Datos Identificativos

2021/22

Asignatura (*)

Trastornos da lingua oral e escrita

Código

652G02028

Titulación

Descriptores

Ciclo

Período

Curso

Tipo

Créditos

Grao

1º cuadrimestre

Terceiro

Optativa

4.5

Idioma

Castelán

Modalidade docente

Presencial

Prerrequisitos

Departamento

Psicoloxía

Coordinación

Cuevas Gonzalez, Lino Manuel

Correo electrónico

lino.cuevas@udc.es

Profesorado

Cuevas Gonzalez, Lino Manuel

Correo electrónico

lino.cuevas@udc.es

Web

Descrición xeral

Trátase dunha materia orientada a dotar o alumnado dos coñecementos xerais sobre dificultades na linguaxe oral, na lectura, a escritura, e o dominio da linguaxe escrita en xeral. Está orientada a dotar os alumnos dos coñecementos e competencias necesarios para aplicar criterios axeitados na identificación e intervención educativa en nenos do grupo de idade que cursan a Educación Primaria e que poden presentar trastornos na linguaxe oral e escrita.

Plan de continxencia

1. Modificación de contidos
Ningunha
2. Metodoloxías
* Metodoloxías docentes que se manteñen
Todas.
Exceptuando o caso de que non poidan realizarse as sesións presenciais, entón levasen a cabo as sesións virtuais e no mesmo horario que se estableceu para as sesións presenciais. Isto levará a cabo a través da plataforma Teams, a condición de que ese recurso tecnolóxico estea a disposición tanto do alumnado como do profesorado
3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
Se non se puidesen levar a cabo titorías presenciais entón realizaranse de maneira virtual. En principio recoméndase o correo electrónico e/ou a aplicación Teams. Se por calquera razón, o uso destes medios non fose posible, buscaríanse alternativas a través de aplicacións de mensaxería e/ou de videoconferencias consensuadas entre alumnado e profesorado. Poderanse realizar de forma individualizada ou en pequenos grupos.
4. Modificacións na avaliación

Só no caso de que non se puidese realizar un exame presencial, este realizarase de forma telemática e a cualificación final, á súa vez, conformaríase da seguinte maneira: a proba obxectiva supoñerá o 40% da cualificación total (sempre que se obteña, como mínimo, unha puntuación de catro sobre dez);
a síntese dos traballos tutelados e da aprendizaxe colaborativa levaría a cabo a través dunha exposición oral na plataforma Teams (ou, se este recurso non fose posible ou non estivese dispoñible, a través doutra plataforma consensuada entre profesorado e alumnado) e supoñería o 30% da cualificación final.
Os estudos de casos, para os que se facilitará material bibliográfico, videográfico e webgráfico, irán acompañados dunha serie de cuestións que o alumnado deberá responder coa maior amplitude posible e remitiranse ao profesor a través do correo electrónico (ou por calquera outro medio telemático alternativo se este non fose posible) e supoñerán o 20% da cualificación final.
Por último, as lecturas e a súa recensión deberán axustarse aos criterios que indique o profesor e o seu grao de profundización, e supoñerán o 10% da cualificación final da materia.
5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía

Ningunha

Competencias do título

Código

Competencias / Resultados do título

Resultados de aprendizaxe

Resultados de aprendizaxe	Competencias / Resultados do título
-Abordar e resolver problemas de disciplina. -Coñecer e aplicar metodoloxías e técnicas básicas de investigación educativa e ser capaz de deseñar proxectos de innovación identificando indicadores de avaliación. -Mostrar habilidades sociais para entender ás familias e facerse entender por elas. -Falar, ler e escribir correcta e adecuadamente nas linguas oficiais da Comunidade Autónoma. -Coñecer e aplicar os procesos de interacción e comunicación na aula e dominar as destrezas e habilidades necesarias para fomentar un clima de aula que facilite a aprendizaxe e a convivencia. -Regular os procesos e interacción e comunicaciónen grupos de estudantes de 6 a 12 años.	A1 A2 A3 A4 A6 A7 A11 A12	B11 B21 B22 B23 B24 B25	C4
-Comprender os procesos de aprendizaxe relativos ao período de 6-12 anos, no contexto familiar, social e escolar. -Dominar os coñecementos necesarios para comprender o desenvolvemento da personalidade destes estudantes e identificar disfuncions. -Identificar dificultades de aprendizaxe, informalas e colaborar no seu tratamento. -Identificar e planificar a resolución de situacions educativas que afectan a estudantes con diferentes capacidades e distintos ritmos de aprendizaxe. -Analizar e comprender os procesos educativos na aula e fora dela relativos ao período 6-12 anos. -Coñecer os procesos de interacción e comunicación na aula. -Comprender os principios básicos das ciencias da linguaxe e da comunicación.	A1 A3 A4 A6 A7 A11
-Abordar e resolver os problemas de disciplina. -Fomentar a educación democrática da cidadanía e a práctica do pensamento social crítico. -Falar, ler e escribir correcta e adecuadamente nas linguas oficiais da Comunidade Autónoma. -Promover accions de educación en valores orientadas á preparación dunha cidadanía activa e democrática.	A12		C1 C4
-Aprender a aprender. -Comunicarse de maneira efectiva nun contorno de traballo. -Capacidade para elaborar discursos coherentes e organizados loxicamente. -Capacidade para expoñer ideas elaboradas, de forma oral e na escrita. -Capacidade de selección, de análise e de utilización de distintos recursos na rede e multimedia. -Capacidade para utilizar diversas fontes de información, seleccionar, analizar, sintetizar e extraer ideas importantes e xestionar a información.		B1 B7 B8 B9 B10 B12 B15
Aprender a aprender. -Resolver problemas de forma efectiva. -Aplicar un pensamento crítico, lóxicoe creativo. -Traballar de forma autónoma con iniciativa. -Traballar de forma colaborativa. -Capacidade para traballar en equipo de forma cooperativa, para organizar e planificar o traballo, tomando decisions e resolvendo problemas, tanto de forma conxunta como individual.		B1 B2 B3 B4 B5 B14
-Compromiso ético para o exercicio das tarefas docentes. -Capacidade de adptarse a novas situacions nunha sociedade cambiante e plural. -Relacion con diversos interlocutores sociais.		B18 B19 B20
-Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais da Comunidade Autónoma. -Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro. -Entender a importancia da cultura emprendedora e coñeer os medios ao alcance das personas emprendedoras.			C1 C5 C7
Expresarse correctamente tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais da Comunidade Autónoma. Dominar e expresión e a comprensión da forma oral e escrita dun idioma estranxeiro. Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacions (TIC) necesarias para o desempeño da sua profesión e para a aprendizaxe ao longo da vida.			C1 C3
Entender a importancia da cultura emprendedorae coñecer os medios ao alcance das personas emprendedoras. Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.			C6 C7 C8

Contidos

Temas	Subtemas
TEMA 1: COMUNICACIÓN E LINGUAXE	1. Delimitación de conceptos: Comunicación, linguaxe, lingua e fala. 1.1. Códigos e canais. 1.2. O signo. 1.3. Intencionalidade, mensaxe e contexto. 2. Tipos e sistemas de comunicación humana. 3. O desenvolvemento da linguaxe no neno: Fases de adquisición 4. O desenvolvemento da lianguaxe na idade da Educación Primaria.
TEMA 2: ALTERACIÓNS DA LINGUAXE ORAL	1. Conceptualización 1.1. Compoñentes da linguaxe. 1.2. Instrumentos da linguaxe 2. Factores etiolóxicos 3. Clasificación das alteracións da linguaxe. 4. Detección de dificultades na lianguax: signos e síntomas.
TEMA 3: TRASTORNOS DA LINGUAXE, A FALA E A COMUNICACIÓN.	1. Retrasos no desenvolvemento da linguaxe 1.1. Retraso Simple da Linguaxe 1.2. Disfasia ou Retraso Grave da Linguaxe. 2. Trastornos da fala. 2.1. Dislalias. 2.2. Disfemias. 2.3. Disfonías. 3. Alteraciones de la comunicación: Mutismo y mutismo selectivo.
TEMA 4: TRASTORNOS DA LINGUAXE SECUNDARIA A OUTROS SÍNDROMES	1. Inroducción. 2. A linguaxe no Retraso Mental. 2.1. Concepto de Retraso Mental. 2.2. Etioloxía. 2.3. Indicadores do Retraso Mental. 2.4. Trastornos da Linguaxe asociados ao Retraso Mental. 3. A linguaxe no Autismo. 3.1. Autismo e Trastornos Xeralizados do Desenvolvemento. 3.2. Descrición do Trastorno Autista. 3.3. O Enfoque Cognitivo da Teoría da Mente 3.3.1. Funcións da Capacidade para a “Lectura da Mente” 3.3.2. Síntomas da “Ceguera Mental” no Autismo. 3.4. Alteracións da Linguaxe no Trastorno Autista. 3.5. Recomendacións para o Educador. 4. A linguaxe na Parálisise Cerebral. 4.1. Concepto e Tipos de Parálise Cerebral. 4.2. Importancia das Partes do Corpo na Emisión da Voz. 4.3. Problemas na Fala segundo a Localización da Lesión. 4.4. Alteracións Lingüísticas máis Frecuentes no Paralítico Cerebral.
TEMA 5: TRASTORNOS DA LECTURA E DA ESCRITURA	1. A aprendizaxe da lectura 2. O concepto de dislexia adquirida ou alexia. 3. Tipos de dislexias adquiridas. 3.1. Dislexias Periféricas 3.2. Dislexias Centrais 4.- Consideracións xerais acerca da grafía e da escritura 5.- Desenvolvemento da motricidade infantil 6.- Motricidade e grafismo. Fases da evolución do grafismo 7. Concepto e requisitos da escritura 8. Conceptualización da agrafía ou disgrafía adquirida: Definición y termos afíns 9. Tipos de disgrafía adquirida.

Planificación

Metodoloxías / probas	Competencias / Resultados	Horas lectivas (presenciais e virtuais)	Horas traballo autónomo	Horas totais
Traballos tutelados	B2 B4 B5 B7 B8 B12 B14 B15 C1 C7	2	26	28
Sesión maxistral	A3 A11 B3 B7 B8 B19 B20 C5	16	17	33
Estudo de casos	A1 A2 A4 A6 A7 A12 B1 B2 B4 B5 B9 B10 B11 B15 B18 B21 B22 B23 B24 B25 C3 C4 C6 C8	12	12	24
Lecturas	A1 A2 A3 A4 A7 A12 B1 B2 B3 B4 B12 B15 B24 B25 C1 C3 C7	0	10	10
Proba obxectiva	B3 B4 B8	2	10.5	12.5

Atención personalizada		5	0	5

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías

Metodoloxías	Descrición
Traballos tutelados	Traballos en grupo e/ou individuais sobre temas específicos contemplados no temario da asignatura.
Sesión maxistral	Exposición por parte do profesor dos aspectos teóricos e metodológicos que debe coñecer o alumno.
Estudo de casos	Análise de casos de diferentes patoloxías asociadas á linguaxe e a comunicación
Lecturas	Constituyen un conjunto de textos y temas que irán surgiendo a medida que se avanza en la exposición y desarrollo de la asignatura y que el alumnado podrá leer para proceder a una recensión que le permita profundizar en los contenidos de interés relacionados (directa o transversalmente) con la asignatura.
Proba obxectiva	Proba de coñecementos tipo test sobre os contidos impartidos ao longo das sesións expositivas.

Atención personalizada

Metodoloxías

Traballos tutelados

Descrición

A atención personalizada ten ol valor de poder guiar a cada alumno individualmente o en pequeo grupo nas tarefas concretas que se propoñen de cara ao obxectivo último: favorecer a correcta aprendizaxe, ao tempo que realiza o seguimento dos alumnos en canto a coñecementos, destrezas, motivación, esforzo, etc.

Avaliación

Metodoloxías	Competencias / Resultados	Descrición	Cualificación
Proba obxectiva	B3 B4 B8	O grado de comprensión dos contidos; a capacidade para relacionar os coñecementos entre sí seleccionando coherentemente os que deben ser utilizados para responder axeitadamente ás cuestiones solicitadas. Se debe obtener, como mínimo, una puntuación de cuatro sobre diez).	40
Traballos tutelados	B2 B4 B5 B7 B8 B12 B14 B15 C1 C7	Se solicitaran traballos sobre un tema específico que os alumnos desenvolverán, ben individualmente, ben en grupos pequeos. Algúns dels serán expostos oralmente nas clases.	30
Estudo de casos	A1 A2 A4 A6 A7 A12 B1 B2 B4 B5 B9 B10 B11 B15 B18 B21 B22 B23 B24 B25 C3 C4 C6 C8	Durante as sesións interactivas, se plantexará a análise de casos de diferentes patoloxías da linguaxe.	20
Lecturas	A1 A2 A3 A4 A7 A12 B1 B2 B3 B4 B12 B15 B24 B25 C1 C3 C7	Se valorará el nivel de profundización y la capacidad de reflexión del alumnado sobre cada lectura propuesta.	10

Observacións avaliación
Será obrigatoria a asistencia ás clases expositivas e interactivas. Será considerado alumnado asistente aquel que asista a un mínimo do 80% das sesións, tanto expositivas como interactivas. Observacións adicionais: A convocatoria de xullo estará sometida aos mesmos criterios que a convocatoria de xanerio.

Fontes de información

Bibliografía básica	J.C. Meléndez Moral (1996). Desarrollo psicológico de la dificultad auditiva. Cristóbal Serrano Valencia V M. Acosta Rodríguez; A Mª.Moreno Santana (2001). Dificultades del lenguaje en ambientes educativos.. Masson J. Narbona;C. Chevrie-Muller (2001). El lenguaje del niño.Desarrollo normal, evaluación y trastornos.. Masson P.Howlin;S.Baron-Cohen;J.Hawdin (2006). Enseñar a los niños autistas a comprender a los demás.Guía práctica para educadores.. CEAC educación D.Caplan (1992). Introducción a la neurolingüística y al estudio de los trastornos del lenguaje. Visor Distribuciones, S.A. Miquel Serra;Elisabet Serrat;Rosa Solé y Melina Aparici (2000). La adquisición del lenguaje. Ariel Psicología M.López Torrijo (2005). La educación de las personas con sordera.La esuela oralista española.. Universitat de Valencia.Dpto.Educación Comparada e Historia de la Educación. J. N. García Sánchez (1998). Manual de dificultades de aprendizaje: Lenguaje. Lecto-escritura. Matemáticas. Aula Magna J. Peña Casanova (2003). Manual de Logopedia. Masson J.Rondal; X.Serón (2000). Neurología y conducta. Paidós M. Belinchón;J.M.Igoa;A. Riviere (2000). Psicología del lenguaje.Investigación y Teoría. Trotta. S.A.

Bibliografía complementaria

Recomendacións

Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías