a base da aprendizaxe formarán parte do contido da comunicación na clase e servirán para establecer os controles de aprendizaxe dos contidos así como servirán de avaliación formativa no desenvolvemento das clases
Prácticas clínicas Exporanse un ou dous casos clínicos para a avaliación e o desenvolvemento de programas centrados na persoa. Realziaranse ao longo do curso seguido e titorizado polo profesor
Aprendizaxe colaborativa Seguirase o traballo de relación entre alumnos e o profesor de forma que se plantexe unha aprencdizaxe colaborativa e cercana para potenciar a aprendizaxe de todo o alumnado
Prácticas a través de TIC Establecerase un traballo en TIC planteando unha actividade a realizar sobre o desenvolvemento e a sua intervención
Análise de fontes documentais Será prioritario o achegamento a diversas fontes onde documentarse para os casos tratados na clase; para elo, servirán as fontes documentais

Atención personalizada
Metodoloxías
Actividades iniciais
Estudo de casos
Esquemas
Prácticas clínicas
Aprendizaxe colaborativa
Descrición
presentarase os contidos intentando establecer un pequeno foro de debate e participación onde coñecernos e poder intecambiar as demandas e necesidades de cada un

Os casos serán presentados na clase en escrita para que podan analizalos e estudialo en conxunto; así mesmo serán seguidos ao longo da asignatura sendo presentados ao final para a sua avaliación.

Dirixiranse os esquemas de forma que o alumnado realice as organizacións correspondentes dos contidos e podan ser almacenados convintemente

Expoñeranse algún caso para a sua avaliación e posterior orientación para o desenvolvemento e a vida independente

Plantexarase un clima de clase cercano onde poder debatir, participar e intercambiar a información sobre os contidos para a sua aprendizaxe e desenvolvemento futuro

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Análise de fontes documentais en función das lecturas pode establecerse un traballo para a avaliación de fontes documentais actualizadas e contemporáneas 25
Discusión dirixida Intentarase plasmar en formato de ensaio científico polo que será obxecto de avaliación e posterior calificación 15
Estudo de casos Plantexarase en forma de prácticas de clase polo que será obxeto dun programa centrado na persoa ou nunha proba de ensaio científico para pdoer ser avaliación e calificada 25
Esquemas Serán obxeto de avaliación xa que se plantearán en forma de xintesis tanto o esquema de organización dos contidos para a sua avaliación en función da sua elaboración 15
Lecturas serán de exposición e debate podendo ser avaliadas en forma de participación y motivación e esforzo 10
Prácticas a través de TIC Será un plan de traballo en forma de programa centrado na persoa para a sua adecuación 10
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica

Tema 1:

Baña, M. (1998): actividade  e interactividade na construcción do coñecementos escolar: principais implicacións das teorías xenéticas e sociocultural. En M. Baña (Dir.) os procesos de construcción do coñecemento e a interactividade de aprendizaxe escolar. Santiago: Tórculo

M.Mirás (1991): Educación y desarrollo. Infancia y Aprendizaje, 54, 4-16

J. Bruner (1990) El desarrollo de la mente. Madrid: Morata

L.Vygotski (1997): El defecto y la compensación. Obras desconocidas. Vol. V. Madrid: Visor

R. Feuerstein (1995): La teoría de la modificabilidad cognitiva: un modelo de evaluación y entrenamiento de los procesos de la inteligencia. En J. Beltrán (comp.) Intervención psicopedagógica. Madrid: Pirámide.

 

Tema 2:

Schalock, R. y otros (2007): el nuevo concepto de retraso mental: comprendiendo el cambio al término discapacidad intelectual. Siglo Cero Vol 36(4)

M.Whemeyer y otros (2008): El constructo de discapacidad intelectual y su relación con el funcionamiento humano. Siglo Cero Vo. 39(3), 6-16

Romanach, J. y Lobato, M. (2005): Diversidad funcional: nuevo término para la lucha por la dignidad en la diversida del ser humano. Foro de vida independiente. http//www.imagina.org/archivos. Madrid.

 

Tema 3:

Manolson, A. e Watson, C. (1998): Hablando… nos entendemos los dos. En M Monfort (comp.): Hacia el habla. Madrid: Cepe

C.Trevarthen (1998): Cómo y cuando comunican los niños. En M Monfort (comp.): Hacia el habla. Madrid: Cepe

B.Schaeffer (2005) A mellora da ensinanza da linguaxe para nenos autistas. Educar con retos. Xunta de Galicia.

T. Baumgart, J. Jonson e E. Helmstetter (1990): El tratamiento de las conductas problema como comunicación. En Sistemas alternativos de comunicación para personas con discapacidad. Madrid: Alianza

 

 

Tema 4:

Grunevalt, K. (2001): Cierren las instituciones para discapacitados intelectuales: todos podemos vivir en una sociedad abierta. Estocolmo: Junta Nacional de Salud y Asistencia Social.

J. Van Loos (2006) Apoyos en la práctica de Arduin. VI Jornadas científicas sobre personas con discapacidad. Salamanca.

J. Tamarit (2006): Autismo: modelos educativos para una vida de calidad. En M.Verdugo y F.Jordán (codos): Rompiendo inercias. Claves para avanzar. Salamanca: Amarú

R. Schalock e outros (2002) La conceptualización, medida y aplicación de calidad de vida en personas con discapacidades intelectuales: informe de un panel internacional de expertos. Siglo Cero, 33 (5)5-14

 

Tema 5:

J. Van Loos (2006) Autodeterminación para todos. La autodeterminación en Arduin. Siglo Cero, 220, 35-46.

M.Whemeyer (2006) Factores intraindividuales y medioambientales que afectan a la autodeterminación. VI Jornadas científicas sobre personas con discapacidad. Salamanca.

M.Whemeyer (2006) Autodeterminación y discapacidades severas. Siglo Cero, 220, 5-16.

ºNisbet (2000) “Transformando los sistemas de servicios educativos y humanos hacia la autodeterminación: la experiencia de New Hamspire. Siglo Certo 31(6)33-50.

 

 

Prácticas:

Grandin, T. (2001) Una visión del autismo desde s

Sinclair, J.: No lloren por nosotros. Pax web

Fantova, F. (1999) Trabajando con las familias de personas con discapacidad. Siglo Cero, Vol.31(6)33-49

Bibliografía complementaria

Ainscow, M., Hopkins, D., Southworth, G. y West, M. (1994) Creating the Conditions for School Improvement. Londres: Fulton (Versión es Espafiol publicada por NARCEA, Madrid -Hacia Escuelas Eficaces para Todos)

Ausubel, D. (1983). Psicología de la Educación: Un punto de vista cognoscitivo. Ed. Trillas.

Bruner, J. (1966): Hacia una teoría de la instrucción. México: Trillas.

Coll, C. (1983) Psicología genética y aprendizajes escolares. Madrid: Siglo XXI.

Forman, A. y Cazden, B. (1984): Perspectivas Vygostkianas en la educación: el valor de la interacción entre iguales. Infancia y Aprendizaje, 27/28, 139-159.

Stainback, S Y W. (1999) Aulas inclusivas. Madrid: Ediciones Narcea.

Tamarit, J. (1994). La escuela y los alumnos con grave retraso en el desarrollo. Comunicación, Lenguaje y Educación, 22, 47-53

Wang, M.(1995): Atención a la diversidad del alumnado. Madrid: Narcea.

Webb, N. (1982): Student interaction and learning in small groups. Review of Educational Research, 52 (3), 423-445.

Werstch, J. (1979): From social interaction and higher pscyhological processes. A clarification and aplication of Vygotsky´s theory. Human Development, 22 (2), 1-22.

Wolfensberger, W. (1985) El debate sobre la normalización. Siglo Cero, 105, 23-25.


Palomo Seldas, R. (2004) Autodeterminación y autismo: Algunas claves para seguir avanzando. Publicado en la revista Siglo Cero. Vol 35(1) Núm, 209, 2004. Pág. 51-68.

Piaget, J. (1978): La Equilibración de las Estructuras Cognoscitivas. Madrid, España, Ed. siglo  veintiuno.

Schalock, R.L. y Verdugo, M.A. (2003). Calidad de Vida. Manual para profesionales de la educación, la salud y servicios sociales. Madrid: Alianza.

Schalock, R.L. e Verdugo, M.A. (2003) Calidad de vida. Manual para profesionales de la educación, salud y servicios sociales. Madrid: Alianza editorial.

Stern, W. (1923). Person und Sache. System des kritischen Personalismus: Bd. 2: Die menschliche Personlichkeit (3rd ed.). Leipzig: Barth.

Tamarit, J. (2001): Propuestas para el fomento de la autodeteminación en personas con autismo y retraso mental.  En M.Verdugo y Jordán de Urries (coords.): Apoyos, autodeterminación y calidad de vida. Salamanca: Amarú.

Turnbull, A.P. (2003) La calidad de vida de la familia como resultado de los servicios: El nuevo paradigma. Siglo Cero. Vol. 34, Nº 207, 2003. Pag. 59-73.

Verdugo, M.A. y Jordán de Urries, F. (2001) Apoyos, autodeterminación y calidad de vida. Salamanca: Amarú.

Verdugo, M.A. (2003) Análisis de la definición de discapacidad intelectual de la asociación americana sobre retraso mental de 2002. Siglo Cero. Vol34 (1), Núm. 205, 2003. Pag. 5-19.

Verdugo, M.A. (2004). Calidad de vida y calidad de vida familiar. Ponencia presentada no II Congreso Internacional de Discapacidad Intelectual: Enfoques y Realidad: Un Desafío.

Verdugo, M.A. (2006). Cómo mejorar la calidad de vida de las personas con discapacidad. Instrumentos y estrategias de evaluación. Salamanca: Amarú ediciones.

Vygotski, L. (1927): Sobranie Sochineii Tom Piatii Osnovi Defektologuii. Moscu: Editorial Pedagogia (publicado en lengua castellana: Obras escogidas. Vol.V. Defectología. Madrid: Visor, 1983)

Wehmeyer, M (1996): Self-determinatio as an educational outcome: How does it relation to the educational needs of our children and youth?. En D. Sands y M Wehmeyer (eds.); Self-determination across the life span:  independence and choice for people with disabilities. Baltimore: Paul H. Brooks

Wehmeyer, M.L. (2001) Autodeterminación: Una visión de conjunto conceptual y análisis empírico. Siglo Cero. 32 (2) nº 194: 5-17.

Wehmeyer, M. e Kelchner, K. (1995) The Arc´s Self- Determination Scale. Silver Springs, MD: The Arc of the United States.

Wehmeyer, M.L. e Schalock, R.L. (2001) Self-determinatión and quality of life: Implications for special education services and supports. Focus on Exceptional Children, 33(8), 1-16.

AINSCOWN, M. Desarrollo de Escuelas inclusivas. Narcea, 2001.

ARNAIZ, P. (1996). Integración, Segregación, Inclusión. En Arnaiz y De Haro: 10 años de integración en

España: Análisis de la realidad y perspectivas de futuro. Murcia: Universidad de Murcia

BAUTISTA, A. (1994): Trastos en el colegio. Editorial Fundamentos. Madrid

BRUNER, J. (1986) El habla del niño. Barcelona: Paidós

COLEMAN, (1966): The adolescent society. Nueva York: Free Press.

ERIKSON, E.(1976): Identidad, juventud y crisis. Madrid: Taurus

FERNÁNDEZ-ENGUITA, M. (1998): LA PROFESION DOCENTE Y LA COMUNIDAD ESCOLAR: CRONICA DE UN DESCUB RIMIENTO (3ª ED.). Madrid: Morata

 FLECHA, J E PUGIVERT, L. (2002) : La comunidades de aprendizaje: Una apuesta por la igualdad educativa. REXE: Revista de estudios y experiencias en educación, Vol. 1, Nº. 1, 11-20

FORMAN, A. y CAZDEN, B. (1984): Perspectivas Vygostkianas en la educación: el valor de la interacción entre iguales. Infancia y Aprendizaje, 27/28, 139-159.

KÓHLBERG (1976): Moral stages and moralization: the cognitive developmental approach, En P. Baltes y H. Schaie (Eds.): Life span developmental pscychology: personality and socialization. N.Y.: Academic Press.

LURIA, A.R. (1979) Lenguaje y pensamiento. Barcelona: Ediciones Martínez Roca, S.A.

MARTIN y SOLÉ, I. (1990): Intervención psicopedagógica y actividad docente. En C.Coll, J. Palacios y A. Marchesi (eds.) : Desarrollo psicológico y educaciónII. Psicología de la Educación. Madrid: Alianza.

MARX, K. (1959) Theses on Feuerbach. En FEUER, L. S. (Comp.) Marx and Engels: Basic Writings on Politics and Philosophy. Garden City, Nueva York: Doubleday (traducción al castellano en Marx-Engels: Obras escogidas, 2 vols., Torrejón: Akal, 1975)

MOLL, L. (Comp.) (1993) Vygotski y la Educación. Connotaciones y aplicaciones de la Psicología Sociohistórica en la Educación. Argentina: Aique Grupo Editor, S.A.

NAVARRO, GARCÍA, SOLER Y FLECHA (19

PEARPOINT, J., O’BRIEN, J., y FOREST, M. (1992). PATH: A workbook for planning positive futures. Toronto,

PUIGDELLIVOL , I (1998): La escuela especial en la educación integrada: una perspectiva desde la diversidad Barcelona : Graó.

PUZIRÉI, A. e GUIPPENRÉITER, Y. (1989) El proceso de formación del Psicología Marxista: L. Vigotski. A.Leontiev. A. Luria. URSS: Editorial Progreso.

SAPON-SHEVIN, M. (1999) “Celebrar la diversidad, crear comunidad” en STAINBACK, S. Y STAINBACK, W. (1999) Aulas Inclusivas. Narcea, Madrid. Pp. 37-54.

SCRIBNER, S. y COLE, M. (1982): Consecuencias cognitivas de la educación formal e informal, Infancia y Aprendizaje, 17, 3-18.

SOLER, E. (2001)"La convivencia en los centros escolares. Experiencias de cómo construir la convivencia": SEMINARIO SOBRE "LA CONVIVENCIA EN LOS CENTROS ESCOLARES COMO FACTOR DE CALIDAD. CONSTRUIR LA CONVIVENCIA" Madrid: Consejo Escolar del Estado

STAINBACK, W. y STAINBACK, S. (1999) Aulas inclusivas. Madrid: Narcea.

VILLA, R.A. y THOUSAND, J.S. (1999) “La colaboración del alumno. Elemento esencial para impartir el currículo en el siglo XXI”, en STAINBACK, S. Y STAINBACK, W. (1999) Aulas Inclusivas. Narcea, Madrid. Pp. 135-161.

VYGOTSKI, L. S. (1976) Pensamiento y lenguaje. Argentina: Editorial la Pléyade.

VYGOTSKI, L. S. (1978) El desarrollo de los procesos psicológicos superiores. Barcelona: Crítica.

WERTSCH, J. (1990) Vygostky y la formación social de la mente. Barcelona: Paidós.

WOOD, D. (1980) Teaching teh youn children: some relationships between social interaction, language and thought. En OLSON, D. (Ed.) The social foundations of language and thought. Nueva York: Norton.

WOOD, D. BRUNER, J. S. e ROSS, G. (1976) The role of tutoring in problem solving, Journal of Child Pyschology and Psychiatry, 17, 89-100.

Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías