Datos Identificativos 2021/22
Asignatura (*) Química Sostible Código 610500021
Titulación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 3
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Química
Coordinación
Martinez Cebeira, Montserrat
Correo electrónico
monserrat.martinez.cebeira@udc.es
Profesorado
Martinez Cebeira, Montserrat
Correo electrónico
monserrat.martinez.cebeira@udc.es
Web
Descrición xeral A química sostible fundamentase no diseño de productos e procesos químicos que reduzcan ou eliminen o uso e xeneración de sustancias peligosas. Nesta materia se presentarán os principios, fundamentos e algúns exemplos de aplicacións da química sostible

Os obxetivos xerais desta materia son:
– Definir a química sostible e dar unha visión dos desenrolos históricos que deron lugar ao desenrrolo da química verde e outros descubrimentos asociados.
– Establecer os principios da química sostible e definir na práctica da química os procesos asociados á química sostible.
– Definir as ferramentas e as áreas xenerais da química sostible.
– Recoñecer la toxicidade/peligro como unha propiedade física/estructural que poida ser diseñada e manipulada.
– Presentar exemplos de aplicación da química verde.
– Familiarizarse coas tendencias actuais da química sostible.
Plan de continxencia (i) Adaptación a realizar no caso de non presencialidade sobrevida causada por gromos de enfermedade:
1. Modificacións nos contidos.
En principio, os contidos se mantiñen na súa totalidade.

2. Metodoloxías
* Metodoloxías docentes que se mantiñen
As metodoloxías se mantendrán, pero se levarán a cabo en "modo en línea", é dicir, utilizando as ferramentas TIC dispoñibles para a institución. No caso de que parte do alumnado non poida conectarse e seguir as clases en tempo real, se utilizarán medios asíncronos (correo electrónico, grabacións das sesións expositivas, tutoriais máis personalizados ...).

* Metodoloxías docentes que cambian
As pruebas obxetivas serán probas en líña que se llevarán a cabo utilizando Moodle ou ferramientas equivalentes, faciendo un seguimento a través da plataforma Teams.

3. Mecanismos de atención personalizada a os alumnos.
O alumnado recibirá tutorías a través da plataforma Teams ou por correo electrónico corporativo.

4. Modificacións na evaluación.
Se todo o alumnado poidera continuar coa ensinanza en "modo en líña" sin dificultade, se evaluará do mesmo xeito que na ensinanza presencial na aula.
O alumnado que non poida seguir actividades sincrónicas en líña serán evaluados por actividades equivalentes realizadas de forma asíncrona.

* Observacións de evaluación:
Ningunha.

5. Modificacións na bibliografía ou webgrafía.
Sen cambios na bibliografía/webgrafía.

(ii) Adapatación prevista no centro para os casos nos que se supere o aforo da aula asignada á asignatura:
No caso de existiren problemas de aforo nos espazos designados para a realización de actividades presenciais, reservaranse espazos adicionais nos que os alumnos poidan seguir as actividades a través da plataforma TEAMS. No caso das actividades prácticas, os grupos desdobraranse para adaptarse á capacidade do laboratorio.

Competencias do título
Código Competencias do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer os principios e conceptos da química sostible AM1
AM5
AM6
AM17
BM1
BM2
CM2
CM3
CM5
CM9
Coñecer os aspectos fundamentais para a minimización de residuos e profundizar na idea de eficacia medioambiental. AM1
AM3
AM10
AM16
BM3
BM6
BM8
CM2
CM5
CM9
Coñecer a relevancia da catálise nos procesos sostibles. AM3
AM5
AM11
AM19
BM1
BM2
BM3
CM2
CM3
Importancia do emprego de disolventes alternativos con baixa toxicidade, materias primas renovables e condicións de reacción non clásicas en procesos industriais. AM1
AM3
AM5
AM11
AM17
AM19
BM3
BM6
CM1
CM2
CM3
CM9
CM11
Desenrolo do diseño de procesos non dañinos dacordo cos principios da química sostible. AM1
AM3
AM5
AM17
BM1
BM2
BM3
BM6
BM8
CM1
CM2
CM3
CM5
CM9
CM11

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Principios e conceptos da química sostible Introducción.
Definición de química sostible.
Química sostible e desenrrolo.
Os 12 principios da química sostible.
Economía atómica. Definición; exemplos.
Toxicidad. Medida; riscos asociados; evaluación de efectos.
Medida da eficacia medioambiental.
Minimización de residuos.
Tema 2. Catálise e química sostible. Introducción. Tipos de catálisis.
Catálise heteroxénea. Introducción: zeolitas, aplicacións industriais.
Catálise homoxénea. Metais de transición.
Catálise asimétrica. Introducción; conceptos básicos; exemplos.
Catálise por transferencia de fase.
Catálise enzimática.
Fotocatálise.
Tema 3. Disolventes alternativos con baixa toxicidade. Introducción.
Reaccións en ausencia de disolvente.
Fluidos supercríticos.
Reaccións en medio acuoso.
Líquidos iónicos.
Disolventes fluorados.
Tema 4. Materias primas renovables. Concepto de materias primas renovables.
Obtención de enerxía a partires de materias primas renovables.
Productos químicos a partires de fontes renovables.
Tema 5. Reacciones en condicións non clásicas. Reaccións fotoquímicas.
Reaccións baixo microondas.
Sonoquímica.
Síntese electroquímica.
Diseño de procesos non dañinos.
Tema 6. Exemplos de procesos de química sostible. Exemplos de procesos industriais onde se cumpren os principios da química sostible.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Traballos tutelados A5 A11 A17 B1 B6 B8 C2 C3 C1 3 12 15
Prácticas de laboratorio A3 A5 A11 B1 B6 C11 7 14 21
Proba mixta A1 A5 A6 A10 A11 A16 A17 B2 B6 C2 1 2 3
Proba obxectiva A1 A5 A6 A10 A11 A16 A17 B2 B6 C2 2 2 4
Proba de resposta múltiple A1 A6 A10 A16 A17 B6 C11 0 2 2
Sesión maxistral A1 A3 A5 A11 A17 A19 B2 B3 C5 C9 8 20 28
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Traballos tutelados Os alumnos elaborarán un traballo a partir dun artículo científico recente ou de exemplos de procesos de química sostible, directamente relacionados co suxeito do curso, que poderán expoñer públicamente. En dito traballo, concertado previamente co profesor, o alumno de forma xeral, deberá sinalar os puntos máis relevantes, así como a comprensión do mesmo a través dun pequeno resumo. Avaliarase a capacidade de resumir, ordear e expoñer os conceptos do tema que presenta. Tamén se realizarán cuestións despois da exposición co fin de valorar tanto os coñecementos adquiridos polo alumno como a súa capacidade crítica.
Prácticas de laboratorio O alumno poderá desenrolar unha serie de exemplos experimentais en función dos recursos materiais e disposición de laboratorios dacordo co calendario de coordinación ou ben exemplos computacionais dos aspectos desenrolados nas clases teóricas. Tamén poderá analizar e xestionar información dispoñible a un nivel especializado de procesos sostibles ben recollidos na bibliografía ou ben nun laboratorio de investigación (ex. CICA) e elaborar un informe de carácter científico.
Proba mixta Realizaráse unha proba escrita que constará de varias preguntas a desenrolar polos alumnos para evaluar o nivel de competencias adquiridas durante o curso polo alumno.
Proba obxectiva Periódicamente, nas sesións maxistrais, se realizarán varias probas curtas destinadas á avaliación continuada do alumno.
Proba de resposta múltiple De maneira regular faránse test de atoevaluación (a través da plataforma Moodle) que consistirán en formular unha pregunta directa con varias opcións ou alternativas de resposta que proporcionan posibles solucións, das que só unha delas é válida.
Sesión maxistral O curso consta de unha serie de sesións de aula onde se expoñerán os principios xerais de cada tema. A bibliografía e o material para seguir de forma máis adecuada as clases estará disponible previamente naa plataforma Moodle. Algunhas de estas clases tamén se dedicarán á resolución de cuestións propostas con antelación ao alumno a fin de que éste poida traballar sobre eles antes da correspondente sesión.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Prácticas de laboratorio
Descrición
Se programan sesións de atención personalizada para orientar os alumnos na realización do traballo tutelado e resolver posibles cuestións asociadas.
O alumnado con recoñecemento de adicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia será atendido en réxime de horas de tutorías (previa cita). O alumno nesta situación debe falar co Profesor responable na primeira seman do curso para sustituir o reximen presencial por outras actividades calificables.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba obxectiva A1 A5 A6 A10 A11 A16 A17 B2 B6 C2 Faránse algunas probas curtas de tipo test ou ben de resposta breve, dacordo co indicado no apartado de metoloxía. 20
Traballos tutelados A5 A11 A17 B1 B6 B8 C2 C3 C1 A evaluación do proceso de aprendizaxe do alumno levaráse a cabo de forma continua, tanto das actividades presenciais como das tutorizadas non presenciais. O traballo do alumno será evaluado, ademáis da obligatoria asistencia ao curso, a través da participación activa nas sesións presenciais e dos traballos académicos dirixidos que poderá presentar mediante unha exposición oral. A valoración da evaluación do alumno á largo do semestre poderá supoñer ate un punto da valoración global. 30
Prácticas de laboratorio A3 A5 A11 B1 B6 C11 A asistencia as clases prácticas é obligatoria e a participación activa contribuirá á calificación final. 10
Proba mixta A1 A5 A6 A10 A11 A16 A17 B2 B6 C2 O grao de aproveitamento tamén será avaliado mediante un exame escrito. 30
Proba de resposta múltiple A1 A6 A10 A16 A17 B6 C11 Faránse test de autoevaluación, dacordo co indicado no apartado de metodoloxía. 10
 
Observacións avaliación

Para superar a materia será necesario conseguir polo menos 5 puntos (máximo 10 puntos) entre as diferentes actividades avaliables.

Dado que a cualificación baséase no modelo de avaliación continua, valorarase específicamente a progresión do alumno ao longo de todo o cuadrimestre cun máximo de 1 punto que poderá sumarse á calificación final.

Os alumnos que non asistan e non participen nas prácticas de laboratorio e sesións presenciais obtendrán unha calificación de cero puntos neste apartado nas dúas oportunidades, excepto se o alumno ten recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de excención de asistencia ou ben de modalidades de aprendizaxe ou de apoio á diversidade. O alumnado será avaliaado mediante as calificacións obtidas na proba mixta (20%), traballos tutelados (30%), proba de resposta múltiple (20%) e na proba obxetiva que realizará durante as tutorías programadas (30%).

No caso de circunstancias excepcionais, obxectivables e adecuadamente xustificadas, o Profesor Responsable podería eximir total ou parcialmente a algún membro do alumnado de concorrer ao proceso de avaliación continuada. O alumando que se atopara nesta circunstancia deberá superar un exame específico que non deixe dúbidas sobre a consecución das competencias propias da materia nas duas oportunidades.

O alumno terá unha cualificación de non presentado cando realice menos dun 25% das actividades académicas programadas.

O alumnado evaluado na 2ª oportunidade só poderán optar pola Matrícula de Honor se o número máximo destos para o curso correspondente non se cubriron completamente na 1ª oportunidade.

A realización fraudulenta de algún exercicio ou proba exigida ao alumno para a evaluación da materia estará suxeito a responsabilidades disciplinarias, conforme se recolle nas Normas de Evaluación, Revisión e Reclamación das Cualificacións de Grao e Mestrado Universitario (Artigo 14) e no Estatuto do Estudiantado da UDC (artículo 35,punto 3).


Fontes de información
Bibliografía básica Lancaster, M. (2002). Green Chemistry: An Introductory Text.. Royal Society of Chemistry: Cambridge, UK
Anastas, P. T.; Warner, J. C. (1998). Green Chemistry: Theory and Practice.. Oxford University Press: Oxford, UK
Cabildo Miranda, M. P.; Cornago Ramírez, M. P.; Escolástico León, C.; Esteban Santos, S.; Farrán Mor (2006). Procesos Orgánicos de Bajo Impacto Ambiental. Química Verde.. UNED: Madrid

Bibliografía complementaria Anastas, P. T., Farris, C. A., Eds. (1994). Benign by Design. Alternative Synthetic Design for Polution Prevention. ACS Symposium Series 577. American Chemical Society: Washington
Tundo, P., Anastas, P., Eds. (2000). Green Chemistry. Challenging Perspectives.. Oxford University Press: Oxford, UK
Anastas, P. T., Williamson, T. C., Eds. (1996). Green Chemistry. Designing Chemistry for the Environment. ACS Symposium Series 626. American Chemical Society: Washington
Anastas, P. T., Williamson, T. C., Eds. (1998). Green Chemistry. Frontiers in Benign Chemical Syntheses and Processes. Oxford University Press: Oxford, UK


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións
É necesario traballar a materia de forma continuada. No caso de que os alumnos atopen dificultades nas tareas encomendadas recomendase acudir as tutorías individuais co profesor para solventar ditos problemas. 

Programa Geen Campus Facultade de Ciencias para axudar a conseguir un entorno inmediato sostible e cumplir cos seguintes puntos da “Declaración Ambiental da Facultade de Ciencias (2020)”:
-Punto 8: Fomentar a ambientalización curricular, incorporando a dimensión medioambiental ás actividades docentes e investigadoras.
-Punto 6 de la “Declaración Ambiental de Facultad de Ciencias (2020)”, l
Os trabajos documentais que se soliciten nesta materia: (a) Se solicitarán mayoriatariamente en formato virtual e soporte informático (b) De realizarse en papel: -No se emplearán plásticos -Se realizarán impresiones a doble cara -Se empleará papel reciclado -Se evitará a realización de borradores


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías