Identifying Data 2022/23
Subject (*) Portuguese Literature 2 Code 613G02037
Study programme
Grao en Galego e Portugués: Estudos Lingüísticos e Literarios
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 1st four-month period
Fourth Obligatory 6
Language
Galician
Portuguese
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Letras
Coordinador
Samartin López-Iglesias, Roberto
E-mail
roberto.samartin@udc.es
Lecturers
Samartin López-Iglesias, Roberto
E-mail
roberto.samartin@udc.es
Web http://https://www.udc.gal/gl/filo/grao_galego/index.html
General description Estudo dos principais elementos relativos ao funcionamento da literatura portuguesa desde o século XIX até a actualidade

Study programme competencies
Code Study programme competences
A2 Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual.
A11 Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada.
A14 Ser capaz para identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos lingüísticos e literarios e interrelacionar os distintos aspectos destes estudos.
A18 Ter un coñecemento avanzado da literatura portuguesa.
A20 Coñecer a historia e a cultura das comunidades lusófonas.
B1 Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información.
B3 Adquirir capacidade de autoformación.
B5 Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas.
B6 Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva.
B7 Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Saber analizar e comentar textos e discursos literarios e non literarios utilizando apropiadamente as técnicas de análise textual A2
Ter capacidade para avaliar, analizar e sintetizar criticamente información especializada. A11
Ser capaz de identificar problemas e temas de investigación no ámbito dos estudos literarios e culturais, así como interrelacionar os distintos aspectos destes estudos. A14
Ter un coñecemento avanzado da literatura portuguesa. A18
Utilizar os recursos bibliográficos, as bases de datos e as ferramentas de busca de información. B1
Adquirir capacidade de autoformación. B3
Ter capacidade de organizar o traballo, planificar e xestionar o tempo e resolver problemas de forma efectiva. B6
Ter capacidade de análise e síntese, de valorar criticamente o coñecemento e de exercer o pensamento crítico. B7
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Coñecer a historia e a cultura das comunidades lusófonas. A20
Relacionar os coñecementos cos doutras áreas e disciplinas. B5

Contents
Topic Sub-topic
BLOCO 1. QUESTÕES GERAIS E METODOLÓGICAS

Tema 1. Da retórica para a literatura nacional
1.1. Processos de nacionalização e canonização literária: o caso português
1.2. Ferramentas teórico-metodológicas para a análise da função e posição da literatura nos campos culturais
BLOCO 2. DA INVASÃO FRANCESA À REPÚBLICA (1807-1910)

Tema 2. O campo literário português no século XIX

Tema 3. Do Romantismo para o Realismo

Tema 4. Crise política e campo literário finissecular
2.1. Produção, tradição e tradução
2.2. Agentes canonizados: Herculano, Garret, Camilo e Eça de Queirós.
2.3. Escritoras portuguesas do século XIX

3.1. Novos e velhos: a “Questão Coimbrã”
3.2. O programa realista: as “Conferências Democráticas”

4.1 Repertorios e autorias
4.2. Cesário Verde
BLOCO 3. A PRIMEIRA REPÚBLICA E O ESTADO NOVO (1910-1974)

Tema 5. O campo literário português perante a República (1910-1933)

Tema 6. O(s) Modernismo(s)

Tema 7. O campo literário português no Estado Novo (1933-1974)
5.1. Renascença e Saudosismo: Teixeira de Pascoaes (e a Galiza)
5.2. Integralismo Lusitano: Afonso Lopes Vieira (e a tradição)

6.1. “Orpheu” a “Presença” e outras revistas
6.2. O “drama em gente” de Fernando Pessoa
6.3. Florbela Espanca e outras escritoras

7.1. A cultura de Estado: Salazarismo (e colonialismo)
7.2. A Resiliência, a Resistência e a Periferia: Presencismo, Neorrealismo e Surrealismo
BLOCO 4. DA REVOLUÇÃO DOS CRAVOS AO NÓBEL (1974-1998)

Tema 8. O campo literário português depois do 25 de abril

Tema 9. O cânone e as produtoras
8.1. O romance: José Cardoso Pires, António Lobo Antunes e José Saramago
8.2. A poesia: Helberto Helder, Eugénio de Andrade e Ana Hatherly

9.1. As Novas Cartas Portuguesas
9.2. Agustina Bessa-Luís, Lídia Jorge e outras escritoras
BLOCO 5. A LITERATURA PORTUGUESA NO SÉCULO XXI

Tema 10. Aproximação do campo literário portuguès do Século XXI
10.1. Agentes, repertórios, prémios, revistas, mercados, encontros, instituições, internacionalização, ...

Planning
Methodologies / tests Competencies / Results Teaching hours (in-person & virtual) Student’s personal work hours Total hours
Workbook A2 A18 A20 B1 B3 B7 C4 3 15 18
Oral presentation B6 B7 3 14 17
Case study A2 A14 B1 C4 2 25 27
Guest lecture / keynote speech A18 B5 B7 C4 21 12 33
Workshop A2 A11 B3 B6 B7 C4 16 10 26
Supervised projects A2 A14 A18 B1 B3 B7 6 20 26
 
Personalized attention 3 0 3
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Workbook Cada estudante escollerá dunha listaxe de leituras fornecida polo profesor no inicio das sesións unha leitura breve (en formato artigo ou capítulo de libro e con foco na participación da muller no campo literario portugués ou no relacionamento intersistémico galego-portugués) que será abordada de acordo coas instrucións recollidas polo docente no documento coa planificación da materia. O resultado desta abordaxe será obxecto de presentación oral e comentário no conxunto da turma.
Oral presentation Cada alumno/a deberá abordar de acordo coas instrucións do profesor e apresentar oralmente ao conxunto da turma un libro relacionado cos conteúdos da materia e escollido dunha listaxe de leituras fornecida polo docente no inicio das sesións. Os materiais utilizados na exposición oral (diapositivos, esquemas, fragmentos etc.) serán disponibilizados para o conxunto do grupo através do Campus Virtual con antecedencia suficiente.
Case study Comentario e análise crítica de materiais de vario tipo relativos aos conteúdos focados na materia. Aínda que serán realizados de preferência de forma autónoma polo alumnado a súa elaboración contará co acompañamento e a asesoría do profesor.
Guest lecture / keynote speech Apresentación, desenvolvemento e análise de conteúdos teóricos e procedimentais fundamentais para o alumnado atinxir as competencias e destrezas previstas na materia.
Workshop Cada estudante realizará durante as sesións de docencia interactiva un conxunto variado de actividades (consulta de fontes documentais, análise de textos de diverso tipo, elaboración de esquemas, liñas temporais ou mapas conceituais, etc.). Tres destas actividades serán seleccionadas para avaliación.
Supervised projects Utilizando metodoloxías con base na “aprendizaxe colaborativa”, o alumnado realizará en grupos reducidos un traballo tutorizado focado de preferencia para a pesquisa, a documentación, a síntese e, sobre todo, a apresentación de conteúdos sobre a literatura portuguesa do século XXI. O traballo será apresentado ao conxunto da turma e contará cunha parte expositiva e outra interactiva. Os materiais utilizados nesta actividade serán disponibilizados para o conxunto do grupo através do Campus Virtual con antecedencia suficiente. Tanto a composición da equipa como o(s) asunto(s) concreto(s) focado(s) no traballo será(n) acordado(s) co profesor no inicio das sesións.

Personalized attention
Methodologies
Supervised projects
Workbook
Oral presentation
Case study
Description
Ao lado do labor de acompañamento realizado no horario de atendemento marcado polo profesor responsábel pola materia, a atención personalizada estará dirixida especialmente (que non unicamente) para o apoio á realización do Traballo Tutorizado, das Leituras e dos Estudos de Caso.

De maneira xeral, canto ao Traballo Tutorizado, para além dos momentos habilitados durante as sesións semanais, cada equipa asistirá polo menos a unha sesión de atendemento previa á súa apresentación.

Para a realización das actividades previstas e a fin de obter unha orientación adecuada, é fundamental que o alumnado comunique de maneira fluída e frecuente tanto os seus progresos como as súas eventuais dificultades. Alén diso, cada estudante poderá realizar toda clase de consultas en relación ao desenvolvemento do proceso de ensino-aprendizaxe, quer no horario de atendemento quer através do correo electrónico.

Esta atención personalizada tamén está contemplada para o alumnado a tempo parcial e con dispensa académica recoñecida, así como para o estudantado matriculado para se examinar na convocatoria de decembro ou para calquera estudante cuxas condicións (laborais, de conciliación, de cuidados, ...) non permitan un acompañamento regular das aulas ou dos traballos propios da materia.

Assessment
Methodologies Competencies / Results Description Qualification
Supervised projects A2 A14 A18 B1 B3 B7 Serán avaliados os conteúdos focados e os resultados do proceso ensino-aprendizaxe canto á consecución dos obxectivos procurados co "Traballo Tutelado". O traballo en equipa, a corrección lingüística, as estratexias e procedementos utilizados tanto para resolver eventuais problemas como para apresentar o traballo serán tamén obxecto de avaliación. 25
Workbook A2 A18 A20 B1 B3 B7 C4 Será avaliada a consecución dos obxectivos fixados para esta actividade, nomeadamente a estrutura e conteúdos dos materiais achegados. Da mesma maneira, serán obxecto de avaliación a cualidade da apresentación dos conteúdos específicos e dos materiais utilizados. 10
Oral presentation B6 B7 Para alén da utilidade das presentacións para os propósitos da materia, será avaliada a calidade lingüística, o dominio do conteúdo, a organización e a secuencia expositiva, a clareza e precisión nas exposicións, a interacción co auditorio, o uso do tempo dispoñíbel, a utilización dos recursos tecnolóxicos e, cando for o caso, o traballo en equipa. 10
Workshop A2 A11 B3 B6 B7 C4 Serán tamén obxecto de avaliación o correcto cumprimento das tarefas encomendadas no decurso destas actividades, a capacidade analítica e crítica, a participación informada e coerente e, cando corresponder, a participación e o traballo en equipa. 30
Case study A2 A14 B1 C4 Será avaliada a capacidade analítica e crítica, o entendemento dos procesos focados e a adecuación aos obxectivos formulados polo profesor para as actividades destas características. 25
 
Assessment comments

All
activities must be carried out and delivered in accordance with the
deadlines and procedures set in the schedule that the teachers will give
to the students at the beginning of the sessions and will be posted in
Moodle. Activities delivered after the deadline will not be evaluated. To
pass the subject, students must achieve a grade equal to or greater
than 5 points out of 10. Likewise, in the mixed test you must obtain at
least 4 points out of 10, in order to add the remaining evaluable
elements.
All
activities or tests must meet minimum requirements of linguistic
correction (spelling, punctuation, syntactic agreement, absence of
repetitions, lexical precision, formal registration ...); in
the case of linguistic-expressive deficiencies, these may be penalized
in the qualification according to the criteria that will be published in
the Moodle platform at the start of the course.
The
papers submitted by the students may be incorporated into Turnitin, a
tool for the detection of plagiarism as well as works previously
presented at this or other universities, including by the same student. In
the event of any of these circumstances, the measures contemplated in
the Rules of evaluation, review and claims of the qualifications of the
undergraduate and master's degree studies of the University of A Coruña
may be applied (article 14.4).

The
repeating, part-time or academic exemption students will make or
deliver the compulsory activities on the date previously agreed with the
teachers. These
students must complete and submit the same tests and exercises as the
rest and, if they can not attend the tutorials, they must contact the
faculty through email at the beginning of the course. Students who
certify that they can not attend classes should also contact the
subject's faculty.

Students
who attend the advanced call in December must first contact the
teachers responsible for the subject and, in order to overcome it, they
will have to take the mixed test (5 points), a bibliographic review (1
point), a supervised work ( 2 points) and those case studies (2 values) commissioned.

If
there are specific evaluation criteria for any of the proposed tasks,
these will be made public through the Moodle and / or will be presented
in class. The teachers will give the appropriate instructions for the correct development of each of the planned activities.

The people who do not pass the subject with the continuous evaluation must participate in the July opportunity. To
pass the subject in this second opportunity, students must approve (5
points out of 10) those tests (oral and / or written) indicated by the
faculty and that will take place on the date set by the Faculty of
Filology. Likewise,
they must perform satisfactorily all those tasks not exceeded in the
previous opportunity along with those other jobs that are requested.

A
student who does not show up for the mixed test or who does not present
any of the activities foreseen in this guide will be considered not
submitted.


Sources of information
Basic

1.AA.VV. (1984). Literatura e realidade (que é o Realismo?). Lisboa: Dom Quixote

2.Amaral, F. Pinto de (1991). O mosaico fluido. Modernidade e pós-modernidade na poesia portuguesa mais recente (autores revelados na década de 70). Lisboa: Assírio & Alvim

3.Barreira, C. (1981). Nacionalismo e modernismo. De Homem Cristo Filho a Almada Negreiros. Lisboa: Assírio & Alvim

4.Bernardes, José Augusto Cardoso et al (dir.) (1995-2002). BIBLOS. Enciclopédia VERBO das literaturas de língua portuguesa. Lisboa-São Paulo: Verbo (5 vols.)

5.Bessa-Luís, A. (1979). A vida e a obra de Florbela Espanca. Lisboa: Arcádia

6.Buescu, Maria Leonor Carvalhão (1994). História da literatura. Lisboa: IN-CM

7.Coelho, Jacindo Prado (ed.) (1987). Dicionário de literatura: literatura portuguesa, brasileira, galega, estilística literária. Porto: Figueirinhas (5.vols. e atualização de 2002-2003)

8.Cruz, L. (1971). Viragem do romance português. Paris: Fundação Calouste Gulbenkian

9.Dias, A.F. (1998). História e crítica da literatura portuguesa. São Paulo: Verbo

10.Ferreira, A. (ed.) (1980). Antologia de textos da "Questão Coimbrã". Lisboa: Moraes Ed.

11.Ferreira, João Palma (1985). Literatura portuguesa: história e crítica. Lisboa: IN-CM

12. Gavilanes, José Luis & Apolinário, António (eds.) (2000): Historia de la Literatura Portuguesa. Madrid: Cátedra.

13. George, João Pedro (2002). O meio literário português (1960/1998) prémios literários, escritores e acontecimientos. Algés: Difel

14.Guerra da Cal, Ernesteo (1981). Língua e estilo em Eça de Queiroz [trad.]. Coimbra: Almedina

15.Guimarães, Fernando (1969). A Poesia da presença e o aparecimento do neo-realismo. Porto: Inova

16.Lopes, Óscar (s.d.). Oliveira Martins e as contradições da Geração de 70. Porto: Biblioteca Fenianos

17.Lourenço, Eduardo (2003). Lourenço, Eduardo. Título Pessoa revisitado : leitura estruturante do drama em gente. Lisboa: Gradiva

18.Macedo, Helder (1999). Nós uma leitura de Cesário Verde. Lisboa: Presença

19.Machado, Álvaro Manuel (1998). A Geração de 70. Uma revolução cultural e literária. Lisboa: Presença

20.Marinho, Maria de Fátima (1999). O romance histórico em Portugal. Porto: Campo das Letras

21.Martins, A. Coimbra (1967). Ensaios Queirosianos. O Mandarim assassinado. O incesto d'Os Maias. Imitação capital. Lisboa: Publicações Europa-América

22.Martins, Fernando Cabral (coord.) (2008). Dicionário de Fernando Pessoa e do modernismo português . Lisboa: Caminho

23.Melo e Castro, E.M. (1980). As vanguardas na poesia portuguesa do século XX. Lisboa: ICALP

24.Morao, Paula (1991). O Só de António Nobre uma leitura do nome. Lisboa: Caminho

25.Pascoaes, Teixeira de (1988). A Saudade e o saudosismo dispersos e opúsculos (Pinharada Gomes ed.). Lisbao: Assirio e Alvim

26.Petrov, Petar el al (ed.) (2012). Avanços em literatura e cultura portuguesas. De Eça de Queirós a Fernando Pessoa. Santiago de Compostela-Faro: AIL-Através Editora

27.Petrov, Petar el al (ed.) (2012). Avanços em literatura e cultura portuguesas. Século XX. Santiago de Compostela-Faro: AIL-Através Editora (vols.1-3)

28.Pimentel, F. Vieira (1981). Tendências da estética finissecular. D. João da Câmara. Um caso exemplar. Ponta Delgada: Universidade dos Açores

29.Pimentel, F.J. Vieira (ed.) (2002). Presença : labor e destino de uma geração, 1927-1940: estudos e ensaios. Coimbra: Angelus Novus Editora

30.Pires, Daniel (1986). Dicionário das revistas literárias portuguesas do século XX. Lisboa: Contexto

31.Popper, Karl R. (1987). O Realismo e o objectivo da ciência. Lisboa: Dom Quixote

32.Quadros, António (1989). O primeiro modernismo português: vanguarda e tradição. Lisboa: Publicações Europa-América

33.Rebelo, Helena (coord.) (2011). Lusofonia. Tempo de reciprocidades (Actas do IX Congresso da AIL). Porto: Afrontamento (2 vols.)

34.Reis, Carlos (coord.) (1989). Literatura portuguesa moderna e contemporânea. Lisboa: Universidade Aberta

35.Reis, Carlos (dir.) (1991-1996). História crítica da literatura portuguesa. Lisboa: Verbo (9 vols.)

36.Rodriguez, J.L. et al (eds.) (2008). Da Galiza a Timor. A Lusofonia em foco (Actas do VIII Congresso da AIL). Santiago de Compostela: USC (3 vols.)

37.Saraiva, António José (1982). As ideias de Eça de Queirós. Amadora: Bertrand

38.Saraiva, António José e Lopes, Óscar (1992). História da literatura portuguesa. Porto: Porto Editora

39.Simões, M.L. Netto (1975). Narrativa portuguesa em processo de framentação. Petrópolis: Vozes

40.Taibo, Carlos (2010). Parecia não pisar o chão. Treze ensaios sobre as vidas de Fernando Pessoa. Santiago de Compostela: Através Edirora

41.Torres, A. Pinheiro (1977). O Neo-Realismo literário português. Lisboa: Moraes Ed.

42.VV.AA. (1991). A arte e a sociedade portuguesa no século XX (1910-1990). Lisboa: Livros Horizonte.

Complementary Torres Feijó, Elias J. (2003). "Introducción", in La brasileña de Prazins. Madrid: Cátedra
(). Agália. Revista de Estudos na Cultura. http://www.agalia.net
(). Arquivo Pessoa. http://arquivopessoa.net
Castro, A. (1960). Balzac em Portugal. Coimbra
Silva, Manuela Parreira da (ed.) (2001). Cartas de Mário de Sá-Carneiro a Fernando Pessoa. Lisboa: Assírio & Alvim
Martines, Enrico (ed.) (1998). Cartas entre Fernando Pessoa e os directores da presença. Lisboa: IN-CM
(). Casa Fernando Pessoa. http://casafernandopessoa.cm-lisboa.pt/index.php?id=2233
(). Colóquio/ Letras. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian
(). Correntes d'Escritas. Revista de Cultura Literária de Póvoa de Varzim.
(). Dicionário Histórico de Portugal. http://arqnet.pt/dicionario/
Hourcade, P. (1963). Guerra Junqueiro et le problème des influences françaises en son oeuvre. Paris
(). Jornal de Letras, Artes e Ideias. http://visao.sapo.pt/JL
(). Literatura portuguesa (Instituto Camões). http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/bases-tematicas/literatura-portuguesa.html
(). Projecto Vercial. http://alfarrabio.di.uminho.pt/vercial/index.html
Guimarães, Fernando (ed.) (2001). Simbolismo, saudosismo e modernismo antologia de poesía portuguesa. Lisboa: Quase
Monteiro, João César (1969). Sophia de Mello Breyner Andersen. http://www.youtube.com/watch?v=3JA7lxeovVY

The people who accompany the subject must obligatorily carry out the reading of ten works, two limes will be selected to review. The texts will be fixed in the first sessions from a list and guidance provided by the teacher responsible for the subject.

In addition to the work of Perfecto E. Cuadrado (ed.), You are welcome to Elsinore:poesía surrealista portuguesa, antologia (Compostela, Laiovento, 1996), among these ten compulsory reading works must include texts authored by:

Alexandre Herculano, Almeida Garret or Camilo Castelo Branco; Eça de Queirós, Fernando Pessoa, José Saramago and Florbela Espanca.


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before
Portuguese Literature 1/613G02026

Subjects that are recommended to be taken simultaneously
Language and Culture of the Portuguese-Speaking Countries/613G02027
Poetry in Galician and Portuguese/613G02043

Subjects that continue the syllabus
Narrative and Essays in Galician and Portuguese/613G02046
Theatre in Galician and Portuguese/613G02047

Other comments

All questions not explicitly included in this guide or possible doubts regarding the development of the subject will be clarified by the teacher in his / her tutorial schedule, in the classroom sessions or in the e-mail that appears in the corresponding place of this document



(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.