O profesorado poderá establecer a avaliación da materia, seleccionando entre as seguintes metodoloxías e probas, por avaliación continua e/ou final, de acordo cos seus criterios pedagóxicos e a evolución do curso. O profesor explicitará e explicará cada unha das probas que utilice para a avaliación ao comezo do curso.

Observacións:

Para superar as probas obrigatorias, é imprescindible obter a cualificación mínima de aprobado (puntuación mínima de 5 puntos sobre 10) en todas e cada unha das probas de avaliación, para poder sumar a media ponderada de cada unha das probas á nota final, e aprobar a materia. Pola contra, quedaría pendente para outra convocatoria oficial.
A cualificación final da materia valorarase entre 0 e 10 puntos.
A asistencia ás clases teóricas e prácticas é obrigatoria, considerando a modalidade presencial desta materia. As actividades académicas presenciais son imprescindibles na actividade física e o deporte; de aí o criterio presencial mínimo é do 80% de asistencia para aprobar a materia. Para o control de asistencia ás clases, o profesor porá a disposición do alumnado unha folla de rexistro para afinar.
En cada unha das probas superadas, o profesorado manterá a cualificación nas seguintes convocatorias (ata novo aviso na presentación do inicio de curso, ou que se produza un cambio no sistema de aviación).
O alumnado con discapacidade ou os incapacitados por lesión crónica ou temporal para a práctica motriz, poderán solicitar a adaptación das tarefas motrices nas sesións e probas de avaliación, a condición de que as competencias da materia permitan.
Si o estudiantado non supera a materia, nin na primeira oportunidade ni na segunda, as metodoloxías de avaliación aprobadas serán gardadas solamente para o seguiente curso académico.
O exame farase no idioma de impartición da materia (elixido por cada profesor), se se desexa noutro idioma solicitarase unha semana antes da data de realización.

Resultados de aprendizaxe	Competencias / Resultados do título
Deseñar, desenvolver e avaliar os procesos de ensino-aprendizaxe relativos ás habilidades específicas do Balonmán	A3 A4 A5 A6 A8 A9 A16 A17 A18 A25 A26	B1 B2 B3 B11 B16 B18 B19	C1 C4 C6 C7
Identificar os factores e variables da selección de talentos en Balonmán	A23 A25	B1
Conocer los fundamentos específicos tácticos grupales prácticos de ataque y defensa, y de aplicación en la iniciación específica y en la competición.	A25 A26	B3
Conocer los fundamentos específicos de los sistemas de juego prácticos de ataque y defensa, y de aplicación en la iniciación específica y en la competición.	A25 A26	B3

Temas	Subtemas
BLOQUE TEMATICO I : IDENTIFICACION, EVOLUCION E CARACTERIZACION DO BALONMÁN	TEMA 1. Principios e valores do balonmán como modalidade deportiva competitiva institucionalizada de aplicación na iniciación específica deportiva e na educación física. TEMA 2. Estudo específico de Regulamento de xogo: Regulamento oficial de Balonmán Adaptacións regulamentarias ao deporte basee en idade escolar (cadete, infantil, alevín). TEMA 3. Terminoloxía e simboloxía específica: Do xogo de ataque Do xogo de defensa TEMA 4. Marco de contidos técnicos-tácticos para o desenvolvemento do xogo na iniciación específica.
BLOQUE TEMATICO II : FUNDAMENTOS DIDACTICOS DO BALONMÁN	TEMA 5. O proceso de formación de xogadores na etapa de iniciación específica ao balonmán: Características, fases, obxectivos e contidos da iniciación específica Metodoloxía de programación de: Obxectivos, contidos, progresións metodolóxicas, ...
BLOQUE TEMATICO III: FUNDAMENTOS TECNICO-TACTICOS INDIVIDUAIS COMÚNS DE ATAQUE E DEFENSA	TEMA 6. Iniciación específica ás posicións de base e aos desprazamentos sen balón
BLOQUE TEMATICO IV: FUNDAMENTOS TECNICO-TACTICOS INDIVIDUAIS DE ATAQUE	TEMA 7. Iniciación específica ás habililades técnico-tácticas individuais no desenvolvemento do xogo, en situacións específicas e nos postos específicos do ataque: Técnica-táctica individual da adaptación e manexo do balón do balón en situacións específicas e nos p.e. do ataque Técnica-táctica individual do bote do balón en situacións específicas e nos p.e. do ataque Técnica-táctica individual dos desprazamentos con balón (ciclo de pasos) en situacións específicas e nos p.e. do ataque Técnica-táctica individual dos pases en situacións específicas e nos p.e. do ataque Técnica-táctica individual da recepción do balón en situacións específicas e nos p.e. do ataque Técnica-táctica individual dos lanzamentos a portaría en situacións específicas e nos p.e. do ataque Técnica-táctica individual da finta en situacións específicas e nos p.e. do ataque
BLOQUE TEMATICO V: FUNDAMENTOS TÉCNICO-TACTICOS INDIVIDUAIS DE DEFENSA	TEMA 8. Iniciación específica ás habililades técnico-tácticas individuais no desenvolvemento do xogo, en situacións epecíficas e nos postos específicos da defensa: Técnica-táctica individual da marcaxe en situacións epecíficas e nos postos específicos da defensa Técnica-táctica individual do blocaje do balón en situacións epecíficas e nos postos específicos da defensa Técnica-táctica individual da interceptación do pase en situacións epecíficas e nos postos específicos da defensa Técnica-táctica individual do acoso e desposesión do balón en situacións epecíficas e nos postos específicos da defensa Técnica-táctica individual da disuasión do pase en situacións epecíficas e nos postos específicos da defensa
BLOQUE TEMATICO VI: FUNDAMENTOS TECNICO-TACTICOS DO PORTEIRO	TEMA 9. Factores e variables didácticas de adestramento na iniciación específica.
BLOQUE TEMATICO VII: APROXIMACIÓN AO XOGO COLECTIVO DE ATAQUE	TEMA 10. Fundamentos tácticos grupales ataque. Variables de iniciación á aprendizaxe específica. TEMA 11. Fundamentos de iniciación aos sistemas de xogo de ataque. Variables de iniciación á aprendizaxe específica: Fase de iniciación específica aos sistemas de organización do grupo no espazo de xogo. TEMA 12. Fundamentos de iniciación específica ao contraataque
BLOQUE TEMATICO VIII: FUNDAMENTOS TACTICOS COLETIVOS DA DEFENSA	TEMA 13. Fundamentos tácticos grupales defensivos. Variables de iniciación á aprendizaxe específica. TEMA 14. Fundamentos de iniciación aos sistemas de xogo defensivos. Variables de iniciación á aprendizaxe específica: Fase de iniciación específica aos sistemas de organización do grupo no espazo de xogo.
BLOQUE TEMATICO IX: A EVALUACION NA FORMACION DE XOGADORES DE BALONMÁN	TEMA 15. Evaluación para él seguimiento de jugadores y lana selección de talentos, en lana formación de jugadores de BM: Fundamentos de lana selección de talentos Características y capacidades de los jugadores de balonmano en lanas diferentes etapas de competición Pruebas y protocolos de evaluación TEMA 16. Evaluación de lana Eficacia pedagógica de él Entrenamiento (EEE) en lanas progresiones metodologicas de él entrenamiento, durante lana formación de jugadores. Definición Metodología de aplicación Modelos prácticos
BLOQUE TEMÁTICO X: BASES CONCEPTUAIS DO PROCESO DE ADESTRAMENTO EN DEPORTES DE EQUIPO. A PREPARACIÓN CONDICIONAL.	TEMA 17: Diferentes concepcións do proceso de adestramento en deportes de equipo. Peculariedades do balonmán. TEMA 18: A preparación condicional en balonmán. Adestramento da forza e a resistencia.

Metodoloxías / probas	Competencias / Resultados	Horas lectivas (presenciais e virtuais)	Horas traballo autónomo	Horas totais
Actividades iniciais	A5 A25 B1	1	0	1
Análise de fontes documentais	A4 A8 A9	1	8	9
Eventos científicos e/ou divulgativos	B1 B19 C6	0	6	6
Sesión maxistral	A6 A17 C7	4	12	16
Portafolios do alumno	A16	0	15	15
Proba mixta	A4 A5 A26 B2 B3	3	12	15
Traballos tutelados	A18 A23 B11 B16 C1	2	16	18
Saídas de campo	A3 B18	0	12	12
Prácticas a través de TIC	C4	1	3	4
Práctica de actividade física	A5 A25	32	21	53

Atención personalizada		1	0	1

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías	Descrición
Actividades iniciais	Actividades que se levan a cabo antes de iniciar calquera proceso de ensino-aprendizaxe a fin de coñecer as competencias, intereses e/ou motivacións que posúe o alumnado para o logro dos obxectivos que se queren alcanzar, vinculados a un programa formativo. Con ela preténdese obter información relevante que permita articular a docencia para favorecer aprendizaxes eficaces e significativos, que partan dos saberes previos do alumnado
Análise de fontes documentais	Técnica metodolóxica que supón a utilización de documentos audiovisuais e/ou bibliográficos (fragmentos de reportaxes documentais ou películas, noticias de actualidade, paneis gráficos, fotografías, biografías, artigos, textos lexislativos, etc.) relevantes para a temática da materia con actividades especificamente deseñadas para a análise dos mesmos. Pódese empregar como introdución xeral a un tema, como instrumento de aplicación do estudo de casos, para a explicación de procesos que non se poden observar directamente, para a presentación de situacións complexas ou como síntese de contidos de carácter teórico ou práctico.
Eventos científicos e/ou divulgativos	Actividades desenvolvidas nun contexto externo ao contorno académico universitario (empresas, institucións, organismos, monumentos, etc.) relacionadas co ámbito de estudo da materia. Estas actividades céntranse no desenvolvemento de capacidades relacionadas coa observación directa e sistemática, a recollida de información, o desenvolvemento de produtos (bosquexos, deseños, etc.), etc.
Sesión maxistral	Ou lección maxistral: Exposición oral, habitualmente complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Portafolios do alumno	É unha carpeta ou arquivador ordenado por seccións, debidamente identificadas ou etiquetadas, que contén os rexistros ou materiais produto das actividades de aprendizaxe realizadas polo alumno nun período de tempo, cos comentarios e cualificacións asignadas polo profesor, o que lle permite visualizar o progreso do alumno. O portafolios ou carpeta inclúe todo o que fai o alumno, como: apuntes ou notas de clases, traballos de investigación, guías de traballo e o seu desenvolvemento, comentarios de notas, resumes, probas escritas, autoavaliacións, tarefas desenvolvidas, etc.
Proba mixta	Proba que integra preguntas tipo de probas de ensaio e preguntas tipo de probas obxectivas. En canto a preguntas de ensaio, recolle preguntas abertas de desenvolvemento. Ademais, en canto preguntas obxectivas, pode combinar preguntas de resposta múltiple, de ordenación, de resposta breve, de discriminación, de completar e/ou de asociación.
Traballos tutelados	Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor e en escenarios variados (académicos e profesionais). Está referida prioritariamente ao aprendizaxe do “cómo facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe (aprendizaxe independente dos estudantes).
Saídas de campo	Actividades que se levan a cabo antes de iniciar calquera proceso de ensino-aprendizaxe a fin de coñecer as competencias, intereses e/ou motivacións que posúe o alumnado para o logro dos obxectivos que se queren alcanzar, vinculados a un programa formativo. Con ela preténdese obter información relevante que permita articular a docencia para favorecer aprendizaxes eficaces e significativos, que partan dos saberes previos do alumnado Actividades desenvolvidas nun contexto externo ao contorno académico universitario (empresas, institucións, organismos, monumentos, etc.) relacionadas co ámbito de estudo da materia. Estas actividades céntranse no desenvolvemento de capacidades relacionadas coa observación directa e sistemática, a recollida de información, o desenvolvemento de produtos (bosquexos, deseños, etc.), etc. Actividades desenvolvidas nun contexto externo ao contorno académico universitario (empresas, institucións, organismos, monumentos, etc.) relacionadas co ámbito de estudo da materia. Estas actividades céntranse no desenvolvemento de capacidades relacionadas coa observación directa e sistemática, a recollida de información, o desenvolvemento de produtos (bosquexos, deseños, etc.), etc.
Prácticas a través de TIC	Metodoloxía que permite ao alumnado aprender de forma efectiva, a través de actividades de carácter práctico (demostracións, simulacións, etc.) a teoría dun ámbito de coñecemento, mediante a utilización das tecnoloxías da información e as comunicacións. As TIC supoñen un excelente soporte e canal para o tratamento da información e aplicación práctica de coñecementos, facilitando a aprendizaxe e o desenvolvemento de habilidades por parte do alumnado.
Práctica de actividade física	Metodoloxía que permite ó alumnado aprender de forma efectiva, a través de actividades físicas e/ou deportivas de carácter práctico, tales como demostracións, exercicios, etc., a execución dos fundamentos psicomotores e/ou sociomotores das distintas habilidades deportivas.

Metodoloxías	Competencias / Resultados	Descrición	Cualificación
Proba mixta	A4 A5 A26 B2 B3	Proba escrita: O seu obxetivo e avaliar os coñecementos adquiridos polo alumnado. Esta proba poderá constar de preguntas tipo test ou cortas ou temas a desenvolver.	40
Traballos tutelados	A18 A23 B11 B16 C1	O alumnado poderá sustituir na avaliación os traballos tutelados pola participación voluntaria en actividades complementarias da asignatura, tal como: Seminarios da materia, congresos, etc). O criterio de implicación voluntaria do alumnado, obedece o principio de fomentar a participación formativa en actividades organizadas pola asignatura, as cales xerán un ambiente de aprendizaxe muy positivo.	30
Práctica de actividade física	A5 A25	O alumnado poderá elixir entre avaliación continua ou final práctica: a) Avaliación continua: Valora, por unha banda, o grao de participación nas prácticas e por outra banda, demostre un nivel de xogo idóneo ou un alto grao de progresión persoal no xogo. b) O alumnado que non cumpra este criterio deberá presentarse o exame final.	30

Observacións avaliación
O profesorado poderá establecer a avaliación da materia, seleccionando entre as seguintes metodoloxías e probas, por avaliación continua e/ou final, de acordo cos seus criterios pedagóxicos e a evolución do curso. O profesor explicitará e explicará cada unha das probas que utilice para a avaliación ao comezo do curso. Observacións: Para superar as probas obrigatorias, é imprescindible obter a cualificación mínima de aprobado (puntuación mínima de 5 puntos sobre 10) en todas e cada unha das probas de avaliación, para poder sumar a media ponderada de cada unha das probas á nota final, e aprobar a materia. Pola contra, quedaría pendente para outra convocatoria oficial. A cualificación final da materia valorarase entre 0 e 10 puntos. A asistencia ás clases teóricas e prácticas é obrigatoria, considerando a modalidade presencial desta materia. As actividades académicas presenciais son imprescindibles na actividade física e o deporte; de aí o criterio presencial mínimo é do 80% de asistencia para aprobar a materia. Para o control de asistencia ás clases, o profesor porá a disposición do alumnado unha folla de rexistro para afinar. En cada unha das probas superadas, o profesorado manterá a cualificación nas seguintes convocatorias (ata novo aviso na presentación do inicio de curso, ou que se produza un cambio no sistema de aviación). O alumnado con discapacidade ou os incapacitados por lesión crónica ou temporal para a práctica motriz, poderán solicitar a adaptación das tarefas motrices nas sesións e probas de avaliación, a condición de que as competencias da materia permitan. Si o estudiantado non supera a materia, nin na primeira oportunidade ni na segunda, as metodoloxías de avaliación aprobadas serán gardadas solamente para o seguiente curso académico. O exame farase no idioma de impartición da materia (elixido por cada profesor), se se desexa noutro idioma solicitarase unha semana antes da data de realización.

Bibliografía básica	ANTON,J. (2004). Análisis evolutivo estructural y funcional del sistema defensivo 3:2:1. Granada.Grupo Editorial Universitario ANTON,J. (2004). Análisis evolutivo estructural y funcional del sistema defensivo 6:0. Granada. Grupo Editorial Universitario Fernández, J.J., Cancela, J.M., Vila, E. y Casáis, L (2000). Balonmán. Manual Básic. Santiago: Lea. AA.VV (1992). Balonmano. Madrid, COE Fernández, J.J., Vila, Mª.H. y Gambau, V. (1999). Balonmano playa. Evolución reglamentaria. Área de balonmano AA.VV. (2009). Guía de trabajo para la formación en Balonmano. Madrid. RFEBM ANTON, J. (2002). Táctica grupal defensiva. Granada. Grupo Editorial Universitario
	-AA.VV., Balonmano, Madrid. COE, 1992, Libro, -Antón, J., Balonmano: Fundamentos y etapas de aprendizaje, Madrid. Gymnos, 1990, Libro, -Barcenas, D. y Román, J de D., Balonmano. Técnica y metodología, Madrid. Gymnos, 1991, Libro, -Bayer, C., Técnica del Balonmano: La formación del jugador, Barcelona. Hispano Europea, 1986, Libro, -Espar, F., Táctica Individual. Aplicación inteligente de la técnica, Coruña. INEF Galicia, 1993, Libro, -Espar, F., El proceso de formación del jugador de Balonmano. Etapa de iniciación global, Coruña. INEF Galicia, 1992, Libro, -Espar, F., El concepto de táctica individual en los deportes colectivos, Barcelona. Apunts de Educación Física y Deportes, 51, pp. 16-22, 1998, Revista, -Fernández, J., et al., Enseñanza de los juegos deportivos colectivos a través del Balonmano, Madrid. Gymnos, 2000, Libro, -LaSierra, G. et al., 1013 ejercicios y juegos aplicados al balonmano, Barcelona.Paidotribo, 1992, Libro, -Martinez, I., Evolución de la organización defensiva: un modelo para la progresión del aprendizaje en la iniciación., Coruña. Seminario Balonmano Facultad del Deporte UDC, 2008, Material audiovisual, -RFEBM, Reglas de juego, Madrid. RFEBM, 2008, Web, -RFEBM, Reglas minibalonmano, Madrid. RFEBM, 2009, Web, -RFEBM, Reglas de balonmano playa, Madrid. RFEBM, 2008, Web, -Torres, G., La finta: factores y variables de la práctica, Madrid. Area Balonmano, 3, pp. 13-17, 1998, Revista, -Torres, G., Metodología de aplicación del juego aplicado en el aprendizaje de los deportes de equipo: Balonmano, Madrid. INEF Madrid. Actas del Congreso Internacional de Balonmano, 1993, Revista, -Torres, G., Pasar-recibir: Situaciones de aprendizaje en Balonmano, Madrid.RFEBM. Comunicación Técnica 131, 1992, Revista, -Torres, G., Adaptación y manejo del balón: variables de la práctica, Madrid.RFEBM. Comunicación Técnica 193, 1999, Revista, -Torres, G., Aproximación al análisis didáctico del contenido del portero de balonmano, Madrid. Area Balonmano, 28, pp. 1-16, 2004, Revista, -Torres, G., Modelo pedagógico de entrenamiento individual del lanzamiento en los extremos, Málaga. UNISPORT, 1999, Capítulo de libro, -Torres, G., Medienverbund in der Praxis: ht und handballworld-on line.de, Münster. Alemania. Handball Training, 23, 2001, Revista,
Bibliografía complementaria	Federación Española de Balonmano (1989). Balonmano: velocidad y espectáculo. Madrid. Gymnos Fernández, J. J., Viaño, J. J. y Cerdeira, C. (2000). Enseñanza juegos deportivos colectivos a través del balonmano. Madrid: Gymnos. Federación Española de Balonmano (1996). Mini Balonmano. Madrid. Gymnos
	-Torres, G., Handball Test (Software de evaluación y seguimiento de juagdores de Balonmano), Vigo. Sagois, 2009, Material audiovisual, -Torres, G., Balonmano. Pruebas de evaluación para el seguimiento y selección de talentos en la formación de jugadores -HandballTest., Santiago de Compostela. Sadega, 2009, Libro, -Torres, G., y Crespo, R., Balonmano. Contraataque: Guía práctica de ejercicios para el juego de transiciónTécnica y metodología, Santiago de Compostela. Sadega, 2009, Libro,