Datos Identificativos 2021/22
Asignatura (*) Técnicas de Manipulación e Análise de Ácidos Nucleicos Código 653862323s
Titulación
Máster Universitario en Asistencia e Investigación Sanitaria (semipresencial)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Optativa 6
Idioma
Castelán
Galego
Inglés
Modalidade docente Híbrida
Prerrequisitos
Departamento Fisioterapia, Medicina e Ciencias Biomédicas
Coordinación
Díaz Prado, Silvia María
Correo electrónico
s.diaz1@udc.es
Profesorado
Díaz Prado, Silvia María
Fuentes Boquete, Isaac Manuel
Correo electrónico
s.diaz1@udc.es
i.fuentes@udc.es
Web http://http://www.udc.es/fcs/ga/index.htm
Descrición xeral Estudo das técnias de manipulación e análise de ácidos núcleicos de uso habitual nos laboratorios de investigación biomédica.
Plan de continxencia No caso de ter que realizar toda a docencia na modalidade a distancia, farase a seguinte adaptación da guía docente:
PRÁCTICAS DE LABORATORIO. Faranse de modo virtual a través de supostos ou casos prácticos que o/a estudante debe resolver.
SESIÓN MAXISTRAL. Impartirase a través da plataforma informática de videoconferencia.
PROBA DE RESPOSTA MÚLTIPLE. Farase a distancia a través de MOODLE.
As demais metodoloxías (ANÁLISE DE FONTES DOCUMENTAIS e TRABALLO TUTELADO) non experimentarán cambios.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Adquirir la capacidad para elegir y aplicar las metodologías de investigación más adecuadas a la investigación planteada
A2 Desarrollar la capacidad para el diseño experimental y el completo desarrollo de proyectos de investigación en el ámbito sanitario, desde la formulación de la hipótesis de investigación hasta la comunicación de los resultados
B1 Ser capaz de aplicar el método científico en la planificación y el desarrollo de la investigación sanitaria
B2 Tener fluidez y propiedad en la comunicación científica oral y escrita
B3 Adquirir el compromiso por la calidad del desarrollo de la actividad investigadora
B4 Desarrollar la capacidad de análisis y de síntesis
B5 Obtener la habilidad para manejar distintas fuentes de información
B6 Ser capaz de trabajar de forma colaborativa en equipos multi e interdisciplinar
B7 Desarrollar la capacidad de establecer una relación de empatía con los sujetos implicados en el desarrollo de la actividad investigadora
B8 CB6 Poseer y comprender conocimientos que aporten una base u oportunidad de ser originales en el desarrollo y/o aplicación de ideas, a menudo en un contexto de investigación
B9 CB7 Que los estudiantes sepan aplicar los conocimientos adquiridos y su capacidad de resolución de problemas en entornos nuevos o poco conocidos dentro de contextos más amplios (o multidisciplinares) relacionados con su área de estudio
B11 CB9 Que los estudiantes sepan comunicar sus conclusiones y los conocimientos y razones últimas que las sustentan a públicos especializados y no especializados de un modo claro y sin ambigüedades
B12 CB10 Que los estudiantes posean las habillidades de aprendizaje que les permitan continuar estudiando de un modo que habrá de ser en gran medida autodirigido o autónomo
C1 Expresarme correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma
C2 Dominar la expresión y la comprensión de forma oral y escrita de un idioma extranjero
C3 Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida
C5 Entender la importancia de la cultura emprendedora y conocer los medios al alcance de las personas emprendedoras
C6 Adquirir habilidades para la vida y hábitos, rutinas y estilos de vida saludables
C7 Desarrollar la capacidad de trabajar en equipos interdisciplinares o transdisciplinares, para ofrecer propuestas que contribuyan a un desarrollo sostenible ambiental, económico, político y social
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación , la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad
C9 Tener la capacidad de gestionar tiempos y recursos: desarrollar planes, priorizar actividades, identificar las críticas, establecer plazos y cumplirlos

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer diferentes técnicas de illamento de ADN e de ARN e, en particular, a técnica de PCR. AI1
AI2
BI1
BI2
BI3
BI4
BI5
BI6
BI7
BI8
BI9
BI11
BI12
CI1
CI2
CI3
CI5
CI6
CI7
CI8
CI9
Alcanzar unha visión ampla de diferentes técnicas empregadas para a detección e análise da variabilidade xenética e da mutación. AI1
AI2
BI1
BI2
BI3
BI4
BI5
BI6
BI7
BI8
BI9
BI11
BI12
CI1
CI2
CI3
CI5
CI6
CI7
CI8
CI9
Coñecer o funcionamento da PCR a Tempo Real. AI1
AI2
BI1
BI2
BI3
BI4
BI5
BI6
BI7
BI8
BI9
BI11
BI12
CI1
CI2
CI3
CI5
CI6
CI7
CI8
CI9
Comprensión da técnica de secuenciación de ADN. AI1
AI2
BI1
BI2
BI3
BI4
BI5
BI6
BI7
BI8
BI9
BI11
BI12
CI1
CI2
CI3
CI5
CI6
CI7
CI8
CI9
Entender os principios da técnica de FISH e coñecer as súas principais aplicacións. AI1
AI2
BI1
BI2
BI3
BI4
BI5
BI6
BI7
BI8
BI9
BI11
BI12
CI1
CI2
CI3
CI5
CI6
CI7
CI8
CI9
Adquirir un coñecemento teórico e práctico de como realizar mutaxénese do ADN. AI1
AI2
BI1
BI2
BI3
BI4
BI5
BI6
BI7
BI8
BI9
BI11
BI12
CI1
CI2
CI3
CI5
CI6
CI7
CI8
CI9
Coñecer técnicas de manipulación xenética e as súas aplicacións en Enxeñería Xenética. AI1
AI2
BI1
BI2
BI3
BI4
BI5
BI6
BI7
BI8
BI9
BI11
BI12
CI1
CI2
CI3
CI5
CI6
CI7
CI8
CI9
Coñecer técnicas empregadas na xeneración dos vectores retrovirais e a transducción de células diana. AI1
AI2
BI1
BI2
BI3
BI4
BI5
BI6
BI7
BI8
BI9
BI11
BI12
CI1
CI2
CI3
CI5
CI6
CI7
CI8
CI9

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. Os ácidos nucleicos. 1.1. Estrutura dos ácidos nucleicos.
1.2. Función dos ácidos nucleicos.
1.3. Illamento dos ácidos nucleicos.
1.4. Cuantificación dos ácidos nucleicos.
Tema 2. A Reacción en Cadea da Polimerasa (PCR). 2.1. Variantes do método da PCR.
2.2 PCR cuantitativa ou en tempo real (qPCR): cuantificación absoluta e relativa.
2.3. Aplicacións da PCR na investigación
médica.
Tema 3. A variabilidade xenética. 3.1. Técnicas de análise da variabilidade xenética: PCR e secuenciación do ADN.
3.2. Variabilidade xenética do ADN mitocondrial.
Tema 4. Ferramentas bioinformáticas para o análise de
secuencias de ácidos nucleicos.
4.1. Para o análise de secuencias codificantes e non codificantes.
4.2. Para a búsqueda de polimorfismos e variabilidade en estudos poblacionais.
4.3. Para o análise de secuencias repetitivas e a súa implicación en diversas patoloxías.
Tema 5. Técnicas de inmunoprecipitación da cromatina
(ChIP).
5.1. Para a detección de proteínas unidas
a secuencias de ADN (ADN-ChIP)
5.2. Para a detección de proteínas unidas
a secuencias de ARN (ARN-ChIP).
Tema 6. Introducción á citoxenética molecular. 6.1. Hibridación in-situ fluorescente
(FISH). 6.2. Aplicacións da citoxenética na
investigación: DNA Breakage Detection-
FISH (DBD-FISH) e COFISH.
Tema 7. Metodoloxía da mutaxénese aleatoria e dirixida
do ADN.
7.1. Aplicacións prácticas da mutaxénese
aleatoria no laboratorio de investigación.
Tema 8. Enxeñería xenética. 8.1. A tecnoloxía do ADN recombinante.
8.2. Métodos de entrega de ADN:
transfección e transducción.
8.3. Investigación en animais
transxénicos. 8.4. Xeración de animais
“knockout”.
PRÁCTICAS.
1.- Illamento do ARN a partir dun cultivo celular.
2.- Desenrrolo dunha RT-PCR
3.- Desenrrolo dunha PCR en tempo real. 4.- Secuenciación de ADN. 5.- Software de análise.
6.- Co-immunoprecipitacion.
7.- Estudo citoxenético.
8.- Mutaxénese.
9.- Transfección.
10.- Observación de resultados.

PRÁCTICAS (desenvolvemento):
1.- Illamento do ARN a partir dun cultivo celular. Cuantificación e análise do ARN illado mediante bioanalizador.
2.- Desenrrolo dunha RT-PCR: preparación das reaccións e programación do termociclador. Análise do ADNc obtido trala RT-PCR.
3.- Desenrrolo dunha PCR en tempo real: preparación das reacción e programación do termociclador. Interpretación dos resultados obtidos.
4.- Secuenciación de ADN. Visualización e funcionamento dun secuenciador automático de ADN.
5.- Software de análise. Emprego de diferentes softwares para a análise de secuencias de ácidos nucleicos.
6.- Co-immunoprecipitacion e identificación dos complexos proteicos que interaccionan cunha determinada proteína.
7.- Estudo citoxenético. Preparación de mostras para estudo citoxenético (cariotipo e FISH). Clasificación de cromosomas no cariotipo e identificación de anomalías cromosómicas mediante
FISH.
8.- Mutaxénes. Mutaxénese dirixida de dominios ou residuos aminoacídicos en xenes de interese clínico. Estudos fenotípicos da selección de mutantes.
9.- Transfección de plásmidos en células eucariotas ou procariotas e estudo das células transfectadas.
10.- Observación de resultados. Observación ó microscopio de liñas de empaquetamento.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Análise de fontes documentais A1 A2 B12 B11 B9 B8 B7 B6 B5 B4 B3 B2 B1 C9 C8 C7 C6 C5 C3 C2 C1 0 20 20
Prácticas de laboratorio A1 A2 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B11 B12 C1 C2 C3 C5 C6 C7 C8 C9 20 40 60
Proba de resposta múltiple A1 A2 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B11 B12 C1 C2 C3 C5 C6 C7 C8 C9 1 0 1
Sesión maxistral A2 A1 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B11 B12 C1 C2 C3 C5 C6 C7 C8 C9 10 20 30
Traballos tutelados A1 A2 B12 B11 B9 B8 B7 B6 B5 B4 B3 B2 B1 C1 C2 C3 C5 C6 C7 C8 C9 0 35 35
 
Atención personalizada 4 0 4
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Análise de fontes documentais Conxunto de procedementos de ensinanza-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións, que se basean na organización da clase en pequenos grupos nos que o alumnado traballa conxuntamente na resolución de tarefas asignadas polo profesorado para optimizar o aprendizaxe persoal e o dos outros membros do grupo.
Prácticas de laboratorio Desenvólvense técnicas de uso actual en investigación biomédica, que complementan os coñecementos impartidos na sesión maxistral.
Proba de resposta múltiple Proba obxectiva que consiste en formular unha cuestión en forma de pregunta directa ou de afirmación incompleta, e varias opcións ou alternativas de resposta que proporcionan posibles solucións, das que só unha delas é válida.
Sesión maxistral Clase teórica participativa, favorecendo o intercambio de opinións, o debate e a resposta das preguntas formuladas polo alumnado.
Traballos tutelados Actividade final que reflicte o dominio teórico e metodolóxico da materia.

Atención personalizada
Metodoloxías
Prácticas de laboratorio
Sesión maxistral
Descrición
Ó tratarse dun grupo reducido de alumnos, é posible a resolución de dúbidas e o seguimento individualizado durante o mesmo proceso de aprendizaxe.
En particular, a sesión maxistral é participativa, favorecendo o intercambio de opinións, o debate e a resposta das preguntas formuladas.
As prácticas de laboratorio son tuteladas en todo momento polo profesorado e, se é necesario, polo grupo de investigación no que se integra o alumno (desde o comezo do curso, cada alumno se integra no grupo de investigación no que vai desenvolver o seu Traballo Fin de Mestrado).

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A1 A2 B12 B11 B9 B8 B7 B6 B5 B4 B3 B2 B1 C1 C2 C3 C5 C6 C7 C8 C9 Actividad final que refleja el dominio teórico y metodológico de la materia. 50
Proba de resposta múltiple A1 A2 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B11 B12 C1 C2 C3 C5 C6 C7 C8 C9 Exame tipo test, no que cada pregunta consiste en 4 afirmacións das que só unha é correcta. 50
 
Observacións avaliación
Para aprobar a materia, hai que obter globalmente un mínimo de 5 sobre 10 e, en cada metodoloxía avaliada, un mínimo de 2,5 sobre 5.

Fontes de información
Bibliografía básica

Bibliografía Básica:

1.- Kristin Edwards, Julie Logan and Nick Saunders. Real Time PCR: An essential guide. Genomics Proteomics and Bioinformatics Unit, Health Protection Agency, London. Horizon Bioscience (2004).

2.- Griffiths, Miller, Suzuki, Lewontin & Gelbart. Genética (7ª edición). Editorial McGraw-Hill (2001).

3.- Sambrook J et al. Molecular Cloning: A Laboratory Manual, second ed. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York (1989).

Bibliografía complementaria

Libros

- Kirstin Edwards, Julie Logan and Nick Saunders.Real Time PCR: An essential guide. Genomics Proteomics and Bioinformatics Unit, Health Protection Agency, London. Horizon Bioscience (2004).

- Rautenstrauss B, Liehr T. FISH Technology. Springer Lab Manual. Springer, Berlin (2002).

Artigos

- Bustin SA, Nolan T. Pitfalls of quantitative real-time reverse transcription polymerase chain reaction. Journal of Biomolecular Techniques 2004; 15:155-66.

- Bustin SA. Quantification of mRNA using real-time reverse transcription PCR: trends and problems. J Mol Endocrinnol 2002; 29: 23-9.

- Chen G, Sun H, Yang H, Kubelik D, Garcia B, Luo Y, Xiang Y, Qian A, Copeman L, Liu W, Cardella CJ, Wang W, Xiong Y, Wall W, White DJ, Zhong R. The role of anti-non-Gal antibodies in the development of acute humoral xenograft rejection of hDAF transgenic porcine kidneys in baboons receiving anti-Gal antibody neutralization therapy. Transplantation 2006; 81:273-83.

- Dinnyes A, Szmolenszky A. Animal cloning by nuclear transfer: state-of-the-art and future perspectives. 2005; 52:585-8.

- Helfand MS, Bethel CR, Hujer AM, Hujer KM, Anderson VE, Bonomo RA. Understanding resistance to beta-lactams and beta-lactamase inhibitors in the SHV beta-lactamase: lessons from the mutagenesis of SER-130. J Biol Chem 2003; 278:52724-9.

- Kay MA, Glorioso JC, Naldini L. Viral vectors for gene therapy: the art of turning infectious agents into vehicles of therapeutics. Nat Med 2001; 7:33-40.

- Nelson JD, Denisenko O, Bomsztyk K. Protocol for the fast chromatin immunoprecipitation (ChIP) method. Nature protocols 2006; 1:179-85.

- Rego I, Fernández-Moreno M, Fernández-López C, Gómez-Reino JJ, González A, Arenas J, Blanco FJ. Role of European mitocondrial DNA haplogroups in the prevalence of hip osteoarthritis in Galicia, Northern Spain. Ann Rheum Dis. 2010; 69:210-3.

Páxinas web

- DNA sequencing Tutorials: http://bioweb.uwlax.edu/GenWeb/Molecular/Theory/DNA_sequencing/dna_sequencing.htm

- Human Molecular Genetics 2. Tom Strachan; Ed. John Wiley & Sons. A texto completo en http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?db=books

- Universal Probe Library de Roche Applied Science: http://www.universalprobelibrary.com


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Programa Green Campus FCS.  Para axudar a conseguir un entorno inmediato sustentable e cumprir cos obxectivos estratéxicos 1 e 2 do "III Plan de Acción do Programa Green Campus FCS (2018-2020)", os traballos documentais que se realicen nesta materia:

a. Solicitaranse maioritariamente en formato virtual e soporte informático.

b. De realizarse en papel:

- Non se empregarán plásticos.

- Realizaranse impresións a dobre cara.

- Empregarase papel reciclado.

- Evitarase a realización de borradores.

Plaxio.

A detección de fraude, copia ou plaxio na redacción do traballo da materia implicará un suspenso na oportunidade de avaliación afectada (0,0) e a remisión directa á oportunidade seguinte. Dita circunstancia comunicarase á Comisión Académica e ao profesorado do título. En caso de que se reitere a irregularidade nunha 2ª avaliación, a Comisión poderá solicitar ao reitor a expulsión temporal ou definitiva do título cursado.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías