Datos Identificativos 2022/23
Asignatura (*) Técnicas cualitativas para a análise dos discursos e as realidades sociais Código 615525008d
Titulación
Máster Universitario en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria (a distancia)
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Mestrado Oficial 2º cuadrimestre
Primeiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Non presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Socioloxía e Ciencias da Comunicación
Coordinación
Golías Pérez, Montserrat
Correo electrónico
montserrat.golias@udc.es
Profesorado
Golías Pérez, Montserrat
Correo electrónico
montserrat.golias@udc.es
Web http://http://esomi.es/
Descrición xeral A materia aborda a investigación cualitativa en ciencias sociais focalizándose na súa peculiaridade, abordando diferentes aproximacións metodolóxicas e as súas implicacións para a acción social, e mostrando as diferentes técnicas cualitativas de recollida de datos e os procesos de análise do material empírico producido.

Competencias do título
Código Competencias do título

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
AM27
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
CM10
CM10
CM10
CM10
AM27
AM27
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
CM10
CM10
CM10
CM10
CM10
CM10
AM27
AM27
BM23
BM23
BM23
BM23
CM10
CM10
CM10
AM27
AM27
AM27
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
CM10
CM10
AM27
AM27
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
BM23
CM10
CM10
CM10

Contidos
Temas Subtemas
TEMA 1. INTRODUCIÓN Á METODOLOXÍA CUALITATIVA NAS CCSS E CARACTERÍSTICAS DO DESEÑO CUALITATIVO. - A investigación cualitativa nas ciencias sociais
- O deseño emerxente e a construción do problema de investigación
- A definición das preguntas, dos obxectivos e das hipótesis de traballo
- Decisiones mostrais nos estudos cualitativos
- Reflexividade ética e política da investigación cualitativa.
TEMA 2. ESTRATEXIAS E TÉCNICAS DE INVESTIGACIÓN CUALITATIVA I - Introdución a diferentes técnicas de investigación cualitativa: elección, deseño e aplicación:
- Observación: diferentes modalidades
- A Entrevista cualitativa en Ciencias Sociales
TEMA 3. ESTRATEXIAS E TÉCNICAS DE INVESTIGACIÓN CUALITATIVA II. - Grupos de discusión
- Historia de vida e relatos biográficos.
TEMA 4: ANÁLISIS DE CONTENIDO E DO DISCURSO
- A interpretación do material empírico
- O análisis de contenido e do discurso
- Presentación dos resultados da investigación: elaboración de informes

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Traballos tutelados A1 A2 A3 A4 B1 B2 B3 B5 B7 B9 B13 B14 B15 B17 B18 B19 B22 C4 C5 C6 C7 15 50 65
Sesión maxistral A1 A2 A3 B3 B4 B11 B12 B16 C1 C2 C3 19 21 40
Obradoiro A1 A2 A4 B3 B4 B6 B16 B20 B21 C1 C5 C6 13 30 43
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Traballos tutelados Consta de dúas partes que serán tutorizadas polo persoal docente:
1.Deseño dunha proposta de investigación
2.Deseño de técnicas cualitativas de recollida de datos. Posta en práctica dunha das técnicas deseñadas. Análise e interpretación do material empírico producido.
Para o alumnado online subiranse as instrucións concretas sobre a súa realización na aula virtual. O profesorado guiaralles na súa realización de maneira telemática e tamén mediante titorías (colectivas e individuais) tal e como se recolle no apartado correspondente a “atención personalizada” desta guía docente.


Sesión maxistral O profesorado introducirá os diferentes contidos da materia en sesións maxistrais cuxo contido se porá a disposición do alumnado online na aula Virtual da materia. Estas motivarán a participación e o debate do estudantado (discusión dirixida), que se realizará a través dos foros virtuais habilitados para iso.
Os documentos de apoio (textuais, audiovisuais, etc.), xunto coas presentacións utilizadas, estarán dispoñibles na plataforma virtual.
Tamén poderán de facer uso das titorías para aclaracións sobre os contidos abordados nas sesións maxistrais.


Obradoiro Realización de actividades prácticas nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, análises de fontes secundarias, resolución de problemas, roll play, trátase de prácticas realizadas co apoio e supervisión da profesora da materia, que percorrerán todas as fases da elaboración dun proxecto de investigación con metodoloxía cualitativa e a aplicación das diferentes técnicas, e por tanto servirán de guía para a correcta realización do traballo tutelado.

Para o alumnado online, estas actividades adaptaranse para a súa realización e seguimento a distancia a través das ferramentas habilitadas para iso na aula Virtual.


Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Sesión maxistral
Obradoiro
Descrición
Para o alumnado online, o profesorado ofrece titorías para todas as metodoloxías da materia.

Convocarase a titorías colectivas ao alumnado online que se realizarán a través da ferramenta Teams, serán gravadas e subidas á Aula Virtual, para que o alumnado que teña incompatibilidade horaria poida consultalas de maneira asíncrona.

Realizaranse titorías individuais a demanda do alumnado, que se poderán realizar de maneira virtual, preferentemente a través da ferramenta institucional Teams (previa solicitude cita no caso do alumnado que non pode asistir por incompatibilidade no horario de titoría do profesorado)

Poderanse realizar consultas aos docentes da materia, a través dos foros de dúbidas habilitados para o alumnado non presencial.

Aínda que se roga a utilización das canles de atención personaliza arriba indicados, o profesorado tamén estará dispoñible a través de correo electrónico.


Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A1 A2 A3 A4 B1 B2 B3 B5 B7 B9 B13 B14 B15 B17 B18 B19 B22 C4 C5 C6 C7 Consta de dúas partes:
1.Deseño dunha proposta de investigación con estudo de caso aplicada a unha temática.
2.Deseño de técnicas cualitativa de recollida de datos, incluíndo a posta en práctica dunha das técnicas deseñadas e a análise e interpretación dos resultados do material empírico producido.
90
Obradoiro A1 A2 A4 B3 B4 B6 B16 B20 B21 C1 C5 C6 Realización de actividades prácticas (de carácter grupal ou individual) nas que se combinan diferentes probas: lecturas, debates, análises de fontes secundarias, resolución de problemas, roll play, trátase de prácticas sobre un tema específico, realizadas co apoio e supervisión do profesorado da materia. 10
 
Observacións avaliación

A avaliación do alumnado de modalidade online, con recoñecemento de dedicación a tempo parcial ou con dispensa académica de exención de asistencia será igual que a do alumnado presencial con dedicación completa.

Na 2ª oportunidade, os criterios de avaliación e os traballos tutelados serán iguais aos propostos para a 1ª convocatoria.

É obrigatorio resolver as actividades de forma razoada, apoiando e argumentando en base aos documentos da materia e outros que poidan considerarse de interese. 

 O uso indebido de citas e referencias bibliográficas pode resultar nunha sanción na cualificación final e o plaxio no suspenso da materia

 A entrega dos traballos que se realicen nesta materia realizarase a través da ferramenta habilitada para iso na aula virtual, en formato dixital e nas datas indicadas polo profesorado.


Fontes de información
Bibliografía básica
Coppedge, M. (2012). Democratization and research methods. New York: Cambridge University Press.
Creswell, John W (1994). Research design: qualitative and quantitative approaches. Thousand Oaks: Sage.
Goulding, Ch. (2002). Grounded theory: a practical guide for management, business and market researchers. London: Sage.
Krueger, R. A. (1997). Developing questions for focus groups. London: Sage.
Krueger, R. A. (1997). Analyzing & reporting focus group results. London: Sage.
Locke, K.D. (2001). Grounded theory in management research. London: Sage.
Morgan, D.L. (1997). Planning focus groups. London: Sage.
Morgan, D.L. (1998). The focus group guidebook. London: SAGE.
Morse, J. (ed) (1994). Critical issues in qualitative research methods. London: Sage.
Nagy Hesse-Biber, P.L. (eds) (2006). Emergent methods in social research. Thousand Oaks, California: Sage
Silverman, D. (1993). Interpreting qualitative data: methods for analysing talk, text and interaction. London: Sage.
Strauss, A. y Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research. London: Sage.
Wertz, F. J. (2011). Five ways of doing qualitative analysis: Phenomenological psychology, grounded theory, discourse analysis, narrative research, and intuitive inquiry. New York: Guilford Press.
Denzin, N.K. y Lincoln, Y. S. (Coords.) (2012). Manual de investigación cualitativa. Volumen. II. Paradigmas y perspectivas en disputa. Barcelona: Gedisa. Capítulo:8
Flick, U. (2004). Introducción a la investigación cualitativa. Madrid: Morata. Capítulo: II
Jackson, Ph W. (1991). La vida en las aulas. Madrid: Morata. (Introducción)
Lather, P. (2006). Paradigm proliferation as a good thing to think with: teaching research in education as a wild profusion. International Journal of Qualitative Studies in Education,19(1), January-February, 35-57.
Denzin, N.K. y Lincoln, Y. S. (Coords.) (2012). Manual de investigación cualitativa. Volumen. I. El campo de la investigación cualitativa. Barcelona: Gedisa (Cap.6 Christians, C. G. La ética y la política en la investigación cualitativa.
Flick, U. (2004). Introducción a la investigación cualitativa. Madrid: Morata.
Libros generales
Goetz, J. P.y LeCompte. M.D. (1988). Etnografía y diseño cualitativo en investigación educativa. Madrid: Morata.
Hammersley, M. y Atkinson, P. (2001). Etnografía. Métodos de investigación. Barcelona: Paidós.
House, E. R. y Howe, K. R. (2001). Valores en evaluación e investigación social. Madrid: Morata.
Stake, R. E. (1998). Investigación con estudio de casos. Madrid: Morata.
Taylor, S.J. y Bogdan, R. (1986). Introducción a los métodos cualitativos de investigación. Barcelona: Paidós.

Corbetta, P., & Fraile Maldonado, M. (2003). Metodología y técnicas de investigación social. Madrid: McGraw-Hill.
Denzin, N. K., y Lincoln, Y. S. (2011). The Sage handbook of qualitative research (4th ed.).. Thousand Oaks: Sage.
Delgado, J.M y Gutiérrez, J (coord) (1994). Métodos y técnicas cualitativas de investigación en Ciencias Sociales. Madrid: Síntesis.
García Ferrando, M., Ibáñez, J., y Alvira Martín, F. (1986). El análisis de la realidad social. Métodos y tecnicas de investigación. Madrid: Alianza.
Gutiérrez, J. (2008). Dinámica del grupo de discusión. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicas.
Ibáñez, J. (1992). Más allá de la sociología: El grupo de discusión: Teoría y crítica (3ª ed.). Madrid: Siglo XXI.
Jorge Sierra, E. (2003). Nuevos elementos para la reflexión metodológica en sociología. Del debate cuantitativo/cualitativo al dato complejo. Papers, 70, 57-81.
King, G., Verba, S., & Keohane, R. O. (2000). El diseño de la investigación social. La inferencia científica en los estudios cualitativos. Madrid: Alianza.
Krueger, R. (1991). El grupo de discusión. Guía práctica para la investigación aplicada. Madrid: Pirámide.
Lozares, C, Martín, A. López, P. (1998). El tratamiento multiestratégico en la investigación sociológica. Papers, 55, 27-43.
Murillo, S. (2006). Detectives y camaleones: el grupo de discusión. Una propuesta para la investigación cualitativa. Madrid: Talasa.
Sarabia, B (1997). Metodología cualitativa en España. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicas.
Trinidad., A. Carrero,V y Soriano, R (2006). Teoría fundamentada "grounded theory" : la construcción de la teoría a través del análisis interpretacional. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicas.
Valles Martínez, M. (1997 (2003 reimp.)). Técnicas cualitativas de investigación social: reflexión metodológica y práctica profesional. Madrid: Síntesis.
William, E. (2007). The case study handbook: how to read, discuss, and write persuasively about cases. Boston, Mass.: Harvard Business School Press.
Conde Gutiérrez del Alamo, F. (2009). Análisis sociológico del sistema de discursos. Madrid: Centro de Investigaciones Sociológicas.
van Dijk, T.A. (2009). Discurso y poder. Barcelona: Gedisa.
Kvale, S. (2011). Las entrevistas en investigación cualitativa. Madrid: Morata.
Flick, U. (2014). La gestión de la calidad. Madrid: Morata
Flick, U. (2015). El diseño de la Investigación Cualitativa. Madrid: Morata
Velasco, M. y Díaz de Rada, A. (1997). La lógica de la investigación etnográfica. Barcelona: Trotta
Simons, H. (2011). El estudio de caso teoría y práctica. Madrid: Morata
Harrison, H.; Birks, M.; Franklin, R. y Mills, J. (2017). Case Study Research: Foundations and Methodological Orientations . Forum: Qualitative Social Research, 18(1)

NOTA: 

Esta bibliografía é susceptible de ser modificada a medida que avanza o curso académico co fin de adecuarse ás necesidades formativas do alumnado. Realizarase unha selección de títulos da listaxe final que será de traballo e comentario obrigatorios nas diferentes actividades propostas (actividades iniciais, traballos tutelados, sesión maxistral e/ou discusión dirixida)



Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Prácticas externas/615525028
Deseño de proxectos e traballos de investigación/615525029
Traballo Final de Mestrado (TFM)/615525031
Investigación-acción participativa, acción comunitaria e xestión das organizacións sociais/615525010

Observacións
Ao ser unha materia obrigatoria, cursarana todos o alumno/as matriculados no máster. Os requisitos de acceso son os requisitos xerais de admisión no máster. Os alumnos/as (independentemente da modalidade elixida, presencial ou online) deberán revisar periodicamente a plataforma virtual e consultar os documentos e actividades propostos. É obrigatorio resolver as actividades de forma razoada, apoiando e argumentando en base aos documentos da materia e outros que poidan considerarse de interese.O uso indebido de citas e referencias bibliográficas pode resultar nunha sanción na cualificación final e o plaxio no suspenso da materia A entrega dos traballos que se realicen nesta materia realizarase a través da ferramenta habilitada para iso na aula virtual, en formato dixital e nas datas indicadas polo profesorado.Nesta materia:
  • Débese facer un uso sustentable dos recursos e a prevención de impactos negativos sobre o medio natural.
  • Terase en conta a  importancia dos principios éticos relacionados cos valores da sostenibilidade nos comportamentos persoais e profesionais.
  • De acordo coas diferentes normativas de aplicación para a docencia universitaria, débese incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (utilizarase unha linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores e autoras, fomentarase a intervención en clase de todos os estudantes, etc. Farase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas, e incidirá na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade.
  • Facilitarase a plena integración do alumnado que, por motivos físicos, sensoriais, psíquicos ou socioculturais, experimente dificultades para un acceso adecuado, igualitario e rendible á vida universitaria.
  • Sosterase o principio de debate democrático, escoitando e respectando todas as opinións diversas ao redor dos temas tratados, tanto de parte do profesorado como do alumnado.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías